TEMAT: Przykładowy plan pracy terapeutycznej na podstawie ORTOGRAFFITI.
Planowanie pracy terapeutycznej
W procesie terapii uczniów ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu nie moŜna pominąć ogólnie przyjętych zasad, odgrywających w tym procesie znaczącą rolę. Do najwaŜniejszych z nich naleŜą:
• terapeuta – jego osobowość i wiedza,
• planowanie terapeutyczne i indywidualizacja pracy,
• atmosfera akceptacji i serdeczności,
• sukces dziecka od pierwszych zajęć,
• współpraca terapeuty z domem rodzinnym i środowiskiem szkolnym ucznia.
Punktem wyjścia w planowaniu pracy terapeutycznej jest postawienie diagnozy stanu dziecka:
• diagnozy zachowania,
• diagnozy procesów regulacji (czynności umysłowe i emocjonalne),
• diagnozy genetycznej (na postawie wyników badań poradni psychologiczno- pedagogicznej, badań lekarskich, wywiadu z rodzicami).
Po dokonaniu diagnozy ucznia formułuje się perspektywy dalszej edukacji badanego.
Diagnoza pozwala bowiem terapeucie na przystąpienie do planowania pracy terapeutycznej, gdyŜ jest podstawą konstruowania programu terapii pedagogicznej. Program ten, jak i naleŜą- ce do niego indywidualne rozkłady materiału, obejmuje zestawy ćwiczeń korekcyjno- kompensacyjnych wskazanych dla danego dziecka, a przygotowanych na podstawie dostęp- nych terapeucie opracowań. Między innymi skarbnicą pomysłów na wiele róŜnorodnych ćwi- czeń jest wydawana przez Wydawnictwo OPERON seria zeszytów ORTOGRAFFITI.
Główne załoŜenia programu to:
1) Ustalenie konkretnych odbiorców programu (w grupie od 2 do 6 osób).
2) Okres realizacji (2 lata).
3) Częstotliwość spotkań (raz w tygodniu).
4) Długość jednostki terapeutycznej (1,5 godz.).
5) Główne cele pracy terapeutycznej, np.:
Materiały szkoleniowe Olsztyn, 4 lutego 2005 r.
Opracowanie: Krystyna Ankiewicz, GraŜyna Kornacka, ElŜbieta Kozłowska
W tworzeniu uczestniczyli: Anna Afanasjew, Alicja Borkowska, Barbara Borkowska, GraŜyna Chmielewska, GraŜyna Grzegorzewska, Jolanta Kanclerz, Danuta Kwaśniewska, Agnieszka Lipińska, Urszula Mazurkiewicz, BoŜena Paczkowska
Lider ORTOGRAFFITI: Krystyna Hołdyńska
• usprawnianie zaburzonych funkcji percepcyjno-motorycznych,
• wykształcenie nawyku poprawnego czytania i pisania,
• wdraŜanie do pokonywania trudności w pisaniu i czytaniu oraz radzenia sobie w sytuacjach stresowych.
1) Metody pracy, np.
• pokaz, prezentacja, praca z podręcznikiem, drama, kinezjologia edukacyjna, kalkowanie, logorytmika, mapy pojęciowe, loteryjki, puzzle, scrable.
2) Formy
• grupowa, indywidualna.
3) Środki dydaktyczne.
4) Mocne strony ucznia, np.:
• umiejętność skupienia uwagi,
• dobrze rozwinięte myślenie pojęciowe, przyczynowo-skutkowe, matematyczne i przestrzenne,
• wysoka spostrzegawczość,
• motywacja do pracy,
• dobra znajomość norm moralnych.
a) Zadania terapeutyczne, np.
• kształcenie słuchu fonematycznego,
• ćwiczenia pamięci i spostrzegawczości słuchowej,
• usprawnianie analizatora słuchowego,
• podniesienie poziomu pamięci wzrokowej i uwagi w celu lepszego zapamię- tywania struktur graficznych wyrazów,
• doskonalenie koordynacji wzrokowo-ruchowej,
• utrwalenie zasad pisowni z wszystkimi trudnościami ortograficznymi ze szczególnym akcentem na... (wpisać po diagnozie wstępnej),
• ćwiczenia umiejętności stosowania reguł ortograficznych w trakcie pisania,
• usprawnianie techniki czytania,
• ćwiczenia czytania ze zrozumieniem,
• ćwiczenia usprawniające grafomotorykę (poziom graficzny pisania),
• wdraŜanie do autokorekty,
• ćwiczenia usprawniające półkule mózgowe P. Dennisona (kinezjologia eduka- cyjna),
• integracja zespołu,
• zachęta do radzenia sobie w trudnych sytuacjach,
• motywowanie do podejmowania zadań o róŜnym stopniu trudności,
• niwelowanie napięć emocjonalnych,
• zmniejszanie poziomu lęku i zagroŜenia przed popełnianiem błędów.
b) Przewidywane osiągnięcia ucznia.
c) Literatura.
1. Plan działania
Zadania Sposób realizacji Pomoce Uwagi
1. Usprawnianie percepcji wzrokowej
– Ćwiczenia usprawniające ana- lizator wzrokowy (wyszukiwa- nie podobieństw i róŜnic) – Ćwiczenia usprawniające syn- tezę wzrokową (puzzle)
Do wyboru w zaleŜności od rodzaju ćwicze- nia – np. magne- tofon, maty, tek-
OR- TOGR AFFITI 7 ćw. 1 s.
10
2. Usprawnianie percepcji słuchowej
3. Doskonalenie graficzne- go poziomu pisma
4. Usprawnianie umiejęt- ności czytania i pisania
– Ćwiczenia usprawniające pa- mięć wzrokową (odtwarzanie rysunków)
– Ćwiczenia usprawniające słuch fonemowy (róŜnicowanie słów podobnych brzmieniowo) – Ćwiczenia kształtujące wraŜ- liwość słuchową (rysowanie struktury rytmicznej wyrazu)
– Ćwiczenia doskonalące płyn- ność pisania
– Ćwiczenia doskonalące umie- jętność mieszczenia zapisu w liniaturze (rysowanie szlaczków rysowanie po śladzie)
– Ćwiczenia małej motoryki (lepienie, wycinanie, nawleka- nie)
– Utrwalenie zasad pisania
– Praca na blokach ortograficz- nych – „ó”, „rz”, itp. (uzupeł- nianie luk w wyrazach, wypi- sywanie wyrazów z trudnością ortograficzną, porządkowanie według alfabetu, krzyŜówki, opowiadania, rebusy, pisanie z pamięci, ze słuchu)
– Ćwiczenia w płynnym czyta- niu, z zachowaniem intonacji, czytanie ze zrozumieniem (wy- kreślanie zbędnych wyrazów, kończenie tekstu, składanie tek- stu w całość, analiza tekstu – plan wydarzeń, formułowanie odpowiedzi na pytania do treści tekstu)
– Opowiadanie historyjek ob- razkowych, łańcuchy wyrazo- we, anagramy, układanie opo- wiadań z wykorzystaniem podanych wyrazów, krzyŜówki, scrabble
sty, obrazki, krzyŜówki, rebu- sy, scrable, do- mina, karty pracy z przygotowa- nymi ćwiczenia- mi, koraliki, pla- stelina, farby, igła, nici, papier róŜnego formatu
jw.
ćw. 4 s.
14
ćw. 6b s. 15
ćw. 32a s. 40
ćw. 55 s. 66
5. Doskonalenie techniki czytania
6. Wzbogacanie słownic- twa czynnego ucznia 7. Rozwijanie procesów poznawczych
8. Motywowanie do pracy 9. Rozładowywanie napięć emocjonalnych
10. Integracja zespołu
– Ćwiczenia rozwijające pamięć i uwagę (wiersze, rymowanki, luki wyrazowe)
– Wzmacnianie pozytywne, pochwały
– Metody relaksu, rozmowy
– Drama, ćwiczenia ruchowe, zabawy integrujące grupę
ćw. 50 s. 60
ćw. 57 s. 69
Program powinien zawierać wszystko to, co trzeba zrealizować w trakcie zajęć korekcyjno- kompensacyjnych. Układając go, naleŜy uwzględnić rzeczywiste potrzeby oraz moŜliwości rozwojowe i edukacyjne dziecka. Dobry program obejmuje bowiem wszystko, co wymaga interwencji. Tylko całościowe podejście daje gwarancję zmiany na lepsze losów dziecka.
Podstawą opracowania takiego całościowego programu są dwa źródła informacji:
1. Wyniki diagnozy (o czym wspominałam wcześniej) przeprowadzonej przed rozpoczęciem zajęć z dzieckiem, a więc to wszystko, co ono reprezentuje obecnie.
2. Uświadomienie sobie tego, co dziecko powinno sobą reprezentować po zakoń- czeniu zajęć, aby mogło sprostać wymaganiom szkolnym.
Ponadto waŜne jest, aby planując zajęcia z dziećmi dyslektycznymi, pierwsze spotkania po- święcić głównie na kształtowanie zachowań umoŜliwiających współpracę, a więc zatrosz- czyć się o wyrabianie nawyku skupiania uwagi na tym, co mówi i robi druga osoba.
W ten sposób uczymy dzieci kierowania swoim zachowaniem. Wykorzystujemy tu gry i za- bawy wymagające uwaŜnego słuchania instrukcji, a potem umiejętności dostosowywania się do niej. Równie waŜne na tym etapie zajęć jest wyciszenie lękowych nastawień, głównie wobec zadań wymagających wysiłku intelektualnego. To długi proces naprawiający słabą samoocenę dziecka. Teraz dopiero moŜna powoli, ale juŜ systematycznie przystąpić do pełne- go kształtowania procesów intelektualnych zgodnie z wytyczonym porządkiem zawartym w przygotowanym programie zajęć reedukacyjnych.
Literatura:
1. M. Bogdanowicz, A. Adryjanek, Uczeń z dysleksją w szkole, Gdynia 2004.
2. M. Bogdanowicz, Trudności w pisaniu dzieci, Gdańsk 1983.
3. I. Czajkowska, K. Herda, Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole, Warszawa 1996.
4. E. Gruszczyk-Kolczyńska, Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się mate- matyki, Warszawa 1992.
5. E. Kujawa, M. Kurzyna, Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu meto- dą 18 struktur wyrazowych, Warszawa 1998.
6. B. Sawa, JeŜeli dziecko źle czyta i pisze, Warszawa 1975.
7. B. Zakrzewska, Trudności w czytaniu i pisaniu, Warszawa 1976.
