Oeconomia 3 (2) 2004, 111-120
WSPÓLNA ORGANIZACJA RYNKU CUKRU
W UN
II
EUROPEJSKIEJ I JEGO FUNKCJONOWANIE
W POLSCE
PO AKCESJI
Paweł
Malinowski
Szkoła Glówna Gospodarstwa Wiejskiego ·w Warszawie
Streszczenie. Celem opracowania jest przedstawienie wspólnej organizacji rynku cukrn w Unii Europejskiej i jego runkcjonowanie w Polsce po akcesji, a takż.c przyblii.c:nic: pod -stawowych instrumentów prawno-ekonomicznych na tym rynku. P01vai.nit:_is1.c 1.mi;111y mogą nastąpić w sezonie 2006/2007. Propozycje zmian na 1·ynku cukru zostaly przedsta
-wione w Luksemburgu 26 czerwca 2003 r. w formie trzech niezaki.nych scenariuszy. które b.,:clą stanowić podstaw.,: do dyskusji w UE naci rclormą.
Słowa kluczowe: rynek cukru, kwotowanie produkcji. cena docelowa. cena interwcncyp1a
WSTĘP
Burak cukrowy jest podstawowym surowcem do produkcji cukru we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Lączna powierzchnia uprawy tej rośliny wynosi prawic
2,2 mln ha. Stanowi to 2,5% gruntów ornych i 1,4% użytków rolnych. Bur::iki cukrowe
uprawia się na świecie na obszarze blisko 7 mln ha. Spożycie cukru w krajach UC w y-nosi okola 35 kg na mieszkai1ca i jest o oko Io 5 kg mniejsze niż w Polsce
I
Szot 2003 [.System organizacji rynku cukru obejmuje cukier oraz izoglukozę. Izoglukoza to produkt hydrolizy skrobi zawartej w pszenicy i kukurydzy. Produkt ten zastępuje cukic1· z bura
-ków cukrowych i trzciny cukrowej, ma z::istosowanie przy produkcji napojów, lock1w, przetworów owocowych i w::irzywnych.
Wspólna organizacja rynku cukru obejmuje następujące towary w stanic naturalnym [Polskie rolnictwo ... 20031:
cukier buraczany lub trzcinowy i chemicznie czystą sacharozę w stanic 1rnturalny111,
buraki cukrowe i trzcinę cukrową,
melase powstalą z ekstrakcji lub rafinacji cukru,
Adres do korespondencji - Corresponding ;:iuthor: Pawel Malinowski, l<a1edra Polityki Agrarnej
i Marketingu, Szkola Główna Gospodarstwa Wie_jskicgo. ul. Nowoursynowska 166. 02-787 War -szawa. c-mail: pawclmalin@pocztarm
112 P. Mali11owski
cukier i syrop klonowy oraz inne cukry w formie stałej i syropy cukrowe,
sztuczny miód i cukier,
wysłodki buraczane, bagasę i inne odpady z produkcji cukru, izoglukozę i smakowe łub barwione syropy izoglukozy,
syrop inułinowy.
Podstawowym instrumentem stabilizacji rynku, który również ogranicza produkcję cukru w UE, są kwoty (limity produkcji) cukru. Kwoty spełniają trzy podstawowe funkcje [Polskie rolnictwo ... 2003]:
limitują wielkość produkcji i wielkość dopłat do eksportu, umożł i wiają stabilizację wielkości sprzedaży,
umożliwiają stabilizację cen cukru.
W krajach czlonkowskich istnieją trzy rodzaje kwot na produkcję cukru:
Kwota A - wielkość produkcji cukru, która pokrywa zapotrzebowanie wewnętrzne danego kraju członkowskiego na cukier.
Kwota B - przeznaczona jest na eksport (z dopłatami), równająca się 20% kontyngentu
J\, który stanowi rezerwę przeznaczoną na potrzeby konsumentów w przypadku niskich zbiorów lub klęski nieurodzaju, kwoty A i B różnią się tylko przeznac ze-niem i opodatkowaniem.
Kwota C - cukier z kwoty C przeznaczony jest wyłącznie na eksport (zakaz spr ze-daży na terytorium Wspólnoty) i musi znaleźć się poza granicami Unii Europejskiej do J I grudnia (koszty eksportu, jak i subsydiów eksportowych ponoszą producenci buraków i cukrownie). Przepisy dopuszczają przechowywanie części kontyngentu (okolo 20% kontyngentu A) w kraju jego wytworzenia cło czasu wyprodukowania
cukru z nowych zbior(JW.
System regulacji rynku cukru w Unii Europejskiej zapewnia jego wyjątkową stabil -11ość. e11y cukru są zasadniczo rzecz biorąc stałe. Na rynku cukru operuje się dwiema kategoriami cen:
• dla cukru:
CL'1111 doceloirn c11kr11 /Jialego - obejmuje poziom cen oczekiwany przez produce n-tów. wliczając koszty transportu cukru;
cc1u1 i11lenve11c1j11a c11kr11 Ina/ego - stanowi dolne ograniczenie ceny rynkowej
(w zakresie kwoty całkowitej J\ + B) i jest równa 95% ceny docelowej; w Wiełkej l3ryta11 i i. I rl<111di i, 11 i zpan i i, Portugal i i i we Włoszech cena interwencyjna jest wyż sza, co 111a 11a celu zachęcenie producentów do zwiększenia produkcji buraków cu
-kmwych;
CL'llll {Jmg11 rnkrn hialego - jest równa cenie docelowej, powiększonej o koszty
trnnsport11 z rejo11ów o nadwyżce w produkcji cukru do rejonów w UE, gdzie pro-dukcj:1 jcst niewielka lub nic istnieje wcale, i o koszty przechowalnictwa; obowią zuje w handlu z Krajami spoza Wspólnoty;
• dla buraków cukrowych:
crnn 1111ilsr1nm1rn /111mkó11" c11kro11·yc/1 - ustala się ją na podstawie ceny docelowej
cukru 1. 11wzglęcłnicnie111: marży produkcyjnej. wydajności produkcyjnej buraków
cukrowych. przycl10cłów cukrowni ze sprzedaży melasy oraz kosztów transportu
b11r;1kóll' do cukrowni:
Wspólna orga11i::.acja 1y11k11 cukm .. 111
cena 111i11i111a/11a buraków c11kro1vyc/1 - suma, którą agencje interwencyjne pl~1q producentom buraków cukrO\vych. Cena ta jest zróżnicowana w zależności od tego, do jakiej kwoty będzie zaliczony cukier z nich wyprodukowany.
Na rynku cukru obowiązują trzy kategorie dopłat eksportowych:
związane z cukrem eksportowanym w produktach przetworzonych (określane co miesiąc),
określane w cotygodniowych przetargach; w interesie handlowców jest jak najniż sza ich wysokość, umożliwiająca konkurencję na rynkach światowych,
ustalane co dwa tygodnie (przy wywozie małych ilości cukru).
Fundusze na dopłaty eksportowe pochodzą z opłat pobieranych od producentów buraków oraz producentów cukru, a wiec zależy im na ich zmniejszeniu. co w konse -kwencji powoduje, że na pierwszy plan wysuwa się sprzedaż cukru na rynku wewni;:tr z-nym (nie ma pokusy ograniczenia oferty na rynek wewnętrzny dla podnoszenia cen), a zainteresowanie dofinansowywanym eksportem jest ograniczone. Unia [uropejsk:i przyznała kontyngent preferencyjnego dostępu (stawka zerowa cła) do rynku Indiom oraz krajom rejonu Morza Karaibskiego i Pacyfiku.
PRODUKCJA BURAKÓW CUKROWYCH W POLSCE I W UE
W Polsce w kampanii 2002/2003 wyprodukowano 2193 tys. ton. o 520 tys. ton cukru więcej niż w 2001/2002 i o I IO tys. ton więcej niż przecii;:tnie w pii;:ciu ostat11ich kampaniach poprzednich. Poziom ten uzyskano przetwarzając okolo 13.4 mln ton bura-ków cukrowych, odpowiednio o 2,1 mln ton więcej i o 0,5 mln ton mnic.J. Zbic)r burak(iw cukrowych w 2002 roku był rekordowo wysoki, mimo zmniejszenia powierzchni upraw do 300 tys. ha (z 419 tys. ha w 1997 roku do 368 tys. ha przecii;:tnie w lat:ich 1997-200 I) [Chudoba 2002]. Poprawę wydajności osiągnii;:to dzii;:ki posti;:powi w dzie -dzinie agrotechniki, koncentracji uprawy buraków cukrowych oraz kor1.ys1nym warun -kom pogodowym.
W 2003 roku powierzchnia uprawy buraków cukrowych zmalała o 5,6% w porów -naniu z rokiem poprzerlnim i wyniosła 286 tys. ha (tab. i), plony wyniosly 410 cit/lu Dzięki wysokiej zawartości cukru ( 18%) z około 12 mln ton buraków cukrowych wy -produkowano 2,1 l mln ton cukru [Analizy .. 2004]. W 200LJ roku 1xzewiclujc sii;:, że produkcja wyniesie około 1,91 mln ton.
W roku 2003/2004 uclzial Polski w produkcji cuhu w Europie stanowi! 8,01%,, podczas gdy udzial Francji i Niemiec odpowiednio 16.27% i I 5,65%. Przy ogólnej tendencji wzrostu produkcji cukru na świecie zwiększa sii;: ud7.ial cukru trzcinowego. Równocześnie wzrasta obszar uprawy trzciny cukrowej; od 1995 roku z.wii;:kszyl sii;:
o 6,7 mln ha. W sezonie 2003/2004 udział cukru trzcinowego w światowej produkcji cukru zwiększył się do 76,2%, z 75.1 % w sezonie 2002/2003 oraz okola 70% w po Iowie lat dziewięćdziesiątych. Udzial cuhu buraczanego zmniejszy! sii;: do 23,8% z. odpo -wiednio 24,9% i około 30% [Chudoba 2003]. W Unii Europejskiej cukier produkowany jest głównie z buraków cukrowych, uprawa i przerób trzciny cukrowej wysti;:pujc na niewielką skalę w Hiszpanii i w rejonach zamorskich 1-rancji. Wecllug danych z lat 2000/2001-200212003, w UE uprawiano buraki cukrowe na obszarze 1,8 mln ha, pod
I 14 P. Ma/i110111ski
czas gdy w szesc1u ważniejszych krajach spośród dziesięciu nowo przyjętych do Wspólnoty uprawa ta zajmuje łącznie 0,5 mln ha, z tego 0,3 mln ha, tj. ponad 60%,
przypada na Polskę. W Czechach i na Węgrzech uprawa buraków cukrowych zajmuje po 50-60 tys. ha, czyli ponad 5-krotnie mniejszy obszar niż w Polsce. Najwyższe plony
buraków cukrowych osiąga Francja - ponad 700 cit/ha, następne miejsca zajmują:
Austria, Belgia, Niemcy, Wielka Brytania i Holandia - od 500 do 600 cit/ha. W Polsce w ostatnich latach plony buraków cukrowych wahają się od 360 do 440 cit/ha (tab. 2).
Tabela I. Powierzchnia uprawy buraków cukrowych (tys. ha) w UE - 25 Table I. A rea or sugar heets cultivation in UE - 25
Wyszczególnienie 2002/2003 Aus1ria 44 Belgia i Luksemburg 98 Dania 58 Finlandia 32 Franc.i a 399 Grecja 41 His1.pania I 15 I lo1"ndia 109 lrl:111dia 31 Niemcy 455 Port11g;1li11 9 S1wccja 54 Wicika llry1ania 148 Wiochy 246 l{azc111 UE- 15 1839 C1.cchy 80 Polska 303 Słowacja 30 \\\·:;r) 56 J't)fOSlak kraje -18 H:1·1c111 nowe );raje rzlo11Jwwskic 517
Razc111 U I•: - 25 2356
i.ródlu: Ry111;k cukru. llóRiG/'., 1\RR. Warszawa 2004. s. I 3.
Sourcc: Sugar 111:1rkc1. IERiGŻ. ARR. Warsaw 200-1, p. I 3.
2003/2004 43 93 58 30 367 39 100 103 32 444 7 50 140 214 1720 77 286 ~2 48 -15 488 2208
T:1hcl:1 2. Plony buraków cukrowych w Polsce i wybranych krajach T:1hk "> 'ugar hccts crops in Poland and sclcctecl countries
Plony w di z I ha 1991-1995 1996-2000 2001 3 -I ,1\t1\l1i:1 534 581 592 2004/2005 pierwszy szacunek 45 90 56 31 345 36 I IO 99 31 440 9 48 142 180 1662 70 290 68 45 506 2168 2002 2003 5 6 672 681 578 552 608 lkl~1.1 1 L11bc111h11ri,._' _ _ _ _ _ 61_lO _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ i),111i:1 -188 50-1 5-1-1 584 583 F1.111cja GD 715 689 761 727 I lol.111di:1 6-17 550 550 568 582 532 617 584 583 N1rn1~cy~ _ _ _ _ _ _ _ _ )_-o_o _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
Wspólna organizacja ry11k11 cukru„.
Tabela 2 cd./Table 2 continued
2 3 Szwecja 434 434 Wielka Brytania 483 513 Wiochy 455 457 Czechy 391 Polska 328 377 Słowacja 360 W~gry 330 371 Rosja 172 163 Rumunia 209 238 Ukraina 182
Żródlo: Rynd; cukru, IERiGŻ. /\RR. Warszawa 2004, s. 12.
Sourcc: Sugar market, IERiGŻ, ARR, Warsaw 2004, p. 12. 4 506 662 444 455 358 381 414 !GO 220 155
OGÓLNE ZASADY REGULACJI RYNKU CUKRU W UE
115 5 6 510 503 558 532 -!75 386 495 417 ·R~ .ł(() .n+ -!07 402 372 21~ 215 217 I (i7 1~8 200
W Unii Europejskiej rynek cukru jest regulowany od 1967 roku, :1 ogólne zasady regulacji przetrwały do chwili obecnej. Trzonem jego organizacji je. t system kontyn
-gentowania produkcji cukru ustanowiony w 1967 roku na mocy rozporządzenia Rady nr l 009/67, który zastosowany po raz pierwszy w tym sektorze, zostal przeniesiony, z różnym skutkiem, do innych wspólnych organizacji rynkowych (mleka, surowca tyto -niowego) [Tomkiewicz 2000]. Regulacja rynku cukru w UE, jako clcmenl Wspólnej Polityki Rolnej tego ugrupowania, ma na celu utrzymywanie i stabilizowanie cen b ura-ków cukrowych i cukru na stosunkowo wysokim poziomic, gwarantującym zarówno
godziwą dochodowość uprawy buraków cukrowych i oplacalność prod u kej i cukru, jak i środki finansowe na dopłaty do eksportu cukru, realizowanego zwykle przy ba1·dzo niskich cenach na rynku międzynarodowym. Realizacji Jego celu sluży ogr;inicza11ie (kwotowanie, limitowanie) produkcji cukru do rozmiarów: kwoty A - równej zapolrzc -bowaniu rynku wewnętrznego Wspólnoty i kwoty B - odpowiadającej ilości, jaka zgodnie z zawartymi porozumieniami międzynarodowymi może być eksponowana z dopłatami. Nadwyżka ponad kwoty A i B, zwana cukrem C, musi być wyeksportowana w ściśle określonym terminie, bez doplat. Równocześnie przed impor!cm lanicgo cukru spoza UE chronią bardzo wysokie stawki celne. Kwoty cukru A i B są rozdzielane przez
wlaściwe władze Unii Europejskiej pomiędzy pa1istwa czlonkowskic. NastQpnie mini -sterstwa rolnictwa (odpowiednie agencje) pa1\stw czlonkowskich rozdzielają kwo1y
produkcji pomiędzy przedsiębiorstwa (spólki, koncerny), zajmujące sice produkcją cukru na terytorium odpowiednich paiistw. Przedsicebiorstwa te dzielą przyznane kwoty pomice -dzy cukrownie, a one zawierają umowy kontraktacji odpowiednich ilości buraków cukrowych ze swoimi plantatorami. W tym ostatnim etapie rozdzialu kwot uczestniczą tzw. komisje mieszane, zlożone z przedstawicieli plantatorów i producentów cukru. Plantatorzy zachowują zwykle historyczne prawo do uprawy i dostawy buraków cukro -wych, niezależnie od zmian lokalizacji, struktury lub rormy własności cukrowni, spowo -dowanych np. likwidacją mniejszych fabryk, ruzją przedsiębiorstw, zmianą właściciela spółki itp. Nowy właściciel cukrowni zobowiązany jest kontraktować i kupować burnki
116 P. Mafilloivs/.:i
cukrowe od dotychczasowych plantatorów [Woszczyna, Wyszy11ski 2000]. W przypadku administracyjnego zmniejszenia kwot produkcji cukru zmniejsza się oczywiście procen-towy ucl7.ial dostaw surowca od poszczególnych plantatorów, wskutek czego niektórzy
mogą zrezygnować z uprawy. Gwarantowane ceny cukru i buraków cukrowych ustala się na okresy pięcioletnie. Na lata 2001/2002-2005/2006 dla krajów cz1onkowskich UE z nadwyżką produkcji cukru naci spożyciem ustalono cenę interwencyjną cukru białego w wysokości 631,9 euro/t i cenę podstawową buraków cukrowych 47,67 euro/t (tab. 3), a ponadto:
cenę minimalną buraków A (cło produkcji cukru w kwocie A) - 46,72 euro/t, tj.
98% ceny podstawowej,
ceni;: minimalną buraków B (cło produkcji cukru w kwocie B) - 32,42 euro/t, tj.
68% ceny podstawowej, przy zastrzeżeniu, że cena ta może ulec obniżeniu, jeżeli zgromadzone środki finansowe na cele dotowania eksportu cukru z kwoty B okażą
sii;: nie1Vystarczające.
Tabela 3. Ceny cukru i buraków cukrowych w UE T;1hle 3. Prices
o
r
sugar and sugar heets in UE\Vyszczcgliln icn ie
Cena podstawowa (bazowa) bur:ików cukrowych
C'eua miui111aln;i z;i buraki cukrowe - kwot;i A w UE Cena 1ni11i1ml11;i 1a buraki cukrD\\'C - kwot;i 13 w UE
Cena ducel0\1·a cukru bi;ilcgo w UL Ccn;1 i11tcrwc11cy_i11a rnkrn w UE i.ródto: Opr;1cow;inic ll'tasne.
Sourcc: Ow11 cl:ibor:ition.
euro/tona Procent
47.67
45,77 98
32,42 68
665.2
631.9 95
Dla krajów o niedoborze cukru w stosunku cło spożycia i o mniej korzystnych wa-rnnlrnch cło uprmvy bu1·ilkó1V cukro1Vych ustilła się 1Vyższy poziom ceny interwencyjnej
cukru i cen rninirnalnych burakólV cukro1Vych. Różnicil między ceną podstawową bura-ków cukro1Vych il cenilrni minimalnymi buraków A i [3 odzwierciedla pośredni udziilł
plantatorów w pok1")1waniu dopłat do eksportu cukru z kwoty B. Dopłaty otrzymui<1
ckspo1te1·zy. _jako wyrównanie różnicy mii;:clzy wysoką ceną interwencyjną cukru na rynku wewnt,:t17.ny111 UE a niskimi cenami tego produktu na rynku światowym. Produ
-cc11ci cukrn na cele cloto1Vania tego eksportu wnoszą na specjalny fundusz tzw. opiaty
produkcyjne. któ1·e sklaclająsii;: 7. cl1Vóch części (Polskie rolnictwo„. 2003]:
opiaty poclstil11·owcj - stano1Viącej 2% ceny inter1Vencyjnej od każdej tony wy
pro-dukowanego cukru w kwocie A i B.
opl:-ity [3, dodiltkowej - w wysokości 30-37,5% ceny interwencyjnej od każdej
tony cukru kwoty B: w su111ie zatem oplata od każdej tony cukru kwoty B wynosi :l'.2-39.'i0
o ceny i11ler11cncyj11cj. przy czym może ona być jeszcze zwiększona. jeżeli Lgro111adzonc opiaty okażą siQ niewystarcza,iące dla slinansowania niezbędnych
dopłat.
/.. l't111d11sz.t1 cloplill do eksportu cukru pokrywane są dodatkowo dopłaty dla produ -cc111\1w wyrobów chc111icz11ych. farmaceutycznych i innych wyrobów niespożywczych, którLy do te.i prodttkcji wykorzystali cukier kupiony na rynku wewnętrznym UE. Cena
Wspólna orga11i~acja rv11ku rnkru .. .117
interwencyjna cukru i ceny skupu buraków cukrowych dotyczą produktów o ściśle określonej, standardowej jakości. Dla buraków cukrowych najważniejszym wyróżnikiem jakości jest zawartość 16% cukru, oznaczana metodą polaryrnetryczną w rniejscu i nHJ
-rnencie odbioru. Przy wyższej lub niższej cukrowości stosuje się doplaty lub J otr;icenin (opusty) w stosunku do minimalnych cen skupu (rab. 4).
Tabela 4. Wplyw zawartości cukru w burakach cukrowych na poziom doplat i opustów do mini -malnych cen skupu w Unii Europejskiej w latach gospodarczych 2001/2002-200:'i/2006 Table 4. lnllucncc or sugar bccts contcnts on lcvcl or surchargcs and rcductions 10 111ini111un1
priccs or purchasing in European Union in cconomic ycar 200 l/2002-200:'i/2006 Przcdzialy zawartości cukru w burakach
(w%) Powyżej 16.0-18.0 Powyżej 18,0-19,0 Powyżej 19-20.0 Powyżej 20.0 Poniżej 16.0-15.5 Poniżej 15.5-14.5
IVlinimalnc dopla1y lub opusty do cen)' 111ini111al11cj h11raków /\lub B za każde O. I 'Y., zawartości cukru powvicj 11111 llllnih.:j s1anclarclowcj zawaności
minimalna doplata 0.9%
minimalna doplata 0.7% minimalna dopla1a 0.5%
minimalna doplatajak za 20% zwartości c11kr11 maksymalny upus1 0.9%
maksymalny upust 1.0%
Ż.rócllo: l~ozporządzcnic Ko111isji f'uropcjskicj nr 1261/2001: opracowanie wlasnc.
Sourcc: Commissiou Rccommcnclation no 1261/200 I: own claboration.
Powyższe warunki rarnowe mogą być uzupeln i one warunlrn111 i szczególowyrn i
i lącznie z nimi rnogą stanowić treść porozumienia branżowego:
zawartego na plaszczyźnie Wspólnoty pomiędzy zjednoczeniem zrzeszeri planlato
-rów buraków cukrowych z poszczególnych paristw czlonkowskich a zjednoczeniem
zrzeszer'1 producentów cukru z tych paristw,
zawartego w danym paristwie czlonkowskim po111i9dzy zrzeszenie111 plantatorów buraków cukrowych a zrzeszeniem producentów cukru.
Porozumienia branżowe mogą też być zawierane w pa1istwach czlonkowskich pomiędzy spóldzielniami reprezentujcie 1mi plantatorów buraków cukrowych lub produ
-centów cukru, a w pewnych warunkach także bezpośrednio po111i9clzy prod11cenliln1i
a grupą plantatorów.
Poważniejsze zmiany mogą nastąpić w roku 2006/2007, propozycje zmian na rynku cukru zostaly przedstawione w Luksemburgu 26 czerwca 2003 roku w formie lrzech niezależnych scenariuszy, które stanowić będą podstaw9 do dyskusji w U
1
:
na tema! reformy !Ocena ... 2003 J:Scenariusz I - proponuje się utrzymanie dotychczasowych instrumentów wsparcia n;1
rynku cukru i utrzymanie ich po 2006 roku. Wsparcie to polegaloby na stosowaniu
elastycznych kwot produkcji przy równoczesnym utrzymaniu cen interwencyjnych.
Komisja przewiduje, że przy dużym otwarciu rynku wewni;:trznego Ul~. wynii«t.jącym ze zobowiąza1i UE wobec swoich partnerów handlowych. obniżeniu ulcglyby taryl'y
celne, co wplyni;:loby na redukcję cen wewni;:trznych oraz redukcj<;: kwot produkcji.
Scenariusz Il - przewiduje obniżenie cen wewn<;:trznych UE. W scenariuszu tym zaklacl;1
si<;:, że wewnętrzna cena rynkowa cukru zbliży się do poziomu cen importowanych
118 P. Mali1101vski (światowych). W celu załagodzenia skutków obniżenia cen dla producentów buraka cukrowego proponuje się wprowadzenie jednolitych płatności na gospodarstwo w tym sektorze.
Scenariusz III - zakłada całkowitą liberalizację rynku cukru. Oznacz to, że system
wsparcia cenowego zostanie zlikwidowany, a kwoty będą zniesione.
NOWE REGULACJE PRAWNE DOTYCZĄCE RYNKU CUKRU
PO PRZYSTĄPIENIU POLSKI DO UE
Po integracji z Unią Europejską Polska została zobowiązana do stosowania
prawo-dawstwa tego ugrupowania. W traktacie o przystąpieniu Polski do UE powołano się na
treść rozporządzenia Rady Wspólnot Europejskich nr 1260/200 I, dotyczącego wspólnej organizacji rynku cukru. Do projektu zaktualizowanej wersji tej regulacji prawnej
zostały wprowadzone kwoty produkcji cukru i izoglukozy, wynegocjowane przez Polskę i pozostałe kraje przystępujące w 2004 roku do UE.
Polsce przyznano następujące kwoty:
cukru (w przeliczeniu na cukier biały):
• kwota J\ - I 580 OOO ton, • kwota B - 91 926 ton;
izoglukozy (w przeł iczeniu na produkt zawierający co najmniej I 0% fruktozy w suchej masie):
• kwota A-24 911. ton, • kwota B - 1870 ton.
Z traktatu akcesyjnego wynika ponadto, że podział kwot produkcyjnych pomiędzy
producentów cukru i izoglukozy w nowych pa1istwach członkowskich będzie dostosowa
-ny do udziału tych producentów w krajowych kwotach produkcji cukru lub izoglukozy
w roku gospodarczym 2003/2004, który przyjęto jako okres bazowy (referencyjny)
I
Rozporządzenie 2001I.
Na rok rozliczeniowy 200-1/2005 Rada Ministrów RP ustaliła cenę interwencyjną cukru białego i cenę podstawową buraków cukrowych w wysokości stanowiącej równo
-wartość w złotych odpowiednio: 63, 19 euro/ I OO kg i 4 7,67 euro/t (bez V AT). po przeli -cLcniu wg średniego kursu NBP na clzie1i I lipca 2004 roku (DzU Nr 141 z dnia 13 sierpnia '.2003 r., poz. 1354). Powyższe ceny, wyrażone w euro, równe są odpowiednim
cc110111 w Unii Europejskiej. Przy z:ilożeniu przelicznika 4 zl/euro decyzja powyższa ozn:icza. że cena interwencyjna cukru białego w roku rozliczeniowym 2004/2005
wzro-ś11ie o 37° u IV porównaniu z ceną interwencyjną 1850 zl/t w roku rozliczeniowym
2003/200-1. cna podstawowa buraków cukrowych w tym samym okresie wzrośnie o 5_0~. gdyż 11a rok rozlicze11iowy 2003/2004 ustalono ją w wysokości 125,35 zl/t. \V pocłob11y111 stop11iu powi11ny zwiększyć się 111ini111:ilne ce11y skupu buraków A i bur a-ków 13. które w UE wynoszą odpowiednio: 46.72 euro/t i 32.-12 euro/t. Podaną tu cenę lrnr:ików B n:ilcży jednak traktować jako wstępną, gdyż ostatecznąjcj wysokość określa
si1; dopiero po stwierdzeniu. jakie opiaty są 11iezbęd11e 11a sfinansowanie dopłat do eks
-portu cukru i do cukru 11 ykorzysw11cgo IV przemyśle chemiczny111. Ponadto, zaplata za buraki rnkrowe bi,:clzic uzależnio11a od zawartości cukru w spo ·ób określony w Rozp
Wspólna organizacja ryn/.:11 rn/.:m ... 119
rządzeniu Komisji Wspólnot Europejskich nr 1261 /200 I. Oprócz podwyżki cen skupu polscy plantatorzy buraków cukrowych będą objęci systemem dopłat bezpośrednich.
Z traktatu akcesyjnego wynika bowiem, że taki system w Polsce ma dotyczyć wszyst
-kich użytków rolnych. W Unii Europejskiej natomiast plantatorzy buraków cukrowych
nie korzystają obecnie z dopłat bezpośrednich.
W Polsce dopłaty bezpośrednie będą przysługiwać każdemu właścicielowi
gospo-darstwa rolnego o powierzchni od I hektara użytków rolnych, utrzymanych w dobrej kulturze rolnej. Jeżeli właściciel wydzierżawił ziemię, dopłaty dostanie nie 011, lecz
dzierżawca, ale pod warunkiem, że udowodni, że to 011 użytkuje grunty. Według
sza-cunków SAEPR/F APA, sporządzonych w 1 kwartale 2003 roku, poziom I oclstawowych
dopłat bezpośrednich w przeliczeniu na 1 ha uprawnionej powierzchni może wynieść
(przy założeniu przelicznika 4 zł/euro): w 2004 r. - 160 zł, w 2005 r. - 198 zł, w 2006 r.
- 238 zł.
Okres wypłaty dopłat może być wydłużony do 2008 roku lub skrócony (poniżej
3 łat). W celu otrzymania należnej dopłaty bezpośredniej producenci rolni są zobowią
zani cło wypełnienia odpowiedniego wniosku i złożenia go do powiatowego oclclzial11
Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
PIŚMIENNICTWO
Analizy Rynkowe, Rynek cukru - stan i perspektywy, 2004. IERiGŻ. /\RR. Warszawa.
Chudoba L .. 2003. Polski rynek cukru IV procesie clustosowa1\ cło runkcjonm\·ania li' Unii J·:11ro
-pejskiej. W: Dostosowanie polskiego rynku cukru do wymogów UE. ARR. \Varsz;1wa.
Chudoba L.. 2004. Rynek cukru na początku sezonu 2003/2004. 8iulcty11 lnlormacyJny I ( 151 ). ARR. Warszawa.
Chocluba L., 2002. Rynek cukru. stan i perspektywy. Raporty Rynkowe MRiR'vV. ARR. IU~iCii..
Warszawa.
Ocena reformy WPR uzgodnionej w Luksemburgu 26 czerwca 2003 r. z perspektywy Polski. 2003. FAPA. Warszawa.
Polskie rolnictwo w UE, Wydanie specjalne. Biuletyn Informacyjny, MRiRW i /\RiMR. 2003. \Varszawa.
Rozporządzenie Rady i'vlinistrów Rzeczypospolite.i Polskiej z dnia 22 lipca 2003 r. (Di.U Nr 141
z dnia 13 sierpnia 2003 r.. poz. 135'.\).
Szot E .. 200'.\. Polskie rolnictwo w Unii Europejskiej. FFW, W~1rszawa.
Tomkiewicz E., 2000. Limitowanie produkcji w ustawodawstwie rolnym W~pólnoty Europej -skiej. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Woszczyna .! .. Wyszyilski Z .. 2000. Rynek cukru. W: Strategiczne opcje dla polskiego sck1or;1 agrobiznesu w świetle analiz ekonomicznyeh. SGGW. Warszawa.
COMMON ORGANJZATION
or
MARKET SUGAR IN TllE EUROPEAN UNION AND ITS FUNCTIONING AFTER ACCESSION IN POLANDAbs!ract. The aim or the paper was to present common organi1.ation or sugar m:.irket in
the European Union and its runctioning after accession in Poland. The main lcg~il and cconomie instruments on the market wcre prescnted as well. More scrious changcs may
120 P. Malinowski
h ohserve<l in season 2006/07. Sollle suggestions of ehanges on sugar Jllarket had been
show11 in Luxelllbourg. on June 26'11
2003 in a form or thrcc independent scenarios. which
will be the basis for EU discussion on the reform.
Key words: sugar lllarkcl. quoting or production, pricc system. fina! price. intcrvention
price
Zaakceptowano do druku - Accepted for print: I 0.12.2004
