Jerzy Laskowski
Rodzina w ujęciu Talcotta Parsonsa
Collectanea Theologica 52/1, 75-8352(1982) fase. I
ks. JERZY LASKOWSKI SJ, WARSZAWA
RODZINA W UJĘCIU TALCOTTA PARSONSA
O d w ielu la t T. P arso n s — am ery k ań sk i socjolog, fu n k cjo n a li- sta — zajm u je się zagadnieniem trw ałości i spójności system u społecznego, czem u d aje w y raz niem al we w szystkich w ażniejszych p r a c a c h x. W edług teo rii P arso n sa rodzina nie je s t rzeczyw istością w yizolow aną, ani m in ia tu rą społeczeństw a w pisaną w duży organizm społeczny, lecz stanow i podsystem społeczeństw a g lo b a ln e g o 2. Z a tem te sam e czynniki, k tó re d ecy d u ją o trw ałości każdego sy ste m u społecznego, o d g ryw ają rów nież doniosłą rolę w trw ałości i sp ó j ności rodziny.
J a k w iadom o, sy stem społeczny jest układem w spółzależnych, w zajem nie pow iązanych w jed n ą całość działań ludzkich i każda jed n o stk a m a w nim ściśle o kreślony sta tu s, k tó ry w yznacza role. P o p raw n e funk cjo n o w an ie system u społecznego w ym aga więc ko ordynow ania statu só w , ról i potrzeb członków system u. B rak i w za sp o k ajan iu potrzeb szybko o d b ijają się n egaty w n ie na w spółpracy i pow odują in erc ję system u.
O spójności sy stem u społecznego d ecy d u ją także czynniki k u l turo w e, społeczne i osobowościowe. W spólna k u ltu ra je s t bowiem pośred nik iem i stab ilizato rem in te ra k c ji m iędzy ludźm i, a w a rto ści, jak ich jest p rzekaźnikiem , n ad ają sens ludzkiem u działaniu, w y w ie ra ją w pły w na w y b ó r celów , u ła tw ia ją dzielenie ich z in nym i, sp rz y ja ją n aw iązy w an iu kon tak tó w . Nie ty lko jed n a k w a r tości, rów nież n orm y, zwłaszcza no rm y z in sty tu c jo n a liz o w a n e 3, sp e łn ia ją fu n k cję spoideł społecznych. O organizacji określonego sy stem u decy d ują czynniki społeczne, k tó re dochodzą do głosu
1 Do głównych prac T alcotta P a r s o n s a zalicza się: The Structure of Social Action, 1937; Essays in Sociological Theory, 1949; The Social S ys tem , 1951; Family, Socialization and Interaction Process, 1955 (z R. В a 1 e- s e m i innymi); Social Structure and Personality, 1963; Sociological theory and Modern Society, 1967; The system of Modern Societies, 1971.
2 T. P a r s o n s i R. B a l e s , Family, Socialization and Interaction Process, Glencoe 1955, 19.
3 K ultura ulega krystalizacji i zwiększa się jej w pływ przez to, że zo staje zinstytucjonalizow ana w systemy społeczne (The Social System, Glen c o e 2 1964, 68—112).
76 k s . J E R Z Y L A S K O W S K I S J
przede w szystkim w rolach, jak ie jed n o stka pełni w ram a ch tego system u.
Role społeczne n a b ie rają cech trw ałości, w w y n ik u ich zin sty tucjonalizow ania. Co w ięcej, in sty tu cjo n a liz ac ja ról p rzyczynia się do rówmowagi system u w jego ściśle określonym układzie społecz n o -k u ltu ro w y m 4. Osobowość 5 m a zw iązek z m o tyw acją, k tó ra skła nia człow ieka do p rzejaw ian ia aktyw ności na rzecz zaspokajania w łasny ch potrzeb, ta osobowość w łaśnie d ecyduje o jakości p ełnio ny ch ról. „Z aburzenia cało k ształtu osobowości — tw ierd zi P a r sons 6 ■— wiążą się z problem em um iejętności pełn ienia ró l i w y ko nyw ania zad ań ”. Człowiek o osobowości zdrow ej i d o jrz a łe j, zwłaszcza pod w zględem a fe k ty w n y m i psychicznym , je s t zdolny w yw iązać się dobrze zarów no z ró l łatw y c h jak i tru d n ie jsz y ch , k tó re w y m agają zdyscyplinow ania w ew n ętrzn eg o i poczucia odpow iedzial ności. P o tra fi pełnić role w ym agające, poniew aż k ie ru je się nie tylk o m otyw acjam i doraźnym i, zew nętrzn y m i, ale rów nież w e w n ętrzn y m i, um ie pracow ać dla celów odległych, p o praw n ie oce nia siebie, inn ych ludzi z k tó ry m i w spółdziała, sy tu a c ję w jak iej się zn ajd u je, stać go na p rzed k ładan ie in te resu g ru p y nad w łasną korzyść.
P arso n s dostrzega w ystępow anie w spółzależności m iędzy sys tem em k u ltu ry , system em społecznym a osobowością. W znacznym stopniu decy d uje o tej współzależności proces in te rn aliz a c ji, w r a m ach którego n a stę p u je p rzek ształcan ie zasad i w artości h ete ro g e nicznych w stosunku do osobowości jedn o stk i w jej osobiste w a rto ści. Człowiek „ u w e w n ę trz n ia ” , in te rn a łiz u je nie ty lk o norm y m oralne — na co zw rócił ju ż uw agę F re u d — ale w szystkie sk ła dniki k u ltu ry g ru p y , w k tó re j żyje. Dzięki in te rn aliz a c ji czło w iek p rzy sw aja sobie w artości i norm y środow iska, w w y n ik u czego s ta ją się one częścią s tr u k tu ry jego osobowości, w p ły w a ją na jego postępow anie, p ozw alają in n y m lepiej zrozum ieć m otyw y jego zachow ań. W w y n ik u in te rn aliz a c ji człow iek jest pow iązany z szerszym społeczeństw em i uczestniczy w bardziej lu b m niej zin teg ro w an y m system ie w artości społecznych. Z system em społecz nym osobowość jest pow iązana p rzede w szystkim poprzez role, ja kie odgryw a jed n o stk a w określonym system ie.
P arso n s określa rolę społeczną jako „zorganizow any system uczestniczenia jed no stki w system ie społecznym , ze szczególnym
4 Według P a r s o n s a instytucjonalizacja wzorów orientacji na w a r tości jest doniosłym czynnikiem stabilizacji samego system u (Tamże, 52).
5 P a r s o n s dał w yraz zainteresow aniu osobowością człowieka w szcze gólny sposób w książkach: Family, Socialization and Interaction Process; Social Structure and Personality. Ta druga praca została w ydana w języku polskim pt. S tru ktu ra społeczna a osobowość, W arszawa 1969.
uw zględnieniem zorganizow ania sy stem u jako k o le k ty w u ” 7. W o k re śle n iu ty m , socjolog am e ry k ań sk i a k c en tu je złożoność sy stem u spo łecznego i zw raca uw agę, że pełnien ie ról zapew nia uczestniczenie w nim w sposób zorganizow any. W łaściw e pełnien ie ról społe cznych zw iązanych z życiem ro dzinnym w ym aga osobnego om ó w ienia.
Role ekspresyjne i instrum entalne
Trw ałość i w e w n ętrzn a rów now aga sy stem u rodzinnego w y m a g a ją zróżnicow ania ró l na e k sp resy jn e i in stru m e n ta ln e . Rola in stru m e n ta ln a p rzejaw ia się w podejm ow aniu p rac y zaw odow ej, k tó ra m a zapew nić całej rodzinie podstaw ow e w a ru n k i życia, p rzy c zy m p red y sp o n u je rów nież do naw iązyw ania i u trzy m y w an ia k o n ta k tó w z szerszym kręgiem społecznym oraz stanow i k ry te riu m o k re śla ją ce m iejsce rodziny w sp o łeczeń stw ie8. Rola in stru m e n ta ln a sp rz y ja ponadto zajm ow aniu u p rzy w ilejow an ej pozycji w sto su n k u do in n ych członków rodziny. Osoba, k tó ra pełni rolę in stru m e n ta ln ą , przew odzi, p o d ejm u je zasadnicze decyzje w życiu rodziny, a le ty lk o w niew ielkim stopniu angażuje się w p race domowe. T roska o u trzy m an ie dom u należy do osoby pełn iącej rolę ek sp re sy jn ą . Ta rola bow iem m a bezpośredni zw iązek z życiem w ew n ątrz-
ro d z in n y m 9; p rzejaw ia się w dbałości o dom, w trosce o zaspoka ja n ie potrzeb em ocjonalnych dom ow ników , a p rzede w szystkim w zapobiegliw ości zw iązanej z w ychow aniem dzieci.
P arso ns opow iada się za specjalizacją ról w rodzinie d e te rm i n o w an ą przez płeć. K obieta — jego zdaniem 10 — jest predyspono w a n a przez n a tu rę do pełn ien ia roli e k sp resy jn ej. N atom iast m ęż czyzna pow inien pełnić rolę in s tr u m e n ta ln ą u . Zróżnicow anie ról na ek sp resy jn e i in stru m e n ta ln e jest p o stu latem , k tó ry w a ru n k u je
7 „Role is the organized system of participation of an individual in a social system, w ith special reference to the organization of th a t social system as a collectivity” (T. P a r s o n s , Social Structure and Personality, London 1965, 261).
8 T. P a r s o n s , Elém ents pour une sociologie de l’action, P aris 1955, 143. • T . P a r s o n s , S tru ktu ra społeczna a osobowość, 89.
10 M atka jest szczególnie mocno związana z dzieckiem od początku je go istnienia. Ciąża, poród, a przede wszystkim karm ienie w łasną piersią predysponuje ją do pełnienia roli ekspresyjnej. „Ogólnie znany jest fakt, że kobiety są w pierw szych latach życia dziecka dużo silniej z nim zw ią zane niż mężczyźni, przy czym karm ienie piersią gra tu podstawową rolę jest pierwszą z przyczyn, dla których rolę kobiety w rodzinie i na ze w n ątrz niej należy uznać za dużo bardziej ekspresyjną niż rolę m ęską” {tam ie, 89).
11 T. P a r s o n s i R. B a l e s , Family, Socialization and Interaction Process, L ondon2 1968, 22—26.
7 8 k s . J E R Z Y L A S K O W S K I S J
trw ałe istnien ie rodziny jako m ałej g r u p y 12. P odział ról zapew nia nie tylk o p raw idłow e funk cjo n ow an ie w y m iaru s tru k tu ra ln e g o ro dziny p odstaw ow ej, ale oddziałuje rów nież po zytyw nie na w ycho w anie dzieci poprzez proces k a te k s ji13, id e n ty f ik a c ji14 oraz in te r nalizacji 15.
W e w czesnym okresie życia dziecka spełnia doskonale ro lę w y chow aw czą k ochająca m atk a. Id en ty fik a c ja w y tw a rz a się m iędzy nią a dzieckiem w fazie o raln e j, k a te k sja m a m iejsce w okresie m iędzy fazą o raln ą a ed yp aln ą, n ato m iast in te rn aliz a c ja lu b in tro - jek c ja w yzw ala się w okresie ed y p aln y m 16.
N iem ow lę jest od m atk i uzależnione całkow icie: przyjm o w anie pokarm ów , e lem en tarn e w ygody i poczucie bezpieczeństw a może jem u n ajlep iej zepew nić m atk a. N aw iązyw anie k o n ta k tu z m ałym dzieckiem w celu zaspokojenia jego p o trzeb fizjologicznych jest rów nież źródłem przeżyć em ocjonalnych. M iędzy m atk ą a dziec kiem rozw ija się powoli skom plikow any język k o m u n ik acji em ocjo naln ej. K ied y doznaje m iłości od m atk i, uczy się ją kochać, in te r- nalizu je sym bole ek sp resji em ocjonalnej i przy ich pom ocy k om u n ik u je m atce sw oje uczucia. W ym iana w zajem nych g ra ty fik a c ji sp raw ia, że dziecko p rzy w iązu je się do m atk i, zw raca uw agę na jej reak cje, sta ra się jej podobać. „O kres, w k tó ry m przyw iązanie m i łosne dziecka do m atk i jest najsiln iejsze, to okres zdobyw ania pod staw ow ych u m iejętności — chodzenia, k tó re w p ew n ym sensie jest podstaw ą w szelkich czynności m otorycznych, oraz m ów ienia, k tó re jest podstaw ą um iejętności porozum iew ania się” 17. W szystkie ro dzaje przeżyć m ałego dziecka w p ły w a ją na k ształtow an ie się s tru k tu ry jego osobowości. Je d n a k p ierw szych, n ajb ard ziej znaczących
12 P a r s o n s opowiada się za koniecznością podziału ról w rodzinie nuklearnej, opierając się m. in. na pracach R oberta В a 1 e s a. Pisze: „The first is the very general fact about groups, w hich Bales has brought out, nam ely th a t the stability of a small group is highly dependent, both on the differentiation of instrum ental and expressive leadership roles and on a coalition of the instrum ental and expressive leaders” (T. P a r s o n s , Fam ily Structure and the Socialization of the Child, w: T. P a r s o n s i R. B a l e s , Family, Socialization and Interaction Process, L ondon2 1968, 96). 13 K ateksja w yraża em ocjonalne znaczenie obiektu (osoby), z którym człowiek naw iązuje kontakt. Przyw iązanie do obiektu ma miejsce, kiedy daje on zadowolenie, odrzucenie zaś w ystępuje w przypadku uznania go za szkodliwy (T. P a r s o n s i E . S h i 1 s, Toward a General Theory of A c tion, H arvard 1951, 5).
14 Identyfikacja polega na utożsam ianiu się z osobą, z jej przeżyciami, z k tórą nawiązało się silną więź emocjonalną.
15 Internalizacja ma związek z „socjalizacją” osobowości, w ram ach którego jednostka „uw ew nętrznia” kulturow o uw arunkow ane systemy sym boli, reguły wartości heteronomiczne w stosunku do jednostki stają się auto nomiczne.
16 T. P a r s o n s , S tru ktu ra społeczna a osobowość, 117. 17 Tam że, 129.
dostarcza dziecku sy stem aty czn y k o n ta k t z m atk ą n a tu ra ln ą lu b zastępczą. W n astęp n y ch e tap ach rozw oju zw iększa się w p ływ w y chow aw czy in n y ch osób: ojca, g ru p y koleżeńskiej, w ychow aw ców , ale odbyw a się on zaw sze na zasadzie id en ty fik acji, k a te k sji i in te r nalizacji. Jakość późniejszego oddziaływ ania w ychow aw czego jest w pew n ej m ierze u w a ru n k o w a n a w czesnym i k o n ta k ta m i z m atką. D latego ty m w czesnym k o n tak to m p rzy p isu je się ta k doniosłe zna czenie. Role m a tk i i ojca są ściśle u w a ru n k o w an e fu n k cja m i, jakie spełn ia rodzina w społeczeństw ie. W m odelu teo rety czn y m P a r- sonsa fu n k cja jest z re g u ły p ierw o tn a woboec s tru k tu ry , k tó ra p rz y j m u je form ę u trw alo n ą i je s t ro zp a try w a n a w k ateg o rii w ym ogów stabilności system u.
F u n k c je ro dzin y w spółczesnej
Rozwój życia społeczno-gospodarczego pom niejszył w iele fu n k cji jak ie rodzina pełn iła przez całe stulecia w w ym iarze m akro- i m ikrospołecznym . W w ym iarze m akrospołecznym rodzina przestała być w społeczeństw ie u p rzyw ilejo w any m ośrodkiem p rod u k cy jn o - -ekonom icznym , u tra c iła w y raźn ie znaczenie polityczne. Obec nie nie rodzina jako całość, ale poszczególne jed n o stk i uczestniczą w życiu politycznym . K ażdy członek rodziny m a praw o do posia dania w łasny ch poglądów politycznych. W w ym iarze m ikrospołecz n y m rodzina nie d aje zawodu, p racy, zabezpieczenia w p rzy p a d k u ch oroby czy starości. W szystkie te fu n k cje p rze jęły w yspecjalizow ane in sty tu c je społeczne: szkoły, zakład y p racy, ubezpieczalnie, szpitale.
P arso n s jest p rzek on an y , że red u k c ja fu n k cji spełnianych kied yś przez rodzinę jest zjaw iskiem k o rzystny m , poniew aż w spół czesna g ru p a rod zin n a s ta ła się jed n ostk ą bard ziej w yspecjalizo w aną, może p recy zy jn iej spełniać fu n k cje, jak ie p rzy niej pozo stały . Do podstaw ow ych fu n k cji społecznych ro d zin y w spółczesnej zalicza P arso n s socjalizację p ierw o tn ą dzieci i stab ilizację osobowoś ci d o jr z a łe j18.
S o c j a l i z a c j a p i e r w o t n a d z i e c i
S pecjalizacja um ożliw ia p rzy sw ajan ie sy stem u w artości środo w iska społecznego i przy czy nia się do zdobyw ania p odstaw i w a rto ści niezbędnych do p ełn ien ia określonych ról społecznych, fu n k cjo n aln y ch wobec system u. S ocjalizacja p ierw o tn a m a m iejsce w obrębie rodziny, w okresie p reed y p aln y m . N atom iast w okresie poste- dy p aln y m przebiega głów nie poza rodziną. Doniosłą ro lę w socja lizacji odgryw a id e n ty fik a c ja 19. P arso n s zw raca uw agę n a zw iązek
18 Tamże, 271. 19 Tamże, 138.
80 k s . J E R Z Y L A S K O W S K I S J
m iędzy socjalizacją dziecka, k tó ra d ecyduje o s tru k tu rz e jego oso bowości a s tru k tu rą rodziny. W e w czesnym okresie socjalizacji do niosłe znaczenie m a trw a ła re la c ja z ty m sam ym „przedm iotem ” — m atk ą, w pływ a ona na stabilność „osobowości” dziecka 20. D ru gim w a ru n k iem socjalizacji jest w ystępow anie rela cji nacechow a nej m iłością m iędzy m atk ą a dzieckiem . R elacja ta um ożliw ia p rze życie przyw iązania, id en ty fik a c ji z m a t k ą 21. P roces socjalizacji,
a ty m sam ym zdobyw anie osobowości rozpoczyna się od po w sta nia głębokiego i pod p ew nym w zględem nie w ygasającego p rzy w ią zania do m a t k i 22. Id en ty fik a c ja z ojcem , k tó ra w y stę p u je w p óźn iej szym okresie życia dziecka jest rów nież w ażna w procesie socjalizacji.
O jciec jaw i się dziecku jako osoba odpow iedzialna za rodzinę. Jego a u to ry te t m a sw oje źródło m. in. w dobrze spełnian ej roli in s tru
m en taln ej. Ojciec je s t dla dziecka p ro to ty p em dorosłej m ę sk o śc i23. P a rso n s w ypow iadając się na te m a t socjalizacji p ierw o tn ej w ro
dzinie daje pośrednio w y raz przek o n an iu, że najlepsze w a ru n k i kształto w an ia człow ieka istn ie ją w dom ach, gdzie jest w y raźn y podział ró l na ek sp resy jn e i in stru m e n ta ln e . Jakość uspołecznie nia w rodzinie rz u tu je w znacznym stopniu na przebieg form uspo łeczniania poza kręgiem środow iska domowego.
S t a b i l i z a c j a o s o b o w o ś c i d o j r z a ł e j
Życie m ałżeńskie i rodzinne jest źródłem bogatych przeżyć emo cjonalny ch . W zajem na m iłość i oddanie m iędzy m ałżonkam i u ła tw ia ją odzyskanie rów now agi uczuciow ej, czynią osobowość b a r dziej odporną na działanie niek o rzy stn y ch sił zew n ętrzn y ch i w e w n ę trz n y c h , n ad ają osobowości form ę stabilną. G łęboki w p ły w na życie uczuciow e jed n o stk i m a miłość rodzicielska okazyw ana dzie ciom w rodzinie. W m iłości do dziecka dochodzą do głosu przeżycia z w łasnego d z ie c iń stw a 24. D zięki nim rodzice p o tra fią lepiej zro zum ieć sw oje dziecko i naw iązać z nim pełn iejszy k o n tak t. Miłość do dziecka w y su b teln ia psychikę osoby dorosłej, m obilizuje do
20 T. P a r s o n s , Fam ily Structure and the Socialization of the Child, w: Fam ily, Socialization and Interaction Process, L ondon2 1968, 43.
21 Tamże, 67.
22 T. P a r s o n s , S tru ktu ra społeczna a osobowość, 369. 23 Tamże, 83.
24 P a r s o n s podkreśla doniosłe znaczenie własnego dzieciństwa. Po wiada, że nie tylko pełnienie roli m atki, ale również „roli ojca jest długim ciągiem powtórzeń przy odwróconym układzie ról, własnych doświadczeń danej osoby z okresu dzieciństwa, poczynając od niem owlęctwa aż do ostat niego uniezależnienia się od orientacji rodziny. Dlatego też w sensie głęb szym i nieco subtelniejszym w zajem ny stosunek partnerów małżeńskich wobec siebie jest nie tylko powtórzeniem ich relacji wobec swoich rodzi ców, lecz — w swej fazie erotycznej — zaw iera głębokie odniesienie symbo liczne do erotyzm u wczesnodziecięcego” (tamże, 375).
w ysiłku. P arso n s podk reśla doniosłe znaczenie uczuć w życiu czło w ieka i w iąże je z ro zw ojem życia w rodzinie.
F u n k c ja socjalizacji p ierw o tn e j dziecka i fu n k c ja stabiliza c ji osobowości d o jrzałej nie m ają c h a ra k te ru antagonistycznego, ale są ściśle ze sobą pow iązane.
Ocena teorii
P o g ląd y T alco tta P a rso n sa na tem a t życia rodzinnego, zw ła szcza lan so w an y przez niego podział ró l w skazuje, że opow iada się on za tra d y c y jn y m m odelem ro d zin y am ery k ań sk iej, k tó ry odbiega od m odelu propagow anego w k ra ja c h socjalistycznych. Chociaż p ropagow ana przez niego s tr u k tu ra życia rodzinnego m a c h a ra k te r zachow aw czy, zaw iera w iele elem en tów pozy ty w nych, godnych za intereso w an ia się nimi.
E l e m e n t y p o z y t y w n e
W yeksponow anie fu n k c ji socjalizacji p ierw o tn ej dziecka i sta b i lizacji osobowości d o jrzałej m a znaczenie społeczne, szczególnie obec nie w okresie in ten sy w n y ch przeo b rażeń życia społecznego, k tó re w y w o łu ją dużo napięć em ocjonalnych, rodzą poczucie osam otnienia, izolacji. Podział na ro le ek sp re sy jn e i in stru m e n ta ln e sp rzy ja in teg ra cji życia w ew nątrzrodzinnego, u łatw ia stw orzenie w dom u w ła ściw ego k lim a tu nacechow anego ciepłem em ocjonalnym i rzeczo wością. S pecjalizacja ró l — ja k się w yd aje — sp rz y ja doskonaleniu się w ich p ełnieniu. B rak specjalizacji może spow odow ać zanik jed n e j z ról lu b jej p rze ro st w życiu rodzinnym , co może się odbić nieko rzystnie n a klim acie dom u, a przede w szy stkim na socjaliza cji dzieci.
P o zy tyw n e znaczenie w teo rii P arso nsa m a podział ról w edług płci. Z w iązanie roli ek sp re sy jn e j z kobietą, in stru m e n ta ln e j zaś z m ężczyzną je s t w znacznym sto pn iu u w a ru n k o w an e biologicznie i k u ltu ro w o oraz sp rz y ja w łaściw em u rozw ojow i dziecka. K obieta rodzi dzieci, k arm i, co p red y sp o n u je ją b ard ziej do p ełn ienia roli e k sp re sy jn e j, p rz y n a jm n ie j w stosun k u do dzieci. T eoretycznie rzecz biorąc, n iejed n a k obieta może z pow odzeniem pełnić rolę in s tru m e n ta ln ą , a m ężczyzna ro lę eksp resy jn ą. A le in d y w id u aln e od chodzenie od m odeli i w zorów k u ltu ry może w yw ołać n iep rzew i dziane sk u tk i, chociażby w form ie b ra k u przystosow ania się m ło dego pokolenia do życia w społeczeństw ie. Role społeczne nie są p ry w a tn y m i d y rek ty w a m i postępow ania, ale m a ją w y m iar społecz n y i w y w ie ra ją w p ły w na k ształto w an ie się osobowości człow ie ka. N ad m iern a a k ty w izacja zaw odow a kobiet w yw ołuje szereg u je m n y ch zjaw isk społecznych: obniżenie liczby urodzeń, w zrost roz wodów , b rak dostatecznej opieki n a d dziećmi.
R O D Z I N A W U J Ę C I U T A L C O T T A P A R S O N S A
8 3
w y p raco w an ia nowego m odelu lu b przeprow adzenia p ew ny ch po p ra w e k w ju ż istn iejący ch w ta k i sposób, b y zm odyfikow any uw zględniał dobro dziecka, słuszne asp iracje k ob iety, re la c je in terp e rso n a ln e i p rzy czy n ił się do socjalizacji dzieci oraz stab iliza cji osobowości d o jrzałej.
LA TEORIA DELLA FAM IGLIA CONCEPITA DA T. PARSONS
T alcott Parsons vede la fam iglia come un sistem a sociale. La stabili té, la compattezza in te rn a e l’equilibrio del sistem a fam iliare esigono la differenziazione dei ruoli in espressivi e strum entali. Il ruolo espressivo dovrebbe essere compiuto dalla donna, quello strum entale d all’uomo. Un buon assolvimento di questi ruoli influisce favorevolm ente sull’esecuzione delle funzioni fondam entali della fam iglia contem poranea: soeializzazione dei figli e stabilizzazione della personalità adulta. Nonostante m olti aspetti positivi la teoria della fam iglia del Parsons non tiene conto delle trasfo r- m azioni socio-economiche in atto, non è collocata n ella re a ltà sociale, per cui possiede una lim itata forza d’azione sociale. Per poter divenire una for- za ispiratrice dovrebbe essere notevolm ente modificata.
A kadem ia Teologii K ato lick iej w yd a je obszerne, bogato ilu stro w an e dzieło ks. Czesław a O s i e c k i e g o SVD pt.
M isjonarz na w y sp ę Flores,
K siążka je s t owocem 15-letnich do św iadczeń p rac y m isy jn e j na w yspie F lo res. U kazyw ane i przeży w an e fak ty , w y d arzen ia i pro blem y noszą cechę a u te n ty zm u i obiektyw izm u. Dzieło u ję te jako dzienn ik o b ejm u je ro k p ra c y i w jego r a m ach zapoznaje z niezw y k le bogatą, róż no ro d n ą i a k tu a ln ą p ro b le m aty k ą życia m isyjnego, zwłaszcza w dziedzinie szkol
nictw a.
Z am ów ienia należy kiero w ać na adres: Dział A dm inistracy jn o -G ospo d arczy ATK, 01-653 W arszaw a, ul. D ew ajtis 3.
