Nauczyciel: Paweł Pietkiewicz
Przedmiot: Montaż instalacji elektrycznych Klasa: 1 BS
Temat lekcji: BHP Data lekcji: 13.04.2020 Wprowadzenie do tematu:
ODDZIAŁYWANIE PRĄDU ELEKTRYCZNEGO NA ORGANIZM LUDZKI
Działanie prądu elektrycznego na organizm człowieka polega głównie na pobudzeniu układu nerwowego i mięśni. Przez okres działania prądu mogą wystąpić skurcze w: mięśniach szkieletowych i sercu, mięśniach ramienia i dłoni (tzw. "przyklejenie się do przewodu"), które ustępują dopiero po wyłączeniu prądu. Jego działanie na serce może spowodować zaburzenie rytmu, a nawet zatrzymanie akcji serca, zaś skurcze mięśni są przyczyną upadku i mechanicznych uszkodzeń ciała. Efektem działania prądu na mózg, w pewnych okolicznościach, jest utrata przytomności i bezdech. Czasami spotyka się też oparzenia skóry.
Od przyswojenia sobie pewnych zasad, będących niejako odruchem bezwarunkowym, zależy bezpieczeństwo przy każdej pracy technicznej.
Przy budowie i eksploatacji urządzeń radiokomunikacyjnych najgroźniejszym czynnikiem mogącym spowodować zagrożenie zdrowia lub życia jest prąd elektryczny. Jego szkodliwe oddziaływanie na organizm ludzki może spowodować szereg szkodliwych następstw, min.:
• oparzenia,
• skurcze mięśni,
• zaburzenia zmysłu równowagi,
• częściowy paraliż,
• śmierć (w zależności od miejsca oddziaływania na organizm ludzki).
Najbardziej szkodliwe jest bezpośrednie oddziaływanie prądu, gdy przepływa przez ludzkie ciało między dwiema kończynami. Najczęściej zdarza się przy dotknięciu ręką źródła napięcia podczas stania na przewodzącym podłożu (przepływ prądu ręka-noga lub ręka-nogi) lub między rękami np. przy dotknięciu jedną ręką źródła prądu podczas trzymania się drugą ręką elementów uziemionych (kran, centralne ogrzewanie itp.).
Stopień porażenia organizmu przez przepływający prąd zależy od:
• napięcia źródła prądu (im większe napięcie, tym mniejsza staje się rezystancja ciała ludzkiego, ponieważ organizm ludzki zachowuje się jako rezystancja nieliniowa będąca czynnikiem elektrycznego oddziaływania prądu na organizm ludzki),
• powierzchni styku organizmu ze źródłem napięcia i nacisku na przewodnik napięcia (im większa jest powierzchnia styku i większy nacisk, tym mniejsza rezystancja, a przez to większy prąd płynący przez organizm),
• wilgotność skóry (skóra bardziej wilgotna lepiej przewodzi prąd),
• długość drogi przepływu prądu elektrycznego przez ciało (im dłuższa droga, tym większa część organizmu zostaje porażona),
• temperatury otoczenia (im wyższa temperatura, tym lepsza przewodność i niższa rezystancja).
Skutki porażenia zależą także od rodzaju prądu (stały czy zmienny), natężenia prądu przepływającego przez organizm ludzki oraz wartości napięcia. Wartość napięcia bezpiecznego zależy od rezystancji ciała ludzkiego i można ją obliczyć z prawa Ohma:
U=I*R
Rezystancja ludzkiego dała waha się w granicach od kilkuset omów do kilkudziesięciu kiloomów. Przyjmując rezystancję organizmu ludzkiego w przedziale 0,5 - 5 kiloomów, to bezpieczne napięcie wystąpi w przedziale:
- dla prądu stałego od 3 do 30 V - dla prądu zmiennego od 6 do 60 V.
WPŁYW PRĄDU ELEKTRYCZNEGO NA ORGANIZM LUDZKI
PRĄD STAŁY PRĄD ZMIENNY
do 6 mA prawie nie wyczuwalny do 12 mA nie powoduje ujemnych skutków
15 mA wyraźnie wyczuwalny 12- 15 mA utrudnia lub wręcz uniemożliwia samodzielne wypuszczenie z rąk przedmiotów będących pod napięciem z uwagi na skurcz mięśni
do 20 mA powoduje uczucie gorąca 15- 20 mA całkowicie uniemożliwia samodzielne uwolnienie się od źródła napięcia i przepływ takiego prądu organizm ludzki może wytrzymać najwyżej 15 sekund
ponad 20 mA powoduje ból, a następnie porażenie serca i śmierć
około 24 mA może spowodować zatrzymanie akcji serca (przy czasie około 3 sekund jest już śmiertelny)
75 mA jest już zwykle śmiertelny
Z tabeli wynika, że prąd stały jest bardziej szkodliwy dla zdrowia niż prąd zmienny. Spowodowane jest to tym, że prąd stały działa na organizm elektrolitycznie, rozkładając tkanki i zatruwając organizm produktami rozkładu. Szkodliwość prądu zmiennego na organizm uzależniona jest od częstotliwości. Najsilniej odczuwalny jest prąd zbliżony do częstotliwości sieci 20-100 Hz. W miarę wzrostu częstotliwości prąd coraz bardziej zaczyna płynąć po powierzchni ciała, zmniejszając swoje elektrolityczne i skurczowe oddziaływanie, tym samym staje się mniej szkodliwy, może natomiast wywoływać oparzenia i spalenia naskórka. Przy przebiciu naskórka rezystancja ciała wynosi około 1 kΩ. Wartość ta została przyjęta w przepisach jako typowa. Pośrednie porażenie prądem elektrycznym jest ściśle związane ze stanem technicznym narzędzi i urządzeń zasilanych prądem elektrycznym.
Aby uchronić się przed porażeniami pośrednimi należy utrzymywać w pełnej sprawności wszystkie elementy izolujące instalację elektryczną. Przed przystąpieniem do wszelkiego rodzaju napraw, w tym przede wszystkim zasilaczy, należy je bezwzględnie odłączyć od sieci i rozładować kondensatory filtra pojemnościowego.
Przy porażeniach prądem elektrycznym należy:
• odłączyć porażonego od prądu,
• jeżeli nastąpiła przerwa w oddychaniu, natychmiast zastosować sztuczne oddychanie,
• jeżeli ustała także praca serca (brak tętna), stosować dodatkowo masaż serca,
• wezwać pogotowie i prowadzić reanimację aż do przybycia lekarza.
Ogólne przepisy BHP obowiązujące na terenie warsztatów szkolnych
1. Wszyscy uczniowie są zobowiązani do ścisłego przestrzegania przepisów BHP.
2. Każdy uczeń, oprócz przestrzegania przepisów BHP zawartych w niniejszej instrukcji, zobowiązany jest do przestrzegania przepisów podanych przez nauczyciela, prowadzącego zajęcia w danej grupie.
3. Przed przystąpieniem do zajęć warsztatowych uczniowie powinni być wyposażeni w odzież ochronną i o ile prace tego wymagają w elementy ochrony osobistej.
4. Przed przystąpieniem do wykonywania prac warsztatowych każdy uczeń powinien dokładnie zapoznać się ze szczegółowymi przepisami BHP: obowiązującymi w danym dziale szkoleniowym i podczas wykonywaniu poszczególnych czynności.
5. Zabrania się wykonywania jakichkolwiek czynności stwarzających zagrożenie, życia lub zdrowia ucznia, bez uzyskania zgody nauczyciela.
6. W czasie wykonywania prac warsztatowych uczniowie zobowiązani są posługiwać się właściwymi narzędziami, przyrządami oraz pomocami naukowymi.
7. Uszkodzone narzędzia, przyrządy, pomoce naukowe zagrażające bezpieczeństwu użytkownika natychmiast zwrócić nauczycielowi prowadzącemu zajęcia w danej grupie.
8. W przypadku wystąpienia porażenia prądem elektrycznym należy postępować w myśl obowiązujących przepisów o ratowaniu porażonego.
9. O wystąpieniu zagrożenia lub zaistniałym wypadku należy natychmiast zawiadomić nauczyciela prowadzącego zajęcia.
10. Nawet najdrobniejsze obrażenia ciała oraz sytuacje zagrażające bezpieczeństwu niezwłocznie zgłaszać nauczycielowi 11. Napięcia bezpieczne:
25V – napięcie przemienne, 60V – napięcie stałe,
Skutki przypływu prądu przez ciało człowieka:
1mA - natężenie prądu odczuwalne przez człowieka 25mA - natężenie prądu mogące zakłócić pracę serca 75mA – natężenie prądu wywołujące skutek śmiertelny
