Dysproporcje w rozwoju
ekonomicznym państw
Stopień rozwoju
społeczno-gospodarczego
poszczególnych państw decyduje
o poziomie życia ich mieszkańców
Ludność krajów wysoko
rozwiniętych ma zazwyczaj szeroki dostęp do różnych dóbr i usług...
… natomiast znaczny odsetek mieszkańców państw
określanych jako biedne żyje w skrajnej nędzy.
Z czego wynikają dysproporcje?
Przyczyny dysproporcji w rozwoju społeczno-gospodarczym świata
● Przyrodnicze, tj.
ukształtowanie terenu, klimat, występowanie surowców mineralnych
● Historyczne, m.in.
kolonializm
● Kulturowe, np. religia, poziom wykształcenia
społeczeństwa, podatność na wprowadzanie zmian
●
Polityczne, np. różnica pomiędzy gospodarką centralnie sterowaną a gospodarką rynkową, wojny domowe
●
Ekonomiczne, czyli zasoby finansowe państwa, które
umożliwiają
inwestowanie w
rozwój społeczno-
gospodarczy.
Wybrane wskaźniki sytuacji społeczno- gospodarczej na danym obszarze
Wskaźniki ekonomiczne:
- udział usług w tworzeniu PKB (%) - stopa bezrobocia (%)
-
zużycie energii elektrycznej na 1 mieszkańca (kWh) - wydajność rolnictwa (q/ha)
- roczne tempo wzrostu PKB (%)
- udział w światowej produkcji, np. energii
elektrycznej (%)
Wybrane wskaźniki sytuacji społeczno- gospodarczej na danym obszarze
Wskaźniki społeczno-demograficzne
● Średnia długość trwania życia (lata)
● Śmiertelność niemowląt
● Liczba lekarzy na 1000 mieszkańców
● Dostęp do wody pitnej (%)
● PKB przeznaczony na edukację (%)
● Średnie dzienne spożycie kalorii i protein na 1 mieszkańca
Wskaźnik rozwoju społecznego HDI
Dla uzyskania rzeczywistego obrazu poziomu życia mieszkańców poszczególnych państw czy
regionów ONZ wprowadziła wskaźnik rozwoju społecznego – HDI (Human Development Index)
Uwzględnia on wiele cech charakteryzujących
poziom życia mieszkańców danego obszaru.
Wskaźnik HDI oblicza się m.in. na podstawie:
● Poziomu analfabetyzmu
● Odsetka osób uczęszczających do szkół
● Średniej długości trwania życia
● Wartości PKB przypadającej na 1 mieszkańca
HDI przyjmuje wartość od 0 do 1. Im jest ona wyższa, tym wyższy jest poziom rozwoju
społecznego kraju lub regionu.
W 2010 r. najwyższą wartość HDI (0,94) miała Norwegia, a najniższą – Zimbabwe (0,14).
Polska – z HDI równym 0,79 znalazła się na 41
pozycji na świecie
Wskaźnik rozwoju społecznego HDI
Cechy krajów wysoko rozwiniętych
●
Niski lub ujemny wpółczynnik przyrostu naturalnego
●
Niska śmiertelność niemowląt
●
Znaczny udział osób starszych w społeczeństwie
●
Zbilansowana dieta, swobodny dostęp do zróżnicowanych produktów żywieniowych
●
Wysoki poziom wykształcenia, bardzo niski poziom analfabetyzmu
●
Wysoki wskaźnik urbanizacji
●
Problemy wielkich miast (korki, zanieczyszczenia)
●
Dominacja usług i handlu zagranicznego w strukturze zatrudnienia i tworzeniu PKB
●
Rozwinięty przemysł high-tech
●
Dobrze rozwinięta infrastruktura techniczna
przejawiająca się m.in. gęstą siecią transportową
(drogi szybkiego ruchu, lotniska itp)
Cechy krajów średnio rozwiniętych
●
Zahamowanie eksplozji demograficznej, malejący przyrost naturalny
●
Spadek śmiertelności niemowląt
●
Malejący przyrost naturalny i wydłużanie średniej długości trwania życia
●
Niewielka liczba osób niedożywionych, większy dostęp do zróżnicowanej żywności
●
Rosnący udział osób z wyższym wykształceniem przy znacznym poziomie analfabetyzmu
●
Wzrost poziomu urbanizacji i rozrastanie się slumsów
●
Przewaga przemysłu w strukture zatrudnienia i tworzeniu PKB; wzrost znaczenia usług
●
Restrukturyzacja przemysłu
●
Duża konsumpcja energii w przemyśle oraz
gospodarstwach domowych
Cechy krajów słabo rozwiniętych:
●
Eksplozja demograficzna
●
Duża śmiertelność okołoporodowa kobiet i niemowląt
●
Duży odsetek dzieci i młodzieży
●
Znaczny udział niedożywionych i głodujących
●
Duże uzależnienie od pomocy zagranicznej
●
Niski poziom oświaty, znaczny odsetek analfabetów w społeczeństwie
●
Bardzo niski wskaźnik urbanizacji
●
Dominacja rolnictwa w strukturze zatrudnienia
●
i tworzeniu PKB, eksport głównie surowców
●
Zacofanie technologiczne
●
Niewielkie zużycie energii na jednego mieszkańca
●
Tania, niewykwalifikowana siła robocza
●
Słabo rozwinięta infrastruktura techniczna
Nierówności w rozwoju społeczno- gospodarczym świata
W celu zniwelowania różnic pomiędzy najbogatszymi i najbiedniejszymi krajami podejmuje się wiele różnego rodzaju działań.
Najczęściej realizuje się je na trzech płaszczyznach
● Finansowej, poprzez przyznawanie darowizn oraz udzielanie kredytów i pożyczek (często na preferencyjnych warunkach)
● Rzeczowej, polegającej na dostarczaniu różnego rodzaju dóbr materialnych (leków, odzieży, środków czystości czy przyborów szkolnych) oraz żywności
● Technicznej, obejmującej przeprowadzanie różnego rodzaju szkoleń zawodowych i udzielanie porad, a także udzielanie wsparcia przy usprawnianiu infrastruktury.
Wyżywienie na świecie
Ilość produkowanej na świecie żywności wystarczyłaby do zaspokojenia potrzeb
wszystkich mieszkańców Ziemi. Trudno zatem zrozumieć, dlaczego w niektórych krajach ludzie głodują lub są niedożywieni, podczas gdy w wielu
innych np. należących do Unii Europejskiej,
rolnicy często mają kłopoty ze sprzedażą płodów
rolnych.
Obszary głodu i niedożywienia
Czym jest głód?
To długotrwały brak dostatecznej ilości pokarmu zaspokajającego podstawowe
potrzeby żywieniowe człowieka, który może
doprowadzić do śmierci.
Rodzaje głodu
Głód jawny (ilościowy)
czyli spożycie pożywienia poniżej wartości energetycznej
minimalnej dawki żywieniowej, koniecznej człowiekowi do
życia
Głód utajony (jakościowy)
t
aki głód, gdzie wartość
kaloryczna posiłku może osiągać normę, ale
występuje znaczny niedobór białka.
Występuje głównie na obszarach, gdzie dieta
żywieniowa opiera się na
produktach roślinnych.
Dlaczego ludzie głodują?
● Przyroda
● - niedobór wody
● - powodzie
● - huragany
● - plagi szkodników
● Człowiek
● - niski poziom rolnictwa
● - nieracjonalna gospodarka glebami
● - wysoki przyrost naturalny
● - utrudnienia w handlu żywnością
● - epidemie
● - konflikty zbrojne
● - kryzysy gospodarcze
Co wpływa na dietę ludzi?
● Warunki przyrodnicze
● Zamożność społeczeństwa
● Uwarunkowania kulturowo- religijne
● Tradycja kulinarna
●
Niedobór pożywienia jest jednym z
największych problemów
współczesnego świata.
Z danych
statystycznych
opublikowanych przez FAO wynika, że w
2010 r.
niedożywionych było
ponad 900 mln osób
● Otyłością zagrożone są przede wszystkim
społeczeństwa krajów wysoko rozwiniętych.
● Na tę groźną chorobę
cywilizacyjną cierpi obecnie co trzeci mieszkaniec Stanów Zjednoczonych
Sposoby ograniczania głodu
● Doraźna pomoc żywieniowa
●
polega na bezpośrednim dostarczaniu produktów spożywczych
potrzebującym.
Najczęściej otrzymują je kraje, gdzie przez długi czas panują warunki uniemożliwiające
normalne
funkcjonowanie rolnictwa
● Działania długofalowe
● zmierzają do wzrostu produkcji pożywienia na obszarach jego niedoboru, poprzez:
● - zwiększenie powierzchni upraw
● - zwiększenie plonów
