Dzień Pomorski 1935.11.02/03, R. 7 nr 254

V

ORAZ WYDAWNICTWA: DZIEŃ BYDGOSKI - DZIEŃ GRUDZIĄDZKI - G A Z E T A G D A Ń S K A - G A Z E T A M O R S K A DZIEŃ TCZEW SK I - DZIEŃ K U JA W S K I - G A Z E T A M O GILEŃ SKA t - : — : — : — : -

Redakcja i Administracja i ToruA, nl. Bydgoska 56. — Telefony redakcyjne! 10-91 ogólny (ccynny w dzień I w nocy). 10-92 sekretere redaksfe 10-93 redaktor naczelny. Telefony administracyjne! 10-94 biuro administracji. 10-95 kierownik administracji. 17-48 filja miejska administreij|,

■ Filja Administracji! Królowej Jadwigi nr. 12/14, wejizie od ul. Matę Garbary nr. 2 . — Konto czekowe P. K. O. 180-315. |

W dzień Święta ^Umarłych

Sercem i m yślą u k ry szta ło w e j trum ny na W aw elu

Przez cm entarze, okryte płaszczem złotych liści jesiennych, przesuwają, się i

tłum y ludzi... Na grobach rozbłyskują wieczorem m igotliwe światła...

W dniu tym, poświęconym kultow i zm arłych, myśli nas w szystkich skupią się w podziem iach W awelu, w grobach królów i mocarzy ducha, zjednoczą się przy szklanej trum nie, w której snem wiecznym spoczywa W skrzesiciel Nie­

podległości. Wódz Narodu.

Szliśmy coroku na groby nietylko ludzi nam najbliższych. Szły dzieci, by uwieńczyć m iejsca spoczyw ania wiecz­

nego rodziców, szli przyjaciele, krewni.

Ale szli też obywatele, by uczcić wiel­

kich w Ojczyźnie. T aka była trad ycja okresu niewoli i tych lat po wskrzesze­

niu niepodległości, które przeżywaliśm y do dnia 12 m aja 1935 roku. Jak ziem ia polska długa i szeroka, w idnieją sam ot­

ne mogiły tych, co polegli za Ojczyznę.

Spoczywa w nich chłop-kosynier z pod Racławic — i żołnierz 4 pu łk u z pod Olszynki — i ci, co w rzezi pod P ra g ą zginęli — i bohaterzy w alki pod Mała- goszczą .v 63-cim rok u — i zawleczeni na Cytadelę i z rąk k a ta polegli tow a­

rzysze T ra u g u tta i Okrzei — i ofiary walk Legjonów pod Mołotkowem i Ro- kitną, pod Łowczówkiem i Krzywopłota- mi — i bezim ienni rycerze P. O W. po­

legli w krw aw ych zapasach z o k u p a n ta ­ mi — i pow stańcy na ziem iach zachod­

nich, co za wraży karab in chwycili i przegnali najeźdźców precz od progów rodzinnych — i kw iat młodzieży, sko­

szonej w dw uletnich zm aganiach o g ra ­ nice Polski.

W głębokiej zadum ie stajem y przed arkadam i kolum nady, tulącej w stolicy mogiłę Żołnierza Nieznanego, gdy w wie­

czór Dnia Zadusznego jaśnieje przed m ogiłą ogromny św ietlisty krzyż.

Ale dziś. po raz pierwszy, skupim y się także m yślą i sercem przy trum nie największego człowieka, jakiego w ty­

siącleciu swego historycznego bytow a­

nia Polska wydała. Gdy przed kilku m iesiącami przyroda budziła się do no­

wego życia, gdy drzew a pokryw ały się świeżem listowiem i jasnozielona ruń okryła pola — żył jeszcze wśród nas.

W iedzieliśm y, że tam w sam otni Belwe­

deru p racuje Jego genjalny mózg, bije Jego serce — że tam waży On w swem sum ieniu losy P olski i tam z Jego prze­

m yśleń wychodzą decyzje, m ające jedno tylko na celu; byśm y krzepli w siły i prom ieniow ali n ią na św iat cały.

Dziś, gdy liście zrudziałe z drzew opadają, gdy ruszym y poprzez mgły je­

sienne na groby najbliższych i n a groby

w ielkich w naszej przeszłości, nasze m y­

śli przen ika świadomość: — z Belwede­

ru królew ski duch W odza N arodu prze­

niósł się n a W awel i spoczywa w gro­

bach Jagiellonów, Mickiewicza, Ko­

ściuszki...

T aka oto dokonała się p rzem iana między w iosną tegoroczną a jesienią.

Dzień, poświęcony Św iętu U m ar­

łych, jest potrzebą naszych serc, jest

aktem pietyzm u. K u lt ten tkw i głęboko w człowieku, należy do najstarszych w dziejach ludzkości. Św iadczą o tern p rasta re k u rh an y , dowodzą obrzędy lu ­ dowe — te, z których Adam Mickiewicz wysnuł osnowę swego najgłębszego dzieła „Dziadów“.

Wywodzi się to w szystko z potrzeby hołdu dla tych, których m iłowaliśm y i tych, którzy symbolizowali W ielkość i z serdecznej o nich pamięci.

A kogoż m iłow aliśm y więcej i któż symbolizował szczytniej i ofiarniej W ielkość, jeśli nie nasz K om endant, nasz W ielki N auczyciel? Komuż w in­

niśm y więcej czci i uzn an ia?

Więc dziś. gdy idziem y n a groby ro­

dzinne i na mogiły tych, co życie odda­

wali za Ojczyznę i n a groby wielkich duchów, które w stuleciu niewoli krze­

piły naród, mnożycieli k u ltu ry pol­

skiej — zestrzelim y po raz pierwszy wszyscy w Polsce swe m yśli przy k ry ­ ształowej tru m n ie n a W awelu, w której spoczywa Józef P iłsudski.

Sercem będziemy dziś przy Nim!

Jeden dzień w roku

Zaduszki. Święto Zmarłych.

Na cmentarze — te małe wiejskie, w ei- szy, przerywanej jedynie poszumem sta­

rych żółknących drzew pogrążone i te wielkomiejskie o pięknie wygracowanych alejach, gdzie sen wieczny zmarłych mącą tramwajowe dzwonki i stuk ciężkich kół wozów — ciągną długim, nieprzerwanym szeregiem ludzie

W Dzień Zaduszny, jeden może dzień w roku, wszyscy ludzie są zrównani — bo ka­

żdy kogoś opłakuje, kogoś wspomina. Ka­

żdy pochyla się nad czyjąś mogiłą — boga­

ty czy biedny, uczony czy ciemny — z roz­

paczą, że już n igdy ...

Nic to, że jedni na cmentarz przyjeż­

dżają autem, a inni przepełnionym tram ­ wajem, jeszcze zaś inni z daleka po błocie i wybojach idą pieszo... Tam, na cmenta­

rzu, w obliczu majestatu śmierci, wszyscy czuć będą jednakowo. A auta zostaną przed bramą ...

Na wszystkich grobach — tych marmu­

rowych kosztownych z obeliskiem, pnącemi się w niebo i tych ubogich mogiłach, dar­

nią jeno porosłych — jednakowo w dniu Zaduszek błyszczą światełka. Nawet gro­

by opuszczone, groby, o których nikt z kre­

wnych już nie pamięta, albo nie ma kto pamiętać, bo wszyscy pomarli — przystro­

jone zostają co roku — przez harcerzy. Pa­

mięć o opuszczonych mogiłach w Dniu Za- dusznym — to jeden z ich „dobrych uczyn­

ków“ ...

Wszyscy idziemy na cmentarz. Niesiemy wieńce kosztowne, bukiety żywego kwiecia, skromne wiązanki jedliny, czy nieśmiertel­

ników. Byle mogiła tych, cośmy z& życia kochali, była najpiękniejsza.

W Dnm Zadusznyrn wspominamy nietyl­

ko naszych krewnych i przyjaciół. W dniu tym rozpamiętujemy również życie boha­

terskich i wielkich ludzi, którzy odeszli z tego świata, a którym tyle zawdzięczamy.

(Ciąg dalszy na etr. 21«

fm ię to U m a rtych

Rozległy się żałobnym jękiem wszystkie dzwony, spraszając na biesiadę za cmentarne wrota, gdzie czai się na grobach żal nieutulony

i mchem porasta świętym — zaziemska tęsknota...

Zastygłe, w rytm wieczności zasłuchane groby, otulone półmrokiem tyłu lat dalekich,

powracają do życia dziś — na przeciąg doby — choć dźwigają na sobie długie, długie wieki...

Na czoła nasze cieniem pada znamię krzyża, i serca ból żałoby przejmujący wierci...

Umarli wszak świętują!... Z nimi się przybliża nieuchwytne jak obłok — czarne widmo śmierci-..

Przywołane z zaświatów łetargiczne zjawy,

bezdźwięcznem echem śmierci cały świat ogarną...

I będą się raczyły tą jałmużną strawy,

która blaskiem rozjaśni niemą czerń cmentarną....

Zapalimy ogniki na światów granicy,

gdzie krzyże-drogowskazy na grobach zatknięto.

To nic, że łza zagasi płomyk bładolicy,

posłany za kimś drogim — w to żałobne święto-...

KAZIM IERZ KRETOWICZ.

(Ciąg dalszy ze strony 1-ej).

Myślimy: byli wielcy, byli potężni, byli mo­

carni — a przecież tak samo, jak inni leżą óto cicho, ziemią przysypani, lub głazem przywaleni. Ale kiedy o tamtych pamięta­

ją i troszczą się tylko rodziny i przyjaciele

— o tych w Dniu Zadusznym myśli cały naród, cały naród ich wspomina, rozpa­

miętuje ich czyny, do grobu ich pielgrzy­

muje, by zaczerpnąć siły i o tu ch y ... Bo choć ciało w proch się obróciło — potęga ducha zwyciężyła śmierć i żyje wśród swe­

go narodu.

A ^ą i tacy zmarli, co nawet niewiado­

mo, gdzie grób ich, gdzie myśli swe ku szczątkom ich doczesnym skierow ać... A

przecież w Dniu Zaduszek i o nich trzeba pom yśleć... O tych, co polegli w skali­

stym wąwozie Samosierry, i tych, co padli gnani przez białą pustynię na Sybir, o mogiłach powstańczych, z ziemią zrówna­

nych przez zaborcę i o tych rozsianych po całej Polsce wspólnych mogiłach żołnier­

skich z okresu walk o granice Rzeczypo­

spolitej. Nie znamy ich nazwisk, nie znajdziemy ich w żadnym podręczniku historji. Proste, zwykłe to pewnie były nazwiska, tak jak prości i zwykli byli lu­

dzie, co je nosili. A przynajmniej się za takich uważali — w swej niezmierzonej skromności. A przecież my dziś wiemy, że to byli bohaterowie. . . .

I dlatego w dniu Zaduszek, gdy myśleć

będziemy o nich, o tych wszystkich, co bezimiennie legli, byśmy dziś cieszyć się mogli Wolną Ojczyznę — gdy na ich mo­

giłach ani kwiatów, ani świateł nie bę­

dzie — zwróćmy myśl naszą ku ich sym­

bolowi, ku Mogile Nieznanego Żołnierza.

On jest nam równie bliski, jak ci najdroż­

si nasi śpiący snem wiecznym wśród ciszy Cmentarzy. ,

Płoną na grobach światełka. W zmierz­

chu wieczornym więdną kwiaty. Usta szepczą modlitwy, Izy kręcą się w oczach.

Największa świetność doczesna mija, je-, dnako w p^och się zamienia.

Trwa wiecznie potęga ducha, poświęce­

nie, bohaterstwo — trwa w sercach

wszystkich Polaków. Kabe.

Zaduszki nad morzem

Groby w odm ętach w ód

Niezawsze żywi w Dzień Zaduszny mo gą pospieszyć na groby swych bliskich.

Nie kryje ich poświęcona ziemia, nie zna­

leźli pośmiertnego przytułku na cmenta­

rzach. Grobem stał im się nieokiełznany żywioł morski, nad miejscem ich wieczne­

go spoczynku zawarły się odmęty spienio­

nych mórz i zazdrośnie ukrywają je przed najbliższymi.

Na bezkresne cmentarzysko, jakiem są rozłogi morskie, kieruje się w dniu Święta Zmarłych myśl tych, których bliscy padli w walce z żywiołem. Morze nietylko żywi rozliczne rodziny wybrzeża, ale i ofiary po­

rywa, życiem drogich osób płacić sobie ka­

żąc za owoce swych głębin.

W Zaduszki granice cmentarzy nad­

morskich zdają się rozszerzać i zlewać z krańcami mórz, a groby rybackie i żeglar­

skie urastają dc symbolu grobów tych wszystkich bliskich, którzy spoczęli na dnie morskiem.

W roku bieżącym okres burz na morzu, które pochłaniają niejedną ofiarę, rozpo­

czął się niezwykle wcześnie. Już od poło­

wy września huragany zmiatają powierz­

chnie mórz i piętrzą rozchełstane ich wody w potworne fale ku zgubie wielu statków.

Chociaż na naszem wybrzeżu ze względu na jego niewielki rozmiar ilość ofiar morza jest stosunkowo nikła w porównaniu z in- nemi państwami, niemniej i tegoroczne bu­

rze okryły już żałobą niejedną rodzinę ry­

backą.

WIERZENIA

ZADUSZNE NA KASZUBACH.

Z wybitną czcią dla zmarłych u naszego ludu nadmorskiego, wypływającą ponie­

kąd z ustawicznego patrzenia śmierci w o-

czy, na jakie naraża praca na morzu, wią żą się ściśle liczne wierzenia, datujące z zamierzchłych czasów.

Do nich należy wiara w przybywanie duchów już na tydzień przed dniem zadu­

sznym na ziemię, co znalazło wyraz w sze­

regu podań, legend i obrzędów. Dusze zwy­

kle przebywają w czasie dnia w kościołach i biorą udział w nabożeństwach, odprawia­

nych przez kapłanów zmarłych w danej parafji, pozatem nad wieczór chodzą po wio­

skach. W owym okresie nie wolno wie­

czorem wylewać wody na dwór, gdyż mo­

żna nią oblać krążące duchy. Również nie wolno wieczorem wyrzucać z tego powo­

du śmieci. Po wioskach kaszubskich wie­

czorem żadna gospodyni nie odważy się czerpać wody, aby nie spotkać się z duchem

„farmazona“, który jest specjalnie złośliwy i mściwy. Nie trzeba też niepotrzebnie go­

tować wody w garnkach, bo bulgot gotują­

cej się wody sprawia przykrość duszom zmarłych. W Połczynie, Gnieżdżewic, pod Puckiem pilnie się przestrzega, by po go­

dzinie 20 -tej nie wystawiać wody na dwór, aby nie utrudniać duchom wędrówki po ziemi.

W Strzebielnie, Leśniewie, Warszako- wie, Darzlubiu, Mostach, Oksywiu lud są ­ dzi, że z rozpoczęciem się nieszpór żałob­

nych w dzień Wszystkich Świętych, dusze z czyśca, wolne od mąk, idą do kościoła, skąd wychodzą dopiero z procesją żałobną na cmentarz.

Na Rybakach, czyli półwyspie helskim, ducha sobie wyobrażają jako postać okry­

tą wielką szarą chustą. Dusze pokutujące siedzą nad brzegiem morza na kamieniach,

skąd wołają o ratunek. ICtoby zaś nie wy­

pełnił natychmiast zlecenia duszy pokutu­

jącej, wtenczas może być pewny rychłej śmierci. Rybacy twierdzą, że w dzień za­

duszny potępieni w piekle nie cierpią.

Ażeby duszom zmarłych jak najwięcej po­

móc, zaleca się odmawianie sobie wszelkich przyjemności w pierwszych dniach listo­

pada, jak również nieudawania się w po­

dróż, lecz spędzanie, zwłaszcza wieczorów, na modlitwie.

W powiecie morskim, w związku z dniem zadusznym, śpiewana jest bardzo długa pieśń, z której fragment cytujemy:

„Dusze rzewnie zapłakały I ku morzu zawołały:

Wody, wody, przyjmijcie nas, Bo Pan Jezus nie chce nas.

A szum wody odpowiada:

Oj biada nam, biada, biada, Czemuście nie słuchały,

W ciężkich grzechach umierały".

W okolicach Pucka i Wejherowa ist­

nieje wiara, że w dzień zaduszny można zobaczyć duszę każdego człowieka, gdy pa-

MAGGr 90 ZUPY

1 k o s t k a n a 2 t a l e r z e

20 g r o s z y

G A T U N K I S P E C J A L N E : A n gie lsko Grzybow a O go n o w a

1 k o s t k a 2 5 g r o s z y

trzy się przez wypadły sęk ławki kościel­

nej. Należy mieć jednak w pogotowiu kre­

dę święconą lub modlitewnik, by w razie o ile ujrzało się duszę potępioną, a którą poznać można, gdyż będzie szła poprzedza­

na przez djabła, natychmiast otwór sęku zatkać. O ileby się tego nie zrobiło, mo­

żna utracić wzrok. Duszę zbawioną po­

znać można po tern, że krąży w towarzy­

stwie anioła.

Na półwyspie Helskim od lat. znany jest pewien prognostyk pogody, godny do zano­

towania, a mianowicie: „Miesiąc paździer- ny, marca obraz wierny". Rybacy pozatem snują wróżby ze wszystkich niedziel paź­

dziernikowych, zwanych tu „Węgorznemi", gdyż przez cały okres października, a na­

wet listopada na mierzei Helskiej odbywa­

ją się na dużą skalę połowy przybrzeżne węgorzy na żaki. W końcu października na św. Szymona i Judy lud kaszubski twierdzi, że „purtki“ czyli djably chwytają wróble calemi gromadami i pędzą do piekła. Wró­

ble miały bowiem, gdy Chrystus umarł na krzyżu, wołać „Żyw, żyw, żyw“, gdy jaskół­

ki wolały: „Umarł, um arł“. Odtąd jaskółki uważane są za ulubieńców nieba.

Zjazd do Wartzawy dnia 11 listopada

Obchód rocznicy odzyskania niepod­

ległości, k tó ry posiadać będzie w tym ro k u c h a ra k te r specjalnie podniosły i u- roczysty, ściągnie niew ątpliw ie do sto­

licy wielotysięczne rzesze m ieszkańców całej Polski, którzy będą chcieli złożyć hołd pam ięci M arszałka Piłsudskiego w Belwederze i n a P lacu M arszałka.

Liga P o p ieran ia T urystyki, chcąc u ­

przystępnić przyjazd do stolicy n a ten dzień jaknajszerszym rzeszom, uzyskała od m in isterstw a k om unikacji specjalne zniżki kolejowe. Zniżka będzie indyw i­

du aln a i wynosić będzie w drodze do W arszaw y 50 proc. norm alnej taryfy, po­

w rót zaś do m iejsca zam ieszkania d a r­

mo. K arty uczestnictw a będzie m ożna nabyw ać ju ż od d nia 6 listopada rb.

Dwa bieguny

z a d u s z n y c h r o z m y ś l a ń . . .

W zw iązku z Dniem Zadusznym , po­

święconym pam ięci zm arłych, każdem u niem al n asu w a się myśl o tern, że u koń­

ca doczesnej pielgrzym ki czeka go śm ierć nieunikniona. Nie jest to myśl wesoła, raczej tragiczna. Ale byw ają wy­

pad k i w życiu, że z tragizm em graniczy, i to bardzo blisko, hum or. I nie dziw, boć sta re wypróbowane przysłow ie po­

w iada: „Les extrem es se to u ch en t“, co znaczy: „Przeciw ieństw a się sty k a ją * 1'.

Jednym z dowodów praw dziw ości te­

go pow iedzenia są „Uwagi o śm ierci nie­

chybnej w szystkim P ospolitej“, w ier­

szem w yrażone przez X. B akę — jezuitę, sum ptem Imć P a n a Xawerego Stefanie- go, obyw atela m iasta W ilna do d ru k u n a pożytek duchow ny podane w r. 1776.

W przedm ow ie do tego w ydania czy­

tam y m iędzy innem i co n astępuje:

„Śmierć, jak o tom niżej będzie, Swoje figle płata wszędzie.

Bogacza — zahacza, Magnata — przygniata, Młodzika — spotyka, Na dziada — napada, W rycerzy — uderzy, I księży — zmitręży“.

Tragizm śm ierci w charakterystyez- ftem ujęciu wileńskiego profesora poety-

ki n a b ie ra pew nych cech hum orystycz­

nych. Oto drugi przykład:

„Za igraszkę śmierć poczyta, Gdy z grzybami rydze chwyta,“

albo znów nieco dalej:

„Wiwat Jezus i Maryja, śliczna w niebie kompanija", wreszcie:

„Chociaż krytyk sługa śmierci, Sam się od niej nie wywierci“.

Na tego ro dzaju sw aw olny stosunek do śm ierci nie m iał jed nak monopolu ksiądz Baka.

Na cm en tarzu w pow iatow em mieście Słupcy nad W a rtą przed k ilk u ­ n a stu jeszcze laty zw racał uw agę nagro­

bek z szarego piaskow cą, n a którym pod krzyżem był w yryty n ap is:

P. A. X.

tu leży MATKA BOSKA

SYN BOSKI i

Oboje proszą o pobożne westchnienie.

Przez długi czas znać było u dołu na- pół z a ta rty napis, z którego z trudnością m ożna było odczytać zaledwie p arę po­

czątkowych w ierszy:

„Nie dziwcie się głupcy, Że leżą w Słupcy — D.. w... gdy.... óra ... onura".

Należy w yjaśnić, żę był to nagrobek zm arłych równocześnie w łaścicieli pobli­

skiego folw ark u nazw iskiem Boscy, m a­

tk i i syna Boskich.

Mniej atoli beztrosko przed staw iają się inne napisy, ja k ten naprzykład, o którym w spom ina niezapom niany kro­

nikarz W arszaw y Kazim ierz W ładysław W óycicki w szkicach obyczajowych, d ru ­ kow anych w ósmym dziesiątku la t ubie­

głego stu lecia w redagow anem przez J.

I. Kraszew skiego „A teneum “, a w yda­

nych potem pod ty tu łem „W arszaw a i jej społeczność w pierw szej ćwierci bie­

żącego stulecia". W idział on n a kam ie­

niu, w m urow anym w ścianę Pow ązkow ­ skiego kościoła, nap is:

Tu leży o f i a r a p r z e s ą d u

WANDA MORSKA umarła dnia 20 lipca 1800 roku.

P odanie głosiło, że M orska u m a rła z miłości dla w ojaka z legjonu Dąbrow­

skiego, a k a w a lera Legji Honorowej i Krzyża V irtu ti M ilitari, za którego, jako, że był ubogi, ojciec, dum ny herbem i m a­

jątkiem , wyjść jej nie pozwolił.

Ma też swój tragizm , zarazem sporą dozę złośliwości, n apis n a nagrobku o- becnie w najnow szej części cm entarza Powązkow skiego w W arszaw ie sto ją­

cym:

JAN KOSNIK Ś P Padł ofiarą Kasy Chorych Żył lat 31, zm. dn. 22. IV. 1923.

Przeciw ieństw o tych sm utnych n a p i­

sów stanow ią rzad kie epitafy w ierszo­

w ane na sąsiad ującym z Pow ązkam i cm entarzu żydowskim. Oto jeden z nich, w którym „u tu lona w ża lu “ wdow a ucz­

ciła pam ięć swego zm arłego m ałżonka:

„Tu leży mój mąż, Co dręczył mnie wciąż Teraz leży w grobie:

Ulżył mnie i sobie“.

W reszcie popularny był niegdyś wiersz nadgrobny zm arłego w ro k u 1828 P iu sa Kicińskiego, nieszczególnego poe­

ty, ale znakom itego obywatela, a któ re­

go syn B runon był założycielem „Kur- je ra W arszaw skiego“:

„Pod tym głazem pan śpi razem I poddany;

Bo już w grobie równe sobie Wszystkie stany.

Więc, przechodniu, pomyśl o dniu Zgonu twego;

Wynijdź z błędu, i bez względu Czcij bliźniego —

Nędznych wspieraj, łzy ocieraj Wszystkich braci.

Gdy cię z niemi złożą w ziemi Bóg zapłaci!

W ystarczy n arazie tych kilk u przy­

kładów, bo, chcąc przytoczyć wszystkie z tej dziedziny curiosa, trzenaby ciągnąć w nieskończoność... A tam m ożna się spotkać z ich autoram i, czego do czasu wolimy unikać!...

F ranciszek GalińskL

(KOZLAK Z B R O W A R U P O M O R S K I E G O

J Ó Z E F A C H R O N O W S H 1 E G O JEST NAJLEPSZY)

S O B O T A ,

NIEDZIELA, DNIA 2 i 3 LISTOPADA 1935 R.

Obchody ku czci poległych w stolicy

Z a s i ę g i m p o n u j e !

Słynny układ „Super - Induciance"

wyposażony w 3 penlody.

Selektywność zdumiewa!

3 obwody strojone

gowym. z filtrem

^{w s1q-}

T o n c z a r u j

Dynamiczny system głośnikowy Philipsa w skrzynce stanowiącej idealny ekran dźwiękowy

Znak, który p o r ę c z a !

Znak największego w ś w i e c i e wytwórcy radjowego — najwyższą gwarancją jakości

M O DEL 1936

■ł*

PH ILIP PHILIPS NAJTAŃSZEM ŹRÓDŁEM R A n n Ä n í v r u

^ ” “ « s S i 2 r ¥ a i* B ^ s s ! : IZ Ł ; r s g& s* '>*»«*• 5 ^*•

^{m c}

» . ™ * « , B y, m n a t Gató

Gdynia, Starowicjska 47, GDYŃSKIE TOWARZYSTWO ELEKTRYCZNE^r^nio0 '«?100'™ GRIMM SUKC. I KAMIŃSKI, TRYCZNE, Gdynia, Mościckich 41a, „SPORT-PROMIEŃ‘‘ n d ,,£2* & StaiSSI£!5Łt !?■ MIEJSKIE ZAKŁADY ELEK B. WOJEWSKI .G dy nia, Starowicjska" 26, wf KUCHARSKI?^ & ziSs Star“ 17 19' Św‘ Jańska 59, BARHirf’ * AESER’ Kartuzy, Parkowa 3, B-CIA ARMAŃSCY, Kościerzyna G d ^ s k a ^ ' A ^ m s ^ T r 8* 1, G^dziądz, Mickiewi

& £ £ r r S i S & Ł * s e z a a S B Ł " » a s s s ł * « £ ■

___________________ E- ^ H W E

ń

KGRUR, Toruń, T«™* żeglarska 31

Zamach nacjonalistów chińskich

na prem iera Wang-Czing-Wei

Przyczyną zamachu była polityka filo|aportska

Nankin, 1. 11. (PAT.) Premjer i minis irr

9rzy Groble Nieznanego Żołnierza

W arszaw a, 1. 1 1 . (PAT.) Dziś dorocz­

nym zwyczajem, jak o w d niu W szyst­

kich Świętych, odbyły się w stolicy ob­

chody ku czci poległych za Ojczyznę.

Uroczystości odbyły się m iędzy godz.

15-tą i 16-tą przy Reducie W olskiej przy krzyżu T ra u g u tta i w cytadeli.

W tym sam ym czasie odbyła się u ro ­ czystość zapalenia znicza na dziedzińcu belw ederskim przez legjońistów.

Drzwi wejściowe do P a łac u Belwe- derskiego zasłonięto czarnym kirem , n a którym w idnieje m onogram „J. P .“. Na gan k u belw ederskim ustaw iono n a tró j­

nogu urnę.

Legjoniści po przybyciu n a dziedzi­

niec belw ederski zapalili znicz, a n astęp ­ nie od płonącego znicza pochodnie, po- czem w ivu; 'rm u i ciszy odm aszerow a- li n a m iejsce ogólnej zbiórki n a plac M arszałka Piłsudskiego, gdzie odbyła się głów na uroczystość oddania hołdu poległym za Ojczyznę.

O zm ierzchu zaczęły napływ ać dzie­

sią tk i organizacyj ze sztand aram i, m ło­

dzież szkolna oraz tysiączne rzesze lu d ­ ności. Nie brakło siwowłosych starusz- ków-weteranów 1863 r., którzy przybyli ze swym sztandarem .

Związek Legjońistów przem aszero­

wał n a plac, niosąc ogień z Belwederu.

P lu to ny honorowe innych związków przyniosły ogień z R eduty W olskiej, z pod Krzyża T ra u g u tta i z Radzym ina.

Ogniami tem i zostały zapalone znicze przy Grobie Nieznanego Żołnierza.

Uroczystość rozpoczęła się werblem , poczem prezydjum obchodu z m in. Gó­

reckim n a czele złożyło wieniec n a Gro­

bie Nieznanego Żołnierza. Setki pocz­

tów sztandarow ych szkolnych i organi­

zacyj przedefilowało przed Grobem Nie­

znanego Żołnierza.

P o apelu poległych, przeryw anym w ielokrotnym werblem , min. Górecki wygłosił przem ów ienie poświęcone p a­

m ięci M arszałka Piłsudskiego.

D w um inutow ą ciszą wszyscy oddali hołd Zm arłem u.

N a zakończenie obchodu k u czci po­

ległych ks. kanclerz dr. M auersberger odmówił m odlitw ę, zakończoną „Anio­

łem P a ń sk im “.

Abisyńczycy zestrzelili samolot wtoski

Addis Abeba 1. 11. (PAT). Ras Desta, do­

wódca frontu południowego donosi telegra­

ficznie, że dnia 29 października został strą­

cony pod Dolo, samolot włoski.

Pułki włoskie wracaia z Libii

Neapol 1. 11. (PAT). Donoszą z Bari, że przybył tam parowiec, przewożący pułk pie­

choty z Cyrenaiki. Ludność witała owacyj*

nie powracające wojska.

Dwa parowce udają się do Trypolisu dla zabrania jeszcze dwóch pułków.

Neapol 1. 11. (PAT). Dziś odpłynęły do Afryki wschodniej dwa parowce ze sprzętem wojennym, samochodami i ich obsługą. W Salerno na jeden z tych parowców zabrano 500 „Czarnych koszul“.

Kupcy włoscy ukrywają towary

Rzym 1. 11. (PAT) Prasa notuje kilka wy­

padków przekroczenia obowiązujących prze­

pisów handlowych przez właścicieli sklepów którzy ukrywali towary. Wykrycie potajem­

nych składów dokonane zostało przez człon­

ków partji faszystowskiej. Prasa domaga się surowego ukarania winnych.

Narada w Genewie

Genewa 1. 11. (PAT). Minister Laval, mi­

nister Hoare i min. Eden odbyli dziś wspól­

ną konferencję, która trwała blisko półtorej godziny. AV kołach Ligi Narodów sądzą, że premjer Laval i min. Hoare opuszczą Gene­

wę jutro wieczorem.

Droga helska zagrożona wskutek burz

Na skutek burzliw ego sta n u zatoki w dwóch m iejscach pod K uźnicam i, fa ­ le a ta k u ją drogę helską, grożąc poważ- nem uszkodzeniem . Konieczne jest ja k najszybsze um ocnienie brzegów przez U rząd Morski, ponieważ przy pow tarza­

jących się silnych burzach nastąp ić mo­

że zupełne zniszczenie odcinka jedynej drogi n a półwyspie.

spraw zagranicznych rządu chińskiego Wang-Czing-Wel padł dziś w Nankinie o- flarą zamachu terorystycznego. Zamach zo­

stał dokonany w chwili, gdy premjer wraz z dwoma osobami fotografował się przy wej­

ściu do gmachu obrad Komitetu wykonaw-

Delegacia pracowników

.Warszawa, 1. 11. (PAT) W dniu 31 paź­

dziernika delegacja reprezentacyj zawodo­

wych pracowników państwowych została przyjęta na dłuższej audjencji przez p.

M arjana Zyndram Kościałkowskiego.

Delegacja przedstawiła p. premjerowi o- becny ciężki stan materjalny pracowników państwowych i emerytów oraz niepokój, jaki zapowiedź obniżki uposażeń wśród nich wywołała, prosząc pana premjera o poddania rewizji stanowiska Rządu odno­

śnie wprowadzenia podatku nadzwyczaj­

nego od uposażeń pracowników państwo­

wych.

Pan premjer oświadczył delejją&j, że

czego Kuomintangu. Zamachowiec dał kil­

ka strzałów, dwie kule trafiły premjera Wang-Czing-Wei. Premjera przewieziono w stanie bardzo ciężkim do szpitala, gdzie do­

konano operacji osunięcia knli z płnca. O- peracja powiodła się.

państwowych u Premjera

jego zasadniczy stosunek do obniżki upo­

sażeń jest zdecydowanie negatywny i że decyzja wprowadzenia podatku nadzwy­

czajnego od uposażeń pracowniczych zo­

stała powzięta przez Rząd po głębokiem rozważeniu sytuacji finansowej Państwa, jako jedyna możliwa droga do zrównoważe­

nia budżetu i trzymania stałości waluty, a tem samem realnej wartości plac pracow­

ników.

Jednocześnie ^p. premjer ujawnił prze­

konanie, że cały szereg zarządzeń, m ają­

cych na celu obniżenie kosztów utrzyma­

nia, a przedewszystkiem obniżka komor-

wicie członek Kuomintangu Czang-Czł 1 kie­

rownik oddziała wychowania politycznego w głównej kwaterze Czang-Kal-Szeka Kan- Lai-Kuan są ciężko ranni.

Zamachowców było trzech. Główny spra­

wca, raniony przez straż premjera, został zatrzymany, jest to, jak się okazało urzęd­

nik chińskiej radiostacji nadawcze] i repor­

ter pisma Sun . ming Olsnn. Dwaj pozostali uczestnicy zamachu w zamiesza­

niu zdołali zbiec i w ciągu dwóch godzin ostrzeliwali się w jednym z budynków, aż wreszcie, gdy zabrakło im nabojów, poddali się i zostali aresztowani przez oddział poli­

cji i wojska.

Jeden z nich jest urzędnikiem radiosta­

cji chińskiej, drugi wychowańcem szkoły wojskowej chińskiej. Wszyscy trzej należeli podobno do skrajnej nacjonalistycznej gru­

py Kuomintangu.

Aresztowany terorysta zeznał, że zamach i był wywołany przez projapońską politykę

premjera.

Nankin, 1. 11. (PAT.) Sprawca zamachu na premjera Wang-Czing Weia jest lekko raniony. Premjer Wang-Czing-Wel jest ra­

niony trzema kolami w policzek, ramię i płaco. Wang-Czing-Wei zginąłby od kul aa miejscu, gdyby delegat Czang-Czi, który też : jest ranny, nie zasłonił go swoją osobą.

Po stwierdzania, żo stan premjera Wang- Czing-Wei nie jest groźny, wznowiono ob­

rady komitetu wykonawczego Kuomintan­

gu.

Dziś proces zamachowców

Szanghaj 1. 11. (PAT). Proces Sung- Feng-Minga,wykonawcy zamachu na prem­

jera Wang-Czing-Woia; jego dwu pomocni ków i 8 osób podejrzanych o udział w zama­

chu rozpocznie się jtrtro w Nankinie.

nago aa pewne wyrównanie tych obciążeń. ( |j ) g Qj)IS2$ CBPCSZ BO Stff.

Obaj towarzyszący premjerowi, a miano-

Urzędnicy zaniepokojeni projektem

podatku od uposażeń

r w

SOBOTA', NIEDZIELA, DNIA 2 i 3 LISTOPADA 1935 R.

G łos Pom orza

w Sejmie Rzeczypospolitej

W czasie obrad sejmowych nad udzie­

leniem pełnomocnictw dla Rządu, zabie­

rali głos zarówno w obradach plenar­

nych, jak i na komisji, dwaj posłowie Pomorza: Marchlewski i Śląski.

P rzem ów ien ie p o s ła Jtía rcñ lew sñ ieó o

n a p le n u m f e j m u

W ysoka Izbo! Im ieniem g ru p y regjo- nalnej posłów ziem i pom orskiej ośw iad­

czam, że głosować będziem y za przedło­

żeniem rządowem .

Decydujem y się n a ten dla n as nie­

w ątpliw ie ciężki k ro k pod n aciskiem po­

w agi sytuacji, ta k dobitnie podkreślonej w d ek laracji rządow ej. Czynimy to, by nie u tru d n ić Rządowi brzem iennego za­

dania, jak ie w ziął odważnie n a swoje barki. P o dk reślam y jed n a k w yraźnie, że pełnom ocnictw a uw ażam y za zło konie­

czne, za zło, które powtórzyć się nie m o­

że, podzielam y zastrzeżenia, podnoszone przez poprzednich mówców, szczególnie w zakresie obciążenia, k tó re ponieść m a św iat pracy. W yrażam nadzieję, że Rząd weźmie pod uw agę sugestję Izby i ochro­

ni najniższe szczeble h ie ra rc h ji urzędni­

czej. Zm niejszenie bowiem poborów u- rzędniczych oznacza zm niejszenie siły konsum cyjnej ry n k u wewnętrznego.

Przedłożenie rządow e przyjm ujem y, poniew aż nowy Rząd przyjęty został przez społeczeństwo pom orskie przy­

chylnie i że zaapelow ał do w spółpracy całego społeczeństwa. Apel R ządu roz­

legł się w chwili, kiedy a p a tja i depresja poczęły szerzyć objaw y groźnej b ierno­

ści szerokich w arstw wobec najżyw ot­

niejszych zagadnień państw ow ych. Apel Rządu rzucił prom yk nadziei, że sta n ę li­

śm y n a przełom ie i że w spólny wysiłek R ządu i społeczeństw a dźwigać pocznie gospodarstw o narodow e k u lepszej przy­

szłości. Pom orze chce być nietylko rz ą ­ dzone, ale prag n ie wziąć udział w rz ą ­ dzeniu i k ształto w aniu się losów naszej Ojczyzny i to w sk ali znaczenia, jak ie ziem ia ta, sto jąca n a straży m orza i Gdy ni, m a w całokształcie ziem polskich.

Obecność w rządzie P a n a W iceprem ­ ie ra K w iatkowskiego, cieszącego się w społeczeństw ie pom orskiem , jak o tw ór­

ca i opiekun Gdyni, pow szechnem zau­

faniem , daje n a m rękojm ię, że zagadnie­

n ia gospodarcze znajd ą w łaściw e rozw ią zanie. Społeczeństwo pom orskie, p ra c u ­ jące n a terenie politycznie niezw ykle eksponowanym , przyzw yczajone jest do trzeźwej oceny zjaw isk i dlatego w całej pełni doceniło odwagę i m ęstwo, z ja- k iem i Rząd postaw ił djagnozę sy tuacji gospodarczej.

Pom orze m a cały szereg pilnych i w ażkich postulatów regjonalnych.

O dkładając szczegółowe ich omówie­

nie do dy skusji budżetow ej, p ragnę w tej chw ili podkreślić, że popieram y w zupełności u siłow ania Rządu, zm ierzają­

ce do w zm ocnienia siły konsum cyjnej rplnictw a, jako głównego k o n su m en ta naszego ry n k u w ew nętrznego i do u trzy m an ia siły nabywczej szerokich w arstw urzędniczych i robotniczych. Muszę w tem m iejscu jed n a k zwrócić uw agę na ciężkie położenie h a n d lu i przem ysłu na Pom orzu. B yła tu m ow a o niedom aga- niach naszego a p a ra tu w ym iany przy o- m aw ian iu rozpiętości cen. Pow ody tego niedom agania tkw ią niestety w nieprzy­

chylnej atm osferze, w jak iej rozw ija się handel polski od z a ra n ia naszej p a ń ­ stwowości. Społeczeństwo polskie poza k resam i zachodniem i nie zrozum iało je­

szcze roli, ja k ą w rozwoju P a ń stw a od­

grywać w inno kupiectw o. W olno m i to powiedzieć, jako przedstaw icielow i ziem zachodnich, gdzie hand el w 90 k ilk u p ro ­ centach jest z k rw i i kości polski. Dziel­

nice nasze chlubiły się swojem kupiec- twem. N iepom yślne w aru n k i i b rak zro­

zum ienia ze strony czynników m iaro­

dajnych, b rak w yraźnej polityki prohan- dlowej spraw ił, że ten handel poczyna się rów nać w dół i rozproszkowywać na coraz drobniejsze w arsztaty pracy. Ape­

luję do P a n a M inistra Przem ysłu i H an­

dlu, by zechciał zaopiekować się naszem kupiectw em i pow strzym ał jego widocz­

ny upadek. Do szczegółów takich, jak przyw rócenie rentow ności przez rów no­

m ierne obciążenie, d ecentralizacji z ak u ­

pów instytucy j państw ow ych, gospodar­

k i monopolów państw ow ych, tra k to w a ­ n ia kup iectw a przy p rzetarg ach p a ń ­ stwowych, obniżenia stopy procentowej, oddłużenia itd. powrócę przy dyskusji budżetowej.

Rozwój p o rtu w Gdyni może najlepiej naśw ietla ogrom ne zanied ban ia w dzie­

dzinie h a n d lu polskiego, zaniedbania, które dziś u tru d n ia ją n am rozw iązanie całego szeregu problem ów naszej polity­

ki m orskiej. Nie zdołaliśm y dotąd wy­

tworzyć właściwego kupiectw a m orskie­

go, dlatego, że nasze kupiectw o lądowe niedom aga. Kupców zam orskich im por­

tować nie można, jeżeli się nie chce od­

dać ten dział h a n d lu w obce ręce. K up­

ca zam orskiego m usim y sobie sam i wy­

chować przez stw orzenie sprzyjających w arunków dla rozw oju naszego handlu.

D ziękuję Rządowi za podjęcie k o n ta ­ k tu ze sferam i gospodarczem i przez w y­

słanie K om isji M iędzym inisterialnej i proszę o przychylne ustosunkow anie się do postulatów , jak ie w kom isji tej zgło­

si G dynia i Pom orze. Solidaryzujem y się z zapatryw an iem R ządu n a koniecz­

ność uzdrow ienia zagadnień k artelo ­ wych i ubezpieczeń socjalnych.

P a n Poseł W ierzbicki, jako p rzed sta­

wiciel wielkiego przem ysłu, m ówił tu o nędzy przem ysłu. O kreślenie to uw ażam za zbyt śm iałe, bo jak b y nazw ał p. Po­

seł W ierzbicki dzisiejsze położenie n a ­ szego rzem iosła, kupiectw a, przem ysłu drobnego,v albo isto tn ą nędzę n a jn iż ­ szych w arstw ? W tak im razie istnieje skala nędzy, k tó rej środek w ypełniony jest krzyw dą ludzką.

Nie g eneralizując zarzutów przeciw ­ ko k artelo m dom agam y się rozw iązania tych k arteli, których działalność zw raca się przeciw ko konsum cji krajow ej. Nie znam się n a k o tłach parow ych, o k tó ­ rych w spom inał p. Poseł W ierzbicki, ale znam surow y sąd społeczeństw a o w y­

górow anych cenach n a cukier, węgiel, żelazo i inn e a rty k u ły skartelizow ane.

Dziś a rty k u ły te są niedostępne dla sze­

rokich w arstw społecznych, co dobitnie w ykazuje spożycie ry n k u wew nętrznego.

Odbudowie i znaczeniu ry n k u w ew nę­

trznego w inien Rząd poświęcić szczegól­

n ą uwagę. N ajw iększą opieką w inien Rząd otoczyć przem ysł pom orski, p rac u ­ jący w w yjątkow o tru d n y ch w arunk ach.

Kończąc, zaznaczam , że śledzić bę­

dziemy uw ażnie w ykorzystyw anie peł­

nom ocnictw pod tym względem, czy Rząd nie zejdzie z drogi spraw iedliw o­

ści społecznej i trak to w ać będzie wszy­

stkie w arstw y n a ro d u rów nom iernie, bo, tylko n a tej drodze krocząc, zaham uje dalszy ro zk ład życia gospodarczego i zwycięży deficyt budżetowy. (Oklaski).

P rzem ó w ien ie p o s ła P ła sk ie g o

n a k o m i s j i s e jm o w e j

R A M O N P U L S A

N aw iązując do przem ów ienia p. m i­

n is tra K w iatkowskiego, n asu w a m i się parę uwag, które chciałem przedstaw ić Komisji.

Z zadowoleniem pow italiśm y zapo­

wiedź p. M inistra, że zwróci baczną u- wagę n a rozwój gospodarczy przedsię­

biorstw pryw atnych.

P rzekonaliśm y się, że p. M inister stoi n a stanow isku, że przedsiębiorstw a p a ń ­ stwowe należy ograniczyć do tych dzia­

łów gospodarstw a krajow ego, w których przedsiębiorstw a p ry w atne dla tych, czy innych względów nie m ogą w ypełnić swych zadań.

P ragnąłbym , by w szystkie pozostałe przedsiębiorstw a i w arsztaty państw ow e pracow ały ta k pod względem praw nym , ja k pod względem ciężarów podatko­

wych w tych sam ych w a ru n k a ch ja k przedsiębiorstw a pryw atne.

P a n M inister zwrócił słusznie szcze­

gólną uw agę n a niedostateczną pojem ­ ność ry n k u wew nętrznego. G rupa regjo- nalna, do k tó rej należę, zleciła m i p o ru ­ szyć p a rę spraw , z któ rych część po n a ­ szej m yśli w yczerpująco traktow ało przem ów ienie p. M inistra.

Rozum iem y, że sy tu a c ja S karbu wy­

m aga w ielkich ofiar, ale obaw iam y się, że znaczne obciążenie dochodów n a niż­

szych szczeblach uposażeniow ych mo­

głoby obniżyć pojem ność ry n k u wew nę­

trznego, o k tó rą n a m chodzi w pierw ­ szym rzędzie.

I dlatego zapytuję, czy S karb p a ń ­ stw a mógłby poprzestać n a nadzw yczaj­

nym p o d atk u w w ysokości i —5 proc. dla najniższych szczebli w ynagrodzeń?

Jeżeli chodzi o odcinek rolniczy, do którego z n a tu ry rzeczy przyw iązuję naj w iększą wagę, to p ragnąłbym zwrócić u- wagę n a konieczność zupełnego ograni-

K e r 6 ^{a i i |} J t o ż a k o w s k i e j o — r o z k o s z z n a w c ó w

'^ u r ę j r n d o q < y ie fn /L a

I oool ri&dndbcL l uxxLíij

t b o T e r - j a n a j ż y w o t n i e j s z a !

czenia im p o rtu surowców i produktów pochodzenia rolniczego, wreszcie n a ko­

nieczność radykalnego i kom pletnego załatw ienia spraw oddłużenia w arszta­

tów rolnych, z uw zględnieniem konw er­

sji zadłużenia krótkoterm inow ego w in ­ sty tu cjach zorganizow anego kredytu, które to długi specjalnie ciążą n a w a r­

sztatach rolnych ziem zach. Ciężar dłu­

gów krótkoterm inow ych o wiele dotkli­

wiej ciąży n a w a rszta ta c h rolnych, jak k redy t długoterm inow y, k tó ry jest zdro­

w ą dźw ignią rozw oju gospodarstw rol­

nych. S ta ra n ie idące w k ie ru n k u szer­

szego rozw oju tegoż k red y tu w inno być jednem z zadań Rządu.

Rozum iem w całej pełni rozw ażanie p. min. M iedzińskiego w przedm iocie czasokresu pełnom ocnictw , jestem jed ­ nakowoż, po przedstaw ieniu n am przez p. w iceprem jera sy tu acji k ra ju i S karbu P aństw a, oraz po w ysłuchaniu uw ag p.

P re m je ra za udzieleniem pełnom ocnictw w ram ach przew idzianych w przedłoże­

niu.

mm

Posiedzenie plenarne Senatu

W yb ó r kom isji dla ustaw y o pełnom ocnictw ach

W czwartek w południe odbyło się ple­

narne posiedzenie Senatu, celem wybrania specjalnej komisji dla załatwienia projek­

tu ustawy o pełnomocnictwach.

W posiedzeniu wzięli udział członkowie Rządu z p. premjerem Kościałkowskim na czele, marszałek Sejmu Car, prezes N. I. K.

dr. Jokób Krzemiński, podsekretarze sta­

nu, oraz wyżsi urzędnicy.

Po załatwieniu szeregu spraw natury formalnej złożyli ślubowanie senatorskie senatorowie: gen. Osiński, gen. Popowicz, Wł. Macieszyna i Ed. Kleszczyński; sen.

Maruszewski zrzekł się mandatu.

Skolei Izba przystąpiła do porządku dziennego, to jest wyboru specjalnej komi­

sji dla załatwienia projektu ustawy o upo­

ważnieniu Prezydenta do wydawania de­

kretów.

Na propozycję marszałka Prystora usta-1

łono, że komisja składać się ma z 15 człon­

ków.

Marszałek zaproponował następujący skład komisji: sen. sen. Bniński, Bobrow­

ski, Cholewicki, Decykiewicz, Evert, Fuda- kowski, Kozłowski, Kwaśniewski, Lechnic- ki, Makowski, Marjan Malinowski, Radzi­

wiłł, Róg, Wróblewski i Zarzycki. Dodat­

kowo zaproponowano jeszcze sen. sen. Fle- szarowa, Jeszkego, Malskiego, Łuckiego, Barańskiego, Grajka i Maksymiljana Mali­

nowskiego.

Po przerwie, przeznaczonej do oblicze­

nia głosów, marszałek Prystor ogłosił wy­

nik wyborów. Na członków komisji wy­

brani zostali: sen. sen. Bobrowski, Wrób­

lewski, Malinowski Marjan, Evert, Zarzyc­

ki, Makowski, Decykiewicz, Lechnicki, Cholewicki, Róg, Kwaśniewski, Kozłowski, Bniński i Fudakowski. Razem 14 członków.

d L F h Czekolada, Iry s y , Kakao

tylko dla smakoszy

Repr. W. DANKIN, Bydgoszcz, ul. Chodkiewicza nr. 14

Ponieważ zaś komisja ma się składać z 15 członków, dla wyboru 15-go członka m ar­

szałek zarządził głosowanie ściślejsze nad dwoma kandydatami, którzy otrzymali względnie największą ilość głosów, nie o- siągając jednak w pierwszem głosowaniu wymaganej większości, czyli między »en.

Fleszarową, a sen. Radziwiłłem.

Na 15-go członka komisji wybrana zo­

stała senatorka Fleszarowa.

Zamykając posiedzenie, marszałek za­

komunikował, że natychmiast po obradach plenum komisja zbierze się na posiedzenie.

Bezpośrednio po plenarnem posiedzeniu Senatu zebrała się specjalna komisja. Ob­

rady zagaił marszałek Prystor, zarządzając wybór przewodniczącego. Przewodniczącym komisji wybrany został sen. dr. Emil Bo­

browski, zastępcą przewodniczącego sen.

Decykiewicz, sekretarzem sen. Cholewicki.

Na stanowisko referenta projektu ustawy, dotyczącej upoważnienia Pana Prezydenta R. P. do wydawania dekretów, powołano sen. Everta.

Następne posiedzenie komisji odbędzie się w poniedziałek o godz. 15-tej. Na posie­

dzeniu tem sen. Evert zreferuje prqjelst *-

4.-AŚMWK. * nełnomtfgnictwaeh.

SOBOTA, NIEDZIELA', DNIA 2 i 3 LISTOPADA 1935 R.

Narodowe święto Abisynii

2 listopada upływa 5 lat od dnia koronacji rasa Taffari jako cesarza Abisynii

M enelik II, pogrom ca W łochów pod Adug, nie zostawił po sobie bezpośred­

niego następcy tro n u „negusa negesti“.

Berło „Lwa Judejskiego“ m iało przejść w ręce w n uka jego, Lidż Yassu, syna je­

go drugiej córki W aizeru Szoaragga i ra sa M ikaela, wodza szczepu Galla. Po śm ierci cesarza M enelika pow stał spisek przeciw ko Lidż Yassu. Głowę, spisku był rów ieśnik i towarzysz 1 zabaw w nuka Menelika, T afari M akonnen, syn potęż­

nego g u b ern ato ra H a rra ru , obecny ce­

sarz Abisynji. Kto wie, czy ra s Tafari zostałby „królem królów “, gdyby nie to, że m łody Lidż Y assu n araził się Angli­

kom w czasie w ojny europejskiej przez swoje zbyt jaw ne sym patje do Niemców, po których stronie walczyli bliscy m u religję Turcy w „obronie“ Islam u. Lidż Yassu skłonny już był wysłać swych ro­

daków n a pomoc Niemcom do niem iec­

kiej Afryki W schodniej, gdy n a hory­

zoncie abisyńskim pojaw ił się słynny pułkow nik Lawrence...

Działo się to w r. 1916. Lidż Yassu uciekł ze stolicy Abisynji, ale schw yta­

no go i w złotych k a jd an ach odstawiono n a dwór ra s a Kassy. Z auditu, jego ciot­

ka, została proklam ow ana cesarzową Abisynji, a ras T afari — księciem regen­

tem i n astępcą tronu. Z au d ita u m a rła

„nagle“ w r. 1930. T a la ri M akonnen, k tó ry ju ż od dwóch la t był- koronow a­

nym „negusem “, po śm ierci Z auditu w stąpił n a tro n A bisynji w dniu 3-go kw ietn ia 1930 r. jako „negus negesti“

H aile Selassie I, a w d n iu 2 listopada tegoż ro k u uroczyście się koronow ał w katedrze św. Jerzego w Addis Abebie.

W przeddzień koronacji, o godzinie 10 wieczorem, cesarz i cesarzow a ud ali się do katedry, by spędzić w niej, po czterodniowym ścisłym poście, całą noc na m odlitw ach. Prócz nich nie było n i­

kogo w św iątyni, ta k bowiem wym agał protokuł koronacyjny.

Historycznego d n ia wszystkie filary i sklepienia k a te d ry błyszczały bielą okryw ającej je m aterji baw ełnianej.

P rezb iterium udrapow ano żółtem i tk a ­ ninam i. P o środku prezbiterjum stały dwa tro n y: n a lewo, przed ołtarzem , tron przeznaczony dla cesarza, p rzy b ra­

ny czerwonym przetykanym atłasem , n a praw o — tro n dla cesarzowej, przybrany również atlasem , ale niebieskim . Przed każdym tronem leżały djadem y cesar­

skie oraz akcesorja koronacyjne.

W okół ołtarzy stało czterdziestu m ło­

dych kleryków z odkrytem i głowami.

A nazew nątrz panow ała niczem nie­

zm ącona cisza wśród olbrzym ich tłu ­ mów, otaczających katedrę. Dokoła m u­

rów św iątyni, w cieniu w spaniałych eukaliptusów , stały setki wojowników w lw ich skórach, z pióropuszam i n a gło­

wie, z długiem i lancam i i k arab in am i w ręku.

O godz. 7 m in u t 45 cesarz wyszedł z głębi katedry, zm ierzając do naw y ko­

ścielnej. Za im kroczył „ab u n a“ Kyri- nos, arcybiskup koptyjski, potem b isk u ­ pi i księża, dalej „Jego Królew ska Mość“, książę następca, A slai Hosan, i książę M akonnen, d ru g i syn cesarza Selassie. Cesarz zasiadł n a tronie, z le­

wej strony sta n ą ł starszy syn, z ty łu — młodszy. Z praw ej strony sta n ą ł adju- tan t cearza, w pelerynie z lwiej skóry ze złotemi h aftam i i w lw im pióropuszu.

Sześć dam dw oru ruszyło po cesarzo­

wą. Cesarzowa weszła podtrzym yw ana przez europejską dam ę dw oru w jasnej

Spis... słoni

Gubernator Rhodezji (Połudn. Afryka) polecił przeprowadzić spis wszystkich, znaj­

dujących się na obszarze prowincji słoni.

Władzom angielskim chodzi w tym wypad- kń o stwierdzenie, ile słoni, używanych ja­

ko zwierzęta pociągowe, można mieć do dy­

spozycji w razie potrzeby. W razie gdyby się okazało iż liczba słoni zmniejszyła się od da­

ty ostatniego spisu, wydany będzie zakaz polowania na te zwierzęta. Naskutek stoso­

wanej dotąd ochrony, liczba słoni w roku ubiegłym sięgała dwunastu tysięcy, tj. trzy razy tyle co trzydzieści lat temu.

sukni atłasow ej, za niem i szły dwie cór­

ki p a ry cesarskiej, potem sześć dam dworu, Abisynek. Cesarzowa u sia d ła na tronie, dokoła którego zgrupow ała się jej świta.

W tym m omencie przed k a te d rą za­

g rzm iały arm aty , a w św iątyni rozległy się głośne oklaski świty, duchow nych i gości. Rozpoczęła się w łaściw a cere- m onja koronacyjna. „A buna“ pokropił cesarza wodą święconą i nam aścił m u czoło olejem świętym , poczem włożył m u n a głowę czapeczkę z czerwonego jed­

wabiu, n a k tó rą nałożył złotą koronę, w ysadzaną szm aragdam i i djam entam i.

To był o statn i a k t cerem onji koronacyj­

nej.

Cesarz, poprzedzony orszakiem , wy­

szedł z katedry. W siadł do złotej k a ro ­ cy, należącej kiedyś do W ilhelm a II, za­

przężonej w cztery konie.

Tak w stąpił n a tro n abisyński rów ­ no pięć la t tem u H aile Selassie I. Dzi­

siaj H aile Selassie w alczy nietylko z W łocham i, ale i z wrogiem w ew nętrz­

nym, którego m a w osobie pewnych w ielkorządców i rasów , .żądnych władzy i pieniędzy.

'fbsw óiU e cMóyicom dakaayw ać!

RADION

P I E R Z E W S Z Y S T K O I D E A L N I E C Z Y S T O

Muzeum Marynarki Wojennej

w dawnym arsenale przy ul. Długiej w Warszawie

zeniu KomitGt.il N nń m rrm - nnrm *!■« „i « J_.il-. , ® N a posiedzeniu K om itetu Nadzorcze­

go M uzeum W ojska, z inicjatyw y preze­

sa tego K om itetu, gen. Sosnkowskiego zapadła uch w ała utw orzenia działu m a­

ry n a rk i wojennej.

Twórcy tego p ro jek tu należycie do­

ceniali niezm ierną w artość działu m ary ­ n a rk i w ojennej. Dział ten bowiem stanie się naszym czynnikiem propagando­

wym. N a siedzibę przyszłego Muzeum M arynarki projektodaw cy chcą uzyskać gm ach dawnego a rse n a łu polskiego przy ul. Długiej w W arszaw ie. Frontow a ofi­

cyna tego gm achu nosząca w yraźne ce­

chy późnego Odrodzenia, w zniesiona zo­

sta ła przez k ró la Stefana, jako dom in ­ walidów wojennych, jeden z pierwszych zak ład u w tego rodzaju w Europie.

A S P I R l N A

h r y a A - a ^ t a . U 'Po&ce

We wszystkich aptekach można teraz nabywać Jlspirinę wyrabianą w kraju według oryginalnych przepisów fa- 1 bryki „Bayer“. Rspirina ta posiada wszystkie dawne zalety, stosuje się przy bólu głowy, reumatyzmie i chorobach z przeziębienia.

Znaczek w postaci krzyża bayerowskiego ręczy za czy-

| stość i tożsamość

A S P I R I N Y

nabyoia we wszystkloh aptekach. ‘ Cena za 6 tabl, ob ecn ie już tylko 90 gr., za 20 tabl. zł. 2.25

W załączeniu podany jest tekst francuski chwał sankcyjnych komitetu koordynacyj­

nego Ligi Narodów.

* *

Ja k się dow iadujem y, w ydane zosta­

n ą w najbliższych dniach analogiczne zarządzenia, rów nież przez M inisterstw o Przem ysłu i H andlu.

Sankcje g osp od arcze przeciw W io ch o m w P o lsce

Z a k a z u d z ie la n ia k r e d y tó w i fin a n s o w e g o k o n t a k t u z in s ty tu c ja m i w ło s k ie m !

M inisterstw o S k arb u wystosowało do Zw iązku Banków w Polsce następujące zarządzenie, będące konsekw encją przy­

łączenia się Polski, jak o członka Ligi Narodów, do sankcyj ekonomicznych przeciwko Włochom.

— Komitet koordynacyjny, powołany przez członków Ligi Narodów dla na­

radzenia się nad stosowaniem art. 16 Paktu Ligi w stosunku do Włoch, ustalił na posie­

dzeniu w dniu 14-tym października r. b.

sankcje w zakresie operacyj finansowych.

Sankcje te, jeżeli chodzi o stosowanie ich pfrzez prywatne instytucje finansowe każde­

go członka Ligi Narodów, czynią niedopu- szczalnemi operacje, mające na celu udzie­

lanie wszelkiego rodzaju pożyczek i kredy­

tów, przeznaczonych bądź bezpośrednio, bądź pośrednio dla włoskich instytucyj pu­

blicznych, osób fizycznych i prawnych, m a­

jących siedzibę we Włoszech, lub gdziekol­

wiek indziej, zawieranie odpowiednich u- mów z niemi, przyjmowanie udziału w ka­

pitałach tych instytucyj i przedsiębiorstw przez subskrypcję akcyj, oraz wykonywa­

nie zobowiązań, płynących -z tych zapisów.

Ministerstwo Skarbu prosi Związek Ban­

ków w Polsce o zakomunikowanie sankcyj, uchwalonych przez komitet koordynacyjny’

zainteresowanym przedsiębiorstwom banko­

wym, zarówno należącym, jak i nienależą- cym do Związku Banków w Polsce, z zale­

ceniem natychmiastowego ich stosowania,

W r. 1638, a zatem praw ie trz y sta la t tem u gm ach ten odbudow any został przez W ładysław a IV. i przeznaczony n a arsen ał budow niczy i składow y, pod kie­

ru n k iem P aw ła i Krzysztof ora Grodzic­

kich „Starszych nad A rm atą“ chlubnie zapisanych w dziejach naszej wojskowo­

ści. W gm achu tym odlewano działa, fa ­ brykow ano i m agazynow ano sprzęt wo­

jenny. S tąd królow a L udw ika M arja wy­

ruszy ła z działam i, zaprzężonem i w ko­

nie z jej w łasnej karety, n ad brzeg W i­

sły, aby razić Szwedów w bitw ie roz­

strzygającej o losach stolicy i k raju .' W okresie K rólestw a Kongresowego, dyrek to r arsenału, beznogi in w alida płk.

Ledóchowski u rządził w k ilk u salach pierw sze m uzeum wojskowe, grom adząc i skrzętnie przechow ując oręż, chorą­

gwie i sztan d ary daw nych polskich p u ł­

ków.

Tu wreszcie rozgryw ały się zacięte w alki o niepodległość w lata ch 1794 i 1830.

N iem a chyba n a ziem iach polskich domu, któryby bardziej od gm achu a r ­ sen ału w arszaw skiego w iązał się z hi- sto rją w ojska polskiego.

Gmach ten o ta k pięknych tra d y ­ cjach w ojska polskiego, odpowiednio przystosow any, bez zm ian zasadniczych, będzie mógł służyć, jak o m uzeum m ary­

n a rk i wojennej.

W obecnym okresie dyskusji, m ają ­ cej rozstrzygnąć losy tego gm achu, n ale­

ży sądzić, że jakiekolw iek pro jek ty uży­

cia go n a in n y cel, ja k nap rzy k ład n a archiw um m iejskie — u s tą p ią wobec propozycji u rządzenia w niem m uzeum m ary n a rk i w ojennej, bo n ik t chyba nie m a większego p raw a do niego — niż wojsko.

13 p rzem ysło w có w brytyjskich

przybywa do Polski

W niedzielę, 3 listopada, przybywa do Warszawy misja przemysłowców brytyj­

skich, w której skład wchodzi 13 wybitnych przedstawicieli największych firm przemy­

słowych W. Brytanji. \

Przemysłowcy brytyjscy zabawią w Pol­

sce cały tydzień i będą gośćmi Rady Trak­

tatowej, która w tym czasie zorganizuje szereg konferencyj. Konferencje te, podczas których delegaci przemysłu brytyjskiego będą mieli okazję zetknięcia się bezpośred­

niego z wybitnymi przedstawicielami pol­

skich sfer gospodarczych, będą miały na ce­

lu zapoznanie gości brytyjskich z warunka­

mi współpracy z rynkam i polskiemi w du­

chu wzajemnego uzupełnienia się obu go­

spodarstw narodowych.

Konferencje tego rodzaju odbędą się na terenie Izby Przemysłowo-Handlowej war­

szawskiej, jak również w siedzibach zain­

teresowanych w wymianie towarowej pol­

sko-brytyjskiej stołecznych organizacyj go­

spodarczych.

Należy dodać, że niektórzy członkowie misji na czas swego pobytu w Polsce spro­

wadzą swych stałych przedstawicieli kon­

tynentalnych, rezydujących w innych kra- jah. Przedstawiciele ci będą współpraco­

wali z delegatami, biorąc również udział w

konferencjach.