Z PRAKTYKI
Zmiana cech
indywidualnych
n
arzędzia
w trakcie jego
użytkowania
PROBLEMYKRYMINALISTYKI253/06
Impulsem do napisania niniejsze -go arty kułu były spostrzeżenia po-czynione przez autora wciąguw
ielo-letniej praktyki w badaniachmecha -noskopijnych oraz wyniki ekspertyz kryminal istycznych przeprow
adzo-nych w Wydziale Mechanoskopii
i Balistyki Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Komendy Głów
nej Policji wWarszawie,atakże fakt,
że nie wszystkiejednostki Policji wy-korzystują możliwości wykrywcze, które stwa rzaj ą prowadzone zbiory kryminalistyczne.
Celem opracowaniajest przedsta-wianiezagadni eńzwiązanychzi
den-tyfikacją mechanoskopijn ą w sposób zrozumiały, prosty i przystępny dla
młodego pokolenia adeptów badań
mechanoskopijnych oraz organów
ścigan ia i wymiaru sprawiedl iwości , ajed nocześnie udostępn ienie c
ieka-wych wyników badań pozostałym
ekspertom mechanoskopii.
W Wydziale Mechanoskopiii Bali-styki CLK KGPwWarszawieprowa
-dzony jest zbiór wkład e k złama n ych
zabezpieczanych na miejscach
zda-rzeń. W zbiorze rejestrowanesą śla
dy narzędzi znajdujące si ę na po-wierzchniach zewnętrznych wkłade k bęb enkowych montowanych w zam-kach budowlanych wpuszczanych,
które zostały zabezpieczone w trak-cie przeprowadzanych oglę dzin
miejsc kradzi eży z włamaniem do
mi eszkań, sklepów, instytucji pań
stwowych i prywatnych. Zabezpie -czone przeztechników kryminalistyki złaman ewkład kizamkówprzesyłane
sądoWydziałuMechanoskopii i Bali-styki CLK KGP w Warszawie w celu zarejestrowaniaw zbiorze i porówna-nia zwkładkami już znajdującymi si ę
w zbiorze.
Jednym z podstawowych zadań
badań mechanoskopijnych jest i den-tyfikacjanarzędzinapodstawie pozo-stawionych przez te narzędzia śla
dów namiejscachprzestępstw. Zale -tę badań mechanoskopijnych stano-wifakt,żestosowanemetody badaw-cze nie niszczą śladów będ ących przedmiotem ekspertyz kryminal
i-stycznych i są (w każdej chwili) po-wtarzalne i odtwarzalne. Możliwości identyfikacyjneuzależnion e sąod
ilo-ści, wyraz i stości icharakteru odwzo-rowanychcech indywidualnychdane
-gonarzędzia.
Narzędzia używane przez spraw-ców są niejednokrotnie wykorzysty-wane do pop ełn ienia wiełu prze-stępstw. Ustalenie, czy sprawca
po-służył się tym samym narzędziem , anastęp n i e identyfikacjategonarzę dziaprzebiegajązgodniezokreśloną
procedurą badawczą. W pierwszej kolejności przeprowadzasię
identyfi-kację grupową polegającą na wyty-powaniunapodstawie śladu rodzaju
użytego narzędzia oraz określa się jego kształt, wymiar i rodzaj obróbki powierzchni roboczej. Są to cechy nabyte podczas procesu produkcyj
-nego.
Poustaleniuewentualnej zgodno-ścicech produkcyjnych(grupowych),
stwierdzonych na zabezpieczonym śladzie orazwystępujących na wyty-powanym narzędzi u, dokonuje się identyfikacjiindywidualnej. W trakcie użytkowa nia narzędzie dodatkowo nabywa cech indywidualnych w po-staci ubytków, zarysowań i naddat-ków.Identyfikacja indywidualna pole-ga na ustaleniu zgodności nabytych cechpomiędzyślad am i zabezpieczo-nymi z różnych miejsc zdarzeń lub
śladami dowodowymi a śl ad a m i
próbnymi wykonanymi zabezp
ieczo-nymi narzędziam i porównawczymi. Zgodnościte ustalasięprzez porów-nanie kształtów, przebiegów i usytu-owania nabytych cech i ndywidual-nych. Zdarza się jednak często, że
używane narzędzie nabywa nowych
Z PRAKTYKI
cechindywidualnych,nietracącprzy tymczęścistarych cech.
Po niż ej przedstawiono przykład
zmian cech indywidualnych narzę
dziaw trakcie jego użytkowania.Op
i-sane ślady zostały zabezpieczone
w trakcieoględzin miejsczdarzeńna
terenie kilku województw w okresie ok.5miesięcy.
Wszystkie przedstawione zdjęcia zostały wykonanew tym samym
po-większen i u.
Ryc. 1.Śladzabezpieczony10 marcairyc.2(15marca)- ślady mają takiesamecechygrupoweiindywidualne
Fig.1.Ioounencrecoverea on Irfhot March andFig. 2(15th otMarch) -marks have the same groupandindivi dual characteristics
Ayc.3.Śladz 20kwietniairyc. 4(21kwietnia)- w poruAprzedstawiono cechy,którenieuległyzmianom(pozostałytakie same), natomias tw poluB widać,żeużytenarz ędzi e wyszczerbiłosięnieznacznie, czylinabyło no-wych cech.
Fig.3.Toolmarkot 20t h otAp ril.andFig.4(21 thotApril) boxAembraces characteristicsthat haveremained unchang ed(ar e th e same),while in box Bncanbe seen thatthetool hasbean sligh tlyjagg edanddevelopednew characteristics
38
Ryc.S.Śladz 22kwietnia.ryc. 6(26 kwrenua),ryc.7iryc.8(10 maja)-wpoluB zaobserwowanopoglębianie sięwyszczerbienianarzędzia, po-wstajerówn ieżzespól nowych cech- poleC.
W poluAcechypozostajątakiesame ;naśladac hna ryc.7i ryc. 8 pocho-dzącychztego samego dniazespołycechsąidentyczne.
Fig.S.Toofmark ot 22th ot April,Fig.G(2 6thotAp ril),Fig.7andFig.8 (10thot May)- in boxBdeepen ing jaggingot thetool can be observed. aset ot new characteristicsappears- boxC.
In boxAcharacteristicsrema in the same;on marksin F/gs .7and8coming
tram the same day sets ofcharac teris ticsareidentical.
Z PRAKTYKI
Ry c.9.Śladz 25 maja -śladnarzędzianiew pelniodwzorowany,wyraźnie jednakwidaćzespółtychsamych cechwpoluA orazzarysowującąsię nową cechęCl zaznaczonąwpoluC.
Fig.9.Mark ol 25 th ot Maytoo/markisnotfullrimpressed,nowevet.set ot
the same characteristicsin box A and emergingnewetcnemc tensuc marked inboxCare visible
Ry c.10iryc.11śladyz 1czerwca- zespółcech w polu A pozostajeniezm ienny,zwiększasięubytekwnarzędziuoznac zonyjako zespól cech w poluB. W poluC corazbardziejwidoczn astajesięcecha C1iwidaćnową cechęC2.
Fig.10andFig. 11Too/markso/ , stot June- sef otfeaturesin boxAremainsunchanged.the nolchin the toolhas grown b/gger andis marked as set ot characteristics inboxB.InboxC, G1 charac teris tic hasbecom e more distine t andnewC2 ean be seen.
Ayc.12.(8lipca),ryc.13(10lipca),ryc.14(20lipca),ryc.15iryc. 16(22lipca) oraz ryc.17(26lipca) - zespólcech w poluA pozostaje niezmienny. Ze -spólcechw polu B jestrównieżniezmienny.jednakwyraźniejszyw porównaniuzryc.10iryc.11.Cechy C1 i C2równieżwszędziepozostajątakie same. leczstająsiębardziejwyraźn e niżnaryc.10iryc. 11.
Fig.12. (8thotJuly), Fig .13(10th ot July),Fig.14(20t hotJuly),Flgs15and16(22th otJufy), andFig.17(26th ot Jufy) - setot cha rac teristiesinboxA rem ain sunchanged.Setot teeuuesin boxBalso remainsunehang edbutisbetterfegibleascompa red wilh Flgs.10 and 11. Cha raeteristiesG1andC2 also rems in the sam e inal/ markshow evertheybeeomemoreaieunathanin Figs. 10 and 11.
Z PRAKTYKI
Ryc.18iryc.19przedstawiajązestawienia cechwspólnych orazróżnic(nabytenowecech yindywid ualne narzędzia)pom iędzyśladamizabezpi eczonymina dwóchpierw szychmiejscachzdarzeń(10i15 marca) orazślademzabezpieczonympo ok.5miesiącachnaostatnimmiejscu zdarzenia (26lipca). Widoczna wyraźnazgodnośćwspólnychcechindywidualnychwpoluA,wpolu Bwyraźnenowecechycałkowicieinneniżpoczątkowe,wpolu Crównieżnowe cechyw szczególnościoznaczoneCliC2.
Fig .18andFig.19presen t comparisons ot simi/arities and differences (acquired newindividualfeaturesot tool) betweenmarksrecoveredattwo firsterime scenes(10thand 15th ot March)aswellasmark recovered at/er5months atthe lastcrime scene (26th otJuly).elear consis tencyin common individual
characteristicsin bOKAisvisibleand in bOK B newdistinctcharacteristicserecompletely differentthan the originalones,thereare alsonew characteristics
appear in bOKe,twa ot them markedas etand e2.
Na koniec jeszcze jeden przykład
zmiany cech indywidualnych narzę
dzia w trakcie jego użyt kowania
w okresiezaledwie 3 dni wdosyć
od-ległych miastach (ryc.20).
Podsu m owując , możn a p otwier-dzić tezę, że mimo nabywaniaprzez
narzędzie w trakcie jegoużytkowania
nowych cech indywidualnych, część
jego starych cech pozostaj e n
ie-zmienna, dzięki czemu możliwa jest
identyfikacja indywidualna tego na
-rzędzia.
Niestety niemożna okreś lićc
zaso-kresuużytkowania narzędzia, po któ
-rym jego identyfikacja jest jeszcze
możliwa. Zależy to od tego,ile razy
było ono używane, do jakich celów
oraz z jakimmateriałem (ojakiej
twar-dości ) narzędzie miało kontakt.Jeżeli
będzietopodłożeo mniejszejt
wardo-ściodmateriału, zktóregojest wyk
o-nane narzęd z ie , nabycie nowych
cech będzie następowało powoli lub
nie wystąpi w ogóle. W przypadku
działania narzędziana podłoże o ta-kiejsamej lubwiększej twardości na
-bycie nowych cech może występo
wać przykażdorazowym jegoużyciu,
co w dalszejkonsekwencjimoże
pro-wadzi ćdopełnejzmianycech indy
wi-dualnych, a co za tym idzie - un
ie-moż liwićjegoidentyfi kacj ę .
Zdzisław Siarkiewicz zdj .:autor
40
Śladzabezpieczony
wSwarzędzu
10.03.2006 r.
Ryc. 20
Śladzabezpieczony
wOstrołęce
13.03 .200 6r.
Nabytenowecechynarzędzia
widoczne naśladzie zabezpieczonymwOstrołęce
