PHOSPHORUM NATALEM
V I R O
NOB1L1SSIMO, AMPL1SSIMO, ET EXPERIENTISSIMO
WEISSIO,
CIVIT: THORVN:
CONSUL1, vERARII PUBL. PR ^F. PRL MAR.POLIATRO ET SCHOLAR-:
CH j E GRAVISSIMO
Die XV. Iulii A. M.DCC. XXXII., HERUM EXORTUM
LzETUMAC SALUTAREM PRECARI
VOLUIT DEBUITQUE
CULTOR DEVINCTISSIMUS IAC. ZABLERUS.
T H 0 R V N I I,
Impreffit Joh. Nicolai NOB1L, SENAT. & GYMN. Typogr,
Pud gentes moratas, fanöum & venerabile nomen FIDEI fuifle, cum experientia loquitur, turn hifto- ria temporum liquido teftatur. Hoccnim fana ratio di&averat, fidem juftitias fundamentum efle praeci- puum: quae ficubi adfit & colatur Audio, durare re
g io n a le r e focierates, dorai forisque omnia tran- qvilla ac fecura efle; fin autem exulet, fi vivereex rapto, & inpune laedere fit volupe, maxima convelU imperia, homines ad focialitatem natos dcgenerare in belluas, jura belli confundi, commercia extingvi, omnia denique furfum vorfum ferri. de hac fide praeclare more fuo egif CICERO fi*.i. offie.
SENECA epifi, 88. fidem fanftifiimum humani pe&oris bonum efie judicavit, qua? nec ulla necefiitate ad fallendum cogitur, nec ullocor-^
rumpitur pr«mio. quibus fine dubio praelufere Grasci, nominatiml- SOCRATES & ARISTOTELES, file quidem in orat, CaUimatb.
afierir, plerasque res Graecorum & Barbarorum, ex paöis & conven- tis tranfigi, per^hasc agitari commercia, per haec privatas iniraicitias
8 c bella communia deponi, hoc uno denique bono homines uti com»
muniter atque colligari, hie autem Itb. r. cap, fiublatis paftis tolli inter fe ufum hominum, tanquam ex tripode pronunciavit. mul- to vero plura hac de re commentati fiint recentioresMoraliftae, in his H U G O G R O T 1 US aliqvor locis de I.B.&P.&IlluftrisPUFFENDOR*
FIUS lib. 3, de lure Nat. 5 c Gen t.ca p .4, 5. ubi varias divifiones obli»
gationum aftert, 8 c, quaeearum natura nexusque fit, rationibus 8 c e-
xemplisdocet Fides itaque, qu« di&orum & conventorum conftan- tia eft, firfnumque animi proposPitum ea fervandi explendique, quae qüiS verbts conceptis affirmavit altert fifia inqvam vagatur per omnes flatus homfnurti,ut nullus potfit excipi. Hoc uefibi conftet melius, fo- leftteam atrföres difpefeere inpubFicarrt 8cprivafam. PublicaTrinci- pes refpicit; po.tHfiffi.iim,. fiquando fordera cum exteris pangenda, le
ges ferenda*< 5 t exeqveWtajfaciend«faducia?, firmandi vel defignandi limitesjomniaq; illa fufeipienda, per quae fal uti publica?, fam«, 8 c con-
feienti« debet confuli; de quibus fingulis exempla fententias prae- claras congeflit Nob. REINHÄRDVS
639. feq. Privata, cives. tangit 8 c fubditos in focietate viventes, variis- que cfficiis diftingvitur, qua? homo debet homini. Eft nempe fides inter conjug.es, ut utraque pars corpus praeftet intaminatum, neque ju#
ramento per vagas libidines vim inferat, idque reddat irritum. Eft fides inter mercatores, dum probas merces inferunt ac diftrahunt, hoftem patriae arm is non adjuvant, libros arcanos & familiäres, in qvos acceptä 8 c expenla referunt, non interpolant vel mutilant, per literas denique gravifiimas rationes conficiunt, quamvis vel ignoti invicem, vel maximis terrarum fpatiis fint divifi. Neque opifices a fide 8 c integritate excludi debent; horum quippe intereft, tyrones di- ligenter iis artibus imbuere, quas tanta cum moleftia condifcunt, nihil celare, quo vi&urn aliquando parent, famae ferviant, civitati fint titiles. Et quidatrinet, per omnia ire collegia, vel ipfos denique ad»
vocare fervos, coquos, 8 c famulas; de quibus ex hiftoriis conftat, 8 c
noeuifle fiepe dominis, & ob fidem magna retulifle prarnia ? Quini- mo refpiciamus regnum literarium» eanius per fitigulas ditiones ac provincias, vifitemus earundem metropoles, principales inquain fei- entias; & patebit, omnes vinculo fidei & uMxfmUt ( fiquidem in
Grseca
Graeca voce major latet emphafis) colligatas efle, Quanta cumfan-
<ftitate Theologus officium, angelicis humeris tremendum, fufcipit ac fuftinet? gnarus, Dei fe legatum efle, cui nefas fit domini manda- ta transgredi, fas autem fit, myfterium fidei pura tenere confcientia,,
8 c boni inftar oeconomi aliis łac doćtrinae falutaris, aliis cibum foli- diorem difpenlare, hos confolari & erigere, illos terrere & in ordi*
nem redigere, neque committere, ut qua anima, Chrifti fangvine tin&a, fua culpa pereat. quod olim Paftorale S. PAVLVS Apoft.
Timotheo Sc Tito prasfcripfit. Quanta cautione & circumfpećtione opus habet ICtus, uf Themidi, cuius facerdos eft adminifter, fidem
praeftet integram? śle fi leges explicat, ad mentem legislatoris fem#
perrefpicit, omnesque apices & formulas examinat; li clienrem de
fends, non praevaricatur, non caufam prodit, fed omnibus modis tu- etur innocentiam ; fi caufam capitalem agit, nonludit fufpicionibus, fed aliis veftigiis ad caput maleficii penetrat, qualia defignavit Cicero, optimus caularum patronus,quumalium peiorem Erucium premeret
8c officii admoneret, in O ra t. pro %ofc. tAmcr. Quanta fide litandum
fit Medico, id vel leviter adumbrare nequeo, quinunquam in hasc na
ture 6c(artis divinitus datae introfpexi penetralia, forte etiam nun- quam vel oppido raro fidem Medici imploravi Malim ergo pro- vocare ad fummam Tuam, PATRO NE NOBILISSIME, in arte me*
dendi dexteritatem, quam cum noftra Civitas depnedicat femperque feret in oculis, rum plurimi Magnates Incluti Regni Polon, maximo cum fruciu funt experti* Senfere etenim, cito, jucunde, Sc utiliter data fuifie medicamina: qua; virtutes ficubi concurrunt, 8 c iingula- rem indicant experientiam, 8 c Medici fidem in majus extollunt.
Nifi idjoptandum eflet, ut digna femper tributa forem praemia. quod
etiam Syracides Ecclefiafl. ca p , xxxnx. I. 2. fvader, dicens :
‘tcCjfov 7i-gt(Tcii xpefcts Ttptocis dvjx, x.ccf yeto cf'vjcv exjure
K7rafd ydf v\l/śęx tin id.irif) xcu 7rccpoi damxiui Xvi^^ou S
gucl. quae itidem ad verbum
expreffit V.V.fed moribus feculi alitercomparatutn eft, quod illud de tribus faciebus Medici folet accinere; ut mirum non fit accipere dum dolet. Sed aliud quid in mentem venit, quod in regno litera*
rio primum eft, Sc illibatam fidem defiderat. Criticis nempe Sc Phi*
lologis hoc incumbit, ut veteres Codd, MSS. cum fide tra&ent, nihil addant, nihil interpolent, vel detrahant, quo boni autores Sc emenda- ti prodeanr, quibus hiftoria fa&i, vel etiam res fidei Sc morum com- probari debet* Quare fiepe legimus, veteres adjurafle fuos Notarios, nequid fcribendo immutarent, ne quid minuerent vel omitterent te*
mere, unde fraus auitori fuboriri p o f l e t i d quod e formula S. IRE*
N
tEI operi praefixa conftat. Hue etiam perrinet, ne qua fententia vel liber autori affiragatur : qua de re, poft Rivetum, Dallarum &
alios, noviflime CL. SCHELHORN in literar. fingu*
lare fragmenrum ELIiE EHINGERl Auguftani protulit, quod agit
de fidelitate fn%>auda in citandis autonbus, Et hie merito rideo propriam confidentiam,quae anno fuperiore in carmine funebri mihi impofuit,
ut pro SENECA allegatusfueritS BERNHARDVS. Nonidanim o malo abs mefa<ftum efle, vel illud fit indicio, quod aliunde admoni*
tus aperui, unde luculentam illam fententiam, plenam gravitatis Sc folatii philofophici hauferim ; videlicet ex SCHU*
TZII autoris recentiflimi, Lipfias edito an. 1710. 11. vol. 4, qui dum iub tit.de morte (onjugis convalavit teftimonia, quod fieri amat in e*
jusmodj
jusmodi farragine, c libro cujusdam SYLVII dt Curialium, S.
Bernhardi6c Senecae loca combinare voluit. Locus autem integer reperitur in libro Senecae, qui inlcribitur ad tap, 29. Geterum abfit, voluiffc me DOCTORI M ELL 1 FLUO aliquid affingcre, cujus cloquentiam 6c lenfus Theologicos merito fufpieio magnique aeftimo: idque fateor liberaliter,in his anguftiis non licere, ut magna ftrues librorum comparetur; multo minus, ut unius auto- ris diverfae editiones a Gallis, Batavis, Anglis, ipfisque Italis petan*
tu r ; qua: res nimis fumtuofä eft, hemisphaerium Scholatticum fuperar, Hsec quidem haftenus, Ulis omnibus, quae dixi, pace Tua, PATR O N E NOBIL1SSIME, unum adhuc fidei genus adjicio, quod cultum 6c obfervantiam erga Fautores 6c ingeniorum Nutritios com- pleftitur. H xc vero clienribus eft propria, ab illo tarnen morefejun- -&a,quo;olim SOLDVRIi five devoti apud Gallos dominis fuis obliga
ti fuere. De his locus fingularis extat apud Iul. CESAR EM . . 3.
!B. Gail Sc apud A T H E N Ä U M Vip Uh. VI, cap. 15 quorum hic ex NICOLAO Damafc. Soldurios mutavit in Siloduros : dicittarnen,
qui pro regibus devoverunt capita, lubenter mortem oppetifle, meri#
tos ea proprer, qui vi<ftu eodera 6c cultu corporisuterentur, fimulque
E rincipatum gererent. Mihi hoc relüftum efle puto, ut de Patrono ene judicem, obfequium praeftem, pro vita 6c incolumitate Deum deprecer, Sane, quo tempore Schola? 6c „Erarii publ. cura TIBI demandata fuit, non potui non bene ominari, pofle TUIS confiliis Mulas Thorunenfes refurgere, pofte ope lata reöius valere. & cre- de valebunr, quod 6c amas bonas literas, 6c intelligis. Quid ergove- tat, hoc etiam nomine partes clientis exequi, 6c hodierno die, qui TIBI GENEROSE DOMINE natalis eft, pietatem conteftari ? Pa
rum opinor diftas ab anno climaderico LXIII, qvem ego jam in*
greflus fum. credo T E eum tam non formidare, quam qui vere exa<fto aeftatem, hac finita autumnum fubeat. funt enim iftae vices temporum, quas homo tolerare debet, impedire vel intervertere non poteft; ita tarnen comparatae, ut, quibus bona corporis habitudotri- buta fit, non afficiant magnopere. Deus igitur praepotens, qui o- mnia moderatur ac fapienter difpenfat, hanc lucern faxit efle (äluta- rem, nubemque curarum, quae inopinus dulciflimae CONSTAN- T IA E obitus pećłus Tuum obumbravit, leniat vel difpellat. Redeat iHa impofterum laetior,alboq; notetur calculo. Conftetmenti vigor,neq;
curis publicis fatifcat. conftet corpori fanitas, 6c in famihae decus revirefcat. Si placet fuperis, fi, dum fene&us minatur, fomenta e- tiam requirit; forte FIDVM, Sed quid fata rimari opus eft ? eve- nient 6cj fine vate vel augure optima, Deus ipfe viam demonftrabit, ut curce domefticae fiant leviores, 6c vitae W E ISSIA N E frames fva»
vior decurrat, non permittet ille, ut nomen gratilfimum exolefcar, imo per merita duret quam diutiffime, 6c in memoria poftcritatis novas Temper habeat propagines, Quod fupereft, PATRONE 6c SCHOLARCHA NOBILISSIME, T uo me favori commendo, certo perfvafus, hancce meam de Fide commentatiunculam, quam inter bellaria genethliaca apponi cupio, velut teflerani debiti culms 6c ob*
fervantiae, non ingratam fore.
I
