DR WŁODZIMIERZ DĄBROWSKI
PRZEWODNICZĄCY I SPRAWOZDAWCA KOMISJI BUDŻETOWO-SKARBOWEJ WICEMARSZAŁEK SEJMU ŚLĄSKIEGO
%
SPRAWOZDANIE GENERALNE
O BUDŻECIE WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
N A R O K A D M IN IS T R A C Y JN Y 1 9 3 7 / 3 8
O B R A Z U J Ą C E W A Ż N I E J S Z E P R A C E A D M I N I S T R A C J I Ś L Ą S K I E J
T Ł O C Z O N O Z P O L E C E N I A M A R S Z A Ł K A S E J M U Ś L Ą S K I E G O W DRUKARNI ŚLĄSKIEJ - K A T O W I C E 1937
m
DR WŁODZIMIERZ DĄBROWSKI
P R Z E W O D N IC Z Ą C Y I S P R A W O Z D A W C A KO M ISJI B U D Ż E T O W O 'S K A R B O W E J W IC EM A R SZ A ŁEK SEJM U ŚLĄ SK IEG O
*
SPRAWOZDANIE GENERALNE
O BUDŻECIE WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
N A R O K A D M IN IS T R A C Y JN Y 1 9 3 7 / 3 8
O B R A Z U J Ą C E W A Ż N I E J S Z E P R A C E A D M I N I S T R A C J I Ś L Ą S K I E J
T Ł O C Z O N O Z P O L E C E N I A M A R S Z A Ł K A S E J M U Ś L Ą S K I E G O W D R U K A R N I Ś L Ą S K I E J — K A T O W I C E 1 9 3 7
£ L b c Z l y '
Załącznikiem
do tego spraw ozdania generalnego o budżecie województwa śląskiego«
n a rok 1937/38 jesf
„Poradnik Prawniczy dla prac ustawodawczych Sejmu Śląskiego i jego komisyj“
str. 285 + XXI.
T łoczono z p olecenia M arszałk a Sejm u Śląskiego w D rukarni Śląskieji K atow ice 1937.
S P I S R Z E C Z Y
W stęp . . . . . . . . . . . . 3
A. Ogólny rzut oka na budżet
Z estaw ien ie cy frow e . . . 7Uwa gi do ukł adu i wy k o n a n i a budżet u . . . 15
Z m ian a sch em atu budżetu śląsk ieg o . . . 15
Now y u k ład budżetu . . . 16
B. Administracja ogólna
Z estaw ien ie cy frow e . . . 17U rząd W ojew ód zki . . . 17
Staro stw o i D y re k c je P o lic ji . . . 18
R o z m ia ry agend . . . . 1 8 O rzecznictw o k arn e . . ■ ■ ■ . 1 8 A rchiw um . . . 19
D z ia ła ln o ść zw iązan a z K on w en cją G enew ską . . . 19
C. Stosunki urzędnicze
P rzeg ląd p rzep isów p ra w n y ch , n o rm u ją cy ch stosu n k i urzęd n icze . . 20P o lsk i ty p fu n k cjo n a riu sz a pań stw ow ego . . . 2 1 P rz y jm o w a n ie n o w y ch s ił ^ 21 Z ag ad n ien ie e m e ry ta ln e . . . . 22
O w y d a tk a ch osobow ych . . . . 22
K re d y ty n a t. zw. n ad g od zin y . . . 23
Z estaw ien ie etatów . . . 24
D. Skarbowość
Z estaw ien ie cy frow e . . . 35D z ia ły ad m in istra c ji sk arbow ej . . . 35
U lg i, od roczenia, u m o rzen ia, eg zek u cje . . . . . 3 8 S ta n u rzęd n iczy w sk arbow ości . . . 39
Sto su n ek urzędników sk arb o w y ch do sp o łeczeń stw a . . . . 39
T a n g en ta . . . 40
Sto su n ek sk arb u śląsk ieg o do sk arb u p a ń stw a . . . 40
O b ciążen ie lud ności p o d atk iem dochodow ym . . . 41
A d m in istracja domów sk arb o w y ch . . . . • • . 42
E. Wojewódzka Służba Zdrowia i Wojewódzkie Zakłady Lecznicze
Z estaw ien ie cy frow e . . . 45W y d ział Zdrow ia . . . . . 45
L ek arz P o w iato w y . . . 45
Pom oc L e k a rsk a . . . 46
Ilo ść i ro zm ieszczen ie le k a rz y n a obszarze w ojew ództw a ślą sk ieg o . 48 T e c h n ic y d e n ty sty c z n i . . . 4 8 P erso n el p ie lę g n ia rsk i . . . 48
P ołożn e . . . 48
W ojew ód zki Z ak ład H ig ie n y . . . 49
C h oroby z ak aźn e . . . 49
A k cja P rzeciw g ru ź licz a . . . ■ . 50
S p ra w a ja g lic y . . - . . . • . 5 1 W a lk a z ch oro bam i w e n e ry cz n y m i . . . 51
Z ag ad n ien ie op iek i nad m a tk ą i d zieckiem . . . 51
Ośrodki zdrow ia . . . 52
P om oc L e k a rsk a dla b e zro b o tn y ch . . . 53
S u b w en cje dla d ru ży n ra to w n ic z y c h s a n ita r n y c h . . . . 53
Woj ewódzki e z a kł a dy l eczni cze . . . 53
S z p ita l w C ie sz y n ie : . . . 54
W ojew ód zki Z ak ład L ecz n icz o -W y ch o w a w cz y w Is te b n e j . . . 55
Ś lą s k i Z ak ład P s y c h ia tr y c z n y w R y b n ik u . . . 55
Ś lą s k i Z ak ład P s y c h ia tr y c z n y w L u b liń c u . . . 55
W ojew ód zki S z p ita l P o w sz ech n y w L u b liń c u . . . . 56
Dom Z d rojow y „ C ie sz y n ia n k a " w Z ak o p an em . . . 56
F. Rolnictwo
C y fry budżetow e . . . 57M ożliw ości osad zen ia lud ności poza teren em . . . 57
P rzebudow a u stroju roln ego n a Ś lą s k u . . . 57
Z ap as ziem i n a cele refo rm y ro ln ej . . . 58
Sp osó b i za sa d y p rzep row ad zen ia p a rc e la c ji . . . 59
U ru ch o m ien ie a k cji p a rc e la c y jn e j po u p ły w ie K on w en cji G enew skiej . 61 Woj ewódzki e Bi uro Rol ne . . . 62
C y fry budżetow e . . . 62
W y n ik p ra c y m e lio ra c y jn e j . . . 63
P ra c a W ojew ód zkiego B iu ra R o ln eg o . . . 63
P la n p ra c y m e lio ra c y jn e j n a rok p r z y s z ły . . . 63
A k cja m lecz a rsk a . . . 64
Ludow e sz k o ły ro ln icze w w ojew ództw ie ślą sk im . 66
G. Roboty Publiczne
C y fry budżetow e . . . • . 6 8 O p ro jek to w an iu budow li i p ra c : . . . . 6 9 P erso n el te c h n ic z n y . . . 70B udow le n ad ziem n e . • . • . • . 7 1 P la n y re g u la c y jn e osiedli . . . 71
U zdrow iska . . . 72
R e g u la c ja rzek . . . 73
K o leje . . . 75
D rogi . . . ■ • ■ • . 7 5 S p ra w a b e zp ieczeń stw a ru chu n a d rogach p u b lic z n y c h . . . 78
M o to ry zacja k ra ju . . . 79
H . Szkolnictwo
C y fry budżetow e . . , • - • . 8 0 Budow a i rem ont, szk ó ł p o w sz ech n y ch . . . 81T ab ele ilu stru ją c e sta n szk o ln ictw a pow szechn ego . . . 83
P rzed szk o la . . . . • • • . 8 7 S z k o ły śred n ie og ó ln o k ształcące i zak ł. k sz ta łć, n au cz. . . . 88
Budow a i rozbudow a szk ó ł śred n ich o g ó ln o k sz ta łcą cy ch . 89 T ab ele d o ty czące szk o ln ictw a śred n iego . . . 90
S z k o ły zaw odow e —1 c y f r y budżetow e i ta b ele . . . 91
Ś lą s k ie K on serw atoriu m M u zy czn e . . . 94
I. Dział Socjalny — Ubezpieczeniowy
S ta n g o sp o d arczy . . . • • . 9 4 S t a ty s ty k a z r y n k u p ra c y . . . 9 5 Św iętów k i i tu rn u sy . . . . . . 96Opi eka społ eczna — c y f r y budżetow e Isto ta op iek i sp o łeczn ej
O p iek a sp o łecz n a n a tle b ezrob ocia
O p iek a sp o łecz n a n a tle k o m p eten cji statu tu
S p ra w a re n t . . . . .
D o ży w ian ie . .
A k cja k olon ii i p ó łk o lo n ii letn ich
A k cja św ietlico w a . . . .
.O pieka n ad d ziećm i . . . .
O p iek a n ad d oro sły m i . . . . O pieka nad m a cie rz y ń stw em
Fundusz P r a c y
Ur z ę dy Ubezpi eczeń . . . W ojew ód zki U rząd U bezp ieczeń W y ż s z y U rząd U bezp ieczeń
J . Śląska Rada Wojewódzka
C y fry budżetow e . . . .
Z estaw ien ie dochodów . . . .
K. Wojewódzki Sąd Administracyjny L. Wyznania religijne
M. Policja
N. Muzeum Ś l ą s k i e ...
O. Śląska Biblioteka Publiczna im. J. Piłsudskiego
C y fry budżetow e
R ozw ój Ś lą s k ie j B ib lio te k i P u b liczn ej
P. Samorząd
Sam o rząd g m in n y i po w iatow y
Z ag ad n ien ie sam orządu w ojew ództw a śląsk ieg o O te ch n ice ustaw odaw czej
Rezol ucj e i pos t ul at y . . .
96 97 97 97 98 99 100 100 100 101 101 101 103 103 103
104 104 105 105 105 107
108 108
109 109 111 112
Wstęp
Przedkładając imieniem Śląskiej Rady W ojew ódzkiej preliminarz bud
żetowy z ustawą skarbową wygłosił p. W ojewoda Śląski obszerne
e x p o s ednia 25 stycznia 1937 r. (patrz protokół stenograficzny z 12 posiedzenia IV , Sejmu Śląskiego).
Nad expose tym toczyła się dyskusja generalna, w k tó rej brali udział pp. posłowie: dr Dąbrowski W łodzim ierz, Płonka Bartłom iej, Kot. Alojzy, Kapuściński Stefan, K oj Jan, G rajcarek Adolf, dr K ocur Adam, Olszowski Antoni (patrz sprawozdanie stenograficzne z 13 posiedzenia IV . Sejmu Śląskiego).
M ateriały te stanowią podstawę prac Kom isji Budżetowo - Skarbowej i tworzą ze sprawozdaniem tym jedną całość.
Sprawozdanie generalne z pierwszego1 okresu IV Sejmu zobrazowa
ło organizację administracji Śląska na tle preliminarza budżetowego. Spra
wozdanie generalne obecne t. j. drugiego okresu rozpada się na dwie części:
a) sprawozdanie niniejsze, które ch arakteryzuje w szczegółach po
szczególne odcinki pracy administracji śląskiej,
b) dodatek do sprawozdania, który obejm uje „Poradnik Prawniczy dla prac ustawodawczych Sejmu Śląskiego i jego kom isyj", obrazu
jący unifikację prawną województwa śląskiego na tle poszczegól
nych urządzeń i pojęć prawnych 1922 — 1937 str. 285 + X X I w związku z 15-leciem przynależności części górnośląskiej wojewódz
twa śląskiego do Polski.
W ubiegłym roku naszkicowałem zadanie kom isji w następujących punktach:
3
1. Upewnienie się, że kw oty przewidziane w preliminarzu budżeto
wym, mają swoje realne uzasadnienie zarówno po stronie dochodów jak i rozchodów.
2. Przeprowadzenie dyskusji na d bieżącymi sprawami administracji, zwłaszcza w ażkresie gospodarczym, kulturalnym i oświatowym. Dyskusja taka ujawnia życzenia, żale i skargi, jakie nurtują w społeczeństwie.
3. Praca budżetowa ma daleji na celu zorientować społeczeństwo w szczegółach zamierzonych prac oraz wykazać, że wydatki na te prace są ce
lowe' i uzasadnione.
4. Dyskusja na Kom isji Budżetowo-Skarbowej daje możliwość rozwa
żenia ogólnych zasad i podstaw prawnych administracji.
Kierując się tym i wytycznym i pogłębiła. Komisja Budżetowo-Skarbowa
W
roku tym metody swej pracy. Spowodowane to było następującym faktem : N a skutek porozumienia p. W ojewody Śląskiego z p. Marszałkiem Sej
mu Śląskiego, złóżyli na posiedzeniu Komisji Budżetowo-Skarbow ej obszer
niejsze oświadczenia pp. naczelnicy wydziałów Urzędu "Wojewódzkiego. C e
lem tych oświadczeń było ułatwienie dyskusji szczegółowej, bliższe uzasa
dnienie ważniejszych pozycyj preliminarza budżetowego i scharakteryzowa
nie ważniejszych prac administracji śląskiej.
Na Kom isji Budżetowo-Skarbowej wygłosili przemówienia inform acyj
ne następujący panowie naczelnicy wydziałów: N aczelnik Wydziału Prezy
dialnego, Szef Biura Personalnego, N aczelnik Wydziału Budżetowo-Gospo- darczego, N aczelnik W ydziału Skarbowego, N aczelnik Wydziału Komunika- ryjno-Budowlanego, Główny Kom endant Policji W ojew . SI., N aczelnik W y działu Zdrowia Publicznego, N aczelnik Wydziału Rolnictw a i R eform R o l
nych, D yrektor W ojewódzkiego Biura Rolnego, Naczelnik Wydziału Pracy i Opieki Społecznej, N aczelnik W ydziału Oświecenia Publicznego, D yrektor W ojewódzkiego Biura Funduszu Pracy.
Przemówienia te dały kom isji możliwość wgłębienia się w cały szereg szczegółów odzwierciadlonych w sprawozdaniu. Dyskusja naświetliła grunto
wnie poszczególne odcinki administracji i tym samym życia społeczeństwa.
Kładąc główny nacisk na treść gospodarczo-kulturalną, nie tylko nie osłabia
my znaczenia samorządu wojewódzkiego, lecz przeciwnie pogłębiamy sens i cel tej instytucji, przewidzianej w K onstytucji Kwietniowej, która w myśl deklaracji ideowo-politycznej nowotworzącego się Obozu Zjednoczenia N a
rodowego „stanowi normę naszego' wewnętrznego życia i podstawę ładu i porządku w Państwie."
Referaty o których była mowa zawierały tyle ciekawych materiałów
inform acyjnych i statystycznych, że uważałem z? konieczne utrwalić różne
;rh części w tym spawozdaniu. W yjąłem zatem z przemówień tych najważ
niejsze ustępy i ugrupowałem je według działów, ilustrując je cyfram i bud
żetowymi.
Zaznaczam zatem wyraźnie, że treść sprawozdania składa się z szeregu wyjątków dosłownych łub streszczonych tych przemówień.
Pan W ojewoda Śląski zakończył swe expose słowami:
„Kończąc m oje przemówienie, pragnę podkreślić jeszcze jeden m o
ment. Na naszą politykę budżetową możemy dziś spoglądać spokojnie i oce
nić ją sprawiedliwie w perspektywie tych kilkunastu lat, które zaznaczyły się zarówno wysoką koniunkturą po roku 1926, jak i niezmiernym kryzysem po roku 1930. — Amplituda wahań w dochodach i wydatkach skarbu ślą
skiego jest olbrzymia, wyraża się bowiem — jeżeli porównamy sumę wpły
wów —• różnicą blisko 100' milionów zł. A przecież udało nam się w całym tym okresie nie tylko utrzym ać realną równowagę budżetu, nie tylko kon sekwentnie przeprowadzać nakreślony kiedyś przeze mnie program zagospo
darowania Śląska i planowego rozwoju naszych spraw kulturalnych i spo
łecznych, ale i stworzyć w okresie pomyślności te; rezerwy, których rzucenie na rynek w ostatnich dwóch latach spowodowało jednak poważne odprężenie W sytuacji i umożliwiło przeprowadzenie wielu pożytecznych prac. Dzisiaj jesteśmy już w okresie zwyżkowania naszych dochodów budżetowych. C ho
dzi. O' to, byśmy w tym nowo rodzącym się. nam okresie polepszania się sy
tuacji zachowali przezorność, która była podstawą dotychczasowej naszej gospodarki. Z tą myślą przedkładam projekt ustawy skarbowej i preliminarz budżetowy."
Komisja Budżetowo-Skarbowa analizując poszczególne pozycje budżetu zastosowała przy kształtowaniu zmian budżetu taki sam umiar i przezorność, nie przyczyniając się ani do zwichnięcia równowagi, ani też do podniesienia preliminowanych podatków do granic nierealnych, które by ujemnie odbiły się aa płatnikach podatkowych.
Celem dalszego umożliwienia wydatkowania w wypadku korzystniej
szych wpływów uchwaliła Kom isja Budżetowo-Skarbowa w tym preliminarzu upoważnienie dla Śląskiej Rady Wojewódzkiej; do podniesienia dotacji skarbu śląskiego na rzecz W ojewódzkiego Funduszu Drogowego o kwotę 1 miliona, i raz w zapomogach wojewódzkich o 2 m iliony, podwyższając zatem tę kwotę o 1 milion. Dodatkowe zabezpieczenie; równowagi budżetowej posiadamy, jak to zaznaczył p. W ojewoda w swym
e x p o s e ,w istniejącej jeszcze rezerwie skarbu śląskiego w sumie 14 milionów złotych, ulokowanych w Banku R o l
nym, w tej rezerwie, z której już od 2 lat czerpiemy na roboty inwestycyjne,
objęte ustawą Sejmu o t. zw. nadzwyczajnym. Funduszu Inwestycyjnym.
T ym i krótkim i uwagami wstępnymi poprzedzam sprawozdanie gene
ralne o budżecie W ojewództwa Śląskiego na rok administracyjny 1937/38, króry — jak to wynika z treści art. 1 ustawy skarbowej — ustala
łączną kwotę wydatków administracyjnych na sumę . . 78.064.999,— 2.1
łączną zaś sumę dochodów (art. 3) n a ... 78.065.812,— zł
Ogólny rzut oka na budżet
Zestawienia cyfrowe.
Poniższe zestawienie ogólne stanowi
rzut oKa na układ budżetu.
W y d a t k i :
9
Zestawienie ogólne dochodów według części, działów i rozdziałów
C zęść D ział Rozdział W y: m z, c % e g ó ł <n i e n i e D ochody na rok 1937/38
zw yczajne nadzw yczajne razem
S u m a r t g ó l n a ... 718,„0164* 8 1 3 — 1.0 0 0, — 7S.-0fió,.81-2, ■ I S e jm ś l i s k i ... 121013 — 2 0 3 , - 11 Ad;m rM stoaioj,a K l ą i s i k a ... a.,4TO.!5(50,— 1.0 0 0 ,— 2|.47!8(.!5(5l» —
I Docihoidyi adimiin.iis.teacyliiifl-oisciboiwte . . . . 41.01791 — — 4.0719 —
11 Dosełicidy a dm.ln Łsfaac y j « o - i w e.zo w <? . . . 12 0 .740,- • — 12191:740,,—
IV Adlmiindfsltiraićja o g ó O i n ja ... 7 4 1 ‘M O — -—' j ? 7 4 1 :» 0 I0(,—
V I iPoiliicjja Woije/wó/dztt)wa Śląisfcłego . . . . 1.14010',— i 1.40i\.—
V II I KulKtiutaa K r a k ó w , a ... — — — VIII Róibolty P u b i k l z n e ... 45..000,- - — 4151.1000,—
IX I W ojew ód zfoi U r z ą d U b e z p ie c z e ń ... 2l2 .«IO'a — — !2I2 .®0|0,,—
11 W y ż s z y Uflząld’ Ulbeap je c z e ń . . . 8ISjJO0Ol — — 85„0i2:0 —
X WiofleiwóldzfcS śSąid! 'AkSmiMatlr.acyginy . . . . 4.0<00,- — 4-O'O'Gi.—
XI W o je w . lOip. iSłpoł. i1 IWojewi. Żiatk8„ Huimasiiitarine .‘3.i>.0 3 0, • 1, 0 00, •• :13:.{>10. ■
XII I Wogefw. iSlkłżiba Zldlr-oiwaa .i Wojeiwi. Zalkł. Leeziń, H61JOIO1O — — 161.000,—
11 śląslbii Zalkiładi H % i'eo y . . . ✓ i36|.i0l0i0i,r— — 315,0001 —
XIII A/dtaSniilsfflriac^a D om ów 'Sikarlb ow ych . . . . 42i8.J3|8!5y— — 4218.13815),.—
X IV IV Szikioły Ślredinie 0|gó "ko K * z. 1*1 c »(• e i Zalkłaldy
V K szltałicen ia N a u io z y o e ili... 7!08i.4OiCti— — 7i5iaj40!0,—
V I iSzIkoły Zawodtotwe ... ;K2l8].2i5lOI,i— — 108121510 — ś lą s k ie K o n s e f lw a t e Ju t a Muzyiczme . . . . 46I.075 — — 4 6 .2 7 6 — X V II Śląis&a- •BiMwAeJka IPuMiiczea' im,. J . P :Ii3u|dislk,:.e|go' 1.01010,— — 1.0 0 0 , -.
III Eirteryjtiury i zSaojpatrzienia., darniny) p u b licz n e ,
d łu g i i p o ż y c z k i ... 7i5.:5«i9.a0'0 — — 75.;5|6l6.|2l0l0,-—
I E m eiry itary ... 4 0 .0 0 0 ,— . — : , ■ 401000,—
II OiglóILny Z arząd ) S l k a i r t o o w y ... ■ m o o o — --- '62iO.OOą^- III D a tó n y 'P u lb litc iz in e ... 74.76P ,.2lOO,— — 74.76ft0OIO,—
IV Ś t a s k i Futnlduis® ( G o s p o d a r i o z y ... Il46l.l0.0l(\—
--
14l6i.a0i0 —Zestawienie ogólne wydatKów według części działów i rozdziałów
Część Dział Rozdział W y a z; e z e g ó I n- i e in i e W ydatki na rok 1937/38
zw yczajne nadzw yczajne Razem
S u m a o g ó l n a ... 73.100.8(09,— 1j874..1®Q,- • ?8;064|j9[9i9,r—
I S e jm ś l ą s k i ... 31413,.00111,r— — '3413.19011,—
II Adiministira(qjla ś l ą s k a ... .6415118.0017 — 4/81741.11310,— 0 9 t.3l98Ll|2l7,—
I W ydaffld aijm an .isfeacy jlno -o so bow e . . . . ,3j7.9'8(5).'4l2i8 — — ,3l7.'9l8l5!:4J2l8,—
11 W y icM k i ad/m iinisfcacyjino-rzeczoiw e . . . . 3.i2i3i0l.,5l417j— 4 0 .0 0 0 ,— i3|.i2!70.04!7|—
111 Ś lą S k a R a d a 'W o jew ó d zk a ... 1.9l2l2.30'O»-—• — 1.9l2i2l.BI9i0 ^ - IV A IcteM slttra cja . o i g ó l n a ... 160.5180 — — .16-!>. 58 0
V W y z n a n ia R e l i ^ j i m e ... 7-3.5 0 0,— 4011.500,— 51351.000—
VI Po03c®ai Wojeiwóldzitwa ś l ą s l k k i g o ... 7 7 8 .3 7 9 ,— 119.51315),— TO'7,„9)141,- ••
V II I KuCibuira K r a s j o i w a ... ... 1 <51..0Di!. - — 1 3 1 .0 0 0 .—
11 W o je w ó d z k ie B iu r o R o ln e ’ ... 846f.4|O0 — — H 4 ft:4 0 0 .- VIII R cfo a ty P u lb iJ iic iz in e ... 1.0810.. 660 — aGBfliSOiO,— 5.6113.169 —
IX 1 Wojeiwlóidtóki! U r z ą d U b e z p ie c z e ń . . . . 2 l.-GOCi.- — 2I1I.6I0IGI —
li W y ż s z y Umząid! U b e z p ie c z e ń ... fa.so;;!,- — 613.,800 — X WogewióHzikil Sąjd! A d m iM isib ra cy jin y ... 3 .9 1 0 , • " — 3 .9 1 0 ,—
X I W ^jaw ;. Op. .Slpiói. i W^Jeiw... Za&fi. Huimanibatnne 9„,4'35.0419 — — !),435.0)49,
XII I W o je s B B p Ł a Sfalżfoa Zićfroiwia J Wojewióldlzlkitei IZa-
Ikłady L e c a n i e z © ... ,H.:8i8|4.!44l2,— 090.15195,-— a,5l7(3.!OI3l7 — II W o je w ó d z k i Z a k ła d 1 H i g i e n y ... s a w o , — — 318.700,—
XIII A/dlmrmiisiUracja domiów- slkaifooiwych . . . . 1<0|1/.!9I23! — — 10111.012131 —
X iV Muz'eu,m Ś l ą s k i e ... 46.510101,■— : — 46.r.'X ' — X V Atitminilslttoaicja S k a r b o w a ... 1270.51010, — — 2170.500,—
X V I A d m in is tr a c ja S z k o ln a ...
1 W ltadze lii ilrasifcatniciji... 4,45.700,— — 4'45.7'0(>,—
II I n s p e k t o r a t y s d k o i l n e ... .— — — III S z k o ły p o iw tezed h in e... 4.5189.1800 — — 4.5I80.I8OO — IV Szli?. 'Olślr. O gi-K szitałte. i Zaitó. Kisiżitaflta. N a d e a , 1200.1500 — — ,2061.500.—
V Stelkołyf Z a w o d o w e ... 7l3B(.i8i80,!— 30.000;. - -• 78i3i.|88C(,,—
VI Ślląislkie Kamlse-rtwafcoriulm M u z y c z n e 0 ,8 0 0 ,— — 61.8100,:—
X V II Śląislka B 'M i-o tó k a ■Piufbłl. i n t J . PJfouldlskieigo . 510/000,,— — 5 0 .0 0 0 —
Ha U r z ą d K o m tro li P a ń s tw o w e j, Oddiz. Projkiuir|aito(rii
Giain. R z e c z y p o s p o lite j P o ls k ie j w K ajtoiw icach 2111.1150,;— — 2 1 .1 5 0 . - I Urząidl K o n tr o li P a ń s t w o w e j . ... 10.1490,;--- — 1)3.450 — 11 (Mldfeiał P r o k u r a t o r i i G e n e r a ln e j R z e c z y p o s p o li
t e j P o ls k ie j; w K a f t o w i c a c h ... 7 .7 0 0 — — 7 .7 0 0 ,- -
Część Dział Rozdział W y .a a ć z e 'g ó ll iii i e n $ e W ydatki na rok 1937/38
zw yczajne nadzw yczajne Razem
III E m e r y t u r y i z a o p a tr z e n ia , darniny p u b licz n e,
d łu g i i p o i ż y o z k i ... 8.'aoi0uaiaiy— 8.3i0l6i.8l2!l,—
I Etaeiryituiry i a a c p a i t i r z e n i a ... 4,4601.900*— 4,46191900,—
II Qgióllnyj Zarz-ąid S l k a i i b o w y ... 115.000 — — 1 5 .0 0 0 ,—
III Daimitoyi P ia ib iliie z in e ... 4 1 .3 0 0 ,— — 4 1 . 3 0 0 , -
IV Ślląlslki Fulndulsa G o a p o d & p c f c y ... — — —
V DłulgJ Wwjewódlzltlwa iśllą is lk ie g o ... :;.780.e>ai. - — .&780.612IH,,—
VI IM ziaiły i ip ra ż y ez lk j... — — —
Płfz© dsiębia r stw a , fu n d u sz e i zak łajd y .
Śll^stei FuliJdlutszi G o s p o d a r c z y ... 5..;7ll'6.;OOiO — — a m o o a — Drulka®nia T]fcz,ęidul W-olj-ewióidzIkielgo ,ŚŁ$slkie|go 1184.6010,— 16,001 10)9.(600,--;
W o je w ó d z k i Fuinldulsz, Dirogciwy . . . .1). 0414,.41911,— 3.10418,'600,-— 4,60)31.00(1’—
Śiląislkii 'Zaikiłaldl Idlla Gftiuldboiniemyclh w Dulbllilńoui . '20®6O6 — — 2 0 3 .6 0 6 — Sląislki’ 'Szipćltail w 'C ie is z y m ie ... 7 5 0 .5 1 4 — — 75 0 .5 1 4 , Śiląislkii Z a k ła d Leczlndezo-iWyciboiwi. ilmi, J , P i ł -
suldsfcieigo <w I s t b e b l n e j ... 84'2.76':)(..' • 60.0010',— s m n m Śiląislkii IZaikŁad Psyiclhiateyicizlny 'w Ryibmiiku':
a ) Ibuldlżeit aidm iibiisitiraicyjm y...
Ib) Ibuldlżeit igcsipoidamsitiwia iroflińeigo, . . . .
1,395.10:5',- S4S.7i0i0, -
Sil, .0:0:0 — 3 1 1 .0 0 0 - -
1.42&..163. .•
1,1>5,7»0 — Ślląisiki Zaklład P sy ch iaitry ^ zin y <w LulM ińcu1:
a ) ibudlżelt a ,d lm ,3 n M ra cy | Jn y ...
jb) b u d żet igospodaosstlwa irollin-ego . . . .
■c) 'buldlżeit 'OelgieiLni w L J p i u ...
W o je w ó d z k i iSzipiltal IPoiwszedhny w Lulbllińcii
1 J1 8 J3 I6 0 — 1)11.91312;---:
T3.3I0U —
®.'OiOIO —
4'0i..:20i0,—
1(415180,—
l,.819.i5|6a,-i l m s n i , — 78\l3i0l0 — 6 3 .0 0 0 . -
Cz. II. Administracja Śląska (zestawienie dochodów wedle resortów).
T Preliminowana
N a z w a r e s o r t u
1 1 1/
suma dochodow Śląska Rada W ojew ódzka (dział III) ... — Administracja ogólna (dział I V ) ... 842 289,23
Wyznania religijne (dział V ) ... — Policja W ojewództwa Śląskiego (dział V I ) ... 16 372,—
Kultura krajowa (dział VII/I) ... 4 3,15 W ojewódzkie Biuro R olna (dział V I I / I I ) ... — Roboty publiczne (dział V I I I ) ... 45 128,67 W ojew ódzki Urząd Ubezpieczeń (dział I X / I ) ... 22 0 2 1,57 Wyższy Urząd Ubezpieczeń (dział K / I I ) ... 85 020,— ' W ojew ódzki Sąd Administracyjny (dział X ) ... 4 021,57 W ojew. Opieka Społeczna i W ojew. Zakłady Opiekuńcze (dz. X I) 33 010,—
W ojew . Służba Zdrowia i W ojew . Zakłady Lecznicze (dz. XII/I) 16.000,—
W ojewódzki Zakład Higieny (dział X I I / I I ) ... 35.063,95 Administracja Domów Skarbowych (dział X III) . . . . 428 385,—
Muzeum Śląskie (dział X I V ) ... 3 043,15 Administracja skarbowa (dział X V ) ... 2 089,90 Władze szkolne II instancji (dział X V I / ! ) ... 9 121,80 Inspektoraty szkolne (dział XVT I f ) ... 42,38 Szkoły powszechne (dział X V I / I I I ) ... — Szkoły średnie ogólnokształcące i zakłady kształcenia nauczycieli
(dział XV I/IV ) . 759 254,50 Szkoły zawodowe (dział X V I / V ) ... 128 377,13 Śląskie Konserwatorium Muzyczne (dział X V I/V I) . . . . 4 8275,—
Śląska Biblioteka Publiczna im. J. Piłsudskiego (dział X V II) . 1 000,—
Razem dochody części II — Adm inistracja Śląska 2 478 559,—
13
Administracja ŚląsKa
(zestaw ien ie w ydatków w edle resortów ).
Dział N a, a !W a ir e s o r !t u
Wydatki administracyjno -
osobowe
Wydatki administracyjno -
rzeczowe
Wydatki specjalne (fachowe)
Wydatki ogółem 111 Śląlslka- iRaida Wcjelwódeikia... I1 2 « t4 4 ,— 731,471. • 1V9B2U3)90„— &,108’.00i5 — IV AltłmćinrMtraicjjla O g a n i a ... a2Ba.S!3l5);9’0 628.813(4 — ;1I0OU5|8O — 3j077t7!49,l90
V Wyzin-ami:a r e O % ® n e ... — — 63iOvOOO,— ©30.1000^—
VI Poililcfiia Wojtewóidzitlwa Śląsiki&g-o...
Ruftuira K i r a jjo i w a ... ...
848.61312,r— 71917:9114 — 10.0014101312 —
VII/I l2i7;.(3(4)3,0O 8l.li6l6v— U3|li.OOO,— i1i©6i.'5iOI9 ,610
VIl/il WoijerwióldSzlkile Bkuro R ołne ... B ia m s .r - 0.1116,— 314164(0(0, r— -408.1218%—
VIII Rdboiby! PdblLieizme . ... 61941.6012,70 8!7l.5l81 — A 0113.1 ©St 0.181515). 21512,70
1X/I Wiojewlóidlzlkil Uiraąid! Ulbe-zlpieazeń . . . . -44.ill2l6>3i0 7'.090,— a l „600— 7121.8116,310
IX/II W yższy Urzi.id U bezi)>ieczeń... iimomoo,—
2
l.no->. - 612.8010,— ,1/94.202 —X W-ojew-óldzIki Sąld! A/dlmilrulsMra-cyjtay , . . . 3:9..514®,80 6.309.— 31.9110,— 418'. 768,30
XI W o jje^ ; dpi. iSpoflL J iWoifew,. Zaik®. Oipiefewóc-ze Wojeiwótdzika Sftulżlba Zidlrowia i 'Wojeiwióidzlkfei Z-a-
— S.43I9.0I49 — 9.4315.0149 —
XII/[ M aidy L e e z r / .c z e ... 681.71401 — — 2.(575,0:37,— 2.63i3l.!7/77,—
X1I/1I W-oIjerwlóidlzIkil Zaikładl H ,:| g ,ie in y ... 15!6.(1,41,8!0 413.2113 — /38.7100 — 2317.0154,80
XIII AldlmikM®$c|ja Doimótw Sikariboiwycih... — — 1OH.'903i,i— 10'1.'91231—
XIV Mknzeulm, (Śil’ą.:s>kie... -414.,0168 „00 O T940,— 40,5010,i— 111.111018,610 XV Aldmiilni:lsltTia>c|ja S l k a i l b i o w a ... 4.818118(58,60 91/0).9I5&— 270-900,— 6.00111.13113,00 XVI AidlmWstoaicSa S zlk o lto m ... 2Ł 1 4 1 ’,.i2)12„20 I59I1W67.I— 5j8l8l6.3010 — 27.6il|9 21719,,210 XV1/I WlŁaidtee ,Elzlko.line III .iinis>tanc)ji... Ii.'0l8i9l;'5l6laj2l0 60i.l|64,— 449.7P0.— :1.0Ol4., 4(26,210' XVI/II Iinispelktaralty) iSlzkoilin,® ... !2l2ift.i0l3i3j50 716.615)7,— — 2910.090,510
XVI/III Szlkoły ‘p-ow-sraeidhin-e- . . . • • . 112.797 — 4.5891.800,— I2i0.i40l2.12018,-—
XVI/1V S-zikolły &t. Og.-KsizJtaSd. d Zaikl Esaftate. Naute®. 2S.80I6..lilią — 279,1209',— 0010.151010 — i3s 121911 .'81217,—
XVI/V Szlkoły Z a w o d o w e ... lt.:OI6l9l.!731',6iQ! 11181.3117,— 7 63.880, • 1 .j9l91.l9l2ISi.60
XVI/VI Ślląlsfki-e Kw.n&eirwiaitoriiulm M uzyczne . . . . 1I5I6.1!5I6 — S R ® , — 6.1801(3,— '19IŚ.979,-—
XVII Ślląislka Bilbfliitotteika P u lb ttz n a iim. J.. Pjffisuldfelkiieg© M * , - 115181711.— 15)0.(000 — ■H5I6.017,—
Razieim1 wydWtlkii awyczaljine i nadziwyaz-aijine: ,8l7.98l9.'42!8y— 3.270j5)47,r— )2I8,1-3(2.1'5I2»—— 69i.318i8.iK27,—
Uwagi szczegółowe do wydatków administtacyjno-rzeczowych na rok budżetowy 1937/38.
W ydatki ad m in lstracyjn o-rzeczow e o b ejm u ją całok ształt kosztów u trzym an ia w należytym funkcjonow aniu władz i urzędów adm ini
s t r a c ji ślą sk ie j i m a ją c h a ra k te r w yłącznie konsum pcyjny. Zebrane one są w budżecie śląsk im w dziale I I , części I I budżetu i rozp ad ają się n a n astęp u jąc© 'g ru p y u ję te w §§ 3—'11, a to w szczególności:
§ 3 — K oszty podróży, delegacyj i przesiedleń personelu opłacanego z § 1 działu I,
§ 4 — Środki lokom ocji1 c a łe j a d m in istra c ji ś lą sk ie j,
§ 5 — Pom ieszczeni© w ładz i urzędów a d m in istra c ji ślą s k ie j,
§ G —; W ydatki biurow e niezbędne dla sipraiwnego fu nk cjonow ania biur,
§ 7 — K oszty inw entarza biurowego,
§ 8 — W ydatki pecztow o-telegraficzn e i telefoniczne,
§ 9 — K oszty wydaw nictw urzędowych,
Uwagi do układu i wykonania budżetu
Reorganizacja spraw budżetowych, adm. rachunkowych i gospodarczych.
Reorganizacja, spraw budżetowych, admin.-rachunkowych i gospodar
czych w Urzędzie W ojewódzkim Śląskim miała na celu:
1. względy oszczędnościowe tak pod względem osobowym jak i rze
czowym,
2. usprawnienie urzędowania w zakresie spraw wyżej wymienionych, 3. zmniejszenie i uproszczenie manipulacji oraz związane z tym przy
spieszenie załatwienia spraw.
Przed reorganizacją agendy budżetowe, admin.-rachunkowe i gospodar
cze załatwiane były w 10 kom órkach, a sprawami tymi zatrudnionych było 111 osób.
Na skutek reorganizacji, która polegała na skomasowaniu spraw budże- wych, admin.-rachunkowych i gospodarczych w ręku jednego zbiorowego or
ganu wykonawczego, ilość zajętego personelu stopniowo zmalała, a obecnie funkcje owych 111 osób rozproszonych w 10 różnych kom órkach — pełni 81 urzędników. T a uszczuplona ilość personelu fachowego zebrana w. zreorga
nizowanym Wydziale Budżetowo-Gospodarczym, załatwia obecnie sprawniej i ekonomiczniej poruczone sobie agendy, aniżeli to miało miejsce w okresie przedreorganizacyjnym.
Zmiana schematu budżetu śląskiego.
Reorganizacja ta w następstwie spowodowała z konieczności zmianę sche
matu budżetu śląskiego, który by uwydatnił nowy podział czynności. Budżet śląski do roku 1932/33 posiadał następujące władze wzgl, urzędy asygnujące:
(nie licząc budżetu Sejmu Śląskiego) dotychczasowa Część I, oraz budżetu G e
neralnej Prokuratorii i Urzędu K ontroli Państwowej (dotychczasowe Cz. Ila ):
1. Wydział Budżetowo-Gospodarczy dla Części II budżetu z w yjątkiem dz. III,
2. Główna Komenda Policji dla działu III — budżet Policji W ojew . Śl.»
15
3. W ydział Skarbowy Oddział III dla części III — budżet Admin. Skar
bowej,
4. W ydział Oświecenia Publicznego dla części IV —- budżet Admin.
Szkolnej,
Nowy układ budżetowy zmienił w zupełności dotychczasowy stan rze
czy. Dotychczasow y budżet Sejmu Śląskiego (Cz. I) oraz C entralne; Proku
ratorii i Urzędu K ontroli Państwowej (Cz. II a) został bez zmian. D otych
czasowa Cz. II — Adm inistracja Ogólna —• została rozszerzona przez wcielenie wydatków osobowych, rzeczowych i specjalnych dotychczasowej Cz. III (Admin. Skarbowa) oraz całej dotychczasowej Cz. IV (Admin. Szkolna). W ła
dzą asygnującą nowej części II, k tó rej nadano nazwę „Administracja Śląska", ustanowiono W ydział Budżetowo-Gospodarczy. T y m samym odpadły organa asygnujące W ydziału Skarbowego, Wydziału Oświecenia Publicznego oraz Głów nej Komendy Policji.
N ow y układ budżetu.
Nowy układ budżetowy spowodował również ścisłe rozgraniczenie kom petencji poszczególnych organów fachowych do poszczególnych typowych wydatków budżetowych. Cały budżet części II podzielono na 3 zasadnicze typy wydatków, w szczególności:
I — wydatki administracyjno-osobowe z dysponentem Biuro Perso
nalne względnie Oddz. Osobowy przy Wydziale Oświeć. Publ., II — wydatki administracyjno-rzeczowe z dysponentem Wydział Bu
dżetowo-Gospodarczy,
III — wydatki specjalne (resortowe i fachowe), którym i dysponują fa
chowe wydziały Urzędu W ojewódzkiego Śląskiego.
Ścisłe rozgraniczenie typowych wydatków oraz kom petencyj poszcze
gólnych organów fachowych do poszczególnych działów budżetu umożliwiło poczynienia, znacznych oszczędności przy projektowaniu rocznego planu gos
podarczego. Na. skutek scalenia agend budżetowych, admin.-rachunkowych i gospodarczych w ręku jednego fachowego' organu uzyskano możliwość jed
nolitego i objektywnego traktowania wszystkich spraw z zakresu gospodarki publicznej. Dzięki centralizacji gospodarki m ateriałowej dla wszystkich pod
ległych władz i urzędów oraz urządzenia centralnej rozdzielni materiałów i przyborów oraz wykonywania surowej cenzury rzeczywistych potrzeb — zredukowano potrzeby i ich koszty do granic najniezbędniejszych, a doproś wadzono do tego, że wydatki adm inistracyjno-rzeczowe w ostatnich okresach utrzym ują się na stałym prawie poziomie i przybierają charakter prawie szty
wny, bo zmiany w kosztach spowodowane są wyłącznie wahaniami cen ryn
B.
Administracja Ogólna
1. Zasady organizacyjne: p. Poradnik Prawniczy str. 254 2. Cyfry budżetowe.
Zestawienie wydatków.
a) W ydatki administracyjno-osobowe . . . . * . 2.288.335,90 zł
b) „ administracyjno-rzeczowe . 628.834,—-
c) „ specjalne działu I V ... 160.580,— „ Razem administracja, ogólna: 3.077.749,90 zł Zestawienie dochodów.
Razem dochody Adm inistracji ogólnej: 842.289,23 zł 3. Rozwój administracji śląskiej.
Urząd Wojewódzki.
Pierwotnie Urząd W ojew ódzki dzielił się na 11 następujących wydzia
łów:
1. Prezydialny,
2. Administracyjny i Samorządowy, 3. Bezpieczeństwa Publicznego, 4. Zdrowia Publicznego, 5. Przemysłowo-Handlowy,
6. Rolnictw a, W eterynarii, Leśnictwa, Dom en Państwowych i Dom en pozostających w Państwowej administracji,
7. dla Spraw W yznaniowych, 8. Oświecenia Publicznego,
9. Skarbowy, występujący o podwójnym charakterze:
a) jako władza skarbowa II instancji z własnym zakresem działania, b) jako część składowa Urzędu W ojewódzkiego w granicach statutu
organicznego wojew. śląskiego, 10. Pracy i Opieki Społecznej,
11. tymczasowy W ydział Aprowizacji.
Taką reorganizację ustaliło wydane z mocą ustawy rozporządzenie W o jewody Śląskiego w dniu 17 czerwca 1922 r. (Dz. U. Śl. nr 1, poz. 2). Organi
17
zacja Urzędu W ojewódzkiego uległa od tego czasu poważnym zmianom.
W ten sposób od r. 1922 zniesiono W ydziały: Aprowizacyjny (w r. 1923), W y
znaniowy (w r. 1924), Rolnictw a i dóbr Państwowych (w r. 1926). Utworzono natomiast nowe: Samorządowy (w r. 1922, rozdzielając Wydział Administra- cyjno-Samorządowy na dwa), Budżetowo-Gospodarczy i wspólny Wydział Kom unikacji i R o b ó t Publicznych (w r. 1924), który następnie znowu rozdzie
lono na dwa: W y d ział. Kom unikacji — i R o b ó t Publicznych w r. 1928, aż wreszcie połączono je znowu w W ydział Komunikacyjno-Budowlany (w roku i 932). W r. 1929 powstał nowy W ydział W ojskow y a w r. 1932 Biuro Perso
nalne i nastąpiła gruntowna reorganizacja W ydziału Budżetowo-Gospodarcze-
^,o. W reszcie utworzono W ydział Rolnictw a w miejsce zniesionego Okręgo
wego Urzędu Ziemskiego (w r. 1935). Obecnie Urząd W ojewódzki liczy 14 Wydziałów.
Starostwa i Dyrekcje Policji.
T ry b urzędowania tych władz I instancji ustalono przez wydanie statutu organizacyjnego, szczegółowego podziału czynności, regulaminu, przepisów kancelaryjnych itd., co nastąpiło dekretem W ojewody Śląskiego z 20 grudnia 1934 r., który ujął w jedną całość przepisy organizacyjne dla Starostw i Dy- tekcyj Policyj.
Rozmiary agend.
Wojewodzie Śląskiemu podlega obecnie 274 jednostek administracyjnych {urzędów, zakładów, biur — bez szkolnictwa) z personelem około 5000 osób (bez nauczycieli).
Urząd W ojew ódzki załatwił w roku 1936 z górą 480.000 aktów, w tym sam W ydział Skarbowy 143.000, a W ydział Oświecenia 67.000, Starostwa i D y
rekcje Policji załatwiły w roku ubiegłym 800.000 spraw. Oczywiście są to sprawy ujęte pisemnie. N ie wilczone są decyzje ustne itd. Razem administra
cja śląska — bez skarbowości i oświecenia —• załatwiła w roku ubiegłym z górą 1.070.000 aktów, a razem z administracją skarbową i szkolną przeszło półtora miliona.
Orzecznictwo karne.
Prawo o wykroczeniach, wydane w r. 1932, przerzuciło wymiar spra
wiedliwości w odniesieniu do pewnej kategorii przestępstw na władze admini
stracyjne. W roku ubiegłym starostwa i D yrekcje Policji województwa ślą-
; kiego wydały 73.859 orzeczeń karno-adm inistracyjnych i nakazów karnych.
Z tego odwołań do sądu było tylko 2348, t. zn. zaledwie około 4%
Archiwum.
Archiwum akt dawnych utworzono w grudniu 1932 r. i zaangażowano r>a kierownika fachowca. W archiwum znajdują się dotyczące Śląska akta b.
R ejencji Opolskiej, akta przejęte z Czechosłowacji i akta z plebiscytu na G ór
nym Śląsku. Jest to razem około 7 % tysiąca tomów i około 800 fascykułów akt luźnych. Poza tym zawiera archiwum akta Starostw i Inspektoratów, byłej Rady Narodowej i Tym czasowej Kom isji Rządzącej Księstwa Cieszyń
skiego1. Z górą % z tych aktów jest już uporządkowanych. A kta z okresu plebiscytu i powstań: W tym dziale uporządkowanie posunęło się dość daleko.
Mianowicie uporządkowano akta powiatowych kom itetów plebiscytowych w liczbie 17-tu, ujęto je w fascykuły i ponumerowano je zgodnie z inwenta
rzem. Uporządkowano również akta pracowników i urzędników Polskiego Komisariatu Plebiscytowego. N atom iast w trakcie porządkowania dopiero znajdują się: akta poszczególnych wydziałów Polskiego' Komisariatu Plebiscy
towego, dalej luźne fragm enty aktów z okresu III powstania i naczelnej wła
dzy na Górnym Śląsku, wreszcie rachunki, kwity i rozliczenia. Sporo aktów znajduje się niestety w prywatnych rękach.
W toku jest akcja przejmowania archiwaliów urzędowych z terenu wo- lewództwa. Dla orientacji co do dawności aktów wyjaśnia się, że niektóre akta sięgają nawet połowy X V III wieku. Poza tą akcją jest prowadzona bar
dzo, intensywna, akcja rejestracji w terenie, którą w porozumieniu z Śląską Radą W ojew ódzką i przy poparciu Instytutu Śląskiego prowadzi p. wizytator Ludwik Musioł. Jest to praca niezwykłe pożyteczna, ponieważ są to pierwsze badania tego typu, jakie przeprowadza się na Śląsku i ponieważ wykazują one nieprzerwany nurt polskości od wczesnego średniowiecza nie w życiu pryw at
nym: (bo to nigdy nie było sporne), ale właśnie w życiu urzędowym.
Działalność związana z Konwencją Genewską.
Za niespełna 14 lat, t. j. od r. 1922 aż do końca roku ubiegłego wniesiono skarg i zażaleń przez Urząd W ojew ódzki (które to skargi szły potem do U rzę
du Spraw Mniejszości) z górą 1:2.000. Poza tym do Urzędu W ojewódzkiego wniesiono w pismach indywidualnych i zbiorowych i na podstawie art. 585 Konwencji (interwencja Prezydenta Kom isji Mieszanej) około 4.000 spraw.
Wszystkie te sprawy musiały być szczegółowo opracowywane w Urzędzie W ojewódzkim , głównie w W ydziale Prezydialnym, a o ile chodzi o dział szkolny — w Wydziale Oświecenia. W iększość tych spraw wymagała nieraz przewlekłej korespondencji. obrony stanowiska polskiego w Genewie i w Hadze.
19
c.
Stosunki urzędnicze
Przegląd przepisów prawnych normujących stosunki urzędnicze.
Zasady dot. stanu urzędniczego opierają się na przepisach, normujących stosunki służbowe, uposażenie, zaopatrzenie emerytalne i odpowiedzialność służbową, oraz na zarządzeniach, wydawanych przez Prezesa Rady Ministrów, M inistrów, Śląską Radę W ojewódzką i jej przewodniczącego w zakresie po
szczególnych zagadnień personalnych.
O ile chodzi o prawne podstawy stosunku służbowego, personel zatrud
niony w administracji publicznej województwa śląskiego, a podległy W ojew o
dzie Śląskiemu względnie Śl. Radzie W ojewódzkiej, dzieli się na 4 grupy a mia
nowicie:
1. państwowi funkcjonariusze cywilni, ustanowieni na podstawie prze
pisów ustawy o państwowej służbie cywilnej z 17. II. 1922 r.
2. funkcjonariusze Policji W ojew . Śl., mianowani na zasadzie rozpo
rządzenia Prezydenta R . P. z dnia 28. X . 1933 r. o służbie w Policji W ojewództwa Śląskiego,
3. śląscy funkcjonariusze wojewódzcy, których stosunki służbowe unormowane są ustawą śląską z dnia 22. 6. 1934 r., wreszcie
4. funkcjonariusze kontraktow i, przyjmowani do służby bądź w admi
nistracji państwowej, bądź w śląskiej administracij wojewódzkiej na podstawie umowy prywatno-prawnej, opartej na zasadach kodeksu zobowiązań.
W powyższym podziale grupa 1., t. j. państwowych funkcjonariuszów cywilnych, zawiera jeszcze dalszy podział, oparty na przynależności resorto
wej według poszczególnych działów administracji państwowej. I tak funk
cjonariusze tej grupy należą do 6 resortów administracji państwowej, a mia
nowicie: Min. Spraw W ewn., Min. Skarbu, Opieki Społ., Przemysłu i Handlu, llo ln . i R . R . i Kom unikacji.
W dziedzinie uposażeniowej istnieje również różnorodność, polegająca na stosowaniu 3 ustaw uposażeniowych, a mianowicie w odniesieniu do pań
stwowych funkcjonariuszów cywilnych, rozporządzenia Prezydenta R . P.
z dnia 28. 10. 1933 r. (Dz. U . R . P. nr 86, poz. 663), w odniesieniu do funk- rjonariuszów Policji W ojew . Śl. — rozporządzenia R . P. z tej samej daty (Dz. U. R . P. poz. 666) i*wreszcie w odniesieniu do śl. funkcjonariuszów wo
jewódzkich — ustawa śląska z 8. 7. 1925 r. recypująca zasady ustawy uposaże-
n ow ej państwowej z 9. 10. 1923 r. (dziś jeśli chodzi o funkcjonariuszów pań
stwowych już nie obowiązującej).
Różnorodność ta w dziedzinie zaopatrzenia emerytalnego jest już mniejszą i ogranicza się do stosowania tylko dwóch ustaw zasadniczych, a m ia
nowicie: państwowej ustawy em erytalnej z r. 1923 i śląskiej ustawy em erytal
nej z r. 1926. W tej m aterii należy jeszcze, zauważyć, że funkcjonariusze państwowi, mianowani na stałe przed dniem 1 lutego 1934 r., otrzym ują za
opatrzenie emerytalne ze skarbu śląskiego, natomiast tacy funkcjonariusze mianowani po tym terminie oraz wszyscy funkcjonariusze państwowi prowi
zoryczni, należą obecnie do nowo-utworzonego Państwowego Zakładu Em e
rytalnego' w Warszawie.
W dziedzinie wreszcie odpowiedzialności służbowej (dyscyplinarnej i po
rządkowej) stosowane są 3 norm y prawne — jedna dla wszystkich państwo
wych funkcjonariuszów cywilnych, druga dla funkcjonariuszów Policji W oj.
Śl. i trzecia — dla śląskich funkcjonariuszów wojewódzkich Polski typ funkcjonariusza państwowego.
Kształtowanie się polskiego typu funkcjonariusza państwowego opierać się musi nietylko na nieskazitelnej przeszłości kandydatów, odpowiednim uzdolnieniu fizycznym i umysłowym, oraz na wyrobieniu społecznym, lecz również na właściwych podstawach moralnych i służbowych, którym i winny być pierwszym rzędzie: 1) dbałość o godność i dobro Państwa, oraz dobro jego obywateli, 2) całkowite poświęcenie się dobru służby, 3) poczucie odpo
wiedzialności, oparte na pełnym zrozumieniu doniosłości służby dla Państwa, na wewnętrznym przeświadczeniu o konieczności wykonywania swych zadań w sposób możliwie najlepszy, wreszcie na szczerym i śmiałym przyjęciu na siebie konsekwencji, wynikających ze sposobu wykonywania tych zadań, 4) lojalność służbowa i podporządkowanie się przepisom i woli ponoszącego od
powiedzialność przełożonego, 5) poczucie godności osobistej, 6) właściwie pjęte koleżeństwo, wynikające z wzajemnego szacunku i troski o kolegę, i 7) ścisłe zrozumienie konieczności zachowania tajem nicy służbowej.
Przyjmowanie nowych sił.
Przy przyjmowaniu nowych sił do służby publicznej, musi się mieć na uwadze kryteria, bądź ustalone przepisami prawnymi, bądź też podyktowane wymogami życia. A więc to, że pewnym grupom obywateli przysługuje pier- Y/szeństwo w przyjmowaniu do służby państwowej1, jak n. p. kawalerom or
deru „virtuti m ilitari“ lub osobom, zasłużonym w ogóle w działalności nie
podległościowej, a więc n. p. uczestnikom powstań śląskich. 2 pośród młod
szych kandydatów pierwszeństwo' przyznaje się tym kandydatom o odpo
wiednich kwalifikacjach, którzy odbyli obowiązkową służbę wojskową i zdo
21
byli w ten sposób podstawę wyrobienia państwowego i dyscypliny służbowej.
Przy tej sposobności należy zaznaczyć, że zasada pierwszeństwa przy równych kwalifikacjach dla kandydatów, pochodzących z województwa śląskiego, musi być jak najściślej przestrzegana nie tylko _,ze względu na wyraźny przepis ustawowy, lecz także w dobrze pojętym interesie rozumnej polityki społecz
nej na terenie naszego województwa.
Zagadnienie emerytalne.
Uzupełnienie personelu odbywa się nie tylko w celu obsadzenia nowo- kreowanych etatów osobowych, lecz także jako następstwo ubytku dotych
czasowych pracowników. U bytek ten następuje m. in. przez przeniesienie funkcjonariusza w stan spoczynku czyli na t. zw. emeryturę. Zagadnieniu temu poświęca się dzisiaj bardzo wiele uwagi. O tóż stwierdzić wypada, że zagadnienie nadmiernego i nieracjonalnego przerostu em erytów na terenie tej administracji jest obecnie zupełnie nieaktualne. Dowodzą tego cyfry:
Yvr ciągu roku 1936 na ogólny stan 4.744 funkcjonariuszów czynnej służby w dziale adm inistracji ogólnej, skarbowej, Policji W ojew. Śl. i śląskich zakła
dów wojewódzkich, przeniesiono w stan spoczynku ogółem 26 funkcjonariu
szów t. j. zaledwie około % % stanu czynnego. Normalny zaś ubytek per
sonelu w te j drodze powinien wynosić przeciętnie 3 % % Jesteśmy zatem o 3% poniżej norm y. Z tej liczby 26 — przeniesiono' na emeryturę z powodu złego stanu zdrowia, stwierdzonego przez komisje: lekarskie — 17 funkcjona
riuszów, z powodu przekroczenia wieku — 7 funkcjonariuszów, oraz w dro
dze orzeczenia dyscyplinarnego — 2 funkcjonariuszów. Podkreśla się, że w tym dziale nie było' ani jednego1 wypadku przeniesienia z powodu t. zw.
zmian organizacyjnych, względnie w drodze stanu nieczynnego.
O ile chodzi o część III preliminarza budżetowego, dotyczącą emerytur
’ zaopatrzeń, to omówienia wymagałby wzrost preliminowanej sumy w § ]a
„Em erytury i zaopatrzenia funkcjonariuszów wojewódzkich". Mianowicie w budżecie na 1936/37 rok wydatek na ten cel preliminowany był w sumie 3.800.000 zł, niższej od wydatkowanej w latach ubiegłych. Oszczędność miała być osiągnięta przez przerachowanie emerytur według ostatniej noweli do ustawy emerytalnej. Praktyka wykazała jednak, że kredyt w tej sumie jest za szczupły.
Suma 4.160.000 zł preliminowana na rok budżetowy 1937/38 została obliczona na podstawie faktycznych wydatków, już po przerachowaniu eme
rytur.
O wydatkach osobowych.
Analiza preliminarza wydatków osobowych, podobnie jak i poprzednie
uwagi, nie obejm uje działu administracji szkolnej. W ydatki preliminowane
w dziale I obejm ują dwie zasadnicze grupy, a mianowicie place (§ 1) i inne wydatki osobowe (§ 2). W ydatki na place w dziale administracji ogólnej (z wyłączeniem Śl. Zakładu Higieny, Muzeum i Biblioteki) skarbowej i Policji W ojew. ŚL, wynoszą okrągło 15.675.000 zł, a ilość osób, na które prelim ino
wano tę kwotę, wynosi 4.38[8. Na rok budżetowy 1936/37 preliminowano w tych samych działach kwotę 15.296.000 na 4.243 osób, wobec czego obecnie jest wzrost tych wydatków o 377.000 zł (2,5 % ) oraz wzrost ilości osób o 146, czyli około 3,5 % , z czego na właściwą administrację przypada zaledwie 37 osób t. j. niespełna 2 % .
Preliminowane w § 2 działu I. różne wydatki osobowe wynoszą ogółem dla wszystkich działów administracji łącznie już z 3-ma zakładami woje
wódzkimi i Policją W ojew . Śl. kwotę 783.637 zł. W kwocie tej mieści się m. i.
pozycja na zapomogi i wynagrodzenia za pracę w godzinach nadobowiązko
wych.
Kredyty na t. zw. nadgodziny.
Etaty osobowe, podane w odpowiednich tabelach i objaśnieniach do preliminarza, opracowane są i dostosowane do normalnego, zwykłego nasile
nia prac. Dla nasilenia sporadycznie lub okresowo wzmożonego nie mogą być tworzone specjalne stałe etaty, wobec czego w tych okresach bądź należy wzmacniać czasowo obsadę personalną przez przyjęcie na czas ściśle określony pomocniczych sil kontraktow ych, bądź też, gdzie rodzaj pracy lub pośpiech tego wymagają, uciekać się do dodatkowej pracy stałych funkcjonariuszów.
jed en i drugi system są stosowane, przy czym dążeniem władz jest, przez stałe ulepszanie metod pracy unikać o-ile możności zbytniego obarczenia per
sonelu zajęciami ponad normy ogólnie obowiązujące. Gdzie to jest jednak niemożliwe, słusznym i uzasadnionym jest przyznanie za te zajęcia skromnego oodaj wynagrodzenia. W roku ubiegłym uchwalił Sejm Śląski na wniosek Komisji Budżetowo-Skarbowej rezolucję, zalecającą wykorzystanie kredytów przeznaczonych na nadgodziny, na opłacenie doraźnie angażowanych sil po
mocniczych. Zgodnie z tą rezolucją, przyjęto czasowo 66 sił pomocniczych, prawie wyłącznie z pośród kandydatów ze średnim wykształceniem z płacą przeciętną 150 zł miesięcznie brutto. System ten należy utrzymać i nadal, także i z tego względu, że umożliwia on odpowiedni dobór i selekcję kandy
datów na stałe stanowiska w służbie administracyjnej.
Do tego samego zagadnienia zawiera oświadczenie p. N aczelnika W y działu Skarbowego następujące uwagi:
N ow oprzyjęte siły są materiałem świeżym, nienadającym się z miejsca do szczególnie ważnych i term inowych prac. Prace te muszą być wykonane przez kwalifikowany personel skarbowy i to z powodu nawału pracy właśnie
23
v godzinach poza urzędowych. Poza tym nasilenie pracy w służbie skarbowej potęguje się szczególnie w pewnych okresach (akcja wymiarowa, zamykanie ksiąg bierczych itp.), a wtedy praca w godzinach poza urzędowych jest konie
cznością, k tórej nie da się uniknąć. Mimo zatem zaangażowania nowych sil, utrzymanie kredytu na wynagrodzenie za pracę w godzinach poza urzędo
wych jest konieczne.
Należy jeszcze zaznaczyć, że przy szczupłych uposażeniach, wynagro
dzenie za pracę w godzinach poza urzędowych jest jedną z form przyjścia z pomocą finansową pracownikom skarbowym, którzy z uwagi na swój rodzaj pracy powinni m ieć zapewniony znośny byt.
1. Ogólne zestawienie etatów prelimin. w budżecie śląskim 1937/38 r.
W y i s:zic zi e g ó Iw 5 e in.i e
Urzędnicy nauczyciele
oficerowie policji woj. śl.
Funkcjonariusze niżsi wzgl. szeregowi
policji woj. śl.
Ogółem
a) iS'ulma> eftatów ‘całeg adimiin. Śląsilsiej (,wlg szicze- igótawego iwy/kazu:
1) FuirJk!qj. ipłaltttiJ 'Wg roizip. F re z . E . P,. 'z, idln.
28. X . 3,3, Dzi. U . R. P. N r 86, p m . 663 7.514 300 7.814
2. iPc(li)j(ja W o j. ś'I. .płaltna iwg iro.zip. P re z . R. P . a 218. X . 313, D.z. U. R. IP. N r 86,
poz. 006 ... 58 2.395 2.453 3')' iSI. Funlbdj. Wioj. płłatinji iwg ul-li a 9. X . 2 8 ,
Da. U . I l i 6 ... 89 21 110
R a izi e m : 7.661 2.716 10.377
b) Sulima, efcatólw preJam. 'w BałącznEfkacJi do, tact-
•ż&mn a 'rofc 10317/08 'w Gzi., I I ■— AdSmiiniiisłtr.a- 'cija śląiślka: (Dlrulkairtiia U rz. Woij. SI,, W-oijeiw.
Pundiulsz Drotgowyl, Z>aM. W ych. idlla Glłuicłro- fflie m y d h w Łulbllińcu, .Szpital w Cłeis'zyin!ie, ZaflsG. Lecziii. Wydhi. w I,sitebln,e,j, 2 Zatół. P sy -
'cbiaifcryozin e... 180 528 7 0 8
O lg óilł-e łn, : 7.8 4 1 3 .2 4 4 11.085
2. Ogólne zestawienie etatów wg budżetu na rok 1936/37.
W y s z c z e g ó l n i e n i e
Urzędnicy nauczyciele
oficerowie policji woj. śl.
Funkcjonariusze niżsi wzgl. szeregowi
policji wo). śl.
O gółem
a ) S u m a e ta tó w eałelj aidlm/iinilsltra.cijii' śiląlslkiej:
l 1) F u iife ij. ip iattó iwig ro®p. P r ę ż . R . F . z din.
28. X . 3 3 , Dz;. U . R . P . N r 8 6, poz.. 663 7.446 297 7.743 2. PottiWja. Woflt Śll. jfla lto a wlg irozip.. Pre.z.
R . P . iz. 2 8 . X . 3 9, D z. U . R . P . iN t 8 6,
poz. 6 . 6 6 ... 58 2.373 2.431
3 ) iśl. Fuinlkcłj, Wiotj. iplłatbi iwig uislti.. iz 9 . X . 213',
D z. U . 11(6 . . . - . . . . . 77 13 90
R a,ra e j m : 7.581 2.683 10.264
W Sulma e ta tó w pr.elMm,imw'wany,dłi :w zaSąlcizini-
'kadh ( ja k w y ż e j) ., . . . . 173 536 709
0 ig ó Ił1 e m .: 7.751- 3.219 10.973
3. Ogólne zestawienie stanu faktycznego w dniu 1. X . 1936 r.
a ) Sulina e t a tó w 'c e d e ij aidm^nlria-acri: ś llą c lk i-e ij:
1) Ftainlkejj, ipiła.tim 'Wig ro®p. P reiz. R . P . :z 'din.
28. X . .‘53. D a. U . R . P . N r 8 6 , p o z . 663 2. Pcllilcfja W o j. ś l, ptotina w g iroap. P r e z . R . P . a 1218. X . 3 3 , D z, U . R . P . (N r 86, poz, 0 6 6 ...
3 ) iśfl. Fuinltocij. W o j. ipiłatlni1 iwig 'Ulslti. iz; 9. X . 2 3 , Dz.. U . Ili6
7.262
57 70
276
2.263 10
7.538
2.320 80
R a, izi e im : 7 .389 2 .549 9 .938
Ib) Suima e ta tó w pir€lBm,:iniciwainycOi w załalazini.
k adh (jalk w y ż e j ) ... 129 4 9 4 6 2 3
0 ig ó '1 e imi : 7518 3.043 10 561
4. Ogólne zostawienie stanów fakt. w dniu 31. X II. 1936 r.
a ) Suim® e ta tó w fealęlj aęl:n''n'ia’:ra'qjii śllądki-ej:
1) Fuintocj. ipła.tin-i m g -ro®p. Preiź. R . P . :zi (Sn.
28. X . 3 3 , D a. U . R . P . N r 8 6 , p oz. -663 2. P c lib lja W'Oj. Śtt, pllatina W g irózlp. P r e z . R . P . a 0 8 . X . S B , D z . U . R . P . N r 86, p oz. 0 6 6 ... ...
3 ) iśll. Fuinlkfjj. W ioj. p tatin i iwig' uislti. <z '9. X . 213’, D a. U . 11 6 ...
7.328
56 70
-277
2.266 10
7.605
2.322 80
R a i a e imi : 7 .454 2.553 10.007
b) S u m a e ta tó w pirelKimmoiwainycih 'w zaiątazini-
'kacfti (vjafe - w y ż e ( j ) ... 125 5 03 628
O fg óH e mii : 7.579 3 .056 10.635
25
Tabel&ryczne zestawienie etatów preliminowanych a) Preliminowano I. Urzędnicy państwowi, płatni ze Skarbu Śląsk, wg rozp.
Poz. D z i a ł A d m i n i s t r a c j i U r Zę d n i c
y.
n a u1! III I V V VI VI I VIII IX X
2 Uftiząld Wcij,., S t a r o s t w a , D y r . B o i., U * * . T e c h .:
a ) Pulnlklcj. 'pań/sifew;., plła,ti’ni ® e Sfkarfmi ŚŁąelk. 1 2 8 41 67 110 126 110
<b) S z o f e a i z y ...
V) 'Slfcaicija o b y c z a j o w e ... --- --- — — — 2 — — — e ) P o m o c i le ik a r i s lk a ...
3 © oB d ja. Woft. ŚQą.slk..: e ) wziędlniley . . . . 1 3 3 2
4 KuOlfcuira K r a jo w ą (Imsip. R o ln y i: L e ś n y ) --- --- — 1 2 2 — — 6 R o b o ty ip'U|bttłiic:zine:
a ) Peirisoinell e ta lto iw y ...
_
2 20 13 10 3 ._
Ib) „ s p e c ja l:ny . . ■ .
Worjl. Urzą/d! U b e a p ie e z e ń . . . .
— —- — — 22 12 8 9 5
7 --- --- — 1 1 1 i 3 —
8 W y ż s z y U-nw(d U ib e ś p ie -e z e ń ... ■ — --- — 1 1 5 8 5 5 9 WoQ€|w>ó'dalki) S ą d A 'ćltfti;n iy tra 'cy jin y ... --- --- — 2 — 1 — — — 12 AldlmSn. K lkailb.: a ) W ładzie ,Slkaifl>. I I . i I. Dnisit. --- --- i
y
b l 115 16/ 19b 153Ib) Eigizieikuidja .podatfóów — — — — 1 24 50 86 62
I2a W y d 4 . o seto. Śil. FulnicS. Gosip,... --- --- — — — — — — —
12b „ „ KiLaisyfSkaidja g ra n itó w . . . . --- --- — — 1 9 — 5
12c „ .P ra ce fealtaisitir. ... ' # 5 4 3
120 IńiSipeiktioir d® walikii] :zprtzes,ltiępctz>ości,ą — — — 1 — 4 21 3
13 A d tó n iislto a a ja SzSkolma
W ładlze III. Ilnjsfcamicaa...
_
__ 1 8 14 21 22 11 10 Inisipetotoraty s d k o l l n e ... --- --- — — 8 13 10 iO 8 S z lk o ły Poiwisizeidłuae . . . --- --- — — 5b 447 5/3 i 886 1 5/9Ś r e d n ie Oigólllnoikszitalłfcąee --- — — 15 113 141 128 73 —
,, Z a w o d o w e... --- --- — b 44 b2 25 18 2 ś l . Koms, M u z y c z n e ...
“
3 5 12 3 2 i— 1 4 55 [390 949 1.129J2.456 1.948
II. Pol. Wojew. Śląskiego, płatna wg rozp. Prez. R . P.
3 a ) O f i c e r o w i e ...
Ib) S'2 &re|gowi słulżlby 'n m n d ...
c ) „ „ ś l e d c z e j ...
id1) Wioźnil, wioźlnśee i s t a j e n n i ...
1 3 10 16 18 10
-
1 3 10 16 18 10 — — —
III. Śl. funkcjonariusze wojewódzcy. Płace
1 -Śil. Radia Wojaw.ódzlka:a ) B iu ro ŚlI, R ad y W o je w ... 1 1 1 1
ib) „ S t a t y s t y c z n e ... — — — 1 — 1 1 1 2
2 t t e l. Wbrji S I , a ) ślląslcy fuinlktc(J. woj. — — — — — 1 1 • 1 —
5 Wojewodlzlkie Bknro R o l n e ... — — — 1 — 3 2 1 3 10 Śl,. Zalklład1 H il g ie m y ... — — — 1 3 6 1 2 3 11 Muzieulmt ś llą slk ie ... — — — 1 1 1 3 1 —
13 AWmoiu Szikolina: Szlkoly Zawodowe . . . . 1 — — —
14 ŚŁ B M io te k a PulbOezima 'iim,. J . IPilłisuidisikie
,
— — — 1 2 1 4 2 4— - - - 6 15 13 8 12
na 1937/38 r. w Cz. II. Dz. I. budżetu śląsKiego.
na roK 1937/38.
Frez. R . P. z 28. X . 1933 (Dz. U . R. P. 86, poz. 663).
c z v c i e 1 e i t. d.
XI X II XIII X IV rycz. razem
F u n k c j o n a r i u s z e n i ż s i
VIII IX X XI XII XIII X IV X V XVI rycz. razem
U w a g i
37
1
22
1
3 2 41
8 6 411
15
31 9
502 4 15 15
5 48 58 8 28 5 744 223 31 19 23 29 95 55 4.951 470 160 26
32
2 3 17 10
23
17
77 8
26
1
21
76
7 10 59 29 3
579 8 4 15 15
5 48 84 9 30 6 820 223
31 19 23 30 102 65 4 9 5 1 529 189 29
* ) P oza etatem 1 weterynarz
521 5 5 j 7.514| 1 |: 8|1C6|102 82|
z 28. X . 1933 (Dz. U. R . P. N r 86, poz. 666).
■
—
58_ _ _ _ _
5S—
175 336 759 854 2.124 2.124—
36 70 88 36 230 230—
— —
13 13 15 41 4158|211 406 860j903j 15| —
„|
2 395 2 453wg ustawy upos. z 9. X . 1933 (Dz. U. R . P. N r 116).
15 19 19
— 1 —
—
— 7 — 1 — 1 83
1 11
7
_ _ _
95_ —
3—
3 ;—
1 1 1 2 11 361
_ _
8_ _ _ — — — —
1 4—
5 131
1
— — —
15— — —
— 3—
— 1 — — 4 1910 3 — — 1 15 | 89| - 1 i i 3| —1' — |
1|
3| 6 i2 I 21j 110 j Z e s t a w i e n i e :
ni.
7 814 2.453
110
10.377
