Czes³aw ŒLIMAK
PEC Geotermia Podhalañska SA 34-500 Zakopane, ul. Nowotarska 35a
Technika Poszukiwañ Geologicznych Geotermia, Zrównowa¿ony Rozwój nr 1–2/2011
PROJEKT GEOTERMALNY NA PODHALU – EFEKTY FUNKCJONOWANIA I PERSPEKTYWY ROZWOJU
STRESZCZENIE
Artyku³ przedstawia rozwój ciep³owniczego projektu geotermalnego na Podhalu z podaniem istotnych para- metrów technicznych i ekonomicznych oraz perspektyw rozwoju. Pocz¹tki projektu geotermalnego by³y trudne ze wzglêdu na pionierski charakter przedsiêwziêcia. Bior¹c jednak pod uwagê uzyskane efekty jest to niew¹tpliwie sukces. Dobrze by³oby, aby ten sukces by³ impulsem i dowodem na to, i¿ z po¿ytkiem tak dla portfeli odbiorców, jak i œrodowiska naturalnego mo¿na korzystaæ z energii geotermalnej.
S£OWA KLUCZOWE
Energia geotermalna, ciep³ownictwo, Podhale
* * *
WPROWADZENIE
PEC Geotermia Podhalañska SA jest najwiêkszym w Polsce producentem ciep³a wyko- rzystuj¹cym ekologiczn¹ energiê wód geotermalnych. Zgodnie z posiadanymi koncesjami Spó³ka prowadzi dzia³alnoœæ w zakresie wytwarzania, przesy³u i dystrybucji ciep³a oraz wytwarzania energii elektrycznej w kogeneracji.
Kapita³ akcyjny Spó³ki wynosi 149 598 100,00 z³otych i dzieli siê na 1 495 981 akcji o wartoœci nominalnej 100 z³otych ka¿da. Najwiêkszym akcjonariuszem Geotermii Podhalañ- skiej jest Narodowy Fundusz Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej posiadaj¹cy 1 318 712 akcji i 86,19% g³osów na Walnym Zgromadzeniu. Pozosta³e akcje s¹ w posiadaniu gmin podhalañskich oraz innych mniejszych akcjonariuszy.
W koñcu 2010 roku z us³ug Spó³ki korzysta³o 1 467 odbiorców na terenie gmin Szaflary, Bia³y Dunajec, Poronin i Miasta Zakopane. Roczna sprzeda¿ ciep³a osi¹gnê³a 376 tys. GJ, z tego 76,82% pochodzi³o z energii geotermalnej.
221
System ciep³owniczy PEC Geotermia Podhalañska SA mo¿na podzieliæ na trzy obiegi:
I. Uk³ad geotermalny, w sk³ad którego wchodz¹:
– dwa odwierty produkcyjne: Bañska PGP-1 (temperatura wody na wyp³ywie 86°C, za- twierdzona wydajnoœæ wody geotermalnej 550 m3/h, g³êbokoœæ koñcowa 3242 m) oraz Bañska IG-1, temperatura wody na wyp³ywie 82°C, zatwierdzona wydajnoœæ wody geotermalnej 120 m3/h),
– dwa odwierty ch³onne: Bia³y Dunajec PGP-2 (zatwierdzona ch³onnoœæ 400 m3/h) oraz Bia³y Dunajec PAN-1 (zatwierdzona ch³onnoœæ 200 m3/h),
– p³ytowe wymienniki ciep³a o mocy oko³o 40 MW, – pompownia geotermalna,
– ch³odnia wentylatorowa.
II. Sieæ ciep³ownicz¹ wraz ze szczytow¹ kot³owni¹ gazow¹ o d³ugoœci oko³o 90 km, wykonan¹ w ca³oœci w technologii rur preizolowanych.
III. Instalacje wewnêtrzne odbiorców.
1. EFEKTY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIÊBIORSTWA
Na rysunkach 1–4 i w tabeli 1 przedstawiono wyniki dzia³alnoœci Spó³ki w latach 2005–2010, które obrazuj¹ jej systematyczny rozwój.
Warto podkreœliæ, i¿ projekt geotermalny jest nie tylko nowoczesnym rozwi¹zaniem wykorzystania ciep³ej wody podziemnej o du¿ym znaczeniu dla œrodowiska naturalnego, ale równie¿ jest przedsiêwziêciem broni¹cym siê ekonomicznie. Od 2008 roku Spó³ka uzyskuje dobre wyniki ekonomiczne (rys. 5).
W celu optymalizacji wykorzystania Ÿróde³ energii oraz pozyskania dodatkowych do- chodów w po³owie 2010 roku odby³ siê rozruch trzech silników (generatorów) gazowych (zainstalowanych w Kot³owni Centralnej w Zakopanem) do produkcji energii elektrycznej i ciep³a w kogeneracji. £¹czna moc elektryczna zainstalowanych silników wynosi 1,653 MWe, natomiast ³¹czna moc cieplna 2,1 MWt. Energia elektryczna sprzedawana jest do zak³adu
222
Tabela 1 Sprzeda¿ energii elektrycznej w roku 2010
Table 1 Electricity sales in 2010
Wyszczególnienie Jednostka
Produkcja energii elektrycznej MWh 1 492,89
Zu¿ycie energii wyprodukowanej na potrzeby Kot³owni Centralnej MWh 141,53
Straty MWh 41,39
Sprzeda¿ energii elektrycznej MWh 1 309,97
energetycznego, dodatkowo Spó³ka uzyskuje dochody ze œwiadectw pochodzenia wyprodu- kowanej energii.
Eksploatacja wód geotermalnych i wykorzystanie ich do celów ciep³owniczych przy- czynia siê do realizacji kluczowego celu dzia³alnoœci Spó³ki, jakim jest ochrona œrodowiska.
Ponad 70% produkcji ciep³a stanowi produkcja ciep³a z wody geotermalnej. Na rysunkach 6–7 przedstawiono uzyskane efekty ekologiczne w zakresie redukcji dwutlenku wêgla oraz dwutlenku siarki.
Szczególnego rodzaju dodatkow¹ korzyœci¹ z realizowanego projektu geotermalnego jest wykorzystanie mechanizmów zawartych w Protokole z Kioto. PEC Geotermia Podhalañska SA, na mocy stosownych porozumieñ, zarówno na szczeblu rz¹dowym, jak i partnerskich firm realizuje projekt w ramach mechanizmu wspólnych wdro¿eñ (Joint Implementation – JI) pn. „Rozszerzenie i rozwój energii geotermalnej, Zakopane, Polska”. Poprzez zbudowanie instalacji, które powoduj¹ redukcjê lub unikniêcie emisji gazów cieplarnianych powsta³e w ten sposób jednostki redukcji emisji sprzedawane s¹ do kraju partnera projektu, tj. Kró- lestwa Danii, której rz¹d reprezentowany jest przez Duñsk¹ Agencjê Energii, wchodz¹c¹ w sk³ad Ministerstwa ds. Klimatu i Energii. Do tej pory zosta³o zakontraktowanych 40 000 jednostek emisji AAU (ang. Assigned Amount Units) – zweryfikowanych jednostek przy- znanej emisji w okresie 1.01.2006 r. – 31.12.2007 r. oraz ERU (ang. Emission Reduction Units) – zweryfikowanych jednostek redukcji emisji w okresie 1.01.2008 r.–31.12.2012 r.
2. PERSPEKTYWY ROZWOJU
D¹¿¹c do osi¹gniêcia celów strategicznych, jakimi w aspekcie finansowym jest zapew- nienie trwa³ej rentownoœci Spó³ki, a w aspekcie ekologicznym – systematyczne ograniczanie na terenie Podhala emisji dwutlenku wêgla, dwutlenku siarki i py³u zawieszonego (co zosta³o zapisane w uchwalonej w 2009 r. przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy „Strategii rozwoju PEC Geotermia Podhalañska SA na lata 2009–2020”), Spó³ka realizuje szereg dzia³añ inwestycyjnych.
Sytuacja ekonomiczna Spó³ki uleg³a w ostatnich latach znacznej poprawie i zosta³a usta- bilizowana. Osi¹gniête wyniki maj¹ swoje Ÿród³o przede wszystkim w istotnym zwiêkszeniu sprzeda¿y ciep³a dziêki pod³¹czeniu do sieci geotermalnej 180 nowych odbiorców w latach 2008–2010. Wartoœæ sprzeda¿y ciep³a w 2010 r. wzros³a o 50% w stosunku do sprzeda¿y w 2007 r. Wzmo¿one zainteresowanie pod³¹czaniem do sieci geotermalnej wynika z prowa- dzonej polityki cenowej; oferowana cena za ciep³o geotermalne jest niezmienna od dwóch lat, przez co staje siê ona bardziej konkurencyjna w stosunku do innych noœników ciep³a.
Warunkiem dalszego rozwoju Spó³ki jest zwiêkszenie mocy Ÿród³a ciep³a geotermalnego.
Osi¹gniêcie tego celu planowane jest poprzez budowê odwiertu badawczo-produkcyjnego Bañska PGP-3, który winien zwiêkszyæ wydobycie wód termalnych do oko³o 800 m3/h z trzech odwiertów eksploatowanych przez Spó³kê. Spoœród innych istotnych z punktu widzenia rozwoju Spó³ki inwestycji wymieniæ nale¿y:
223
– naprawê i przebudowê odwiertu ch³onnego Bia³y Dunajec PAN-1, – rozbudowê systemu telemetrycznego,
– rozbudowê sieci ciep³owniczych.
Na realizacjê tych zadañ Spó³ka uzyska³a dotacjê z Ma³opolskiego Regionalnego Prog- ramu Operacyjnego dzia³anie 7.2 „Poprawa jakoœci powietrza i zwiêkszenia wykorzystania odnawialnych Ÿróde³ energii”. Poziom dotacji wynosi 4 081 mln z³otych.
ZAKOÑCZENIE
Pocz¹tki projektu geotermalnego by³y trudne ze wzglêdu na pionierski charakter przed- siêwziêcia. Bior¹c jednak pod uwagê uzyskane efekty jest to niew¹tpliwie sukces. Dobrze by³oby, aby ten sukces by³ impulsem i dowodem na to, i¿ z po¿ytkiem tak dla portfeli odbiorców, jak i œrodowiska naturalnego mo¿na korzystaæ z energii geotermalnej.
THE PODHALE GEOTHERMAL PROJECT – RESULTS OF ACTIVITY AND DEVELOPMENT PROSPECTS
Abstract
The paper presents the development of geothermal heating project in the Podhale region and provides with some information about its technical and economic aspects and future prospects. The beginning of geothermal project was difficult due to its pioneering nature. However, taking into account results obtained, undoubtedly it is a success. It would be helpful if this success is the impetus and proof that using geothermal energy brings benefits both for the customers and the whole natural environment.
Key words
Geothermal energy, space heating, the Podhale region
0 50 000 100 000 150 000 200 000 250 000 300 000 350 000 400 000
2005 2006 2007 2008 2009 2010
277 629
301 623 295 947 324 254
351 617 376 195
GJ
lata Roczna sprzeda¿ ciep³a GJ
Rys. 1. Sprzeda¿ ciep³a w latach 2005–2010 (GJ) Fig. 1. Heat sales in years 2005–2010 (GJ)
0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000 14 000 16 000 18 000 20 000
2005 2006 2007 2008 2009 2010
11 478 12 222 12 807
15 254
17 445 18 784
tys. PLN
lata Przychody ze sprzeda¿y ciep³a tys. PLN
Rys. 2. Przychody ze sprzeda¿y ciep³a w latach 2005–2010 (tys. PLN) Fig. 2. Heat sales income in years 2005–2010 (thousand PLN)
0,00 10,00 20,00 30,00 40,00 50,00 60,00
2005 2006 2007 2008 2009 2010
37,80 41,86
47,33 50,41 54,04 54,11
MW
lata Moc zamówiona MW
Rys. 3. Moc zamówiona na koniec okresu w latach 2005–2010 Fig. 3. Ordered thermal power at the end of each year (2005–2010)
0,00%
10,00%
20,00%
30,00%
40,00%
50,00%
60,00%
70,00%
80,00%
90,00%
100,00%
2005 2006 2007 2008 2009 2010
76,26%
71,01%
82,08% 82,57% 78,59% 76,86%
22,54%
27,70%
17,86% 17,05% 20,41% 21,68%
1,20% 1,30% 0,07% 0,38% 1,00% 1,46%
udzia³ %
lata
Produkcja z geotermii Produkcja z gazu Produkcja z oleju
Rys. 4. Struktura produkcji ciep³a z systemu ciep³owniczego PEC Geotermia Podhalañska S.A. w latach 2005–2010 (%)
Fig. 4. Heat production structure from PEC Geotermia Podhalañska S.A. heating system in years 2005–2010 (%)
-6 000 -5 000 -4 000 -3 000 -2 000 -1 000 0 1 000
2005 2006 2007 2008 2009 2010
-2 337
-4 835 -1 702
146 556
925
tys. PLN
lata
zysk/strata netto tys. PLN
Rys. 5. Zysk/strata netto w latach 2005–2010 (tys. PLN) Fig. 5. Net profit/loss in years 2005–2010 (thousand PLN)
0 5 10 15 20 25 30 35
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 4,9 5,2
12,7 18,9
22,1
23,5 24,6 25,2
29,3 30,9
32,45 33,53
Redukcja emisji CO2 osi¹gniêta wskutek zrealizowanych pod³¹czeñ
(w tys. ton CO2 rocznie)
redukcja emisji CO2 (w tys. ton)
Rys. 6. Redukcja emisji CO2osi¹gniêta wskutek zrealizowanych pod³¹czeñ w latach 1999–2010 (w tys.
ton)
Fig. 6. CO2emission reduction achieved as a result of new connections to the heating system (thousand tons of CO2)
0 5 10 15 20 25 30 35 40
1994 1995 1996 1997 1998 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 35,1
32,6 32,4 35,1
28
23,6
17,8 15,2
19
10 13
11,9 10
9 10 8
Emisja SO2- (na podstawie pomiarów stacji IMGW w Zakopanem)
Rys. 7. Emisja SO2(na podstawie pomiarów stacji IMGW w Zakopanem)
Fig. 7. SO2 emission (on the basis of measurements of Meteorological station of the Institute of Meteorology and Water Management in Zakopane)
