Zaka˝enie latentne wirusem brodawczaka ludzkiego kobiet
ci´˝arnych a kolonizacja ∏o˝yska HPV – doniesienie wst´pne
The latent infection of human papilloma virus in pregnat woman and colonization of placenta – preliminary report
Karowicz-Biliƒska Agata
Zak∏ad Fizjopatologii Narzàdu Rodnego Uniwersytetu Medycznego w ¸odzi
Streszczenie
Zaka˝enie wirusem brodawczaka ludzkiego mo˝e przebiegaç w formie ukrytej, bez zmian cytologicznych i klinicz- nych charakterystycznych dla tej infekcji. Istniejà obserwacje sugerujàce mo˝liwoÊç przeniesienia zaka˝enia na orga- nizm p∏odu. WÊród przyczyn zespo∏u ograniczonego wzrastania p∏odu jest wymieniane równie˝ zaka˝enie wirusem brodawczaka ludzkiego.
Cel pracy: Celem pracy by∏o stwierdzenie obecnoÊci DNA wirusa brodawczaka ludzkiego wÊród kobiet z prawid∏o- wymi wynikami badania cytologicznego, w materiale pobieranym z szyjki macicy oraz w ∏o˝yskach pochodzàcych z cià˝ powik∏anych zespo∏em ograniczonego wzrastania p∏odu.
Materia∏ i metody: Materia∏ stanowi∏y wymazy z tarczy cz´Êci pochwowej szyjki macicy pobrane w III trymestrze cià˝y oraz wycinki z centralnej cz´Êci ∏o˝yska pobierane po porodzie. Grupa badana liczy∏a 54 kobiety ci´˝arne z cià-
˝à powik∏anà zespo∏em ograniczonego wzrastania p∏odu o Êrednim nasileniu – mi´dzy 5 a 9 centylem, bez obecno- Êci uchwytnych przyczyn IUGR. Grup´ kontrolnà utworzono z ci´˝arnych z fizjologicznym przebiegiem cià˝y, z pra- wid∏owà masà urodzeniowà p∏odów. W materiale z szyjki macicy i z ∏o˝ysk za pomocà techniki PCR i zestawu Hu- man Papillomavirus Typing Set (TaKaRa, Japonia) wykrywano obecnoÊç DNA HPV oraz wykonywano typowanie w kierunku wirusów onkogennych i nieonkogennych.
Wyniki: W grupie kobiet z prawid∏owym przebiegiem cià˝y oraz eutrofià p∏odów nie wykryto obecnoÊci DNA wi- rusa brodawczaka ludzkiego. W grupie cià˝ powik∏anych zespo∏em ograniczonego wzrastania p∏odu stwierdzono obecnoÊç DNA HPV w 3 przypadkach – 2 razy typ 16 i 1 raz typ 18 zarówno w szyjce macicy jak i w ∏o˝ysku.
Wnioski: 1. Bezobjawowe zaka˝enie wirusem brodawczaka ludzkiego o wysokim ryzyku onkogenezy mo˝e byç przyczynà transmisji wirusa do p∏odu.
2. ObecnoÊç zaka˝eƒ HPV wysokiego ryzyka w grupie kobiet z cià˝ami powik∏anymi zespo∏em ograniczonego wzra- stania p∏odu mo˝e sugerowaç wp∏yw tego zaka˝enia na powstanie IUGR.
S∏owa kluczowe:HPV /cià˝a /zaka˝enie /
Adres do korespondencji:
Karowicz-Biliƒska Agata
Zak∏ad Fizjopatologii i Narzàdu Rodnego UM w ¸odzi
¸ódê, ul. Wileƒska 37 e-mail: agakar@interia.pl
Otrzymano: 15.10.2007
Zaakceptowano do druku: 15.11.2007
Wst´p
Badania epidemiologiczne i kliniczne wykaza∏y zwiàzek mi´dzy wyst´powaniem Êródnab∏onkowej neoplazji i raka szyjki macicy, a zaka˝eniem wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). ObecnoÊç DNA HPV typu onkogennego stwierdzana jest w ponad 90% przypadków raka inwazyjnego oraz w oko-
∏o 50-80% przypadków neoplazji Êredniego i du˝ego stopnia [1]. Rozwój i progresja zmian na szyjce macicy jest zwiàzana z latentnà formà zaka˝enia HPV wysokiego ryzyka [2].
Zaka˝enie latentne mo˝e byç wykryte tylko za pomocà stwierdzenia obecnoÊci DNA wirusa, poniewa˝ w badaniu cy- tologicznym i klinicznym brak jest charakterystycznych dla tej infekcji cech w obr´bie komórek nab∏onka [3, 4].
Zespó∏ ograniczonego wzrastania p∏odu (IUGR, FGR) polega na niedoborze masy wynikajàcym z zaburzeƒ wymia- ny mi´dzy matkà a p∏odem. Najcz´stszà przyczynà pojawienia si´ tego stanu jest nieprawid∏owa migracja trofoblastu powo- dujàca powstawanie naczyƒ wysokooporowych, które w póê- niejszym okresie cià˝y nie zapewniajà prawid∏owego przep∏y- wu krwi [5, 6, 7].
Ze wzgl´du na patogenez´ i czas powstania zaburzeƒ wy- miany mi´dzy matkà a p∏odem istniejà trzy typy hipotrofii.
Hipotrofi´ I typu- symetrycznà wywo∏ujà najcz´Êciej czynniki infekcyjne dzia∏ajàce przed 17 tygodniem cià˝y. WÊród nich wymienia si´ wirusa ró˝yczki, opryszczki typu II (HSV 2), ospy wietrznej, HIV, brodawczaka ludzkiego HPV, parwowi- rozy oraz cytomegalii CMV [8].
Cel pracy
Celem pracy by∏a ocena cz´stoÊci wyst´powania zaka˝enia wirusem brodawczaka ludzkiego u kobiet ci´˝arnych w cià˝y fizjologicznej oraz powik∏anej zespo∏em ograniczonego wzra- stania p∏odu oraz ocena obecnoÊci DNA HPV wysokiego ry- zyka w ∏o˝yskach z tych cià˝.
Materia∏ i metody
Badania zosta∏y przeprowadzone w latach 2005-2007 wÊród kobiet ci´˝arnych hospitalizowanych w Klinice Patolo- gii Cià˝y I Katedry Ginekologii i Po∏o˝nictwa Uniwersytetu Medycznego w ¸odzi. Na badanie uzyskano zgod´ Komisji Bioetycznej UM w ¸odzi nr RNN/8/05/KE/2005.
Grup´ badanà utworzono z ci´˝arnych, u których stwier- dzono za pomocà badania ultrasonograficznego zespó∏ ogra- niczonego wzrastania p∏odu, a masa urodzeniowa noworod- ków kwalifikowa∏a je poni˝ej 10 centyla. Grupa badana liczy-
∏a 54 ci´˝arne b´dàce w III trymestrze cià˝y. Grup´ kontrolnà utworzono z 20 zdrowych kobiet ci´˝arnych, u których ultra- sonograficznie potwierdzono prawid∏owà mas´ p∏odów i któ- re urodzi∏y donoszone eutroficzne noworodki. Wszystkie ko- biety rozwiàzywane by∏y drogà planowego ci´cia cesarskiego.
U wszystkich kobiet ci´˝arnych pobierano badanie cytolo- giczne z okolicy strefy przekszta∏ceƒ podczas badania wst´p- nego oraz materia∏ do oznaczania obecnoÊci wirusa brodaw- czaka ludzkiego (HPV).
Podczas ci´cia cesarskiego po wydobyciu ∏o˝yska pobiera- no fragment ∏o˝yska. Miejsce pobrania, celem uzyskania obiektywizacji wyników, znajdowa∏o si´ w centralnej cz´Êci ∏o-
˝yska w odleg∏oÊci oko∏o 2cm od przyczepu p´powiny, a wiel- koÊç wycinka wynosi∏a oko∏o 2x2cm.
Fragment ∏o˝yska pobierany by∏ w warunkach sterylnych, umieszczony natychmiast w pojemniku z 10% roztworem for- maliny a nast´pnie przekazywany do dalszego opracowania i obróbki technicznej.
Pobrany materia∏ umieszczano w probówce Eppendorfa, dodawano 180µl buforu lizujàcego do próbki a nast´pnie 20µl proteinazy K, mieszano przez worteksowanie, inkubowa- no probówk´ 2 godziny w 55°C w ∏aêni wodnej, dodawano 200µl roztworu lizujàcego i inkubowano w 70°C przez 10 mi- nut, dodawano 200µl 96% etanolu i mieszano przez wortekso- wanie 10 sekund, a nast´pnie przenoszono zawartoÊç probów- ki do kolumienek dostarczonych w zestawie (Gen Eluate Nuc- leic Acid binding column/2ml collection tube) i wirowano przy 6500g przez 1 minut´.
Abstract
Human papilloma virus infection may have a latent form without characteristic changes in Pap-smears. Some data suggests there exists a possibility of materno-foetal transmission of the HPV infection. HPV infection may be one of the possible reasons for IUGR.
Aim: The main aim of the study was to find DNA HPV in the Pap-smear and placentas in pregnancy complicated by the intrauterine growth restriction.
Material and methods: In two groups of women with normal Pap-smears, the material for DNA presence was taken from the uterine cervix and from the central part of placenta after the delivery. The study group consisted of pregnant women with the pregnancy complicated by fetal growth restriction. The control group consisted of women with normal fetal weight pregnancy. In cervical smears and placental fragments the presence of HPV DNA and typing of HPV using the PCR method has been done.
Results: In the control group the presence of low risk types of HPV was found but DNA HPV wasn’t present in the placental fragments. In the study group, in 4 cases high risk HPV DNA was found in cervical smears and in 3 of those cases HPV DNA was also present in the placental fragments. In two cases it was type 16, in one – type 18.
Conclusions: The latent form of high risk HPV infection might be the reason for materno-foetal transmission of HPV. The high rate of high oncogenic risk types of HPV in the group of pregnancies complicated by IUGR might suggest the correlation between HPV infection and IUGR etiology.
Key words:HPV/pregnancy/infection/
Usuwano probówk´ z p∏ynem i umieszczano kolumn´
w nowej probówce zbierajàcej, dodawano 500µl roztworu Wash solution do kolumny i wirowano przy obrotach 6500g przez 1 minut´, przemywano kolumienki ponownie 500µl roztworem Wash solution wirujàc przy 12000g przez 3 minuty, usuwano probówk´ z p∏ynem i prowadzono elucj´
z u˝yciem 200µl roztworu elucyjnego wirujàc przy 6500g przez 1 minut´, dokonywano pomiarów spektrofotometrycznych st´˝enia koƒcowego DNA. Uzyskany DNA wykorzystywano w reakcji ∏aƒcuchowej polimerazy.
W celu wykrycia wirusa HPV niskiego lub wysokiego ry- zyka zosta∏a przeprowadzona reakcja PCR z zastosowaniem komercyjnie dost´pnego zestawu PCR Human Papillomavirus Typing Set (TaKaRa, Japonia).
W badaniach zosta∏y zastosowane dwie pary 20-nukleoty- dowych starterów, których sekwencje odpowiadajà fragmen- tom sekwencji genów wirusowych E6 i E7 HPV. Para HPVpU–1M/HPVpU–2R pozwala na amplifikacj´ DNA HPV z grupy wysokiego ryzyka onkologicznego (HPV 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52b, 58), natomiast para HPVpU–31B/HPVpU–2R na amplifikacj´ DNA HPV grupy niskiego ryzyka onkologicznego (HPV 6, 11).
W przypadkach, gdy d∏ugoÊç zamplifikowanych fragmen- tów DNA wynosi∏a 228 – 268 bp., produkty reakcji PCR pod- dawano oczyszczaniu metodà fenol/chloroform a nast´pnie w celu identyfikacji typów wirusa trawiono okreÊlonymi enzy- mami restrykcyjnymi (37°C, 1godz.).
Analiz´ statystycznà przeprowadzono w oparciu program Statistica PL.
Porównanie Êrednich mi´dzy grupami w przypadku nie- odrzucenia hipotezy o normalnoÊci rozk∏adu na poziomie istotnoÊci p= 0,05 wykonano testem t Studenta dla prób nie- zale˝nych, a w przypadku odrzucenia hipotezy o normalnoÊci rozk∏adów stosowano nieparametryczny test U Manna Whit- ney’a.
Wyniki
Do obydwu grup zakwalifikowano jedynie kobiety ci´˝ar- ne z prawid∏owymi wynikami badania cytologicznego, bez cech zaka˝enia wirusem brodawczaka ludzkiego, co zosta∏o potwierdzone przez doÊwiadczonego patomorfologa. Charak- terystyk´ grup przedstawiono w tabeli I.
Âredni wiek kobiet ci´˝arnych w obydwu grupach by∏ po- dobny, równie˝ odsetek pierwiastek i wieloródek nie ró˝ni∏ si´
w porównywanych grupach.
W badanym materiale w grupie ci´˝arnych z cià˝à powi- k∏anà zespo∏em opóênionego wzrastania p∏odów stwierdzono 4 przypadki zaka˝enia wirusami brodawczaka ludzkiego ty- pów onkogennych.
Póêniejsza analiza oceniajàca typ wirusa wykaza∏a obec- noÊç HPV 16 u trzech z zaka˝onych kobiet ci´˝arnych i u jed- nej HPV 18. W tej grupie stwierdzono równie˝ 2 przypadki za- ka˝enia wirusem o nieonkogennym HPV6. W grupie kontrol- nej nie wykryto obecnoÊci DNA wirusów o wysokim ryzyku onkogenezy, wykryto jeden przypadek zaka˝enia wirusem ni- skiego ryzyka, HPV6. Wyniki przedstawiono w tabelach II i III.
W pierwszym etapie analizy ∏o˝ysk stwierdzono obecnoÊç DNA HPV wysokiego ryzyka w 3 wycinkach ∏o˝ysk z grupy kobiet z cià˝à powik∏anà zespo∏em ograniczonego wzrastania p∏odu, w grupie kontrolnej nie wykryto obecnoÊci DNA HPV wysokiego ryzyka. Typujàc wirusy o wysokim ryzyku onkoge- nezy stwierdzono obecnoÊç typu 16 w dwóch przypadkach oraz typ 18 w jednym przypadku. ObecnoÊç DNA wirusa i je- go onkogennoÊç by∏a zgodna z wynikami uzyskanymi z mate- ria∏u z szyjki macicy.
Tabela I. Charakterystyka grup.
Grupa
Badana Kontrolna Ogó∏em
Ârednia wieku w latach
27,6 25,4 26,8
N 25 7 32
% 46,2 35,0 43,2
N 29 13 42
% 53,8 65,0 56,8
N 54 20 74
% 100 100 100 Pierwiastki Wieloródki LiczebnoÊç
grup
Tabela II. Analiza obecnoÊci DNA wirusa brodawczaka ludzkiego w porównywanych grupach.
Grupa
Badana Kontrolna Ogó∏em
N 4 0 4
% 7,4 0 5,4
N 2 1 2
% 3,7 5 2,7
N 54 20 74
% 100 100 100 Zaka˝enie HPV
wysokiego ryzyka
Zaka˝enie HPV
niskiego ryzyka LiczebnoÊç grup
Tabela III. Analiza typowania DNA wirusa brodawczaka ludzkiego w porównywanych grupach.
Grupa
Badana Kontrolna Ogó∏em
N 3 0 3
N 1 0 1
% 5,6 0 4,0
% 1,8 0 1,3
N 2 1 3
% 3,7 5 4,0
N 54 20 74
% 100 100 100 Zaka˝enie HPV
typu 16
Zaka˝enie HPV typu 18
Zaka˝enie HPV typu 6
LiczebnoÊç grup
Tabela IV. Analiza obecnoÊci DNA wirusa brodawczaka ludzkiego oraz jego typowanie w preparatach ∏o˝ysk w porównywanych grupach.
Grupa
Badana Kontrolna Ogó∏em
N 3 0 3
N 2 0 2
% 5,6 0 4,0
% 3,7 0 2,6
N 1 0 1
% 1,8 0 1,3
N 0 0 0
% 0 0 0
N 54 20 74
% 100 100 100 Zaka˝enie
HPV wysokiego
ryzyka
Zaka˝enie HPV wysokiego
ryzyka Zaka˝enie
HPV typem 18 Zaka˝enie
HPV typem 16
LiczebnoÊç grup
W ∏o˝yskach oceniono równie˝ obecnoÊç DNA HPV niskiego ryzyka – nie wykryto obecnoÊci DNA wirusów o niskim ryzyku onkogenezy wÊród kobiet ci´˝arnych obydwu grup. (Tabela IV).
Stwierdzono obecnoÊç DNA HPV onkogennych w obr´- bie ∏o˝yska w 2 z 3 przypadków, w których stwierdzono obec- noÊç latentnej infekcji HPV 16 w materiale pobranym z szyjki macicy oraz wspó∏istnienie obecnoÊci DNA HPV 18 w jednym przypadku zarówno w materiale pobranym z szyjki jak i z ∏o˝yska.
U ci´˝arnych, u których wykryto zaka˝enie typem 6 nie potwierdzono obecnoÊci DNA HPV w ∏o˝yskach. Stwierdzo- no dodatnià korelacj´ mi´dzy obecnoÊcià DNA wirusów wy- sokiego ryzyka w Êluzie szyjkowym a obecnoÊcià w wycinkach z ∏o˝yska. Nie stwierdzono takiej korelacji w przypadku zaka-
˝enia HPV niskiego ryzyka.
Dyskusja
Badanie przeprowadzone za pomocà techniki PCR wÊród kobiet ci´˝arnych b´dàcych w III trymestrze cià˝y zarówno w grupie kobiet z cià˝à powik∏anà zespo∏em ograniczonego wzrastania p∏odu, jak i niepowik∏anà, potwierdzi∏o bezobja- wowe zaka˝enie HPV. Wy˝szy odsetek infekcji zarówno typa- mi nieonkogennymi jak i onkogennymi stwierdzono w grupie cià˝ powik∏anych zespo∏em opóênionego wzrastania p∏odu, co mo˝e sugerowaç udzia∏ wirusa brodawczaka ludzkiego w pa- togenezie tego zespo∏u. Rozwój metod diagnostycznych - tech- nik molekularnych pozwala dok∏adnie okreÊliç typ wirusa i tym samym oceniç zagro˝enie [9].
Stwierdzono wi´kszà cz´stoÊç wyst´powania DNA HPV typu 16 w porównaniu do 18, co zgodne jest z obserwacjami przeprowadzonymi zarówno wÊród kobiet ci´˝arnych jak i nie- ci´˝arnych [10, 11, 12].
Podobnà zale˝noÊç potwierdzi∏ Nowak wÊród kobiet ci´-
˝arnych z latentnà formà zaka˝enia HPV [3].
Wspó∏istnienie obecnoÊci DNA wirusa brodawczaka ludzkiego w materiale pobranym z szyjki macicy oraz w wycinkach z ∏o˝yska jest faktem wskazujàcym na koloniza- cj´ organizmu p∏odu podczas cià˝y [4].
W grupie kobiet z cià˝ami powik∏anymi zespo∏em ograni- czonego wzrastania p∏odu stwierdzono zwi´kszonà w stosun- ku do grupy cià˝ fizjologicznych cz´stoÊç zaka˝eƒ latentnych HPV, potwierdzajàc jednoczeÊnie mo˝liwoÊç kolonizacji orga- nizmu p∏odu przez obecnoÊç DNA HPV w ∏o˝ysku.
Wirusy o wysokim ryzyku onkogenezy znajdowane sà równie˝ w p∏ynie owodniowym i sà najprawdopodobniej zdol- ne do kolonizacji organizmu p∏odu [13].
Brak jest jak dotàd potwierdzenia, czy w efekcie zaka˝enia wewnàtrzmacicznego typem onkogennym HPV, mo˝na po up∏ywie kilkunastu lat przewidzieç powstanie zmian nowo- tworowych na tym tle [14, 15].
Cià˝a jest stanem prawdopodobnie u∏atwiajàcym rozwój zaka˝enia, co spowodowane jest wysokim st´˝eniem progeste- ronu mogàcym u∏atwiaç transkrypcj´ i replikacj´ HPV przez element odpowiedzi glukokortykoidy/progesteron, odkryty w regionie LCR genomu wirusa [6]. Prawdopodobnie z tego powodu u kobiet ci´˝arnych wzrasta równie˝ ryzyko progresji zmian dysplastycznych.
W przeprowadzonych badaniach nie potwierdzono mo˝li- woÊci przeniesienia zaka˝enia niskoonkogennymi typami HPV do p∏odu, co jest zgodne z obserwacjami innych autorów [4, 13, 17].
Przyjmujàc, ˝e cz´stoÊç zaka˝eƒ HPV nie jest uzale˝niona od trymestru cià˝y mo˝na stwierdziç, ˝e tak wysoki odsetek zaka˝eƒ latentnych w grupie kobiet z cià˝ami powik∏anymi ze- spo∏em opóênionego wzrastania p∏odu mo˝e byç zwiàzany z transmisjà zaka˝enia do trofoblastu [13, 18]. Wp∏yw zaka˝e- nia na migracj´ trofoblastu nie jest do koƒca poznany, ale mo˝na podejrzewaç, ˝e jest ona ograniczana, co powoduje po- wstawanie naczyƒ wysokooporowych prowadzàcych do roz- woju zespo∏u ograniczonego wzrastania p∏odu [19, 20].
Poniewa˝ zaka˝enie onkogennymi typami wirusa brodaw- czaka ludzkiego, rozpoznaje si´ cz´Êciej u kobiet w wieku po- ni˝ej 25 lat z cz´stoÊcià nawet do ponad 18% [21]. Ta prawid∏o- woÊç mo˝e t∏umaczyç wysoki odsetek zaka˝eƒ latentnych wÊród badanych ci´˝arnych. W badaniach innych autorów cz´stoÊç zaka˝eƒ HPV, zarówno jawnych jak i latentnych wy- nosi oko∏o 12%, przy czym równie˝ najwy˝szy odsetek zaka-
˝onych, to ci´˝arne poni˝ej 25 roku ˝ycia [22, 23, 24].
Podsumowujàc, nale˝y podkreÊliç niedoskona∏oÊç stoso- wanej powszechnie metody jakà jest badanie cytologiczne i koniecznoÊç zastàpienia jej badaniem wykrywajàcym obec- noÊç DNA wirusa brodawczaka ludzkiego.
ObecnoÊç onkogennych typów zarówno w latentnej jak i aktywnej formie zaka˝enia wskazuje na ryzyko przeniesienia zaka˝enia na p∏ód [25] oraz na wzrost ryzyka rozwini´cia si´
zespo∏u ograniczonego wzrastania p∏odu, co powinno byç po- twierdzone na wi´kszym materiale.
Wnioski
1. Bezobjawowe zaka˝enie wirusem brodawczaka ludzkiego o wysokim ryzyku onkogenezy mo˝e byç przyczynà trans- misji wirusa do p∏odu.
2. ObecnoÊç zaka˝eƒ HPV wysokiego ryzyka w grupie kobiet z cià˝ami powik∏anymi zespo∏em ograniczonego wzrasta- nia p∏odu mo˝e sugerowaç wp∏yw tego zaka˝enia na po- wstanie IUGR.
Badania zosta∏y sfinansowane z funduszy Ministerstwa Na- uki i Szkolnictwa Wy˝szego na lata 2007-2010 nr 3024/B/PO1/2007/33.
PiÊmiennictwo
1. Munoz N. Human papillomavirus and cancer: the epidemiological evidence. J Clin Virol.
2000, 19, 1-5.
2. Nobbenhuis M, Walboomers J, Helmerhorst T. Relation of human papillomavirus status to cervical lesions and consequences for cervical cancer screening: a prospective study.
Lancet. 1999, 354, 20-25.
3. Nowak Z, Karowicz-Biliƒska A. Zaka˝enie wirusem brodawczaka ludzkiego z uwzgl´dnieniem onkogennoÊci oraz obecnoÊci wybranych czynników ryzyka, u kobiet ci´˝arnych z prawid∏owymi wynikami badaƒ cytologicznych. Ginekol Pol. 2007, 78, 678-684.
4. Tseng C, Liang C, Soong Y, Pao C. Perinatal transmission of human papilloma virus in infants: relationship between infection rate and mode of delivery. Obstet Gynecol.
1998, 91, 92-96.
5. Madazli R, Benian A, Ilvan S. Placental apoptosis and adhesion molecules expression in the placenta and the maternal placental bed of pregnancies complicated by fetal growth restriction with and without pre-eclampsia. J Obstet Gynaecol. 2006, 26, 5-10.
6. Huppertz B, Kadyrov M, Kingdom J. Apoptosis and its role in the trophoblast. Am J Obstet Gynecol. 2006, 195, 29-39.
7. Kadyrov M, Kingdom J, Huppertz B. Divergent trophoblast invasion and apoptosis in placental bed spiral arteries from pregnancies complicated by maternal anemia and early-onset preeclampsia/intrauterine growth restriction. Am J Obstet Gynecol. 2006, 194, 557-563.
8. Prada J, Tsang R. Biological mechanisms of environmentally induced causes of IUGR. Eur J Clin Nutr. 1998, 52, suppl. 1, 521-527.
9. Cubie H, Seagar A, McGoogan E. Rapid real time PCR to distinguish between high risk human papillomavirus types 16 and 18. Mol Pathol. 2001, 54, 24-29.
10. Boulanger J, Sevestre H, Bauville E. Epidemiology of HPV infection. Gynecol Obstet Fertil. 2004, 32, 218-223.
11. Worda C, Huber A, Hudelist G. Prevalence of cervical and intrauterine human papillo- mavirus infection in the third trimester in asymptomatic women.J Soc Gynecol Investig.
2005, 12, 440-444.
12. Hildesheim A, Schiffman M, Gravitt P, [et al.]. Persistence of type-specific human papil- lomavirus infection among cytologically normal women. J Infect Dis. 1994, 169, 235- 240.
13. Alberico S, Pinzano R, Comar M, [et al.]. Maternal-fetal transmission of human papillo- mavirus. Minerva Ginecol. 1996, 48,199-204.
14. Arena S, Marconi M, Ubertosi M, [et al.]. HPV and pregnancy: diagnostic methods, transmission and evolution. Minerva Ginecol. 2002, 54, 225-237.
15. Puranen M, Yliskoski M, Saarikoski S. Vertical transmission of human papillomavirus from infected mothers to their newborn babies and persistence of the virus in child- chood. Am J Obstet Gynecol. 1996, 174. 694-699.
16. Tseng C, Lin C, Wang R. Possible transplacental transmission of human papillomavirus.
Am J Obstet Gynecol. 1992, 166, 35-48.
17. Eppel W, Worda C, Frigo P, [et al.]. Human papillomavirus in the cervix and placenta.
Obstet Gynecol. 2000, 96, 337-341.
18. Veress G, Csiky-Mészáros T, Kónya J. Follow-up of human papillomavirus (HPV) DNA and local anti-HPV antibodies in cytologically normal pregnant women. Med Microbiol Immunol. 1996,185,139-144.
19. Endo H, Okamoto A, Yamada K, [et al.]. Frequent apoptosis in placental villi from preg- nancies complicated with intrauterine growth restriction and without maternal symp- toms. Int J Mol Med. 2005, 16, 79-84.
20. Murthi P, Kee M, Gude N, [et al.]. Fetal growth restriction is associated with increased apoptosis in the chorionic trophoblast cells of human fetal membranes. Placenta. 2005, 26,329-338.
21. Hinkula M, Pukkala E, Kyyronen P. A population-based study on the risk of cervical can- cer and cervical intraepithelial neoplasia among grand multiparous women in Finland.
Br J Cancer. 2004, 90, 1025-1029.
22. Takakuwa K, Mitsui T, Iwashita M, [et al.]. Studies on the prevalence of human papil- lomavirus in pregnant women in Japan. J Perinat Med. 2006, 34, 77-79.
23. K´dzia W, Schmidt M, Por´ba E, [i wsp.]. Diagnostyka immunohistochemiczna wirusa brodawczaka w raku szyjki macicy u 414 kobiet z rejonu Wielkopolski. Ginekol Pol.
2005, 76, 548-554.
24. Szepietowska M, S∏odziƒski H, Polz-Dacewicz M, [i wsp.]. Cz´stoÊç wyst´powania zaka˝eƒ HPV u kobiet ci´˝arnych. Ginekol Pol. 2002, 73, 662-665.
25. Sedlacek T, Lindheim S, Eder C, [et al.]. Mechanism for human papillomavirus trans- mission at birth. Am J Obstet Gynecol. 1989, 161, 55-59.
Specjalistyczny Szpital Ginekologiczno-Po∏o˝niczy Im.E.Biernackiego w Wa∏brzychu
zaprasza na
S Y M P O Z J U M
pod protektoratem PTG,PTN i PTMP
Aspekty medyczne, etyczne, prawne i spo∏eczne ci´cia
cesarskiego
W a ∏ b r z y c h – K s i à ˝
29-31 maja 2008
W sympozjum wezmà równie˝ udzia∏ wybitni prawnicy zajmujàcy si´ problemami medycznymi
C e l s y m p o z j u m
Opracowanie rekomendacji do ci´cia cesarskiego
T e m a t y k a
• Ci´cie cesarskie ze wskazaƒ po∏o˝niczych.
• Wskazania pozapo∏o˝nicze do ci´cia cesarskiego.
• Ci´cie cesarskie ze wskazaƒ psychologicznych.
• Ci´cie cesarskie na ˝yczenie w niektórych krajach Unii Europejskiej.
• Noworodek urodzony drogà ci´cia cesarskiego – korzyÊci i zagro˝enia.
• Powik∏ania po ci´ciu cesarskim.
• Aspekty etyczne i prawne ci´cia cesarskiego.
Sekretariat sympozjum
Specjalistyczny Szpital Ginekologiczno-Po∏o˝niczy im. E. Biernackiego
58-301 Wa∏brzych, ul.Paderewskiego 10
tel. 074 887 71 83, tel/fax: 074 887 71 03
Przewodniczàcy Komitetu Naukowego prof. dr hab. Jan Kotarski – Prezes PTG prof. dr hab. Jerzy Szczapa – Prezes PTN prof. dr hab. Jan Wilczyƒski – Prezes PTMP
Przewodniczàcy Komitetu Organizacyjnego Sympozjum dr hab. n. med. S∏awomir Suchocki prof. nadzw.
Formularz uczestnictwa wraz z ofertà hotelowà, informacje dotyczàce nadsy∏ania prac
– dost´pne b´dà na stronie:
www.szpital.walbrzych.pl
p o 2 0 p a ê d z i e r n i k a 2 0 0 7 r .
