W CIENIUCZEPKA BIULETYN INFORMACYJNY DOLNOŚLĄSKIEJ OKRĘGOWEJ IZBY PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH. NUMER 4/354/KWIECIEŃ 2021

(1)

W CIENIUCZEPKA

BIULETYN INFORMACYJNY DOLNOŚLĄSKIEJ OKRĘGOWEJ IZBY PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH

ISSN 1425 - 6584

APEL WOJEWODY DOLNOŚLĄSKIEGO SKIEROWANY DO PIELĘGNIAREK APEL NACZELNEJ RADY PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH

ZAWÓD PIELĘGNIARKI NA PRZESTRZENI WIEKÓW

(2)

2

W CIENIU CZEPKA

BIULETYN INFORMACYJNY Dolnośląskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu www.doipip.wroc.pl

Wydawca:

Dolnośląska Okręgowa Izba

Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu.

Redaguje Prezydium DORPiP:

Anna Szafran, Marzenna Golicka, Urszula Olechowska, Dorota Pietrzak, Jolanta Kolasińska, Beata Łabowicz, Beata Dąbrowska, Teresa Szerszeń, Małgorzata Mazur Redakcja techniczna, skład, korekta, i przygotowanie do druku – emildruk.pl

Materiałów niezamówionych redakcja nie zwraca, w tekstach publikowanych zastrzega sobie prawo skrótów, zmian tytułów oraz poprawek stylistycz- no–językowych.

Artykuły, listy, uwagi i inną korespondencję prosimy nadsyłać na adres redakcji:

Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu ul. Powstańców Śląskich 50, 53–333 Wrocław fax 71 373 20 56, e–mail: info@doipip.wroc.pl REDAKCJA NIE PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA TREŚĆ TEKSTÓW, OGŁOSZEŃ I REKLAM DOIPiP NIE PROWADZI POŚREDNICTWA PRACY W KRAJU I ZAGRANICĄ

UWAGA:

Nie przyjmujemy do publikacji tekstów przekazywanych telefonicznie!

Nasza okładka:

Numer zamknięto 12.04.2021 r.

Do druku przygotowano 12.04.2021 r.

Nakład 3300 egzemplarzy Druk ABIS

Pismo nieodpłatnie rozprowadzane wśród członków Samorządu Pielęgniarek i Położnych.

Wszystkie artykuły, i nie tylko, można znaleźć na stronie internetowej Dolnośląskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu

www.doipip.wroc.pl

DOLNOŚLĄSKA OKRĘGOWA IZBA

PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH we Wrocławiu ul. Powstańców Śląskich 50, 53–333 Wrocław tel. 71 333 57 02, fax 71 373 20 56

e–mail: info@doipip.wroc.pl www.doipip.wroc.pl

NUMER KONTA BANKOWEGO DOIPiP

na który należy przekazywać SKŁADKI CZŁONKOWSKIE Bank PEKAO SA O/Wrocław

Nr konta: 63 1240 6670 1111 0000 5641 0435 GODZINY PRACY

poniedziałek, środa, czwartek: 8-16 wtorek: 8-17, piątek 8-15

DZIAŁ KSZTAŁCENIA tel./fax 71 333 57 08

e-mail: dzialksztalcenia@doipip.wroc.pl GODZINY PRACY

poniedziałek, środa, czwartek: 8-16 wtorek: 8-17, piątek 8-15

KONTO DZIAŁU KSZTAŁCENIA Bank PEKAO SA O/Wrocław

Nr konta: 13 1240 6670 1111 0000 5648 5055 GODZINY PRACY KASY

poniedziałek, środa: 10–16; wtorek, czwartek: 8–13 piątek: NIECZYNNA

GODZINY PRACY BIBLIOTEKI

wtorek: 13 –17, czwartek: 13–16, piątek: 9–14 OKRĘGOWY RZECZNIK

ODPOWIEDZIALNOŚCI ZAWODOWEJ tel. 71 333 57 02

Informacja o dyżurach na www.doipip.wroc.pl Informacje o samorządzie 2015-2019 –Okręgowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej

OKRĘGOWY SĄD PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH tel. 71 333 57 02 – Informacja pod numerem telefonu lub w Sekretariacie Biura DOIPiP

DYŻURY RADCY PRAWNEGO –mgr E. Stasiak poniedziałek 14–16, środa 14–16

KASA POŻYCZKOWA PRZY DOIPIP

Bank PKO BP IV Oddział Wrocław, ul. Gepperta 4 Nr konta: 56 1020 5242 0000 2702 0019 9224 Informacje o stanie swojego konta w Kasie Pożyczkowej moż- na uzyskać w czasie dyżuru w środę 15 -16.30 telefonicznie lub osobiście. KSIĘGOWOŚĆ IZBY NIE PROWADZI KASY POŻYCZKOWEJ I NIE UDZIELA INFORMACJI.

KONSULTANCI WOJEWÓDZCY

W DZIEDZINACH:

WYKAZ TELEFONÓW W SIEDZIBIE BIURA DOIPiP WE WROCŁAWIU Dyrektor biura ...71 333 57 00

Sekretariat ...71 333 57 02 Sekretariat ...71 333 57 11 Sekretariat (fax)...71 373 20 56 Przewodnicząca ...71 333 57 03 Wiceprzewodnicząca ...71 333 57 05 Sekretarz ...71 333 57 04 Skarbnik ...71 333 57 05 Ewidencja/rejestr piel. i poł. ...71 333 57 09 Praktyki zawodowe ...71 333 57 07 Księgowość ...71 333 57 06

Radca prawny ... 71 333 57 05 Kasa ... 71 333 57 14 Biblioteka ... 71 333 57 14 Okręgowy Rzecznik

Odpowiedzialności Zawodowej ... 71 333 57 02 Okręgowy Sąd

Pielęgniarek i Położnych ... 71 333 57 02 Dział Kształcenia (tel./fax) ... 71 333 57 08 Kierownik Działu Kształcenia ... 71 333 57 12 Księgowość Działu Kształcenia ... 71 333 57 14

„PIELĘGNIARSTWO – dr n. o zdr. Jolanta Kolasińska UM Wydział Nauk o Zdrowiu

ul. Bartla 5, 51-618 Wrocław T: 71 784 18 45

E: jolanta.kolasinska@umed.wroc.pl

„PIELĘGNIARSTWO ANESTEZJOLOGICZNE I INTENSYWNEJ OPIEKI – mgrEwa Pielichowska 4 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SP ZOZ ul. Rudolfa Weigla 5, 50-981 Wrocław T: 261 660 207, 608 309 310 E: naczelna.pielegniarka@4wsk.pl

„PIELĘGNIARSTWA CHIRURGICZNEGO I OPERACYJNEGO – mgr Beata Łabowicz Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Legnicy ul. Jarosława Iwaszkiewicza 5, 59-220 Legnica T: 76 72 11 401, 661 999 104

E: beata.labowicz@szpital.legnica.pl

„PIELĘGNIARSTWO DIABETOLOGICZNEGO

– mgr Iwona Pilarczyk-Wróblewska Uniwersytet Medyczny, Katedra Pediatrii Zakład Neonatologii

ul. Bartla 5, 51-618 Wrocław T: 500 141 941

E: iwona.pilarczykwroblewska@umed.wroc.pl

„PIELĘGNIARTSWA ONKOLOGICZNEGO – dr n. med. Elżbieta Garwacka-Czachor

Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu pl. Hirszfelda 12, 53-413 Wrocław

T: 71 36 89 260, 603 38 58 98 E: e.garwacka@gmail.com

„PIELĘGNIARSTWA PSYCHIATRYCZNEGO – mgr Jerzy Twardak

Zakład Chorób Układu Nerwowego Wydział Nauk o Zdrowiu

Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, ul. Bartla 5, 56-618 Wrocław T: 668 193 147

E: jerzy.twardak@umed.wroc.pl

„PIELĘGNIARSTWA PEDIATRYCZNEGO – mgr Dorota Milecka

T: 666 872 721 E: milecka@poczta.fm

„PIELĘGNIARSTWA RATUNKOWEGO – dr n. o zdr. Wiesław Zielonka Pogotowie Ratunkowe w Legnicy ul. Dworcowa 7, 59-220 Legnica T: 502 676 039

E: w.zielonka@pogotowie-legnica.pl

„PIELĘGNIARSTWA W GINEKOLOGII I POŁOŻNICTWIE– mgr Urszula Żmijewska Szpital Specjalistyczny im. A. Falkiewicza ul. Warszawska 2, 52-114 Wrocław

T: 71 342 86 31 (w. 344), 604 939 455, 667 977 735

„PIELĘGNIARSTWA PRZEWLEKLE CHORYCH I NIEPEŁNOSPRAWNYCH – mgr Dorota Rudnicka Ośrodek Medycyny Paliatywnej i Hospicyjnej Będkowo Sp. z o.o. Sp. k.

Będkowo 1, 55-100 Trzebnica T: 71 722 29 48, 603 852 669 E: drudnicka@hospicjumbedkowo.pl

„PIELĘGNIARSTWA GERIATRYCZNEGO – dr hab. n. o zdrowiu Izabella Uchmanowicz Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego Katedra Pielęgniarstwa Klinicznego

ul. Bartla 5, 51-618 Wrocław

izabella.uchmanowicz@umed.wroc.pl T: 71/784 18 23

E:

„PIELĘGNIARSTWA OPIEKI PALIATYWNEJ – mgr Anna Szachowska

anna.szachowska@gmail.com Bonifraterskie Centrum Zdrowia Sp. z o.o., ul. Poświęcka 8, 51-128 Wrocław, T: 793 386 502

E:

(3)

OD

REDAKCJI

W NUMERZE:

4

5 4

6

7 8

5

9

20 21 23 Apel Wojewody Dolnośląskiego skierowany

do pielęgniarek

Działania Zespołu Zarządzania Kryzysowego NIPiP podjęte w dniu 12 marca 2021 r.:

Pismo NRPiP do Prezesa Rady Ministrów - Mateusza Morawieckiego

List do Prezydenta Dudy Stanowisko nr 49

Stanowisko nr 50

Apel Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych z dnia 24 marca 2021 r.

Główny Urząd Statystyczny

Zawód pielęgniarki na przestrzeni wieków Przykładowy jadłospis zgodny

z założeniem diety Mind

Zaczepek etyczny Ogłoszenia Pamięć i serce

12 14

(4)

Szanowne Panie, Drogie Pielęgniarki!

Chyba każdy w swoim życiu spo- tkał na swojej drodze Waszą pomocną dłoń.

Środowisko pielęgniarek i położnych w spo- sób szczególny wyraża się poprzez empatię oraz umiejętność odnalezienia się w prze- różnych sytuacji ach związanych z niesie- niem pomocy innym.

Chciałbym wyrazić swoją ogrom- ną wdzięczność za to, że w zgodzie ze swoim przyrzeczeniem stajecie każdego dnia do tej trudnej walki o to, co najważniejsze, czyli ludzkie życie.

Jedną z najtrudniejszych sytuacji w jakiej mogliśmy się znaleźć jest obecnie trwająca pandemia koronawirusa. Nawet trudno sobie wyobrazić ten ogrom codzien- nego wysiłku, który ﬁnalnie ratuje życie pa- cjentom w tysiącach szpitali i placówek medycznych w Polsce i na Dolnym Śląsku. Mam świadomość zmęczenia, którego nie załata stwierdzenie, że „wszystko będzie dobrze”.

Jeśli poziom rozwoju społeczeństwa wyra- ża się tym, jak traktuje ono swoich najsłab- szych obywateli, to sam akt opieki staje się miarą człowieczeństwa.

Wydaje mi się, że w każdym pielę- gniarskim sercu, oprócz obecnego wyczer- pania, jest także niewygasłe źródło odwagi

i prawdziwej misji.

Z tego względu chciałbym zwrócić się do Was z osobistą prośbą o jeszcze jeden akt wysiłku poniesionego w walce z pande- mią. Zwyczajnie i niezwyczajnie potrzebuje- my rąk do pracy w obiekcie szpitala tymczasowego we Wrocławiu przy ul. Rakietowej.

Myślę o misji, która z założenia ma charakter krótki, ale bardzo znaczący. Podobnie jest w tej sytuacji, ponieważ potrzeba wysił- ku na okres dwóch do czterech tygodni.

Szanowna Pani!

Obserwując ogromny wzrost za- każeń w trzeciej fali pandemii, w imieniu swoim i wszystkich pacjentów, zwracam się z ogromną prośbą o przyłączenie się do zespołu terapeutycznego szpitala tymczasowego przy ul. Rakietowej 33 we Wrocławiu.

Od wielu lekarzy i personelu medycznego, którzy mieli już możliwość pracy w szpitalu tymczasowym słyszałem pozytywne glosy na temat tego, że jest to kompleks profesjonalnie wyposażony, w oparciu o wszelkie standardy. Oczywi- ście, jest to placówka tymczasowa i nie można twierdzić, że praca w nim należy do najłatwiejszych. Jednak Wasze do-

świadczenie oraz umiejętność pracy z pa- cjentem w ogromnym stopniu przyczynią się do poprawy systemu opieki zdrowot- nej na Dolnym Śląsku.

W obliczu pandemii stajemy przed nieco- dziennymi wyborami i decyzjami, które stanowią dla nas wszystkich wspólny test z solidarności społecznej. Tylko razem jesteśmy w stanie stawić skuteczny opór wszelkim przeciwnościom pandemicznej rzeczywistości.

Jeżeli wykaże Pani wolę i chęć współpracy bardzo proszę o rejestrację za pośrednictwem strony internetowej https://medycydolnyslask.pl/, na której znajdują się wszelkie potrzebne informa- cje oraz formularz rekrutacyjny. Kontakt telefoniczny pod numerem 662232559 lub 885852303, bądź mailowy:

mgdesz@usk.wroc.pl.

Jestem przekonany o propono- wanych równocześnie dobrych warun- kach ﬁnansowych.

Pani poświęcenie da życie dru- giemu człowiekowi, a sam akt opieki sta - nie się miarą człowieczeństwa.

4 INFORMACJE

APEL WOJEWODY DOLNOŚLĄSKIEGO SKIEROWANY DO PIELĘGNIAREK

WOJEWODA DOLNOŚLĄSKI - Jarosław Obremski

Drogie Koleżanki i Koledzy, Pielęgniarki i Pielęgniarze poniżej publikujemy list Pana Jarosława Obremskiego Wojewody Dolnośląskiego, w którym zwraca się do Państwa z wielką prośbą o czasową pomoc w opiece nad zakażonymi koronawirusem Dolnoślązakami.

Bardzo proszę o rozważenie tej prośby i podjęcie dobrej decyzji, za którą wszyscy będziemy bardzo wdzięczni.

Anna Szafran

Przewodnicząca DORPiP

(5)

LIST DO PREZYDENTA DUDY

– Ogólnopolski Związek Zawodowy Lekarzy

– Ogólnopolski Związek Zawodowy Pielęgniarek i Położnych – Krajowa Izba Fizjoterapeutów

– Krajowa Izba Diagnostów Laboratoryjnych – Naczelna Izba Aptekarska

– Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych

ODPOWIEDŹ RADY MINISTRÓW

Zastępca Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów - Rafał Siemianowski Szanowna Pani Prezes,

W nawiązaniu do wystąpienia Pani Prezes z 26 stycznia 2021 r. uprzejmie informuję, że dotychczas Prezes Rady Mi- nistrów uhonorował w formie okresowych rent specjalnych wszystkich wskazanych przez Ministerstwo Zdrowia małżonków i dzieci pielęgniarek, które zmarły w wyni-

ku zakażenia SARS-CoV-2, do czego doszło w związku z wykonywaniem zawodu. Jed- nocześnie wyjaśniam, że we wszystkich analogicznych przypadkach, renty spe- cjalne dla członków rodzin osób zmarłych w służbie społeczeństwu przyznawane były w ostatnich latach wyłącznie okresowo.

Natomiast sprawy dotyczące do-

żywotniego przyznania świadczeń w trybie art. 82 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wymagają indywidualnych wniosków osób zainteresowanych ich przyznaniem. Wnio- ski takie powinny być uzasadnione poprzez wskazanie na szczególne okoliczności sprawy i odpowiednio udokumentowane.

PISMO NRPIP

DO PREZESA RADY MINISTRÓW - MATEUSZA MORAWIECKIEGO

Prezes NRPiP - Zoﬁa Małas Szanowny Panie Premierze,

W imieniu Naczelnej Rady Pie- lęgniarek i Położnych wnoszę o przyznanie renty specjalnej, o której mowa w art.

82 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.

o emeryturach i rentach z funduszu ubez- pieczeń społecznych (Dz. U. 2020 poz. 53 ze zm.), osobom najbliższym wspólnie za- mieszkującym z pielęgniarkami i położny- mi zmarłymi w wyniku zakażenia wirusem SARS-CoV-2, do czego doszło w związku

z wykonywaniem zawodu pielęgniarki i po- łożnej.

Nie wymaga bliższego uzasad- nienia, że rodziny zmarłych pielęgniarek i położnych poniosły najwyższą z możliwych cen za walkę z epidemią wirusa SARS-CoV-2.

Rodziny straciły nie tylko osoby najbliższe pogrążone w smutku i żalu. W wielu sytu- acjach utraciły jedynego żywiciela rodziny.

Należy pamiętać, że zmarli członkowie sa- morządu pielęgniarek i położnych poświę-

cili swoje życie dla ratowania życia i zdrowie całego społeczeństwa.

Taka oﬁara wymaga szczególnego uhonorowania, czego symbolicznym wyrazem będzie przyznanie tego rodzaju świad- czenia. Wedle naszego przekonania takie świadczenie powinno być okresowe i przy- sługiwać dożywotnio, jako wyraz wdzięcz- ności społeczeństwa dla rodzin zmarłych za służbę w ochronie zdrowia.

PAMIĘTAJMY – TO LUDZIE LECZĄ LUDZI!

Organizacje reprezentujące zawody medyczne wystąpiły wspólnie do Prezydenta RP Andrzeja Dudy w sprawie propozycji Ministra Zdrowia dotyczących stawek płac minimalnych dla pracowni- ków podmiotów leczniczych, przyjęty przez Trójstronny Zespół ds. Ochrony Zdrowia.

W ocenie organizacji podpisanych pod pi- smem, propozycje te są nie do przyjęcia, bo utrwalają niesprawiedliwie niskie wynagrodzenia personelu medycznego. Doprowa- dzi to do dalszego odpływu pracowników medycznych z publicznej ochrony zdrowia, w której już dzisiaj niedobór kadry medycznej jest podstawowym problemem. Konse- kwencją będzie jeszcze większe niż obecnie ograniczenie funkcjonowania publicznego lecznictwa i pogłębienie zagrożenia bez- pieczeństwa zdrowotnego Polaków, bo nie wszystkich stać będzie na leczenie odpłat- ne.

Ponadto sygnatariusze zwrócili się do Prezydenta RP o z prośbą o pomoc w doprowadzeniu do zmiany stanowiska Rządu w tej sprawie i do podjęcia na nowo negocjacji dotyczących płac minimalnych dla zawodów medycznych.

Organizacje zwróciły się również do Prezydenta o spotkanie, aby mogły bliżej przedstawić obecną sytuację pracowników ochrony zdrowia, zagrożenia jakie z niej wy- nikają i postulaty zgłaszane przez poszcze- gólne zawody medyczne.

Warszawa, dnia 29 marca 2021 r.

Pan

Andrzej Duda

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Szanowny Panie Prezydencie,

Zwracamy się do Pana, bo wiemy, że nie jest Panu Prezydentowi obojętny stan publicznej ochrony zdrowia w naszym kra-

ju, czego wyrazem są liczne Pana inicjatywy w tym względzie, z ostatnio powołanym Funduszem Medycznym na czele.

Obawiamy się jednak, że wszystkie te działania na niewiele się zdadzą, jeśli nie rozwiąże się podstawowego problemu publicznego lecznictwa, jakim jest głęboki niedobór kadr medycznych. Kolejne mi- liardy złotych wydane na sprzęt, budyn- ki, komputery itd.… nie poprawią jakości i dostępności leczenia w publicznej ochronie zdrowia, gdy zabraknie tam lekarzy, pielęgniarek, techników medycznych, dia- gnostów laboratoryjnych, ﬁzjoterapeutów, farmaceutów. Nie ma jeszcze szpitali ani przychodni samoobsługowych, dlatego podstawą ochrony zdrowia są nadal ludzie, którzy służą innym, chorym ludziom. Widać to szczególnie teraz w okresie pandemii i przyznaje to nawet sam minister zdrowia, stwierdzając, że „główną barierą w prowa- dzeniu skutecznego leczenia (postcovido-

Szanowni Państwo wszystkie informacje na temat możliwości uzyskania renty okresowej dla osób bliskich zmarłych członków samorządu w wyniku wykonywania obowiązków służbowych związanych z walką z pandemią znajdziecie Państwo na stronie: www.doipip.wroc.pl w zakładce "Koronawirus".

Uwaga, istnieje możliwość uzyskania renty okresowej dla osób najbliższych zmarłych członków samorządu

w wyniku wykonywania obowiązków służbowych związanych z walką z pandemią.

(6)

6 INFORMACJE

STANOWISKO NR 49

NACZELNEJ RADY PIELĘGNIAREK

I POŁOŻNYCH Z DNIA 24 MARCA 2021 R.

W SPRAWIE POPARCIA ZDANIA ODRĘBNEGO FORUM ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH DO STANOWISKA TRÓJSTRONNEGO ZESPOŁU DS. OCHRONY ZDROWIA

Z DNIA 17 MARCA 2021 R. W SPRAWIE PŁAC MINIMALNYCH W OCHRONIE ZDROWIA

Sekretarz NRPiP - Joanna Walewander Prezes NRPiP - Zoﬁa Małas

Naczelna Rada Pielęgniarek i Po- łożnych popiera zdanie odrębne Forum Związków Zawodowych do stanowiska Trójstronnego Zespołu ds. Ochrony Zdrowia z dnia 17 marca 2021 r. w związku z popar- ciem przez Trójstronny Zespół ds. Ochrony Zdrowia propozycji Ministerstwa Zdrowia z dnia 26 lutego 2021 r. dotyczących zmian w ustawie o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych, dotyczących roku 2021.

Naczelna Rada Pielęgniarek i Po- łożnych negatywnie ocenia poparcie przez organizacje pracodawców i dwie centrale związkowe (OPZZ i NSZZ Solidarność) propozycji Ministra Zdrowia w sprawie płac minimalnych w ochronie zdrowia. Propozycja Ministra Zdrowia jest dla zawodów medycznych niesprawiedliwa, gdyż sprowadzają się one głównie do jeszcze większego niż

dotychczas „spłaszczenia” płac gwarantowanych w ochronie zdrowia. Pierwotnie przyjęte w ustawie grupy pracowników i poziomy współczynników pracy cechuje błędna metodologia nie uwzględniająca w sposób właściwy najniższych poziomów wynagradzania w poszczególnych grupach pracowniczych. Przedmiotowa propozycja faktycznie nie obejmuje stosownych pod- wyżek dla grupy pielęgniarek z licencjatem i wykształceniem średnim.

Naczelna Rada Pielęgniarek i Po- łożnych zawsze postulowała, aby poziomy wynagrodzeń w ustawie były ustalane we- dług określonych grup zawodowych zgodnie z faktycznie posiadanymi kwaliﬁkacjami na zajmowanym stanowisku. Ważną kwe- stią jest także wpisanie do ustawy przepisu nakładającego na pracodawców obowiązek automatycznego wzrostu wynagrodzenia zasadniczego w przypadku aktualnego pod-

niesienia kwaliﬁkacji zawodowych.

Naczelna Rada Pielęgniarek i Po- łożnych popiera propozycję Forum Związ- ków Zawodowych do podjęcia na nowo negocjacji przedstawicieli Ministerstwa Zdrowia ze Związkami Zawodowymi w zakresie zmiany zaszeregowania pracowni- ków do poszczególnych grup zawodowych w ustawie o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych.

Naczelna Rada Pielęgniarek i Po- łożnych wnosi o podjęcie pilnych działań w zakresie prawidłowego zaszeregowania wynagrodzeń pielęgniarek i położnych, mając na uwadze wpływ zmian demogra- ﬁcznych na społeczeństwo oraz systema- tycznie pogłębiającą się lukę pokoleniową pielęgniarek i położnych.

wego) są ograniczone zasoby kadrowe”. Pa- miętajmy – to ludzie leczą ludzi.

Niestety, wszystko wskazuje na to, że te niedobory personelu medycznego jeszcze bardziej się pogłębią. Przyczyną jest utrzymywany od lat niezwykle niski poziom wynagrodzeń pracowników medycznych zatrudnionych w publicznym lecznictwie.

Krokiem, który dawał nadzieję na zmianę tej sytuacji było uchwalenie ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych. Wprowadziła ona gwarantowane minimalne płace dla poszczególnych zawodów, ale pozostawiła je na tak niskim poziomie, że – w praktyce – utrwaliła biedę zamiast ją zlikwidować.

Zaprotestowały przeciwko temu wszystkie związki zawodowe pracowników medycznych, co skłoniło ministra zdrowia do pod- jęcia – w ramach Trójstronnego Zespołu ds.

Ochrony Zdrowia – rozmów na temat zmiany poziomu tych płac. Niestety, przedsta- wione przez ministra propozycje są dalece

niewystarczające, sprowadzają się do sym- bolicznego podniesienia pensji osób najmniej zarabiających, z praktycznie niezmie- nionym poziomem płac dla pracowników ściśle medycznych. To stwarza niebezpie- czeństwo dalszego ograniczenia funkcjono- wania publicznej ochrony zdrowia. Osoby, które wykonują tak odpowiedzialną pra- cę, posiadające – w zdecydowanej więk- szości – wyższe wykształcenie medyczne i stale podnoszące swoje kwaliﬁkacje, a przede wszystkim służące najwyższemu dobru, jakim jest zdrowie i życie ludz- kie, nie zasługują na tak złe traktowanie.

W efekcie albo zrezygnują z pracy w publicznej ochronie zdrowia, przechodząc na stałe do sektora prywatnego, albo wyjadą z Polski, jak zrobiło to wcześniej tysiące ich koleżanek i kolegów lub zrezygnują w ogóle z wykonywania zawodu.

Ci, którzy pozostaną będą mu- sieli „dorabiać” na dodatkowych etatach, co spowoduje, że będą stale zmęczeni i zniecierpliwieni wobec chorych, mogą popełniać więcej błędów i zaniedbywać

swoje obowiązki. Pragniemy przypomnieć, że część zawodów medycznych, tj. ﬁzjote- rapeuci, diagności laboratoryjni i farmaceu- ci nie mieli podwyższanych wynagrodzeń przez kilka lat. Z pewnością też w wielu miejscach wybuchną na nowo protesty i strajki, bo medycy uznają, że – w ich przypadku – jest to jedyna metoda na realne podwyżki. W ten sposób jakość świadczeń medycznych w publicznej ochronie zdrowia i dostępność do nich jeszcze bardziej się zmniejszy. Z pewnością nie jest to Panu obojętne.

W związku z tym zwracamy się do Pana z prośbą o pomoc w doprowadzeniu do zmiany stanowiska Rządu w tej sprawie i do podjęcia na nowo negocjacji dotyczą- cych w/w gwarantowanych płac minimalnych dla zawodów medycznych. Prosimy o spotkanie z przedstawicielami naszych organizacji, abyśmy mogli bliżej przedsta- wić obecną sytuację, zagrożenia jakie z niej wynikają i nasze postulaty.

(7)

STANOWISKO NR 50

NACZELNEJ RADY PIELĘGNIAREK

I POŁOŻNYCH Z DNIA 24 MARCA 2021 R.

W SPRAWIE UTRZYMANIA OBECNYCH ROZWIĄZAŃ PRAWNYCH W ZAKRESIE SYSTEMU KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO, W TYM POZOSTAWIENIA

CENTRUM KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH JAKO SAMODZIELNEJ JEDNOSTKI BUDŻETOWEJ PODLEGŁEJ MINISTROWI ZDROWIA

Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych stoi na stanowisku, iż dotych- czasowe rozwiązania prawne w systemie kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych zapewniają wysoki poziom ja- kości kształcenia podyplomowego.

Obecny system kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych zapewnia stały dopływ wysoko wykwaliﬁko- wanej, specjalistycznej kadry pielęgniarek i położnych do systemu ochrony zdrowia.

Bazując na ponad dwudziestoletnich do- świadczeniach z funkcjonowania tego systemu uznajemy za konieczne i bezwzględne pozostawienie obecnych rozwiązań prawo- -systemowych.

W związku powyższym Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych wyraża stanowczy sprzeciw wobec zaproponowanych zmian w ustawie o zawodach pielęgniarki i położnej, w części dotyczącej likwidacji Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych i wprowadzeniu znaczących zmian w kształceniu podyplo- mowym pielęgniarek i położnych, które spowodują ograniczenie dostępności do różnych form kształcenia podyplomowego.

Nie istnieje żadne merytoryczne uzasadnie- nie przemawiające za likwidacją obecnego systemu kształcenia podyplomowego pielę- gniarek i położnych.

Powyższe działania są sprzeczne z głównymi celami transformacji kształce- nia pielęgniarek i położnych, czyli działania- mi polegającymi na dostosowaniu kształce- nia w tych zawodach do standardów Unii Europejskiej, a także sprzeczne z uchwałą nr 124/2019 Rady Ministrów z dnia 15 paździer- nika 2019 r. w sprawie przyjęcia dokumentu

„Polityka Wieloletnia Państwa na Rzecz Pielęgniarstwa i Położnictwa w Polsce”, w którym jedną z instytucji odpowiedzialną za dalszy rozwój kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych wskazano Centrum Kształcenia Podyplomowego Pie- lęgniarek i Położnych.

Należy wskazać, iż pielęgniarka i położna mają ustawowy obowiązek stałe-

go aktualizowania swojej wiedzy i umiejęt- ności zawodowych oraz prawo do doskonalenia zawodowego w rożnych rodzajach kształcenia podyplomowego.

Rozwój współczesnego pielę- gniarstwa i położnictwa w Polsce, spowo- dowany jest przede wszystkim wzrostem samodzielności zawodowej pielęgniarek i położnych, co jest wynikiem zmiany stan- dardów kształcenia przed i podyplomowego w zawodzie pielęgniarki i położnej.

Profesjonalnie przygotowana i ciągle udoskonalana baza szkoleniowa gwarantuje pielęgniarkom i położnym rów- ny dostęp do różnych rodzajów kształce- nia podyplomowego, takich jak: szkolenia specjalizacyjne, kursy kwaliﬁkacyjne, kursy specjalistyczne oraz kursy dokształcające, w wyniku których pielęgniarki i położne uzyskują uprawnienia do samodzielnego ordynowania leków, wyrobów medycznych, prowadzenia kontynuacji leczenia, realizo- wania porad pielęgniarki w AOS (w zakresie diabetologii, kardiologii, chirurgii ogólnej), porad położnej w położnictwie i ginekologii oraz porad pielęgniarki i położnej w podsta- wowej opiece zdrowotnej.

Pielęgniarki i położne są najlicz- niejszą grupą pracowników zatrudnionych w systemie ochrony zdrowia, tj. ich liczba wynosi 259.843 osoby. Podkreślić należy, że w latach 2000-2019 różne rodzaje kształ- cenia podyplomowego ukończyło łącznie 799.300 pielęgniarek i położnych, z czego wynika, że statystyczna pielęgniarka i po- łożna uprawniona do wykonywania zawodu ukończyła co najmniej trzy rodzaje kształce- nia podyplomowego, w tym szkolenie specjalizacyjne ukończyło - 75.300 pielęgniarek i położnych, kurs kwaliﬁkacyjny - 136 tys., kurs specjalistyczny - 460 tys., kurs do- kształcający - 128 tys.

Koordynowaniem spraw zwią- zanych z realizacją powyższych rodzajów kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych oraz organizowaniem państwo- wego egzaminu specjalizacyjnego odpo- wiedzialne jest Centrum Kształcenia Pody-

plomowego Pielęgniarek i Położnych, które jest państwową jednostką budżetową pod- porządkowaną Ministrowi Zdrowia.

Mając na uwadze gwarancję do- stępności do różnych rodzajów kształcenia podyplomowego, pielęgniarki i położne powinny posiadać odrębny system kształcenia podyplomowego, niż pozostałe zawody medyczne.

W uzasadnieniu do projektu zmian systemu kształcenia podyplomowego pie- lęgniarek i położnych wskazuje się, iż Cen- trum Medyczne Kształcenia Podyplomo- wego (CMKP) rocznie organizuje i ﬁnansuje ponad 800 kursów, z których 70% odbywa się w CMKP, przy wsparciu własnej kadry na- ukowej i zaplecza klinicznego. Natomiast, w roku 2019 uprawnieni organizatorzy kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych przeprowadzili trzykrotnie wię- cej szkoleń, co stanowi 2.234, w których uczestniczyło łącznie 51.575 pielęgniarek i położnych. Powyższe dane statystyczne jednoznacznie wskazują na brak argumen- tów do likwidacji CKPPiP jako koordynatora obecnego systemu kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych.

W poprzednim systemie kształ- cenia podyplomowego, włącznie do końca lat 90., pielęgniarki i położne miały znacz- nie ograniczoną dostępność do obowiąz- ku stałej aktualizacji wiedzy i umiejętności zawodowych, co spowodowane było utrzy- maniem kształcenia przez CMKP, a także realizowanego przez Wojewódzkie Ośrodki Doskonalenia Kadr Medycznych. Na ograniczenia w dostępności do kształcenia podyplomowego wskazują dane statystyczne, iż w latach 1960-1999 specjalizację w danej dziedzinie pielęgniarstwa posiadało tylko 7.193 pielęgniarek i położnych.

Dotychczasowa regulacja przewi- dywała ustalanie programów kształcenia z wyłączeniem kursów dokształcających w porozumieniu z NRPiP, a zatem naczel- nym organem zarządczym samorządu pielęgniarek i położnych, w skład którego wchodzą przedstawiciele okręgowych rad

(8)

8 INFORMACJE

APEL NACZELNEJ RADY PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH Z DNIA 24 MARCA 2021 R.

W SPRAWIE WDROŻENIA SYSTEMU KONTROLI JAKOŚCI ŚRODKÓW BIOBÓJCZYCH, KTÓRE TRAFIAJĄ NA RYNEK SKIEROWANY DO:

ADAM NIEDZIELSKI - MINISTER ZDROWIA

GRZEGORZ CESSAK - PREZES URZĘDU REJESTRACJI PRODUKTÓW LECZNICZYCH, WYROBÓW MEDYCZNYCH I PRODUKTÓW BIOBÓJCZYCH

KRZYSZTOF SACZKA - GŁÓWNY INSPEKTOR SANITARNY

Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych apeluje o wdrożenie systemu kontroli jakości środków do dezynfekcji rąk i powierzchni wprowadzonych do obrotu w związku z zagrożeniem epidemicznym SARS-CoV-2.

Na polskim rynku dostępnych jest obecnie wiele dezynfektantów o nieprze- badanym laboratoryjnie składzie, wytwo- rzonych z niezatwierdzonych surowców i o niepotwierdzonej skuteczności. Do- datkowo obowiązujące regulacje prawne otwierają furtkę dla nowych przedsiębior- ców chcących produkować środki dezyn- fekujące bez przeprowadzania testów sku- teczności.

Na początku pandemii, w sytuacji kryzysu zaopatrzenia ochrony zdrowia i rynku konsumenckiego w środki biobój- cze, podjęte decyzje były niezbędne i przy- czyniły się do poprawy sytuacji. Obecnie kwestia dostępności dezynfektantów się unormowała, ale na rynku pozostaje wiele podmiotów, które oferują preparaty o nie- przebadanej skuteczności, niskiej jakości i niedostatecznie zbadanym wpływie na zdrowie ludzi. Zdarzają się przypadki po- drażnienia skóry czy też alergii. Jakość takich dezynfektantów nie jest kontrolowana, a ich producenci działają na mocy pozwo- leń tymczasowych.

W dniu 7 sierpnia 2020 r. został

opublikowany komunikat Prezesa Urzędu Rejestracji

Produktów Leczniczych, Wyro- bów Medycznych i Produktów Biobójczych w sprawie wydawania pozwoleń na udo- stępnianie na rynku i stosowanie produk- tów biobójczych, wydanych w trybie art. 55 ust. 1 rozporządzenia nr 528/2012. Daje on producentom dezynfektantów możliwość ubiegania się o ponowne tymczasowe po- zwolenie na obrót środkiem biobójczym na okres kolejnych 180 dni. Przy czym do uzyskania takiego pozwolenia nie jest wy- magane przedstawienie wyników badań mikrobiologicznych na zdeﬁniowanych w normach szczepach bakterii, wirusów, grzybów czy drożdży. W praktyce oznacza to, że na rynek nadal traﬁają również preparaty nieprzebadane, niskiej jakości.

Wspomniana regulacja prawna daje możliwości sprzedaży środków do dezynfekcji wyprodukowanych na mocy po- zwoleń tymczasowych i udostępnionych na rynku aż do czasu upływu ich terminu ważności określonego na etykiecie. Jest to równoznaczne z udostępnieniem tego typu preparatów na kilka kolejnych lat, bo termi- ny przydatności środków do dezynfekcji są szacowane średnio na 3 lata.

NRPiP wskazuje, że rozwiązaniem powinno być kontrolowanie jakości środ- ków pozostających w obrocie i surowców,

z których zostały wyprodukowane, przez in- stytucje posiadające odpowiednie kompe- tencje w tym obszarze — Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycz- nych i Produktów Biobójczych i Główny In- spektor Sanitarny — oraz zmiana regulacji prawnych, które obecnie umożliwiają no- wym producentom środków biobójczych również wprowadzanie na rynek produk- tów wytwarzanych z niezatwierdzonych su- rowców, nieprzebadanych laboratoryjnie, a tym samym potencjalnie nieskutecznych oraz szkodliwych dla zdrowia.

Proponowanie społeczeństwu środków dezynfekcyjnych wątpliwej jako- ści wpływa na narastanie niechęci do ich stosowania, co zdaniem Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych ma również swoje odzwierciedlenie w obserwowanym wzro- ście liczby zakażeń. Ponadto wskazujemy, iż środki przeznaczone do powszechnego użytku powinny być wyraźnie oznaczo- ne jako działające na wirusa SARS-CoV-2 a obok nich powinna znajdować się graﬁcz- na instrukcja dezynfekcji rąk.

Naczelna Rada Pielęgniarek i Po- łożnych apeluje o wznowienie na szeroką skalę edukacji społeczeństwa z zakresu techniki mycia i dezynfekcji rąk oraz dezynfekcji przestrzeni publicznej co również jest ważnym elementem przerwania drogi sze- rzenia się zakażenia.

pielęgniarek samorządu zawodowego pie- lęgniarek i położnych. Tym samym stanowisko NRPiP oddaje głos całego samorządu zawodowego w Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie z przedstawionymi za- łożeniami nowelizacji po zmianie ustawy program kształcenia ma ustalać zespół pro- gramowy CAW). W jego skład ma wchodzić co najmniej jeden przedstawiciel samorzą- du zawodowego pielęgniarek i położnych.

Sformułowanie co najmniej wskazuje, że zapewnienie udziału jednego członka samorządu zawodowego pielęgniarek i położnych oznacza, że wystarczający dla spełnienia tego wymogu prawnego jest

udział jednego przedstawiciela samorządu zawodowego. Członek zespołu programowego CMKP reprezentujący samorząd zawodowy pielęgniarek i położnych zgodnie z przedstawionymi założeniami ustawy zmieniającej nie musi pełnić żadnych funkcji w organach samorządu zawodowego pielęgniarek i położnych. Tym samym de facto głos samorządu pielęgniarek i położ- nych w pracach zespołu programowego CMKP nie będzie reprezentowany.

Kolejna istotna zmiana to umoco- wanie CMKP do bycia organizatorem szkolenia w zakresie kursu kwaliﬁkacyjnego, kursu specjalistycznego i kursu dokształcającego.

Istnieje poważne ryzyko, że w praktyce może to skutkować marginalizacją udziału innych podmiotów dotychczas organizu- jących kształcenie w tym zakresie i przeję- ciem tej funkcji wyłącznie przez CMKP.

Wobec powyższego Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych widząc realne zagrożenie w dostępie pielęgniarkom i położnym do kształcenia podyplomowego oraz brak argumentów organizacyjno-me- rytorycznych do proponowanych zmian, wyraża stanowczy sprzeciw wobec likwidacji Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych.

(9)

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY

OPUBLIKOWAŁ WYNIKI BADAŃ KONDYCJI ZDROWOTNEJ LUDNOŚCI POLSKI ORAZ BADAŃ DOTYCZĄCYCH INFRASTRUKTURY I FUNKCJONOWANIA SYSTEMU OPIEKI ZDROWOTNEJ. ZDROWIE I OCHRONA ZDROWIA W 2019 ROKU.

Bernard Waśko - Zastępca Prezesa NFZ ds. Medycznych Materiał pochodzi z www.nipip.pl

Analizy statystyczne Statistical analyses

Warszawa, Kraków 2020 Health and health care in 2019

Zdrowie i ochrona zdrowia w 2019 r.

Wykres 8 Pielęgniarki uprawnione do wykonywania zawodu według wieku Chart 8 Nurses entitled to perform their profession by age

0 20 40 60 80 100

Poniżej 35 lat Under 35 years

35–44 45–54 55–64 65 lat i więcej

65 years and more tys.

thousand

2011 2015 2016 2017 2018 2019

24

59

25

64

78

26 21

98

80

28 27

51

98

83

29 31

44

98

87

38 31

99

89

45 92

56

35 95 97

13 Przedstawiona w publikacji ana-

liza zawiera opis danych pozyskiwanych regularnie w ramach statystyki publicznej, dotyczących stanu zdrowia ludności,

jak również zasobów kadrowych i infrastruktury opieki zdrowotnej. Podobnie jak w poprzednich latach dotyczy ona też eko- nomicznych aspektów ochrony zdrowia.

Tekst wzbogacony jest licznymi mapami i wykresami, które obrazują wyniki przepro- wadzonych badań statystyki publicznej do- tyczących systemu opieki zdrowotnej.

W części tabelarycznej (wyłącz- nie w wersji elektronicznej) zamieszczono podstawowe dane o zdrowiu mieszkańców Polski, dane dotyczące pracowników medycznych, informacje o liczbie i działalno- ści placówek ambulatoryjnej i stacjonarnej opieki zdrowotnej, krwiodawstwa, ratownictwa medycznego oraz pomocy doraźnej, aptek i punktów aptecznych, a także wyniki Narodowego Rachunku Zdrowia opracowa- nego dla lat 2016, 2017 i 2018 oraz informacje o wydatkach publicznych na ochronę zdrowia w 2019 r.

Dane zaprezentowano zarówno dla całego kraju, jak i w układzie 16 woje-

wództw.

Tablice odnoszące się do opieki zdrowotnej opracowano głównie na podstawie wyników badań statystycznych GUS, ale także w oparciu o dane Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Spraw Wewnętrz- nych i Administracji (pracownicy medyczni, szpitale, opieka długoterminowa), Narodo- wego Instytutu Zdrowia Publicznego – Pań- stwowego Zakładu Higieny (zachorowania), Instytutu Psychiatrii i Neurologii (zakłady psychiatryczne), Instytutu Onkologii, Na- rodowego Centrum Krwi (krwiodawstwo), Instytutu Medycyny Pracy i danych pozy- skanych od wojewodów (ratownictwo medyczne). Zestawienia tabelaryczne zawie- rające informacje o wydatkach z budżetu państwa i z budżetów samorządów teryto- rialnych zostały opracowane na podstawie danych Ministerstwa Finansów

Wybrane fragmenty dotyczące pielęgniarek i położnych:

(10)

10 INFORMACJE

Zmiany w strukturze wiekowej wi- doczne były w grupie pielęgniarek i położ- nych. W roku 2019 najwięcej pielęgniarek uprawnionych do wykonywania zawodu było w wieku 45–54 lata – 99 tys. Podobnie

jak w poprzednim roku najmniej liczną gru- pę stanowiły pielęgniarki w wieku poniżej 35 lat. W 2019 r. było ich 31 tys., co stano- wiło 10,4% ogólnej liczby osób z uprawnie- niami do zawodu pielęgniarki. Nadal obser-

wujemy wzrost liczby pielęgniarek w wieku 65 lat i więcej. W 2018 r. wzrost ten był dość znaczny – o prawie 7 tys. Pielęgniarki w wieku 65 lat i więcej stanowiły 15% wszystkich posiadających prawo.

Podobne tendencje jak w roku ubiegłym wystąpiły w strukturze wieku po- łożnych. Największą grupę stanowiły położ- ne w wieku 45–54 lata – ponad 11 tys. osób.

Natomiast najmniej liczna była grupa po- łożnych w wieku 35–44 lata – niecałe 5 tys.

Położne w wieku 65 lat i więcej – stanowiły ponad 5 tys., tj. o 663 osoby więcej niż przed rokiem.

Powyższe dane potwierdzają ten- dencję starzenia się społeczeństwa, co dotyczy także pracowników sytemu ochrony zdrowia. Wyzwaniem staje się racjonalne planowanie kadr medycznych, zachęcenie odpowiedniej liczby osób do kształcenia na kierunkach medycznych, tak, aby za- pewniona była zastępowalność pokoleń w grupie personelu medycznego, a także najlepsze wykorzystanie ich potencjału zawodowego, zgodnie z potrzebami systemu oraz wsparcie rozwoju zawodowego obecnych pracowników.

(11)

Liczba pielęgniarek pracują- cych bezpośrednio z pacjentem na 10 tys.

mieszkańców w roku 2019 była najniższa w województwie wielkopolskim – 34,2 pielę-

gniarek na 10 tys. mieszkańców oraz w wo- jewództwie pomorskim, gdzie przypadały 39,3 pielęgniarki na 10 tys. osób. Najwięcej pielęgniarek było w województwie świę-

tokrzyskim – 62,7 pielęgniarek na 10 tys.

mieszkańców, w województwie podkarpac- kim – 60,3 oraz w lubelskim – 59,1.

Analiza poziomu wykształce- nia pielęgniarek i położnych wykazuje, że w 2019 r., spośród ogółu pielęgniarek pra- cujących bezpośrednio z pacjentem tytuł magistra pielęgniarstwa posiadało prawie

20 % (w roku 2018 było to 16%).

Odsetek osób z tytułem magistra w grupie położnych wyniósł w 2019 r. 23,2%

(w 2018 r. – 19,5%), wskaźnik dotyczący grupy: „pozostali z wyższym wykształceniem”

był wyrównany w obu zawodach: w zawodzie pielęgniarki wyniósł 26,8%, natomiast w zawodzie położnej – 27,2%.

Wyniki badania jednostek pomocy doraźnej i ratownictwa medycznego wskazują, że w 2019 r. załogę zespołów podstawowych, specjalistycznych i lotni- czych ratownictwa medycznego stanowiło

15 709 ratowników medycznych, 1 586 pie- lęgniarek systemu i 2531 lekarzy systemu.

W odniesieniu do zeszłego roku nastąpiło zwiększenie liczby ratowników medycznych o 941. W przypadku liczby pielęgniarek i le-

karzy systemu nadal utrzymuje się tenden- cja spadkowa wśród tej kadry ratownictwa medycznego. Liczba pielęgniarek systemu spadła w porównaniu do roku 2018 o 269 pielęgniarek a lekarzy systemu o 570 osób).

(12)

12

ZAWÓD PIELĘGNIARKI

NA PRZESTRZENI WIEKÓW

Agnieszka Klara

Studentka II roku, Kierunek Pielęgniarstwo Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Głogowie

Zawód pielęgniarki ma bogatą i długą historię sięgającą czasów przed na- szą erą. Największą istotą pielęgniarstwa jest ratowanie życia i pomoc drugiemu czło- wiekowi. Jest zawodem wymagającym bli- skiego oraz stałego kontaktu z drugą osobą, ale również umiejętności pracy w zespole.

Nieodłączną częścią tego zawodu jest służe- nie poprzez opiekę nad drugim człowiekiem od momentu jego narodzin, aż do śmierci.

W dzisiejszych czasach jest dynamicznie rozwijającym się zawodem oraz wysoce profesjonalnym dzięki wielu badaniom pro- wadzonym w tym zakresie. Dziś pielęgniarki dzięki ustawicznej nauce i szerokiemu wa- chlarzowi możliwości kształcenia podyplomowego mogą pracować nie tylko stricte w zawodzie, ale także pełnić stanowiska kierownicze, otwierać swoje własne praktyki.

Pierwsze wzmianki o pielęgniarstwie Okres przednowoczesny pielę- gniarstwa był długi i zróżnicowany. Od zara- nia dziejów człowiek opiekował się swoimi bliskimi, udzielał pomocy tym którzy tego wymagali. Najstarsze informacje pochodzą- ce z czasów starożytnych mówiły o opiece nad pacjentem głównie w domu. Opieka była świadczona przez kobiety, a wiedza przekazywana z matki na córkę [1].

Hipokrates jest uważany za ojca medycyny, jednak nie był autorem pierw- szego podręcznika medycznego. Pierwszy ślad to papirus z Egiptu długości prawie 5 metrów, napisany około roku 1700 p.n.e., a oparty na tekstach sięgających do 3200 r.

p.n.e. Autorem był egipski lekarz, astronom,

poeta, rzeźbiarz i architekt - Imhotep. Egip- cjanie wierzyli natomiast, że medycyna jest potrzebna bogom i z tego powodu nauczyli jej ludzi. Bowiem jak powszechnie wiadomo egipscy władcy nie słynęli z dobrego zdrowia. Toth był bogiem, który przekazał wie- dzę kapłanom starożytnego Egiptu [2].

Pierwsze wzmianki o profesjonalnym pielęgnowaniu pochodzą z Indii z czasów przed Chrystusem. Indyjscy leka- rze Charaka i Susutra spisali Święte Księgi Wedy opisujące proﬁlaktykę, leczenie i pie- lęgnowanie. Już wtedy w księgach zapisa- no, że do wykonywania zawodu niezbędne jest powołanie zawodowe oraz odpowiednie szkolenie. W zgodzie z hinduską kulturą zawód lekarza i pielęgniarza mogli wykony- wać tylko mężczyźni. W Grecji, w czasach przed Hipokratesem pielęgnacją zajmowały się kapłanki w świątyniach boga Asklepiosa, a następnie uczniowie mistrza. Hipokrates zawarł w swoich księgach wiele wskazówek dotyczących pielęgnowania, jak np. właści- we żywienie, nawadnianie, kompresy. Obli- gatoryjne było dla niego dbanie o chorych oraz obserwacja objawów [3].

W średniowieczu kościół odgry- wał ważną rolę w opiece nad biednymi, kie- dy w klasztorach powstawały schroniska, szpitale i szkoły. Opiekę domową sprawo- wały zgromadzenia religijne [4].

W okresie między szesnastym a dziewiętnastym wiekiem, ściśle związa- nym z okresem reformacji, duchowieństwo zaczęło odsuwać się od prowadzenia szpitali, a ich miejsce zajęli ludzie z marginesu bez przygotowania do pełnienia tych funkcji . Reformatorem tej sytuacji został francisz-

kanin św. Wincent a ‘Paulo. Założył on Zgro- madzenie Sióstr Miłosierdzia, nazwane jego imieniem. W skład zgromadzenia wchodziły młode panny, zobowiązujące się do opieki nad chorymi poprzez corocznie składane śluby. W 1862 roku siostry przybyły do Pol- ski. Rozpoczęła się trwająca 300 lat działal- ność charytatywna [5].

Rozwój pielęgniarstwa

Momentem przełomowym w rozwoju pielęgniarstwa stała się postać Florencji Nightingale, która jest określana też mianem pioniera nowoczesnego pielę- gniarstwa. Żyła w czasach, gdy zawód nie posiadał dużego prestiżu, a wykonywały go głównie kobiety z nizin społecznych o niskiej moralności. Florencja odkryła, że pielęgniarstwo jest jej powołaniem, do- prowadziła do powstania uniwersalnych zmian. Powstał pierwszy model pielęgno- wania koncentrujący się na środowisku i jego wpływie na zdrowie, wskazywał na potrzebę rozwoju naukowego i edukacji pie- lęgniarek. Z tego powodu w 1860 roku zało- żyła pierwszą szkołę dla pielęgniarek, która mieściła się w Londynie przy szpitalu św. To- masza. Jej model opieki wskazywał na po- trzebę samodzielności zawodu łączącej się z podporządkowaniem lekarzom w zakresie procesu leczenia. Zdaniem Nightingale pielęgniarstwo było powołaniem i domeną kobiet. Jej zdaniem dobra pielęgniarka powinna cechować się dobrocią, skromnością, punktualnością, mądrością i pewnością sie- bie. Jej teoria wywarła ogromny wpływ na Virginię Henderson, która ze względu na swój wkład jest nazywana matką amery- kańskiego pielęgniarstwa. W uznaniu zasług F. Nightingale zdecydowano o kontynuowa- niu jej modelu, a dzień jej urodzin (12 maja) został ogłoszony Międzynarodowym Dniem Pielęgniarki. Od 1912 roku Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża przyznaje Me- dal im. Florencji Nightingale, a w 1934 roku utworzono Międzynarodową Fundację im.

Florencji Nightingale [6].

W 1864 roku z inicjatywy H. Du- nanta powołano do życia Międzynarodowy Czerwony Krzyż (MCK). Misją była ochrona i leczenie oﬁar wojen i konﬂiktów zbrojnych.

Znacząco wpłynął on na światowy rozwój pielęgniarstwa. Dzięki inicjatywom MCK zaczęto tworzyć w Polsce pierwsze świec- kie szkoły pielęgniarskie. Pierwsze kursy dla wolontariuszek w roku 1893 prowadziło Towarzystwo Białego Krzyża z hrabiną Julią Aleksandrowicz na czele, w 1911 roku otwo- 1886 r. F. Nightingale (w środku) z klasą pielęgniarek z St. Thomas's.

Źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Florence_Nightingale PIELĘGNIARSTWO

(13)

Praca napisana pod kierunkiem dr n. med.

Elżbiety Garwackiej –Czachor Literatura

[1] Brodecka B.: W Europie i w Polsce.

Rozwój kształcenia pielęgniarek. Magazyn Pielęgniarki i Położnej 2007, 6, 12 13.

[2]

http://www.aptekarzpolski.pl/2014/08/08- 2014-farmacja-i-medycyna-w-

starozytnymegipcie/

[3] Domosławski Z.: Wprowadzenie do medycyny. Podręcznik dla wyższych szkół zawodowych, Jelenia Góra 2007, 20-25.

[4] Ślusarska B., Zarzycka D., Zahradniczek K.: Podstawy pielęgniarstwa, Czelej SP.z.o.o.

Lublin 2004, wyd. I.

[5] Dzierżak A., Motyka S., Bomba W., Dukała J.: Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a’ Paulo w Polsce (1652-2002). II Prowincja krakowska i litewska. Kraków 2002, t. II, 8 - 16.

[6] Slosorz T.: Kształcenie zawodowe pielęgniarek w ujęciu historycznym. Polski Przegląd

Nauk o Zdrowiu 4 (41) 2014, 298-299.

[7] https://www.icrc.org/en/who-we- are/history

[8]

https://www.nursingtimes.net/news/cente nary-of-the-register/life-and-legacy-of- ﬁrststate-registered-nurse-celebrated-10- 03-2017/

[9] http://www.wmpp.org.pl/pl/galeria- medalistek/77-medalistki/153-zoﬁa- bittenek.html

[10] Urbanek B.: Zawód pielęgniarki na ziemiach polskich w XIX i XX wieku. Wyd.

Makmed, Warszawa 2008, 406 408.

[11] Raport Naczelnej Rady Pielęgniarek I Położnych: Zabezpieczenie społeczeństwa polskiego w świadczenia pielęgniarek i położnych.

Https://Nipip.Pl/Raport-Naczelnej-Rady- Pielegniarek-Poloznych-Zabezpieczenie- Spoleczenstwa-Polskiego-Swiadczenia- Pielegniarek-Poloznych-2017-R/

rzono Szkołę Pań Ekonomek w Krakowie.

Zmiany prowadzące do profesjonalnego kształcenia pielęgniarek znacząco podnio- sły poziom opieki nad pacjentami [7].

Kolejnym ważnym wydarzeniem było powstanie Międzynarodowej Rady Pielęgniarek (ICN) w 1899 roku. Inicjatorką była brytyjska pielęgniarka Ethel Bedford Fenwick przy wsparciu Lavinii Dock. Pier- wowzorem tej organizacji było BNA (British Nursing Association) utworzone w 1887 r.

w celu skupienia brytyjskich pielęgniarek.

W 1953 roku ICN stworzyło pierwszy pie- lęgniarski kodeks etyki, który po licznych nowelizacjach obowiązuje do dziś. Ważnym elementem działalności ICN są kongresy odbywające się, co cztery lata, ostatni był w 2017 roku w Hiszpanii. Na kongresie omó- wiono postępy, które zaszły w tej dziedzinie w ostatnich latach. Istotnym punktem działalności jest wydawanie pisma Nursing Reviev, którego pierwsze wydanie miało miejsce w roku 1893. Obecnie ICN ma swoją siedzibę w Genewie [8].

Pielęgniarstwo w Polsce

Polskie pielęgniarstwo, aż do koń- ca dziewiętnastego wieku miało charakter pracy charytatywnej. Zajmowały się nim głównie zakonnice. Rozwój naszego rodzi- mego pielęgniarstwa jest nierozerwalnie związany z pierwszą szkołą pielęgniarstwa, założoną w 1911 r. w Krakowie Szkołą Pań Ekonomek. Wywodzą się z niej jedne z naj- sławniejszych polskich pielęgniarek, m.in.

Maria Epstein, Hanna Chrzanowska, Anna Rydlówna [4].

W okresie niepodległej Polski przy pomocy Amerykańskiego Czerwonego Krzyża zbudowano nowoczesne szkoły pie- lęgniarskie w Poznaniu i Warszawie, obo- wiązywały tu zachodnie normy nauczania.

W warszawskiej szkole nauczanie rozpoczę- ła Helen Bridge. Absolwenci obu placówek w 1925 roku utworzyli Polskie Stowarzysze- nie Pielęgniarek Zawodowych (PSPZ), w tym samym roku dołączyło ono do helsińskiej Międzynarodowej Rady Pielęgniarek Zawo- dowych (ICN). Głównym celem PSPZ było dbanie o rozwój zawodu, podnoszenie poziomu kształcenia oraz poprawa warunków pracy. Od 1929 roku pod przewodnictwem Hanny Chrzanowskiej wydawano pismo

„Pielęgniarka Polska” traktujące o różnych aspektach problemów pielęgniarskich.

Z inicjatywy PSPZ 21.02.1935 roku uchwalo-

no Ustawę o pielęgniarstwie [4].

Czas II Wojny Światowej przerwał działalność szkół pielęgniarskich oraz PSPZ, a kształcenie przeniosło się do podziemia.

Pielęgniarki natomiast towarzyszyły żoł- nierzom na froncie, organizowały szpitale polowe, przyłączały się do ruchu oporu.

Ważną postacią tego okresu jest Zoﬁa Bit- tenek uczestnicząca w działaniach kon- spiracyjnych. Oskarżona o sabotaż została wywieziona do Auschwitz, gdzie zmarła. Po- śmiertnie w 1947 roku została odznaczona medalem Florencji Nightingale [9].

Okres powojenny był trudny dla polskiego pielęgniarstwa z powodu braku personelu. Wtedy właśnie zaczęto tworzyć liczne placówki szkoleniowe: licea medyczne oraz policealne szkoły medyczne.

Umożliwiały one szybkie zdobycie kwali- ﬁkacji i uzupełnienie braków kadrowych.

Dużą rolę w kształceniu odegrało Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie utworzone w 1957 roku. W roku 1969 powstało Studium Pielęgniarstwa w Lublinie, a w 1972 roku przekształcono je w Wydział Pielęgniarski Akademii Medycznej. W kolejnych latach utworzono kolejne wydziały w Katowicach, Poznaniu, Krakowie i Wrocławiu. Pierwszą pielęgniarką z tytułem doktora była dr Jani- na Fetlińska, późniejsza senator VI i VII ka- dencji, która zginęła 10 kwietnia 2010 roku w katastroﬁe smoleńskiej [10].

Podsumowanie

Obecnie system kształcenia w zawodzie pielęgniarki został przystosowany do norm Unii Europejskiej. Pielęgniarstwo stało się samodzielnym zawodem. Obo- wiązują 3-letnie studia licencjackie. Aktu- alna sytuacja w polskim pielęgniarstwie nie kształtuje się optymistycznie, według danych Naczelnej Izby Pielęgniarek i Po- łożnych w najbliższych latach ubędzie 20 tysięcy pielęgniarek. Powody są dwojakie, jedne przejdą na emeryturę, natomiast spo- ra część absolwentek ma w planach pracę za granicą. Średnia wieku dla polskiej pielę- gniarki to około 53 lata, a na tysiąc miesz- kańców przypada tylko ok. 5 pielęgniarek.

Oznacza to, że jesteśmy w ogonie Europy.

Na ten fakt składa się kilka czynników jak niskie wynagrodzenie, zbyt duże obłożenie pracą [11]. Dlatego tak ważne jest docenie- nie tego potrzebnego dla społeczeństwa zawodu.

(14)

14

PRZYKŁADOWY JADŁOSPIS ZGODNY Z ZAŁOŻENIEM

DIETY MIND

dr n. med. Anna Felińczak

Opracowany jadłospis został przygotowany zgodnie z założeniami diety MIND. Znajdują się w nim potrawy do przygotowania których wykorzystuje się nieprzetworzoną żywności pochodzenia głównie roślinnego. W diecie MIND ogólne założenia diety śródziemnomorskiej i diety DASH uzupełniono o zalecenia spoży- cia produktów żywnościowych korzystnie wpływających na funkcjonowanie mózgu.

Szczególną rolę odgrywają w niej więc wa-

rzywa zielonoliściaste (jarmuż, szpinak, sa- łata), które, jak wskazują badania, spowal- niają pogarszanie się funkcji poznawczych, a ich największą skuteczność obserwuje się przy spożyciu co najmniej 6 porcji tygodniowo. Podobną rolę pełnią także owoce jago- dowe, takie jak czarne jagody i truskawki.

Zaleca się ponadto spożycie orzechów przynajmniej 5 razy w tygodniu.

Dieta MIND sprawdzi się u wszystkich osób, które długo pracują i żyją w cią-

głym stresie, przy dużym wysiłku umysło- wym.

Dieta MIND poza pozytywnym działaniem na mózg i układ nerwowy czło- wieka, dodatkowo sprzyja redukcji masy ciała, co stanowi niewątpliwie jej dodatko- wą zaletę. Dieta MIND jest stworzona tak, aby bez trudu i szkody dla organizmu móc stosować ją długookresowo.

LISTA produktów wskazanych

ź Zielone warzywa - przynajmniej trzy razy dziennie ź Inne warzywa - przynajmniej jedna porcja dziennie ź Produkty pełnoziarniste - przynajmniej trzy porcje dziennie ź Orzechy i nasiona - co najmniej jedna porcja dziennie ź Rośliny strączkowe - przynajmniej trzy razy w tygodniu ź Owoce - jedna porcja dziennie w tym dwie porcje w tygodniu

owoców jagodowych ź Drób

ź Ryby i owoce morza

ź Oliwa z oliwek i olej rzepakowy nieraﬁnowany ź Czerwone wino

LISTA produktów do ograniczenia

ź Czerwone mięso, a w szczególności jego przetwory - mniej niż 4 porcje tygodniowo.

ź Masło i margaryna - jedna łyżeczka dziennie ź Ser żółty - jedna porcja tygodniowo

ź Ciastka i słodycze - jedna porcja tygodniowo ź Posiłki smażone oraz dania fast food - jedna porcja

tygodniowo

Poniedziałek

ŚNIADANIE 07:00 K:353.7 / 8:24.6 / T:11.6 / WP:35.4 / F:4.6 / WW:3.5 OWSIANKA Z KIWI

Kiwi - 75 g (1 x Sztuka)

Skyr naturalny - 150 g (1 x Porcja) Orzechy włoskie - 15 g (1 x Łyżka) Płatki owsiane - 30 g (3 x Łyżka)

Czas przygotowania: 5 minut

Płatki zalej wrzątkiem odczekaj kilka minut az napęcznieją a następnie zlej nadmiar wody. Kiwi obierz, pokrój dodaj do płatków kiwi i pozostałe składniki.

KIWI - Kiwi obﬁtuje w witaminę C, która zmiejsza ryzyko zachorowania na nowotwory i wspiera układ odpornościowy.

DRUGIE ŚNIADANIE 10:30 K:417.4 / 8:8.3 / T:19.0 / WP:46.5 / F:10.0 / WW:4.7 KANAPKI Z HUMMUSEM

Chleb żytni na zakwasie - 60 g (2 x Kromka) Ogórek zielony (długi) - 30 g (0.2 x Sztuka) Hummus klasyczny - 60 g (6 x Łyżeczka) Kiełki rzodkiewki - 24 g (3 x Łyżka)

Czas przygotowania: 2 minut 1. Chleb posmaruj hummusem.

2. Nałóż kiełki i plasterki ogórka.

PIELĘGNIARSTWO

(15)

OBIAD 12:30 K:542.4 / 8:25.0 / T:19.3 / WP:59.6 / F:13.0 / WW:6.0 MAKARON ZE SZPINAKIEM, POMIDORKAMI KOKTAJLOWYMI I SEREM

TYPU FETA

Ser typu Feta LIGHT - 60 g (3 x Plaster) Makaron pełnoziarnisty - 70 g (1 x Szklanka) Czosnek - 5 g (1 x Ząbek)

Szpinak, mrożony - 200 g (2 x Garść) Oliwa z oliwek - 5 g (0.5 x Łyżka) Pomidory koktajlowe - 100 g (5 x Sztuka) Pietruszka, liście - 12 g (2 x Łyżeczka) CZEKOLADA GORZKA

Czekolada gorzka - 12 g (2 x Kostka)

Czas przygotowania: 20 minut 1. Ugotuj makaron.

2. Podsmaż szpinak na oliwie razem z wyciśniętym przez praskę czosnkiem i pomidorkami.

3. Dodaj pokruszony ser oraz makaron. Na koniec posyp posiekaną pietruszką.

SZPINAK - Szpinak jest warzywem bogatym w kwas foliowy, który wspiera układ krwiotwórczy i chroni przed anemią.

Dodatkowo obniża ryzyko chorób układu krążenia i nowotworów.

PODWIECZOREK 16:00 K:143.7 / 8:2.8 / T:4.7 / WP:20.6 / F:4.4 / WW:2.2 KOKTAJL JAGODOWO-BANANOWY

Napój migdałowy naturalny bio - 200 g (0.8 x Szklanka) Banan - 60 g (0.5 x Sztuka)

Czarne jagody, mrożone - 50 g (0.5 x Opakowanie)

Czas przygotowania: 5 minut 1.Wszystkie składniki zblendować.

JAGODY - Jagody- owoce młodości. Chronią organizm przed nowotworami, obniżają poziom cholesterolu we krwi, a także wpływają korzystnie na stan naczyń krwionośnych.

KOLACJA 19:00 K:399.4 / 8:20.8 / T:17.6 / WP:36.4 / F:10.4 / WW:3.7 SZAKSZUKA

Szpinak - 25 g (1 x Garść)

Chleb żytni razowy - 60 g (2 x Kromka) Pomidory z puszki (krojone) - 200 g (2 x Porcja) Cebula - 50 g (0.5 x Sztuka)

Oliwa z oliwek - 5 g (0.5 x Łyżka) Jaja kurze całe - 112 g (2 x Sztuka) Czosnek - 5 g (1 x Ząbek)

1. Rozgrzej oliwę i zeszklij na niej posiekaną w kostkę cebulę i czosnek.

2. Do cebuli dodaj pomidory - smaż wszystko przez chwilę aż odparuje nadmiar wody.

3. Dopraw do smaku solą i pieprzem.

4. Na pomidory wybij jajka i smaż aż zetnie się białko.

5. Pod koniec ścinania się białek dorzuć świeże liście szpinaku.

SUMA K: 1856.7 8: 81.5 T: 72.2 WP: 198.5 F: 42.5 WW: 20.1

Wtorek

ŚNIADANIE 07:00 K:318.4 / 8:23.2 / T:8.8 / WP:30.1 / F:5.9 / WW:3.0 KANAPKI Z AWOKADO I SEREK WIEJSKI ZE SZCZYPIORKIEM I

RZODKIEWKĄ Sałata - 10 g (2 x Liść) Awokado - 40 g (0.3 x Sztuka)

Chleb żytni na zakwasie - 60 g (2 x Kromka) Rzodkiewka - 45 g (3 x Sztuka)

Serek wiejski (light) - 150 g (1 x Opakowanie) Szczypiorek - 5 g (1 x Łyżeczka)

1. Chleb posmaruj awokado i ułóż na nim liście sałaty

2. Pokrój szczypiorek i rzodkiewkę, następnie wymieszaj je z serkiem wiejskim

KIWI - Kiwi obﬁtuje w witaminę C, która zmiejsza ryzyko zachorowania na nowotwory i wspiera układ odpornościowy.

(16)

16

DRUGIE ŚNIADANIE 10:30 K:374.6 8:8.0 / T:15.5 / WP:47.8 / F:9.1 / WW:4.8 CZEKOLADOWA OWSIANKA Z MALINAMI/JAGODAMI I ORZECHAMI

Maliny, mrożone - 80 g (0.2 x Opakowanie) Napój ryżowy naturalny bio - 200 g (0.8 x Szklanka) Orzechy włoskie - 15 g (1 x Łyżka)

Płatki owsiane - 30 g (3 x Łyżka) Czekolada gorzka - 6 g (1 x Kostka)

Czas przygotowania: 10 minut 1. Ugotuj płatki na napoju roślinnym

2. Maliny lub jagody i czekoladę dodaj w połowie gotowanie.

W sezonie wykorzystaj świeże owoce 3. Przełóż do miseczki i posyp orzechami

MALINY - Maliny wykazują działanie przeciwnowotworowe. Dodatkowo są świetnym źródłem witaminy C.

OBIAD 12:30 K:452.9 / 8:34.6 / T:20.9 / WP:25.7 / F:6.6 / WW:2.6

ŁOSOŚ Z PIECZONYMI BATATAMI I WARZYWAMI Łosoś, świeży - 150 g (1.5 x Kawałek) Cukinia - 150 g (0.5 x Sztuka) Papryka czerwona - 70 g (0.5 x Sztuka) Bataty - 100 g (0.5 x Sztuka)

Cebula czerwona - 40 g (0.4 x Sztuka)

1. Łososia dopraw solą, pieprzem i suszonym tymiankiem.

2. Warzywa pokrój.

3. Ułóż wszystkie składniki w naczyniu żaroodpornym.

Piecz w 200 stopniach przez 15-20 minut.

RYBY - Łosoś jest źródłem kwasów omega-3, które wspierają układ krążenia oraz układ odpornościowy.

PODWIECZOREK 16:00 K:365.9 / 8:13.8 / T:9.9 / WP:52.7 / F:5.4 / WW:5.3 ŁOSOŚ Z PIECZONYMI BATATAMI I WARZYWAMI

Łosoś, świeży - 150 g (1.5 x Kawałek) Cukinia - 150 g (0.5 x Sztuka) Papryka czerwona - 70 g (0.5 x Sztuka) Bataty - 100 g (0.5 x Sztuka)

Cebula czerwona - 40 g (0.4 x Sztuka)

1. Łososia dopraw solą, pieprzem i suszonym tymiankiem.

2. Warzywa pokrój.

3. Ułóż wszystkie składniki w naczyniu żaroodpornym.

Piecz w 200 stopniach przez 15-20 minut.

KOLACJA 19:00 K:441.5 / B:16.0 / T:8.5 / WP:67.9 / F:17.2 / WW:6.9

ZUPA KREM Z POMIDORA ZE ŚWIEŻYM SZPINAKIEM (PRZEPIS NA 2 PORCJE)

Zjedz 1 z 2 porcji

Szpinak - 50 g (2 x Garść) Pietruszka, korzeń - 50 g (1 x Sztuka) Pomidory z puszki (całe bez skóry) - 400 g (4 x Porcja) Koncentrat pomidorowy, 30% - 25 g (1 x Łyżka) Cebula - 100 g (1 x Sztuka)

Sól himalajska - 1 g (1 x Szczypta) Pieprz czarny mielony - 3 g (3 x Szczypta) Mielona słodka papryka - 5 g (1 x Łyżeczka) Oliwa z oliwek - 10 g (1 x Łyżka)

Bulion warzywny (domowy) - 500 g (2 x Szklanka) Czosnek - 5 g (1 x Ząbek)

Por - 70 g (0.5 x Sztuka) Ziemniaki - 140 g (2 x Sztuka) Marchew - 45 g (1 x Sztuka)

MAKARON PEŁNOZIARNISTY

Makaron pełnoziarnisty - 60 g (0.9 x Szklanka)

1. Warzywa obierz i umyj. Marchewkę pokrój w talarki a ziemniaki i cebulę w kostkę, pora i czosnek pokrój w cienkie plasterki.

2. Przełóż warzywa do garnka, dodaj oliwę i duś ok. 10 minut pod przykryciem mieszając od czasu do czasu.

3. Wlej gorący bulion oraz pomidory i gotuj wszystko jeszcze 20 minut.

4. Całość zmiksuj na krem, przypraw i wymieszaj dodając trochę soli, pieprzu i mielonej słodkiej papryki.

5. Przed podaniem dodaj posiekane liście świeżego szpinaku.

SUMA K: 1953.5 B: 95.5 T: 63.6 WP: 224.2 F: 44.2 WW: 22.5 PIELĘGNIARSTWO

(17)

Środa

ŚNIADANIE 07:00 K:428.4 / B:20.7 / T:11.9 / WP:48.8 / F:11.3 / WW:4.9 PLACKI WARZYWNE Z MĄKĄ Z CIECIERZYCY (PRZEPIS NA 2 PORCJE)

Zjedz 1 z 2 porcji

Papryka czerwona - 115 g (0.8 x Sztuka) Proszek do pieczenia - 2 g (0.7 x Łyżeczka) Mąka jaglana - 42 g (4.2 x Łyżka)

Oregano (suszone) - 1 g (0.3 x Łyżeczka) Oliwa z oliwek - 10 g (1 x Łyżka) Mąka z ciecierzycy - 105 g (8.8 x Łyżka)

Napój sojowy naturalny bio - 240 g (1 x Szklanka) Brokuły - 125 g (0.2 x Sztuka)

Kurkuma - 5 g (1 x Łyżeczka)

Pieprz czarny mielony - 3 g (3 x Szczypta)

Połączyć ze sobą składniki suche na ciasto, wymieszać.

Następnie dodać składniki mokre i wymieszać ponownie.

Ciasto powinno być dość gęste.

Placki można upiec lub usmażyć. W piekarniku: przełóż ciasto na placki na papier do pieczenia i piecz ok. 15-20 minut w 180 st. C (lub do zarumienienia).

Na patelni: smażyć z dwóch stron na rozgrzanej i posmarowanej olejem patelni.

WSKAZÓWKI - *do potrawy w wersji bezglutenowej, użyj bezglutenowego proszku do pieczenia.

DRUGIE ŚNIADANIE 10:30 K:192.5 / B:11.3 / T:7.8 / WP:16.4 / F:5.2 / WW:1.6 CARPACCIO Z BURAKÓW, RUKOLI I TWAROGU Z PESTKAMI DYNII

Burak - 180 g (1.8 x Sztuka)

Ser twarogowy chudy - 30 g (0.2 x Opakowanie) Oliwa z oliwek - 5 g (0.5 x Łyżka)

Sok cytrynowy - 10 g (1.7 x Łyżka) Mięta (świeża) - 5 g (5 x Łyżka)

Pieprz czarny mielony - 1 g (1 x Szczypta) Dynia, pestki, łuskane - 5 g (0.5 x Łyżka) Rukola - 20 g (1 x Garść)

1. Umyte buraki zawinąć w folię aluminiową. Piec w rozgrzanym piekarniku do 180° C przez 40-60 min., następnie obrać i pokroić w cienkie plasterki.

2. Na środku talerza ułożyć garść rukoli, dookoła poukładać na zakładkę plasterki buraków. Na sałacie ułożyć pokruszony ser. Całość skropić sosem. Posypać pestkami dyni uprażonymi wcześniej na suchej patelni.

Sos (p): W salaterce wymieszać: sok z cytryny, oliwę, posiekaną miętę oraz ulubione przyprawy.

Komentarz - Buraki wspomagają pracę wątroby. Łagodzą napięcie emocjonalne, objawy nerwicy i depresji.

Ponadto wspomagają koncentrację.

OBIAD 12:30 K:468.7 / B:20.1 / T:17.9 / WP:50.6 / F:16.3 / WW:5.1

LECZO Z SOCZEWICĄ (PRZEPIS NA 2 PORCJE) Zjedz 1 z 2 porcji

Dynia, pestki, łuskane - 20 g (2 x Łyżka)

Soczewica czerwona, nasiona suche - 72 g (6 x Łyżka) Papryka czerwona - 140 g (1 x Sztuka)

Czosnek - 5 g (1 x Ząbek) Cukinia - 150 g (0.5 x Sztuka) Pietruszka, liście - 12 g (2 x Łyżeczka) Pomidory z puszki (krojone) - 400 g (4 x Porcja) Cebula - 100 g (1 x Sztuka)

Oliwa z oliwek - 20 g (2 x Łyżka)

Koncentrat pomidorowy, 30% - 25 g (1 x Łyżka) Pieczarka uprawna, świeża - 200 g (10 x Sztuka) JABŁKO DUSZONE Z CYNAMONEM

Cynamon - 0.2 g (0 x Łyżeczka) Jabłko - 150 g (1 x Sztuka)

Czas przygotowania: 20 minut 1. P odsmaż cebulę na oliwę z oliwek.

2. Dodaj pokrojone w plasterki pieczarki oraz pokrojone w dużą kostkę paprykę i cukinię.

3. Duś około 10 minut. Następnie dodaj pomidory z puszki, koncentrat pomidorowy oraz opłukaną na sitku soczewicę i zalej wszystko pomidorami z puszki.

4. Duś aż soczewica będzie miękka (przez ok. 10 minut).

5. Dopraw solą i pieprzem. Dodaj posiekaną natkę pietruszki oraz uprażone na patelni pestki dyni.

SOCZEWICA - Soczewica to rewelacyjne źródło białka, bogactwo żelaza, potasu i błonnika, który zapewnia poczucie sytości.

1. Jabłko poddusić w rondelku pod przykryciem z odrobiną wody i szczyptą cynamonu.