Rozkład materiału Edukacji regionalnej „Rybnik na Górnym Śląsku” w szkole podstawowej
Krąg tematyczny nr Temat lekcji Treści Uwagi o realizacji
Wstęp 1. W poszukiwaniu
przygody na lekcjach edukacji regionalnej
1.Cele zajęć z edukacji regionalnej wg programu „Rybnik na Górnym Śląsku” – modyfikacji programu „Górny Śląsk …”
2.Treści kręgów tematycznych 3.Sposoby realizacji treści
4.Zasady uproszczonego fonetycznego zapisu Godki śląskiej (wprowadzenie liter ō, ô)
Pisownia fonetyczna
Mój dom rodzinny 2. „Każda rodzina jest jak drzewo…” - ja i moja rodzina
Narodziny dziecka. Dzień urodzin. Imiona i nazwiska.
Więzi pokoleniowe w mojej rodzinie.
Drzewo genealogiczne
Słowniczek - rodzina
3. Rodzina śląska jako model rodziny wielopokoleniowej?
Model rodziny śląskiej. Rodzina wielopokoleniowa.
Stopnie pokrewieństwa.
Symboliczne znaczenie rodzinnych pamiątek (listy, zdjęcia, albumy, dyplomy, kroniki rodzinne jako źrodła dziejów rodziny).
4. Tradycje świąteczne w naszych rodzinach
Od kolebki aż do grobu (chrzest, roczek, komunia św., konfirmacja, bierzmowanie, wesele, jubileusze rodzinne, Abraham, pogrzeb).
Urodziny, imieniny. Formy grzecznościowe.
Niedziela na Górnym Śląsku. Rok liturgiczny i święta religijne w moim domu, ich symbolika (Adwent, Boże Narodzenie, Wielki Post, Wielkanoc, Zielone Święta, Boże Ciało).
5. Świętowanie „od kuchni”
Tradycyjne potrawy świąteczne.Zwyczaje dożynkowe i barbórkowe, pieśni okolicznościowe (np.
górnicze).
Kuchnia śląska
6. „Furtka od ogródka” – mój dom, moje
podwórko i moi sąsiedzi.
Mój dom (familok, kamienica, blok, dom jednorodzinny) -jego dzieje i architektura. Otoczenie domu, ogród.
Nasze podwórko.
Dom ekologiczny i ekonomiczny (woda w gospodarstwie domowym, sposoby ogrzewania domu, oszczędzanie energii).
Język mojej rodziny a język moich sąsiadów.
Nasi sąsiedzi - sąsiedzkie kontakty: akceptacja „inności" („my" i
„oni" w stosunkach sąsiedzkich).
Gwarowe nazwy roślin i zwierząt
7. Moja szkoła, jej historia i tradycje
Położenie szkoły w dzielnicy, w mieście. Pochodzenie nazwy ulicy.
Historia powstania szkoły. Galeria dyrektorów, znani nauczyciele.
Architektura budynku. Patron i sztandar szkoły.
Szkolne tradycje – kalendarium roku szkolnego.
Moje miasto Rybnik
8. Rybnik – moje miasto na Ziemi. Jak opisać
położenie Rybnika?
Położenie miasta w województwie, na mapie administracyjne i fizycznej Śląska, Polski i Europy.
Określanie położenia miejscowości - czytanie map administracyjnych i fizycznych (kontynent, kraj, kraina geograficzna, województwo, powiat, gmina, sołectwo).
Praca z mapami
9. Dzielnica, w której mieszkam
Usytuowanie miejscowości w gminie, powiecie. Określanie położenia miejscowości - czytanie planu miasta.
Obiekty użyteczności publicznej, ciekawe miejsca i walory mojej dzielnicy.
ORSIP
10. W nazwach ukryte - skąd pochodzą nazwy
miejscowe?
Jakie informacje kryją siq w nazwach naszych ulic. przysiółków, pól, stawów, potoków, rzek, lasów, itp.'.' - praca z wykorzystaniem różnych źródeł informacji.
Herb miejscowości i jego symbolika. Nazwa miejscowości, nazwy wybranych ulic, przysiółków i dzielnic, lasów, jezior, stawów, potoków i rzek - ich etymologia historyczna i przyrodnicza; nazwy oficjalne i zwyczajowe.
11. Ślady historii w Rybniku
Podania i legendy związane z Rybnikiem i okolicą.Historia mojej miejscowości: najstarsze wzmianki i zapiski; zmiany przynależności państwowej; zmiany stosunków społecznych na przestrzeni dziejów. Najważniejsze wydarzenia w historii miejscowości. Wybrane fakty z historii parafii.
Postaci historyczne ważne dla społeczności lokalnej i ich znaczenie dla dziejów regionu. Patroni rybnickich ulic.
12. Śladami zabytków architektury i rzeźby
Obiekty zabytkowe: kościoły, zamki, pałace, kamienice.
Zabytki sztuki ludowej i rzemiosła artystycznego.
Zabytki działalności gospodarczej (folwarki, młyny, gospodarstwa chłopskie, zakłady przemysłowe).
Kapliczki i krzyże przydrożne. Muzea.
13. W mieście rond,
Największe zakłady pracy (w tym przemysłowe) dawniej i dziś. Osobliwości przyrodniczeskwerów, …osobliwości
„miasta z ikrą”
Regionalne środki masowego przekazu.
Parki, tereny rekreacyjne
14. Załatwiamy sprawy
urzędowe
Ważne obiekty dla funkcjonowania społeczności lokalnej:
pogotowie ratunkowe, szpital, przychodnia lekarska, policja, sąd, straż, pożarna. Siedziby władz gminy (miasta), powiatu.
15. Rybnickie krajobrazy
Miejscowości sąsiednie oraz partnerskie. Krajobraz najbliższej okolicy - elementy naturalne i wprowadzone przez człowieka.Naturalne formy terenu okolicy (góry, pagórki, doliny, równiny).
Geneza sztucznych form terenu w okolicy (np. hałd, nasypów, wyrobisk po eksploatacji piasku, kamieniołomów). Skały i gleby okolicy.
Naturalne formy terenu okolicy (góry, pagórki, doliny, równiny).
Geneza sztucznych form terenu w okolicy (np. hałd, nasypów, wyrobisk po eksploatacji piasku, kamieniołomów). Skały i gleby okolicy. Wody powierzchniowe (najbliższa rzek; staw lub jezioro).
Czystość wody.
Zbiorowiska roślinne w miejscu zamieszkania i okolicy (las, łąka.
pola uprawne, pastwisko). Uprawiane rośliny i hodowane zwierzęta w najbliższej okolicy. Ochrona przyrody. Chronione okazy i obiekty w najbliższym rezerwacie oraz parku krajobrazowym.
Gwarowe nazwy roślin i zwierząt,
Górny Śląsk -
historia 16. Z dziejów Górnego Śląska – wybrane zagadnienia
Obrazy z dziejów Górnego Śląska. W słowiańskiej wspólnocie (najstarsze siedliska ludzkie w regionie, np. grodziska Gołęszyców w Lubomi i Międzyświeciu, Podobora k. Cieszyna, opolski
Ostrówek).
Zmiany przynależności państwowej Górnego Śląska do Moraw, Polski, Czech, Austrii, Prus, Niemiec i Polski.
17. Podróż do
średniowiecznych miast śląskich
Najstarsze miasta na Górnym Śląsku (np. Nysa -„śląski Rzym".
Paczków - „śląskie Carcasonne", Bytom, Cieszyn, Opole, Racibórz, Opawa, Głogówek) - podania związane z ich historią, wzmianki w źródłach historycznych.
18. Rozwój Górnego Śląska
Początek górnictwa rud srebra, węgla kamiennego i wapienia na Górnym Śląsku. Podanie o Karolu Goduli.Wielkie osiągnięcia hutnictwa, przemysłu wydobywczego i koksowniczego.
19. Powrót Śląska do Polski
Powstania Śląskie, Plebiscyt, autonomia województwa śląskiego.Zmiany granic po I wojnie światowej.
Rozwój gospodarczy regionu w okresie międzywojennym.
Zmiany granic po II wojnie światowej Rozwój Rybnickiego okręgu Węglowego
Górny Śląsk -
geografia
20. Przyroda Górnego Śląska
Podział na krainy historyczne i geograficzne.
Położenie Rybnika i Górnego Śląska na mapie Polski.
Zróżnicowanie krajobrazu, największe miasta regionu.
Obiekty i obszary prawem chronione.
21. Świat mitów i podań śląskich
Bery i bojki – utopek i inne straszydła Skarbnik i postaci podziemi
22. Gospodarka naszego regionu
Najważniejsze bogactwa mineralne dawniej i dziś, największe zakłady przemysłowe, okręgi przemysłowe (GOP i ROP)
23. Barwy Górnego Śląska
Barwy historyczne – niebiesko-żółte,Śląsk czarny i zielony –walory turystyczno-krajoznawcze.
Osobliwości przyrodnicze, parki krajobrazowe i rezerwaty przyrody na Górnym Śląsku.
Projekt wycieczki
Górny Śląsk – kultura i społeczeństwo
24. Cztery pory roku w zwyczajach i obrzędach na Górnym Śląsku
Elementy kultury ludowej regionu odzwierciedlające zmieniające się z porami roku zajęcia ludzi.
25. Nasza piękna godka
Język współczesnych mieszkańców Śląska.Wyliczanki, przyśpiewki, teksty okolicznościowe, teksty gwarowe z lokalnej prasy, wiersze, piosenki
Podsumowanie projektu
26. Strój śląski
Tradycyjne stroje śląskie, sztuka ludowa27. To oni rozsławiali nasze
miasto i Górny Śląsk
Sylwetki Górnoślązaków – wybór
Wybitni literaci górnośląscy i piszący o Górnym Śląsku, np. G.
Morcinek. N. Bonczyk, K. Damrot, J. Eichendorff, Z.Kadłubek i in.
Ważne rody górnośląskie i ich zasługi dla regionu w zależności od historii lokalnej (np. ród Gaszynów, Strachwitzów, Thiele- Wincklerów, Hochbergów, Larischów, SchalTgotschów, Donnersmarcków, Udrowążów, Ballestremów).
Znaczące postacie Górnego Śląska związane z historią regionu (np. K.
Miarka, W. Korlanty, K. Godula. J. Baildon, H. Usmańczyk, J. Lompa, P. Stalmach. J. Szcrsznik, A. Cienciala, A. Dygacz, J. Kunia).
28. W kalendarzu imprez
Życie kulturalne w Rybniku i w regionie.Rybnickie Centrum Kultury, dzielnicowe domy kultury, Zabytkowa Kopalnia Ignacy, Zespół Przygoda, Muzeum Miejskie, …
29. Kult świętych na Górnym Śląsku
Święci i błogosławieni z Górnego Śląska
(św. Jacek, św. Jan Sarkander, bl. Czesław i bł. Bronisława i m.).
Święci łączący narody - kult św. Jadwigi i św. Jana Nepomucena na Śląsku i ich rola w formowaniu świadomości wspólnoty
regionalnej Ślązaków.
Miejsca pielgrzymkowe na Górnym Śląsku (np. Piekary, Góra św.
Anny, Pszów, Turza Śl, Kamień Śląski, Grodziec k. Ozimka).
30. Ocalić od zapomnienia
Pojecie dziedzictwo kulturowe i przyrodniczego regionu.Działania mające na celu zachowanie i ochronę dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego
Lekcja w muzeum
31. Górny Śląsk szmaragdem Europy
Podsumowanie
Szmaragd - bardzo poszukiwany, wyjątkowo cenny kamień;
ceniony czasem nawet bardziej niż brylanty.
32-35 Lekcje do dyspozycji nauczyciela
nr Temat lekcji Treści 1.
W poszukiwaniu przygody na lekcjach
edukacji regionalnej
1.Cele zajęć z edukacji regionalnej wg programu „Rybnik na Górnym Śląsku” – modyfikacji programu
„Górny Śląsk …”
2.Treści kręgów tematycznych 3.Sposoby realizacji treści
4.Zasady uproszczonego fonetycznego zapisu Godki śląskiej (wprowadzenie liter ō, ô)
2. „Każda rodzina jest jak drzewo…”
- ja i moja rodzina
Narodziny dziecka. Dzień urodzin. Imiona i nazwiska.
Więzi pokoleniowe w mojej rodzinie.
Drzewo genealogiczne
3. Rodzina śląska jako model rodziny wielopokoleniowej?
Model rodziny śląskiej. Rodzina wielopokoleniowa.
Stopnie pokrewieństwa.
Symboliczne znaczenie rodzinnych pamiątek (listy, zdjęcia, albumy, dyplomy, kroniki rodzinne jako źrodła dziejów rodziny).
4.
Tradycje świąteczne w naszych rodzinach
Od kolebki aż do grobu (chrzest, roczek, komunia św., konfirmacja, bierzmowanie, wesele, jubileusze rodzinne, Abraham, pogrzeb). Urodziny, imieniny. Formy grzecznościowe.
Niedziela na Górnym Śląsku. Rok liturgiczny i święta religijne w moim domu, ich symbolika (Adwent, Boże Narodzenie, Wielki Post, Wielkanoc, Zielone Święta, Boże Ciało).
5. Świętowanie „od kuchni”
Tradycyjne potrawy świąteczne.Potrawy charakterystyczne dla śląskiej kuchni.
Zwyczaje dożynkowe i barbórkowe, pieśni okolicznościowe (np. górnicze).
6. „Furtka od ogródka” – mój dom, moje podwórko i moi sąsiedzi.
Mój dom (familok, kamienica, blok, dom jednorodzinny) -jego dzieje i architektura. Otoczenie domu, ogród.
Nasze podwórko.
Dom ekologiczny i ekonomiczny (woda w gospodarstwie domowym, sposoby ogrzewania domu, oszczędzanie energii).
Język mojej rodziny a język moich sąsiadów.
Nasi sąsiedzi - sąsiedzkie kontakty: akceptacja „inności" („my" i „oni" w stosunkach sąsiedzkich).
7. Moja szkoła, jej historia i tradycje
Położenie szkoły w dzielnicy, w mieście. Pochodzenie nazwy ulicy.Historia powstania szkoły. Galeria dyrektorów, znani nauczyciele. Architektura budynku.
Patron i sztandar szkoły.
Szkolne tradycje – ceremoniał szkolny i kalendarium roku szkolnego.
8. Rybnik – moje miasto na Ziemi. Jak opisać położenie Rybnika?
Położenie miasta w województwie, na mapie administracyjne i fizycznej Śląska, Polski i Europy.
Określanie położenia miejscowości - czytanie map administracyjnych i fizycznych (kontynent, kraj, kraina geograficzna, województwo, powiat, gmina, sołectwo).
9. Dzielnica, w której mieszkam
Usytuowanie miejscowości w gminie, powiecie.Określanie położenia miejscowości - czytanie planu miasta.
Obiekty użyteczności publicznej, ciekawe miejsca i walory mojej dzielnicy.
10. W nazwach ukryte - skąd pochodzą nazwy miejscowe?
Jakie informacje kryją siq w nazwach naszych ulic. przysiółków, pól, stawów, potoków, rzek, lasów, itp.'.' - praca z wykorzystaniem różnych źródeł informacji.
Herb miejscowości i jego symbolika. Nazwa miejscowości, nazwy wybranych ulic, przysiółków i dzielnic, lasów, jezior, stawów, potoków i rzek - ich etymologia historyczna i przyrodnicza; nazwy oficjalne i zwyczajowe.
11. Ślady historii w Rybniku
Podania i legendy związane z Rybnikiem i okolicą.Historia mojej miejscowości: najstarsze wzmianki i zapiski; zmiany przynależności państwowej;
zmiany stosunków społecznych na przestrzeni dziejów. Najważniejsze wydarzenia w historii miejscowości. Wybrane fakty z historii parafii.
Postaci historyczne ważne dla społeczności lokalnej i ich znaczenie dla dziejów regionu. Patroni rybnickich ulic.
12. Śladami zabytków architektury i rzeźby
Obiekty zabytkowe: kościoły, zamki, pałace, kamienice.
Zabytki sztuki ludowej i rzemiosła artystycznego.
Zabytki działalności gospodarczej (folwarki, młyny, gospodarstwa chłopskie, zakłady przemysłowe).
Kapliczki i krzyże przydrożne. Muzea.
13. W mieście rond, skwerów, … osobliwości „miasta z ikrą”
Największe zakłady pracy (w tym przemysłowe) dawniej i dziś.
Regionalne środki masowego przekazu.
Parki, tereny rekreacyjne
14. Załatwiamy sprawy urzędowe
Ważne obiekty dla funkcjonowania społeczności lokalnej:pogotowie ratunkowe, szpital, przychodnia lekarska, policja, sąd, straż, pożarna.
Siedziby władz gminy (miasta), powiatu.
Przykłady pism urzędowych
15. Rybnickie krajobrazy
Miejscowości sąsiednie oraz partnerskie. Krajobraz najbliższej okolicy - elementy naturalne i wprowadzone przez człowieka. Naturalne formy terenu okolicy (góry, pagórki, doliny, równiny).Geneza sztucznych form terenu w okolicy (np. hałd, nasypów, wyrobisk po eksploatacji piasku, kamieniołomów). Skały i gleby okolicy.
Naturalne formy terenu okolicy (góry, pagórki, doliny, równiny). Geneza sztucznych form terenu w okolicy (np. hałd, nasypów, wyrobisk po eksploatacji piasku, kamieniołomów). Skały i gleby okolicy.
Wody powierzchniowe (najbliższa rzek; staw lub jezioro). Czystość wody.
Zbiorowiska roślinne w miejscu zamieszkania i okolicy (las, łąka. pola uprawne, pastwisko).
Uprawiane rośliny i hodowane zwierzęta w najbliższej okolicy. Ochrona przyrody. Chronione okazy i obiekty w najbliższym rezerwacie oraz parku krajobrazowym.
16. Z dziejów Górnego Śląska – wybrane zagadnienia
Obrazy z dziejów Górnego Śląska. W słowiańskiej wspólnocie (najstarsze siedliska ludzkie w regionie, np. grodziska Gołęszyców w Lubomi i Międzyświeciu, Podobora k. Cieszyna, opolski Ostrówek).
Zmiany przynależności państwowej Górnego Śląska do Moraw, Polski, Czech, Austrii, Prus, Niemiec i Polski.
17. Podróż do średniowiecznych miast śląskich
Najstarsze miasta na Górnym Śląsku (np. Nysa -„śląski Rzym". Paczków - „śląskie Carcasonne", Bytom, Cieszyn, Opole, Racibórz, Opawa, Głogówek) - podania związane z ich historią, wzmianki w źródłach historycznych.
18. Rozwój Górnego Śląska
Początek górnictwa rud srebra, węgla kamiennego i wapienia na Górnym Śląsku. Podanie o Karolu Goduli.Wielkie osiągnięcia hutnictwa, przemysłu wydobywczego i koksowniczego.
19. Powrót Śląska do Polski
Powstania Śląskie, Plebiscyt, autonomia województwa śląskiego.Zmiany granic po I wojnie światowej.
Rozwój gospodarczy regionu w okresie międzywojennym.
Zmiany granic po II wojnie światowej Rozwój Rybnickiego okręgu Węglowego
20. Przyroda Górnego Śląska
Podział na krainy historyczne i geograficzne.Położenie Rybnika i Górnego Śląska na mapie Polski.
Zróżnicowanie krajobrazu, największe miasta regionu.
Obiekty i obszary prawem chronione.
21. Świat mitów i podań śląskich
Bery i bojki – utopek i inne straszydła Skarbnik i postaci podziemi22. Gospodarka naszego regionu
Najważniejsze bogactwa mineralne dawniej i dziś, największe zakłady przemysłowe, okręgi przemysłowe (GOP i ROP)23. Barwy Górnego Śląska
Barwy historyczne – niebiesko-żółte,Śląsk czarny i zielony –walory turystyczno-krajoznawcze. Osobliwości przyrodnicze, parki krajobrazowe i rezerwaty przyrody na Górnym Śląsku.
24. Cztery pory roku w zwyczajach i obrzędach na Górnym Śląsku
Elementy kultury ludowej regionu
odzwierciedlające zmieniające się z porami roku zajęcia ludzi.
25. Nasza piękna godka
Język współczesnych mieszkańców Śląska.Wyliczanki, przyśpiewki, teksty okolicznościowe, teksty gwarowe z lokalnej prasy, wiersze, piosenki
26. Strój śląski
Tradycyjne stroje śląskie, Elementy stroju ludowego sztuka ludowa27. To oni rozsławiali nasze miasto i Górny Śląsk
Sylwetki Górnoślązaków – wybór
Wybitni literaci górnośląscy i piszący o Górnym Śląsku, np. G. Morcinek. N. Bonczyk, K. Damrot, J.
Eichendorff, Z.Kadłubek i in.
Ważne rody górnośląskie i ich zasługi dla regionu w zależności od historii lokalnej (np. ród Gaszynów, Strachwitzów, Thiele-
Wincklerów, Hochbergów, Larischów, SchalTgotschów, Donnersmarcków, Udrowążów, Ballestremów).
Znaczące postacie Górnego Śląska związane z historią regionu (np. K. Miarka, W. Korlanty, K. Godula. J.
Baildon, H. Usmańczyk, J. Lompa, P. Stalmach. J. Szcrsznik, A. Cienciala, A. Dygacz, J. Kunia).
28. W kalendarzu imprez
Życie kulturalne w Rybniku i w regionie – gdzie szukać informacji?Rybnickie Centrum Kultury, dzielnicowe domy kultury,
Industrialne Centrum Kultury - Zabytkowa Kopalnia Ignacy, Zespół Przygoda, Muzeum Miejskie, …
29. Kult świętych na Górnym Śląsku
Święci i błogosławieni z Górnego Śląska(św. Jacek, św. Jan Sarkander, bl. Czesław i bł. Bronisława i m.).
Święci łączący narody - kult św. Jadwigi i św. Jana Nepomucena na Śląsku i ich rola w formowaniu świadomości wspólnoty
regionalnej Ślązaków.
Miejsca pielgrzymkowe na Górnym Śląsku (np. Piekary, Góra św. Anny, Pszów, Turza Śl, Kamień Śląski, Grodziec k. Ozimka).
30. Ocalić od zapomnienia
Pojecie dziedzictwo kulturowe i przyrodniczego regionu.Działania mające na celu zachowanie i ochronę dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego
31. Górny Śląsk szmaragdem Europy
PodsumowanieSzmaragd - bardzo poszukiwany, wyjątkowo cenny kamień;
ceniony czasem nawet bardziej niż brylanty.
32-35 Lekcje do dyspozycji nauczyciela
