Cenes 50 gr.
BIULETYN POMORSKI
0
W Jj
M
WYDAWANY PRZEZ
S T O WA R Z Y S Z E N I E PRZYJACI ÓŁ P O M O R Z A
W W A R S Z A W I E
• K O N T O P. K. O. 15.325
0
ADRES: SKR. P O C Z T . 135
Rok I I
( • lllliBtttl t
H ^
W arsza w a , d n ia 15 s t y c z n i a 193-8 r o k u . R r . l . / 1 0 / " K o n to P .K .O . 1 5 .3 2 5
A ta n a z y Z a le w s k i G d y n ia .
C Z A S d z i a ł a ć .
H a s ło k o n s o l i d a c j i n a ro d u s z e r o k im echem o d b i ł o s ię t a k ż e n a P o m o rzu i n a o g ó ł n ie . m a p e w n ie a n i je d n e g o o b y w a te la n a P o
m o rz u , k t ó r y b y t e j p o t r z e b y n ie r o z u m i a ł .
J e ż e l i c h o d z i o n a s P o m o rz a n , t o w ła ś c iw ie możemy s o b ie ś m ia ło p o w ie d z ie ć , że u n a s n i e ma k ł o p o t u n a ty m t l e , i l e że s p o łe c z e ń s tw o p o m o r s k ie s k o n s o lid o w a n e ju ż j e s t od p o c z ą tk u o d z y s k a n ia n i e p o d l e g ł o ś c i , j e s t w y ją tk o w o z w a r t e , s o l i d a r n e i św iado m e swego p o s ła n n ic t w a pod w z g lę d e m p o l it y c z n y m , s p o łe c z nym , k u l t u r a l n y m i g o s p o d a rc z y m . P ró b o w a n o r o z b i ć n a s z e s p o łe c z e ń s t w o , u d a ło s ię n a w e t z ła m a ć pew ną i l o ś ć l u d z i o s ł a - b y c h c h a r a k t e r a c h , w k t ó r y c h g ło w ie z a ś w i t a ł a j u t r z e n k a z a w r o t n e j k a r i e r y , z d o b y c ia m a ją tk u i w y b i c i a s ię p o n a d p o z io m t e j p o m o r s k ie j s z a r z y z n y , j a k i e j p i ę k n e j i mimo w s z y s tk o , s z l a c h e t n e j , z w a r t e j , z g o d n e j i t w ó r c z e j . J e s te ś m y p r z e k o n a n i, że s i ę te g o b a r d z o w s ty d z ą d z i s i a j , p a t r z ą c z . p e r s p e k t y w y m i
n io n y c h c z a s ó w , k t ó r e t y l e w a lk w e w n ę trz n y c h i c ic h y c h b u n tó w w d o b rym w g r u n c ie r z e c z y s u m ie n iu w ła s n y m w y w o ła ły . J e ż e l i i c h d z i s i a j o b s e rw u je m y , w id z im y j a k g r z e c z n ie p o w r ó c i l i do d a w n ych s z e re g ó w i ja k ą c ic h ą w d z ię c z n o ś ć o k a z u ją za t o , że s i ę im n i e w y p o m in a i c h le k k o m y ś ln y c h g r z e c h ó w , i o n i ró w n ie ż z n a m i ra ze m d o b rz e c z u ją i w ie d z ą , że n a P o m o rzu i s t n i e
s t r . 2
j e t y l k o je d n a r a c j a s t a n u , w y p ły w a ją c a z t e j n a c z e ln e j z a s a d y , że P om o rze j e s t i b ę d z ie n a ro d o w o p o l s k i e , że j e s t a w a n g a rd ą n a p ó łn o c n o - z a c h o d n ic h r u b ie ż a c h R z e c z y p o s p o l i t e j , że t u n i e ma m ie js c a n a k a r ie r o w ic z o s t w o , e k s p e r y - m e n ty i e k s p l o a t a c j ę p o l i t y c z n i e d o j r z a ł e j l u d n o ś c i i że n i e m ożna d o p u ś c ić ż a d n ą m ia r ą do p r o w a d z e n ia o b y c z a jó w o b
c y c h ż y w io ło w i p o m o rs k ie m u . O s t a t n ie p r o c e s y i w y d a r z e n ia n a P o m o rz u w y k a z a ły , że n a j l e p s z y g r a c z p o l i t y c z n y , n a j b a r d z i e j
a m b itn y s ł u ż a l e c k u l t u r y w s c h o d n ie j o s t a t e c z n i e u p a ś ć m u s i, bo lu d n o ś ć p o m o rs k a k & r k u n i e u g n ie i za w sze w ie r n a swym z a
sadom s t a ł a i s t a ć b ę d z ie n a s t r a ż y p r a w o r z ą d n o ś c i, u c z c i w o ś c i i m o r a ln o ś c i w ka żd ym p r z e j a w i e ż y c i a p a ń s tw o w e g o c z y p r y w a tn e g o . R e l i g i a k a t o l i c k a w tym . w z g lę d z ie s t a n o w i p o d -
, o i -n r7v z n a ć t r z e b a , że n a s z a ma—
s ta w o w y k o d e k s p o s tę p o w a n ia i p rz y ¿ -R U >
c i e r z p o ls k a n a ty m t y l k o z y s k a ć m o że.
Czy nam p o t r z e b n a j e s t o rg a n iz a c ja r e g io n a ln a ?
C z y t a ją c a r t y k u ł y u m ie s z c z o n e w " B i u l e t y n i e '1 i s o n d u j ą c o p i n i ę n a s z y c h b r a c i p o m o r s k ic h n i e t r u d n o u s t a l i ć , ze w s z y s c y p r a g n ie m y w y jś ć n a s z e r s z e f o r u m . My t u n a P om o rzu mamy d u żo do p o w ie d z e n ia , chcem y aby n a s s ły s z a n o g d z ie p o t r z e b a , um iem y d o s k o n a le o c e n ić n a s z ą l o z y c j ę n ś w i e t l e po U t y k i n a r o d o w e j, n a s z s to s u n e k do G d a ń s k a , j a k r ó w n ie ż w s z y s t k ie e le m e n ty s k ła d a ją c e s ię n a p o z y c ję , ja k ą z a jm u je P o m o rze do r e , ż t y P o l s k i , o r a z n a m e to d ę p r a c y , z a p e w n ia ją c e j n a o d c in k u p o m o rs k im c o r a z w s p a n ia ls z y r o z w ó j m o c a rs tw o w e j p o t ę g i • p o l ą k i e j .
D la t e g o chcem y r ó w n ie ż b y ć g o s p o d a rz e m t e g o k r a j u , c h c e my aby lu d o w i p o m o rs k ie m u p r z e w o d n ic z y ł p o m o r z a n in i n t e l i g e n t , chcem y p o d n ie ś ć 'p o z io m a d m i n i s t r a c j i n a P o m o rzu p r z e z
s i l n e duchow e z w ią z a n ie n a s z e g o lu d u z w ła d z a m i, chcem y w a l
s t r . 3
c z y 6 p r z e c iw k o u m n ie js z e n iu w a lo r ó w B o m o rz a n , chcem y b r a t a ć s i ę ze w s z y s t k im i P o la k a m i d o b r e j w o l i , k t ó r z y p r z y c h o d z ą s łu ż y ć s p r a w ie P o m o rz a , za co im je s te ś m y w d z ię c z n i i u z n a je m y i c h z a s ł u g i , a l e chcem y ż ą d a ć u s u n i ę c i a - t y c h , k t ó
r z y n i e r o z u m ie ją c d u s z y i i n t e l e k t u p o m o r s k ie g o , je g o świa=fc t o p o g lą d u , p r z y n o s z ą nam rze ko m o " le p s z ą k u l t u r ę " i w yko n u j ą r z ą d y ja k g d y b y o k u p a c y jn e . Chcemy m ie ć b e z p o ś r e d n i w p ły w n a r z ą d y n a P o m o rz u , chcem y p r z y j ą ć n a s i e b i e o b o w ią z e k i o d p o w ie d z ia ln o ś ć w ty m k i e r u n k u i ju ż d z i s i a j 'mo
żemy z a p e w n ić ze s p o k o je m , że w ów czas n a P o m o rzu s k o ń c z ą s i ę p r o c e s y s t a r o ś c i ń s k i e , p o d n ie s ie s i ę o r g a n i z a c j a p r a c y i p r a w o r z ą d n o ś ć , s k o ń c z y s ię w y p a c z a n ie c h a r a k t e r ó w i p r z e p a ś ć m ię d z y lu d e m a a d m i n i s t r a c j ą , ż y c i e p u b l i c z n e z y s k a n a p o w a d z e , t e c h n i k a p r a c y u p r o ś c i s i ę z n a c z n i? , a k a r t o t e k i s t a n ą s i ę z b y t e c z n e .
P o p r z e z n a s z ą , o r g a n iz a c ję chcem y p o w y ż s z e h a s ła w p ro w a d z ić w c z y n i dać s i ę p o z n a ć l u d n o ś c i c a ł e j P o l s k i , bo n i e w y s t a r c z a ją nam c z c z e p o c h w a ły i s u p e r la t y w y w y g ła s z a n e n a o f i c j a l n y c h b a n k ie t a c h lu b p r z y in n y c h o k a z ja c h , ab y z a r a z p o te m u s ły s z e ć , z d a n ia w o jn a r o w ie z o w s k ie l u b ż y c z e n ia u p a m ię t n ie n ia n i e p o c z y t a l n y c h w ycz y n ó w p r z y b y ł y c h p o l i t y - k i e r ć w w u z n a n iu i c h n ie w y b r e d n y c h z a s łu g o k o ł o , o r g a
n i z a c j i P o m o rza / w z g ó rz e K i r t i k l i s a / . P o tr z e b u je m y w ła s n e j p r a s y , k t ó r a s t a n o w iła b y tu b ę d u s z y p o m o r s k ie j, a ż e b y u w y
p u k l i ć z n a c z e n ie P o m o rza d l a p a ń s tw a p o d ka żd ym w z g lę d o m , a r ó w n o c z e ś n ie z w a lc z a ć z ł e s ą d y i o p i n i ę o l u d n o ś c i p o m o r s k i e j , t a k c z ę s t o s p o ty k a n e w p r a s i e .
A że b y n i e b y ć g o ło s ło w n y m , n i e c h a j m i p o s łu ż y za p r z y k ł a d n a s t ę p u ją c y d o w ó d : !7 n u m e rze 3 6 0 I . K . C . z d n ia 33 , x TT 1 9 3 7 r o k u z n a l a z ł s i ę a r t y k u ł p i ó r a S t a n is ła w a M io d u s z e w s k ie
s t r . 4
g o p . t . ‘'Na s z la k u p o l s k i e j t o l e r a n c j i " P o d t y t u ł z c y k lu :" P o m o r z e w s f e r z e o b c y c h w p ły w ó w ", W tym że a r t y k u l e a u t o r z w ra c a uwagę na n ie b e z p ie c z e ń s tw o n ie m ie c k ie , k t ó r e g o s ł u s z n ie d o p a t r u je s ię w f a k c i e , że "B ro m b e rg i D ir s c h a u ma s z e r u je w N o ry m b e rd z e " i że n ie m ia s z k i na P o m o rzu r o z w i j a j ą o ż y w io n ą d z i a ł a l n o ś ć p o l i t y c z n ą . F a k t t e n t r z e b a n i e s t e t y z a p is a ć na k o n to n a s z e j o f i c j a l n e j p o l i t y k i z a g r a n ic z n e j.
J e ż e l i je d n a k a u t o r u w a ża , że p o m o rze z n a jd u je s ię v/ s f e r z e o b c y c h w pływ ów d la t e g o , że m i s t r z f r y z j e r s k i z S t a r o g a r d z ie w i t a s w o ją k l i j e n t k ę n ie m k ę s ło w a m i: " G u te n T ag G n ä d ig e F r a u " lu b , ż e c h ło p ie c n ie u m ie ją c y w d o d a tk u p o n ia m ie c k u p o d n o s i na w id o k a u t a tr a n z y to w e g o rę k ę w g ó rę i t o d la ż a r t u , j a k sam a u t o r p r z y z n a je , że g ó r a l s P o d k a r p a c ia , m a z u r lu b p o le s z u k t r u d n i e j s z y j e s t do p o z y s k a n ia n i ż dawny m ie s z k a n ie c P om orza i że na s k u t e k t e j a k c j i o s i e d l e ń c z e j , a k c ja g e r m a n iz a c ji P om o rza i d z i e na m a r
n e , t o wówczas a u t o r n ie t y l k o że p o p e ł n i a k a r d y n a ln y b ł ą d , p o l e g a ją c y na, c a ł k o w i t e j n ie z n a jo m o ś c i n ie m có w z j e d n e j s t r o n y i P o
m o rz a n z d r u g i e j s t r o n y , r-le w rę c z nas o b r a ż a , N ie m cy n ie d z iw ią s ię t e j a k c j i o s ie d le ń c z e j na P o m o rz u , g d y ż d o b rz e z n a ją s i ę na k o l o n i z a c j i , d z i w i ą s i ę t y l k o te m u , że w w ie k u b u d u je s i ę t e go r o d z a ju " p o n i a t ó w k i " i c o f a s i ę k u l t u r ę m a t e r i a ln ą na P om o rzu o k i l k a w ie k ó w w s t e c z , a my p o m o rz e n ie p r z y z n a je m y im r a c ję , g d y ż ża d n ą m ia r ą n ie mopemy s i ę z ty m p o g o d z ić , a że b y s i ę t w o r z y ło na t a k eksponow anym o d c in k u K r a j u s i e d l i s k o n ę d z y i b ie d y l u d z k i e j 0
Ow f r y z j e r na w y p a d e k , g d y zew O jc z y z n y p o w o ła go p o d b r o ń , w a łc z y ć b ę d z ie do o s t a t n i e j k r o p l i k r w i o k a ż d ą p ię d ź s w e j u k o c h a n e j z ie m i p o m o r s k ie j, i n i e w o ln o u m n ie js z a ć je g o w a r t o ś c i n a ro d o w e j d l a t e g o , że ro z m a w ia z n ie m k ą po n ie m ie c k u ,, Z r e s z t ą k a ż d y P o la k c h ę t n ie p rz e m a w ia do o b c o p le m ie ń c a w je g o j ę z y k u , j e ś l i go
✓
z n a . To j u ż j e s t n a s z a wada n a ro d o w a , m a ją c a c e c h y ś m ie s z n o ś c i,
i t r . 5
g d y s i ę s ł y s z y , j a k p o la c y we' w ła s n y m k r a j u r o z m a w ia ją obcym w s p ó ln ie im znanym ję z y k ie m n p . fr a n c u s k im ,, a n g ie ls k im c z y r o s y js k i m . A u t o r - z u p e łn ie z a p o z n a je , że n ie t y l k o p o le s z u k n ie u le g n ie g e r m a n iz a c ji, a le że p e r ł ę p o m o rs k ą K o r o n ie P o l s k i e j p r z y n i e ś l i w d a rz e w ła ś n ie p o m o rz a n ie o s i e d l i od w ie k ó w -n a t e j z ie m i i o n i s k u t e c z n ie o p a r l i s i ę g e r m a n i z a c j i , mimo że ic h d r ę c z o n o na. w s z y s t k ie s p o s o b y , le g o p r z e c ie ż b l i ż e j u z a s a d n ia ć n ie p o t r z e b a .
Z po w yższe g o w y n ik a , że n ie w y s t a r c z y p r z © je c h a ć p r z e z Pom orze i wydawać o je g o l u d n o ś c i o p i n i i do p r a s y , k t ó r a w k o n s e k w e n c ji m y ln ie in f o r m u je i p r z e d s t a w ia c z y t e l n i k o w i l u d n o ś ć p o m o rs k ą ja k o e le m e n t n ie p e w n y p o d w zg lę d e m narodow ym . J e ż e l i na tym o d c in k u p i l n i e b ę d z ie m y ś l e d z i ć p r a s ę , d o ś ć c z ę s t o s p o tk a m y s ię z u je m n y m i s ą d a m i, zaw sze o p a r t y m i na n ie z n a jo m o ś c i s to s u n k ó w na P om o rzu, m usim y s o b ie s tw o r z y ć pewnego r o d z a ju p o g o to w ie p ra s o w e , k t ó r e o d e p rz e m n ie j lu b w ię c e j ś w ia dome a t a k i na n a s z ą lu d n o ś ć *
B ę d z ie t r z e b a r ó w n ie ż .omawiać na sze z a d a n ia p ro g ra m o w e , a że b y w y k a z a ć , że n i e c h o d z im y na c z y im ś p a s k u p o lit y c z n y m i że n i e n a d a je m y s i ę do t e g o , a że b y s ta n o w ić d r a b in ę do c u d z y c h k a r i e r p o l it y c z n y c h .
A w ię c do p r a c y , bo c z a s j e s t d r o g i l ■
ha P om orzu j e s t m ie js c e t y l k o d la l u d z i s o l i d n y c h ł
s t r i 6 W acław S i g u r s k i
T o ru ń
0 K O N S E K W S K T 1 , 4 P __
G O S P O D A R C Z . £ •
P o tę g ę n o w o cze sn e g o p a ń s tw a n ie m ie r z y s ię o b e c n ie t y l k o i l o ś c i ą w o js k a , - r e z e r w a m i l u d z k im i i s to p n ie m u z b r o j e n i a . V w o j«
n i e o b e c n e j j e s t t o w s z y s tk o za m a ło o ‘W y s ta rc z a na p ie r w s z y o d r u c h na p r z e c i w d z i a ł a n i e p ie rw s z e m u im p e to w i n a p a s t n ik a , zawo
d z i je d n a k w w o jm ie na p r z e tr z y m a n ie » W tedy s ię g n ą ć t r z e b a do w s z y s t k ic h r e z e r w u a r ó w d u c h a i zasobów g o s p o d a rc z y c h n a ro d u *
P r z y g o to w a n ie - w ię c dc w o jn y n o w o cze sn e g o o rg a n iz m u p a ń s t wowego .p o le g a n i e t y l k o na s z k o le n iu r e z e r w l u d z k ic h i z a p e łn ia
n i u m a g a z y n ó w .m o b iliz a c y jn y c h , a le n a s t w a r z a n iu dla, ż y c ia g o s p o d a rc z e g o t a k i c h w a ru n k ó w , k t ó r e b y u m o ż liw ia ły u r u c h o m ie n ie b r a k u ją c y c h w k r a j u g a ł ę z i w y t w ó r c z o ś c i, a c a ło ś ć u n i e z a l e ż n i a
ł y od j a k i c h k o l w i e k o b c y c h w p ły w ó w , z a g r a n ic z n y c h c z y k r a jo w y c h . Ż o ł n i e r z a p o ls k ie g o p r z e n ik n ą ć m u s i z u p e łn a św ia d o m o ść ze za ¿ego p le c a m i d y m ią k o m in y w y łą c z n ie p o l s k ic h f a b r y k , p r a c u ją c y c h d l a je g o o b r o n n o ś c i o r a z , że a p a r a t p o ś r e d n ic z ą c y w d o s t a w a c h , d la a r m i i j e s t w s t u p r o c e n ta c h p e w n y , P o l s k i .
O d n o s i s i ę t o n i e t y l k o do d z ie d z in y w o js k o w e j, a le do c a ł o ś c i ż y c ia g o s p o d a rc z e g o g b o p r z e c ie ż m ianem t a k zwanego p o t e n c j a ł u w o je n n e g o o k r e ś la m y n i e t y l k o ś c i s ł y p r z e m y s ł w o je n n y , a le sumę g o s p o d a r k i n a ro d o w e j' z j e j z d o ln o ś c ią w y tw ó rc z ą o b e c n ą i m o ż n o ś c ią d o s to s o w a n ia i p r z e s t a w ia n ia p r o d u k c j i do za d a ń c z e k a ją c y c h j ą w p r z y s z ł o ś c i .
Gdy do wymagań t a k i c h p r z y m ie r z y m y n a s z e ob ecne w a r u n k i, s t w ie r d z im y , j a k n a d z w y c z a j s k ro m n ie p r z e d s t a w ia snę n a s z e cj z -i q i a j e N ie p o z o r n ie p o d w z g lę d e m i l o ś c i i j a k o ś c i .
/
A j a k w ty m skrom nym f o lw a r k u p r z e ja w ia s i ę p o ls k a m y ś l , p o l s k i c z y n i p o lś k a w o la ?
N ie r z u c a s i ę n a w e t w o c z y .
T aka p e s y m is ty c z n a ocena nasuw a s ię p r z y a n a l i z i e c a ł o k s z t a ł t u n a s z y c h s to s u n k ó w g o s p o d a r c z y c h .
Są je d n a k pewne o d c i n k i , k t ó r e d o p u s z c z a ją p r o m ie ń n a d z i e i na le p s z ą p r z y s z ło ś ć .
S ta n o w ią j e z ie m ie z a c h o d n ie ,a ś c i ś l e w o je w ó d z tw a p o z n a ń s k ie i p o m o r s k ie , g d z ie j u ż n ie może c a ł y a p a r a t g o s p o d a r c z y , a le je g o p r z e w a ż a ją c a c z ę ś ć j e s t w d y s p o z y c ji r d z e n n ie p o l s k i e j . V/ n a j n i e k o r z y s t n i e j s z y c h w a ru n k a c h , k ie d y c a ła p o tę g a m o c a rs tw a ś w ia to w e g o z j e go a g e n tu r a m i p o lit y c z n y m i, g o s p o d a r c z y m i i s p o łe c z n y m i p r z e c iw s t a w i a ł a s ię p o ls k ie m u o d r o d z e n iu n a r o d o w e m u , p o t r a f iły z ie m ie t e w y
tw o r z y ć r o d z im y s t a n p o s ia d a n i a , k t ó r y w z w y c ię ż k ic h p r ó b a c h z d a ł s w ó j e g z a m in ż y c io w y .
O b e c n ie , k ie d y ż y c ie g o s p o d a rc z e s p e c j a l n i e na P om orzu z a t r a c i ł o s w o ją dawną d y n a m ik ę ro z w o jo w ą i z n a la z ło s ię w im p a s ie ,s z u K a ono now ych d r ó g ro z w o jo w y c h .
J e d n ą z n ic h t o p r z e s i e d la n i e c z ę ś c i k u p ie c tw a p o m o r s k ie g o , z w ła s z c z a e le m e n tu m ło d s z e g o na k r e s y , g d z ie s p e ł n i a p i o n i e r s k ą r o - l ę o d ż y d z e n ia h a n d lu i n a d a n ia mu s t r u k t u r y z a c h o d n ie j.
P o ls z c z e n ie a p a r a t u p o ś r e d n ic z ą c e g o s ta n o w i p ie r w s z y , a ja k ż e d o n io s ły e ta p w u r z e c z y w is t n ie n iu z a s a d n ic z e j t e z y , ż e we w ła s n y m domu g o s p o d a rz e m w in ie n b y ć t y l k o e le m e n t p o l s k i .
S t w i e r d z ić je d n a k t r z e b a , ż e t a k i e z d o b y w a n ie o b c y c h t w i e r d z m e z a d a w a la n a s z y c h a m b ic y j n a ro d o w y c h . J e s t t o t y l k o c z ą s tk a p r a c y n a k t ó r e j mogą s i ę w y ła d o w a ć n a s z e w ypró bo w a ne w t y c h w a lk a c h z d o l n o ś c i .
P i e m o n t p o l s k i s t a ć n a w i ę k s z e
c z y n y .
s t r . 7
s t r .8
D la te g o t e ż k a r d y n a ln ą z a s a d ą p o l s k i e j r a c j i s ta n u w in n o , b y ć p o p ie r a n ie p o ls k ie g o ż y c ia g o s p o d a rc z e g o na P om orzu we w s z e lk ic h fo rm a c h je g o o b ia w ó w ,c z y t o k u p ie c .tw e « ¡ p r z e m y s łu ,r z e m io s ła ,c z y t e ż r o l n i c z a .
S t w a r z a ją c im dogodne w a ru n k i, r o z w o jo w e , R z e c z y p o s p o lit a umac n i a z je d n e j s t r o n y s w o ją p o z y c ję m o c a rs tw o w ą .n a d B a łt y k ie m , z d r u g i e j w y tw a rz a r e z e r w u a r s i ł e k s p a n s y w n y c h ,m a ją c y c h t r a d y c j ę , z d o ln o ś c i i a m b ic ję u c z e s t n ic z e n ia w k o n ie c z n y m i s k u te c z n y m wy
ś c ig u p r a c y w w a lc e o p e łn ą s u w e re n n o ś ć N a ro d u P o ls k ie g o .
W w a lc e o t e i d e a ł y , k t ó r e j s k u te c z n o ś ć d e c y d u je o n a s z e j.m o - c a r s tw o w p ś c i w p r z y s z ł o ś c i m u s i b y ć s tw o r z o n y j e d n o l i t y f r o n t w s z y s t k ic h tw ó r c z y c h s i ł n a ro d o w y c h . W p s y c h ic e N a ro d u P o ls k ie g o m u s i z d o b y ć p e łn e o b y w a te ls tw o za sa d a ,ż e o b y w a te l s p e ł n i a s w ó j o b o w ią z e k n i e t y l k o na o d c in k u w o jsko w ym i u r z ę d n ic z y m , a le t a k że z równym s k u t k ie m w p r z e m y ś le , h a n d lu i r z e m i o ś l e . . Z g in ą ć mu
s i n a s t a w i e n i e , p o k u tu ją c e , je s z c z e z daw nych czasów s z la c h e c k ic h , że z a jm u ją c y s i ę h a n d le m ,r z e m io s łe m lu b p r a c u ją c y w p r z e m y ś le n a jm u je g o r s z ą p o z y c ję s o c j a l n ą .
W s p o łe c z e ń s t w ie m uszą s i ę n a r e s z c ie w y z w o lić s i ł y , k t ó r e wy
t w o r z ą p o l s k i ś w ia t o p o g lą d g o s p o d a r c z y , o p a r t y na i n t e r e s i e n a r o dowym i z a c h o d n ic h m e to d a c h d z ia ła n ia »
Te z a s a d y m uszą z n a le ś ć s w o je u j ś c i e w k o n s e k w e n tn ie p r z e p r o w a d z o n e j p o l s k i e j p o l i t y c e g o s p o d a r c z e j.
R e a li z a c j a t y c h z a ło ż e ń n i e j e s t m o ż liw a bez w s p ó łu d z ia łu p a ń s t w a , k t ó r e g o r o l a n i e może s i ę k o ń c z y ć t y l k o na w y p o w ie d z e n ia c h p l a t o n i c z n y c h .
N ie mogą n a s b o w ie m z a d o w o lić s ło w a 'a l a : " w a lk a e k o n o m ic z n a i o w s z e m ". Mamy p ra w o i o b o w ią z e k d o m a g a n ia s i ę w im ię d o b rz e p o j ę t e j r a c j i s ta n u c z y n ó w ,b o t e t y l k o p o s ia d a ją w a lo r m o n e ty
o b ie g o w e j.
* s t r . 9
R o la p a ń s tw a w now oczesnym o r g a n iz m ie z b io ro w y m je s t . t a k p r z e w a ż a ją c a ,ż e n ie można s o b ie w p r o s t w y o b ra ż a ć je g o n e u t r a l n o ś c i na je d n y m ,a a k ty w n o ś c i na d r u g im o d c in k u . N ie można p r z e c ie ż je d n y m o k ie m p a t r z e ć na ró żo w o a d r u g im na c z a r n o .
G o sp o d a rka p a ń s tw a na r o z m a it y c h o d c in k a c h m u s i b y ć j e d n o l i t a . Pom orze a z n im c a ła P o ls k a c z e k a . . .
J ó z e f S a r o ta W arszawa
C O 0 N A S P I S Z A ?
A k tu a ln o ś ć Pom orza c i ą g le w P o ls c e w z r a s t a . N ie mamy n a m yś
l i a k t u a ln o ś c i, s t a n o w ią c e j " c r e d o " d z i s i e j s z y c h p o l it y k ó w c z y e k o n o m is tó w g o s p o d a r c z y c h . D a ją s i ę zau w ażyć z a in t e r e s o w a n ie z ie m ic ą p o m o rs k ą w ś ró d s z e r s z y c h s w e r s p o łe c z e ń s tw a - n i e k o n i e c z n i e k ie r o w n ic z y c h fa c h o w c ó w . O d k r y to na z le k c e w a ż o n y m p r z e z P o ls k ę s z la c h e c k ą Pom orzu od żyw czy r e z e r w u a t s i ł n a ro d o w y c h -
i n t u i c y j n i e o d g a d u ją c ,ż e t o z m ie s z a n ie k r w i na P om o rzu w y tw o r z y lu d n o ś ć d y n a m ic z n ą .
C o ra z c z ę ś c i e j s p o ty k a n y w p r a s i e a r t y k u ł y , t r a k t u j ą c e o kw e
s t i a c h p o m o r s k ic h . B a rd z o p o c ie s z a ją c y o b ia w . B ędzie m y s i ę s t a r a l i n o to w a ć t e w s k a ź n ik i z a in te r e s o w a ń " o k o ło p o m o r s k ic h " . P r z e c in a ją c w ię c d o ty c h c z a s o w y b ie g p u b l i c y s t y k i , z w i ą z a n e j z Pomorzem z a c z n ie m y od a r t y k u ł u p .W ł.P n ie w s k ie g o ,d r u k o w a n e g o w 53 n r . " P r o s t o z M o s tu " z r . u b .
T y t u ł je g o b r z m i:" W e s e le k a s z u b s k ie i k a s z u b s k ie r o z d r o ż e " . N ie b ę d z ie n y s i ę wdawać w o m a w ia n ie s t r e s z c z e n ia te g o u t w o r u , g d y ż n i e to j e s t ideow ym trz o n e m a r t y k u ł u . Z t r e ś c i w id o w is k a w y ła w ia a u t o r z d a n ie "K a ż d y d o b ry K aszub a j e s t ró w n o c z e ś n ie d o b rym P o la k ie m " - a t o j e s t d la n ie g o a n t y t e z ą r z e c z y w i s t o ś c i - r z e c z y w i s t o ś c i k a s z u b s k ie j. J a k a ż t o r z e c z y w is t o ś ć ? " K a s z u b i s ą na r o z d r o ż u " - s t w ie r d z a p . P n ie w s k i. T ezę t r z e b a u d o w o d n ić .
s t r .1 0
I o to n a s t ę p u je k o n f r o n t a c j a t y c h h a s e ł , j a k i e c h c ia łb y g ł o s i ć z d e s e k s c e n ic z n y c h B e r n a r d S y c h ta - z d r u g im k i e r u n k ie m " r o z d r o ż a " . K a s z u b i z g a d z a ją s i ę na p u n k c ie d ą ż e n ia do s z c z ę ś c ia P o m o rz a n ,a le d a l e j r o z b i e g a j ą s i ę . J e d n i / j e h - d a w n ie j A n t o n i A braham i D e r ć o w s k i/ w łą c z a ją do te g o p r o gram u P o ls k ę , u w a ż a ją c s ię . za i n t e g r a l n i e z . n i ą z w i ązany c l i . D ru d z y - w y k lu c z a ją t e n m om ent. K to s ą c i d ru d z y ? A u t o r c y - t u j e z d a n ia z m ie s ię c z n ik a k a r t u s k ie g o " Z r z e s z K a s z u b s k a "
/ n r . 11 z u b . r . / F r a n c is z k a B ie s z k a - p o d k r e ś la ją c id e o w y c h a r a k t e r a r t y k u ł u : " M y K a s z u b i n i e je s te ś m y żadnym to w a re m tu z in k o w y m a n i t a n d e t ą p r o d u k c y jn ą . J a k k a ż d y in n y n a ró d , w ram ach o g ó ln o - lu d z k ic h mamy s p e ł n i ć r o l ę d z i e j o w ą " . . .
"C e le m naszym j e s t z o s ta ć so b ą p r z y p e łn y m u d o s k o n a le n iu . I
C e l t e n m u s i o d p o w ia d a ć d u c h o w i s ło w ia ń s k ie m u i le ż e ć na l i n j i p ra w d z iw y c h in t e r e s ó w k a s z u b s k ic h . M u s i b y ć n a s z w ła ^ sny .R d z e n n ie k a s z u b s k i . " I in n y - na z d a n ie p r z y j ą c i e l a , ż e w s z y s c y K a s z u b i b ę d ą m u s i e l i s i ę s t a ć t a k i m i P o la k a m i j a k w W a rs z a w ie - o d p a r ł K a s z u b a :M u s ie li, by kre w w ypom pować, a p o l s k i e j wpom pować, wówczas .może by K a s z u b i s t a l i s i ę Po
l a k a m i , a l e znowu s e r c e b ę d z ie po sw o je m u b i ł o , z te g o je d » n a k n i c n ie b ę d z ie . Z a d a je w ię c s o b ie a u t o r p y t a n i e . " C z y ż - by je s z c z e je d n a m n ie js z o ś ć n a ro d o w a ? T rz e b a s i ę w ię c z a - ty m z a p y ta ć Kaszubów z K a r t u z , d o k ą d d r o g a ,c z e g o p r a g n ą , c z e go żąda j ą , t r z e b a po w y ja ś n ie n ie z w r ó c ić s i ę do o r g a n iz a c y j K a s z u b s k ic h , t r z e b a z a g a d n ie n iu s p o jr z e ć p r o s t o w o c z y - i t r z e b a j e ro z w ią z a ć ..
Cóż w ię c odpow iem y p *P n ie w s k ie m u ?
N i e w ą t p liw ie b a r d z o f r a s o b l i w e z a g a d n ie n ia .P rz e d e w s z y s t k im n a le ż a ło by z m n ie js z y ć t r o c h ę g r o z ę s ta n o w is k a ., j a k ą w y - s u g e r o w a ł a u t o r . O b e c n ie , k ie d y je s z c z e prze zyw a m y w z r u s z e n i a
s t r .1 1
z p i ę k n e j , s y m b o lic z n e j d e f i l a d y K aszubów p r z e d p .M a r s z a łk ie m Rydzem - Ś m ig ły m - chcemy w ie r z y ć i w ie rz y m y ,ż e je d n o ś ć w ś ró d K aszubów i "to t a k a , j a k ą o g lą d a liś m y — i s t n i e j e . K ie w y k lu c z a ny . o c z y w iś c ie te g o r o d z a ju w yp a d k ó w , j a k i e p r z y t o c z y ł p .P n ie w - s k i . K s ię ż y je d n a k p o d pewnym k ą te m ^ id z e n a a p a t r z e ć na n i e . P e rs p e k ty w y h is t o r y c z n e tłu m a c z ą do pewnego s t o p n ia t e f a k t y : T r u d n o ,b y w t a k w y tr w a le i t a k d łu g o nie m czo n ym s p o łe c z e ń s tw ie k a s z u b s k im - n ie w y tw o r z y ły s i ę pewne z a ła m a n ia , o d k s z t a łc e n ia na t l e p r z y n a le ż n o ś c i n a r o d o w e j, z w ła s z c z a - t r z e b a p a m ię ta ć - s p o łe c z e ń s tw o t o p r z e w a ż n ie n i e w y k s z t a łc o n e , b e z o p i e k i zew
n ę t r z n e j - w p r o s t p r z e c iw n ie r r iż c i " P o la c y w .W a rs z a w ie ".
A t e r a z weźny pod uwagę n a jw a ż n ie js z y a s p e k t — t e r a ź n i e j s z o ś ć . K a s z u b s k a t e r a ź n i e j s z o ś ć j e s t ż a ło s n a . Że n i e s ą t o na w i e t r z e w ią z a n e r e f l e k s j e - z a jr z y jm y do a r t y k u ł u w " Ą . B . C . "
w n r . 3 / 9 p . t . " K a s z u b i w a lc z ą " . A r t y k u ł t o n j e s t sm utnym ro z w a ż a n ie m na te m a t c o d z ie n n y c h s to s u n k ó w p o ls k o —g d a ń s k ic h z uw w z g łę d n ie n ie m p o z y c j i , j a k ą w n ic h o d g r y w a ją K a s z u b i. O tó ż tym lu d z io m , k t ó r z y ja k o a u t o c h t o n i n a j b a r d z i e j o d c z u w a ją na s o b ie o s t r z e g e r m n n iz a c y jn y c h zapędów - w y t r ą c a s i ę z r ę k i n a j p r y m it y w n ie js z e ś r o d k i o b ro n y . " P r z y je ż d ż a ją do G dańska m i ę t u s i , g a d a ją z N ie m ca m i w r ę k a w ic z k a c h , a t u t r z e b a n a s z e j k r z e p y p o m o rs k ie j , w a lk a z N ie m c a m i d l a nas n i e p ie r w s z y z n a . Many l u d z i d z i e l n y c h ,w y k s z t a łc o n y c h , a w s z y s t k ie s ta n o w is k a po za h i e r a r c h i ą k o ś c ie ln ą s ą d l a na s z a m k n ię te . Na c a ły m Pom orzu mamy ja d n e go P o m o rz a n in a - d y r e k t o r a g im n a z ju m ,a w in n y c h d z i a ła c h
ł
je s z c z e g o r z e j - n ie ma a n i je d n e g o ra d c y k o le jo w e , o P om orzan n i n a , a n i w yż s z e g o s ą d o w n ik a ,a n i .s k a rb ó w c a . B u r m is t r z ó w t o swo
ic h mamy, o w s z e m ,a le żadnego s t a r o s t y . D la c z e g o t a k j e s t , c z y je s te ś m y k o l o n j ą , c z y - P o l s k a t a k b ie d n a , ż e na s do n ic z e g o n ie d o p u s z c z a , a sama n ie po t r a f i s11.1 d a l e j ¡"P o m o rz e n i e c h c e b y ć
s t r .12
k o lo n ią , r z ą d z o n ą w y łą c z n ie p r z e z l u d z i , n i e z n a ją c y c h t u t e j s z y c h s to s u n k ó w . O s t a t n ie p r o c e s y C z a rn o c k ie g o i T w a rd o w s k ie go , z a p r z e p a s z c z e n ia m ilio n o w y c h sura na p ra s o w e e fe m e ry d y sana.
c y jn e p o d n ie c a ją n a s t r ó j r o z g o r y c z e n ia . Z je d n e j s t r o n y N ie m cy h u l a j ą w G d a ń s k u , r o z w ija ją a g i t a c j ę h i t l e r o w s k ą na Pomo
r z u ^ d r u g i e j s t r o r y - o b o ję tn o ś ć n a s ła n y c h u r z ę d n ik ó w " .N a suwa s ię w ty m m ie js c u c ie k a w y p r o b le m . K r z y c z y s i ę p r z e z z ł o t e t r ą b y
w.
u s z y P o m o rz a n o m :"W y ś c ie r d z e n n i P o la c y ,w y o s t o j e wy b a s t io n y , w y . . . i ty m p o d o b n ie - a w k o n s e k w e n c ji ? . . : "P o z o s t a ń c ie k o c h a n i, p r z y w a s z y c h s i o ł a c h i b e t a c h , - wy i d z i e c i w asze - a ir y s p ro w a d z im y l u d z i . in n y c h - / t e r a z l o g i c z n i e w y p a d a ło by u z u p e łn ić t P o la k ó w / . N i e w ą t p l i w i e - f a k t y , k t ó r e p o r u s z y ł p . P n ie w s k i może w o g ó le swego w y tłu m a c z e n ia p s y c h o
lo g ic z n e g o n i e p o t r z e b u ją - s ą t a k i m i , j a k j e p r z e d s t a w i ł . A l e n i e w ą t p l i w i e t a k ż e , ż e f a k t y p o d o b n e m o g ł y / i m o g ą /z t a k ie g o p o d ło ż a w y r o s n ą ć . 0 ty m t r z e b a p a m ię ta ć . A tym cza se m o w i l u d z ie n ie mogą t r w a ć w s t a g n a c ji, b o { " S p o łe c z e ń s t w o p o m o r s k ie n a u c z y ło s i ę w a lc z y ć z N ie m c a m i,m a z n im i i d z iś p o r a c h u n k i i z d a je s o b ie s p r a w ę ,ż e w a lk a może w i n n e j p o s t a c i , a l e t r w a o k a ż d ą p ię d ź z ie m i, o d u s z ę d z ie c k a . W w y o b r a ź n i w a rs z a w ia k a s p o r y o G dańsk to c z o n o d a w n ie j w G e n e w ie , t e r a z w ' B e r l i n i e , P o
m o r z a n in zna z im i e n i a i z n a z w is k a s z y k a n o w a n y c h w G dańsku r o c a k ó w , c z ę s t o s ą t o je g o k o l e d z y , k r e w n i , l u b p r z y j a c i e l e . P o m o rz a n ie . p r o w a d z i w a lk ę z N ie m c a m i u s i e b i e na t e r e n i e R .P . G d a ń s z c z a n in - K aszub a w a lc z y z a w z ię c ie w c i e n i u s w a s t y k i, o b y d w a j r o z u m ie ją s i ę d o b rz e " . Z d a je s i ę , z e po r o z w a ż e n iu t y c h momentów z a g a d n ie n iu te m u o d w a ż n ie s p o jr z y m y w o c z y - a le w s e n s ie o d w ro tn y m n i ż t o r a d z i ł p . P n ie w s k i. Bo ty m c z a sem p o d c z a s n a s z e j n ie o b e c n o ś c i - s p o g lą d a ją o d w a ż n ie i c e lo w o za n a s . . . N ie m cy - n a s i - n i e s t e t y - c i ą g l e m is t r z e na
ty ra p o lu - r o z d a ją c z a p o m o g i w ra z z le g it y m a c j a m i h i t l e r o w s k i m i / s i c / .
E yó m o ż e , że k w e s t ia k a s z u b s k a n a s z k ic o w a n a b y ł a t u t a j w z b y t o s t r y c ł i k o n t u r a c h . L e p i e j je d n a k in i e c o c z y p r z e s a d n ie r o z w h r t e , h i ż j e c a ł k o w i c i e z a m y k a ć ,b y s i ę r o z b i ć o p ie r w s z y le p s z y m u r , p ie r w s z ą 'le p s z ą p r z e s z k o d ę . g L e p i e j b y t e p a p ie ro w e d y s p u ty b y ł y t y l k o p a p ie r o w y m i,b y c o r a z b a r d z i e j n i e z g a d z a ły s ię z r z e c z y w i s t o ś c i ą , a ; w k o ń c u z a w is ły w s f o r z e n i e a k t u a l n o ś c i , a n a c h r o n iz m u - ja k o t y l k o d y s p u t y .
Oby n i e z a g ł u c h ł w c a ł e j P o ls c e r y t m k a s z u b s k ic h k ro k ó w ', d e f i l u j ą c y c h n a ś w ię c ie 1 1 -g o l i s t o p a d a i j a k p o g ło s t y c h ' k r o k ó w - b i c i e zg o d n e w s z y s t k ic h p o l s k i c h s e r c ,z w r ó c o n y c h
k u P o m o rz u . ' ■ L
B e r n a r d K u la ,
! W arszaw a
0 C % I S T Ą H O E 0 T Ę
O s t a t n i n u m e r ś w ią te c z n y '’B i u l e t y n u " k o s z t o w a ł " R e d a k c ję "
d u ż o t r u d u . P i s z ę " r e d a k c ję " w c u d z y s ło w ie - bo j a k t a '"R e d a k c ja " w y g l ą d a , d o w i e d z i e l i s ię K o le d z y , z f e l i e t o n u k o l . B e - r e ś n i e w i c z a „ B i u l e t y n ;w n ie z n a n e " , Q u id q u id i d e s t,m u s z ę w ra z .z s e n io r a m i P o m o rza n a m i t u w W a rs z a w ie s ie d z ą c y m i s t w i e r d z i ć ,
że n a s z a m ło d z ie ż a k a d e m ic k a w y c h o d z i ł a ,ze s i e b ie , ż e b y w y je c h a ć n a G w ia z d k ę z B iu le t y n e m ła d n y m . M ło d z ie ż y t e j n a le ż y s i ę p e łn e u z n a n ie „ N ie o c z e k iw a n ie kom uś z a l e ż a ł o n a ty m .ż e b y t ę m ło d z ie ż s k r z y w d z i ć . P o ja w i ły s i ę b o w ie m w n i e k t ó r y c h g a z e ta c h n a p a ś c i n a B i u l e t y n . N i e będę t u o d p o w ia d a ł n a m e r y to r y c z n e z a r z u t y , b o t r u d n o j e s t d y s k u to w a ć co do t e z y nam z a r z u c a n e j, że P o m o rz a n in b ę d ą c y u r z ę d n ik ie m w P o ls c e m u s i b y ć ; a k u r a t k a r ie r o w ic z e m b ą d ź t e ż , ż e S to w a r z y s z e n ie P r z y j a c i ó ł P o m o rza w W a rs z a w ie , s k u p ia ją c e j a k w iado m o m ło d z ie ż a k a d e m ic k ą p o m o r
s k ą , o r a z t y c h P o m o r z a n ,k tó r z y :s t u d i a ju ż u k o ń c z y l i , p o w s t a ł e z d a w n ie js z e g o A kadem . K o ła P o m o rz a n ,k tó r e m u r e f o r m y j ę d r z e - je w ic z o w s k ie u n i e m o ż l i w i ł y d a ls z ą e ę y s t e n c ję ja k o o r g a n iz a c j i m i ę d z y u c z e ln ia n e j, że S to w a r z y s z e n ie j e s t s a n a c y jn ą ja k ą ś k o m ó rk ą .
To są z a r z u t y g ł u p i e .
C h o d z i. m i je d n a k o m e to d y n a s z y c h z a c n y c h p r z e c iw n ik ó w . Tu m u s z ę • p o w ie d z ie ć k i l k a s łó w do c z anow nego p a n a n i e z n a j o m e g o , k t ó r y n o t a t k do g a z e t y p o d a ł. O t ó ż w i d z i s z d r o g i . c h ło p ie
s p ra w a s i ę ma t a k : " B i u l e t y n h o ł d u j e z a s a d z ie o d p o w ie d z ia ln o ś c i i n d y w i d u a l n e j " , D la t e g o bo w B i u l e t y n i e k a ż d y a u t o r p o d a je
. s t r . L 3
s t r » l 4
s w o je n a z w is k o , im ię i m ie js c e z a m ie s z k a n ia .P o co to ? P o p r o s t u po t o , ż e b y w z i ą ł p e łn ą o d p o w ie d z i ln o ś ć za t o , c o p is z e i t o n i e t y l k o n a t e r a z , a n a za w s z e * W te d y , k t o ma c o ś k o n t r a b u s i s i ę o p r z e ć a lb o n a m a t e r i a l e p r z e z a u t o r a n a p is a n y m ,a lb o n a g r u n t o w n e j z n a jo m o ś c i a u t o r a , w ka żd ym b ą d ź r a z i e k o n t r a m u s i b y ć r z e c z o w a . J e ż e l i c h c e s z z a . ty m ,s z a n o w n y n ie z n a jo m y p r z e c i w n i k u c o ś s k o n t r o w a ć , c o j e s t p o d p is a n e n p . p r z e z e m n ie / t o o p r z y j s i ę n a ty m co n a p is a łe m , t a k a k o n t r a b ę d z ie d l a m n ie b a r d z o p r z y je m n a ,b o n u ż o tw o r z y s z m i o c z y n a r z e c z y , k t ó r y c h sam n i e s p o s t r z e g ł e m , j e ś l i s p o s t r z e g ę s w ó j b łą d , b ę d ę c i w d z ię k c z n y z a u w a g ę . J e ś l i n a t o m ia s t b ę d z ie s z c h c i a ł u ś w ia d o m ić i p r z e s t r z e c in n y c h , ż e je s t e m c z ło w ie k ie m z ły m ,n o t o m u s is z m n ie z n a ć ,m u s is z z a ty m s p y t a ć s ię l u d z i ze Ś l i w i c , c z y k o le g ó w z P e lp lin a , C h e łm n a , c z y z c z a s ó w s t u d e n c k ic h w W -w ie , c z y z p r a c y z a w o d o w e j,w k a ż d y m b ą d ź r a z i e l u d z i , k t ó r z y m i e l i o k a z ję n a m n ie b l i s k o w p r a c y p a t r z e ć . W te d y p o w o ła s z s i ę n a o p i n i ę t a k i c h t o l u d z i i s t w i e r d z i s z , ż e je s te m z ł y . T a ką r o b o tę nazyw am c z y s t ą . M u s is z je d n a k t a k i e s w o je t w i e r d z e n ie p o d p is a ć . W ła ś n ie o t e n p o d p is c h o d z i. J e ż e l i s i ę n i e p o d p i s z e s z , a m ó w is z ź l e o k i m ś , t o j a nazyw am t o r o b o t ą b r u d n ą , g o d n ą m a ły c h l u d z i , a l e n i e P o m o rz a n .
J a k i e są k o n s e k w e n c je n i e b r a n i a o d p o w ie d z ia ln o ś c i z a t o ,
co s i ę p i s z e ? .
D a je s i ę p r z e z t o p o le do n a jr o z m a it s z y c h s z w i n d l i . J e s t n a p r z y k ła d r z e z ą m o ż liw ą , ż e b y j a k i ś z ł o d z i e j a s z e k za k i l k a
s r e b n ik ó w k r a d ł c z e ś ć p o rz ą d n e m u c z ło w ie k o w i. J e s t t o w i e l k i e n ie b e z p ie c z e ń s t w o r o z p a n o s z e n ia s ię z ł a . A n ie c h t a k i z ł o d z i c ja s z e k s i ę p o d p is z e i je s z c z e d o d a , g d z ie m ie s z k a ,w te d y l u d z i e , k t ó r z y go z n a ją ,m o g ą je g o sło w o m n i e w i e r z y ć . No n i e ? R z e c z z
j e s t z r e s z t ą ja s n a i mam n a d z i e j ę , ż e z r o z u m ie liś m y s i ę . P r z y p u s z c z a m , że j e s t e ś c z ło w ie k ie m c e n n y m ,n ie s t w a r z a j w ię c p o z o r ó w , ż e n im n i e j e s t e ś .
S łó w k i l k a je s z c z e do K o le g ó w w i m i e n i u R e d a k c j i , P r z e p r a szam y ’w s z y s t k ic h t y c h , k t ó r z y o b u r z y l i s i ę n a b e z p o d s ta w n e z a r z u t y i d a l i te m u w y ra z b ą d ź p r z y s y ł a j ą c a r t y k u ł y do B i u l e t y n u "w o d p o w ie d z i” b ą d ź w l i s t ą c h do R e d a k c j i . Za s ło w a u z n a n ia d z ię k u j e m y , a r t y k u ł ó w je d n a k n i e u m ie ś c im y . J e s te ś m y p r z e c i e ż z je d n e g o g n ia z d a i t a k i e c z y i n n e „ s p ie r k i " m o g ą s i ę w r o d z i n i e z d a r z y ć . W ty m je s z c z e n i e ma t r a g e d j - i . J e ż e l i w s z y s c y b ę d z ie m y p o s tę p o w a ć p o p o m o rs k u t o j e s t j w n ie , s z c z e
r z e i p r o s t o , t o z a r z u t y s ię w y j a ś n i ą . W p ra w d z ie i n a s t u w W ar
s z a w ie z a s k o c z y ła t a n ie p r z y c h y ln a n o t a t k a ty m w i ę c e j , ż e s t o łe c z n a p r a s a n a ro d o w a m a ją c m o żność o b s e rw o w a n ia n a s z b l i s k a d a ła p r z y c h y ln e o n a s w z m ia n k i, n ie t r z e b a je d n a k s ą d z ić ,ż e ś m y w p a d l i n a ja k ą ś g e n ia ln ą m y ś l u t w o r z e n ia Z w ią z k . P o m o rza n ;m y
t u w W a rs z a w ie w ie m y ,ż e p o d o b n e o r g a n iz a c je n a in n y c h t e r e n a c h d z i a ł a j ą j u ż od d a w n a , i s t n i e j e b o w ie m Z w ią z e k P o d h a la n ,/n a w e t w T o r u n i u / , K o ł o W iln ia n , Z w ią z e k P o la k ó w Z ie m i C z e r w iń s k ie j i
s z e r e g in n y c h i d l a te g o t o p e w n ie P o m o rz a n ie w P o ls c e t a k ma
ł o m a ją do p o w ie d z e n ia ,b o n i e są z o r g a n iz o w a n i. N ik o m u n i e ś n i ł o s i ę w y s tę p o w a ć p r z e c iw k o t a k im t o o r g a n iz a c jo m , ja k o b y s ię w y s łu g iw a ły t a k i e j c z y i n n e j p a r t i i p o l i t y c z n e j - d o p ie r o , g d y
P o m o rz a n ie c h c ą s ię w z ią ć do k u p y , t o h a jż e n a S o p lic ę .
D la te g o t o mamy p r o ś b ę do K o le g ó w ,b y n i e p r z e jm o w a li s ię p o d o b n y m i t r u d n o ś c i a m i . J e ż e l i b ę d z ie m y s ł a b i , n i k t z n a m i n i e b ę d z ie s ię l i c z y ł , s i l n i p r z e c iw n ik ó w zaw sze z n a jd z ie m y .
Obok t y c h p r z y k r y c h w s p o m n ie ń mamy w n a s z e j p r a c y s p o ro j a s n y c h c h w i l , k i e d y t o w id z im y , ż e z a d a n i a , j a k i e s o b ie p o s t a w i ł B i u l e t y n w s k ro m n y m 'p ie rw s z y m n u m e r z e ,a m ia n o w ic ie b y ć ł ą c z n i k i e m m ię d z y P o m o r z a n a m i,g d z ie k o lw ie k o n i s i ę z n a j d u j ą , s i ę
s p e łn ia ją . O d z y w a s ię s t a r a g w a r d i a , k t ó r a dawno j u ż ma p o z a so b ą swe r a d o ś c i i t r o s k i ż y c ia a k a d e m ic k ie g o , a o j e j d z i a ł a l -
ś c i ś w ia d c z ą s t a r e j u ż k s i ę g i o r g a n i z a c y j a k a d e m ic k ic h .P o z w a la m y s o b ie u n i e ś c i e je d e n t a k i l i s t :
„ S e r d e c z n ie d z ię k u ję za n a d e s ła n y n u n e r ś w ią te c z n y B i u l e t y n u P o m o r s k ie g o .P r z e c z y t a łe m go z n a d z w y c z a jn ą r a -
r a d o ś c ią . Z t y c h a r t y k u ł ó w b i j e m o c , k t ó r a k r z e p i . N a r e s z c i e b u d z i s i ę P o m o rz a n in i p rz e m a w ia sw oim tw a rd y m g ło s e m , n i e k r z y c z y , n i e w o ła a je d n a k - b ą d ź c ie te g o p e w n i - s ł u c h a ć go b ę d ą w c a ł e j P o ls c e .T o j e s t p o c z ą t e k w a l k i , k t ó r ą w y g ra m y , w a l k i w k t ó r e j Zachód, p o k o n a W schód .
Oby j a k n a jp r ę d z e j w s z y s c y p r a w d z iw i P o m o rz a n ie z ł ą c z y l i s i ę we w s p ó ln y m w y s i ł k u !
Z a s y ła m s e r d e c z n e p o z d r o w ie n ia
D r .G - o d fr y d K a c z a n o w s k i b y ł y p r a z e s A k . K o ła P om o rzan
Lwów 5 / 1 . 3 8 . w W a rs z a w ie . "
^gRqgfg-t-vgwrrry?
-rnrSRcrssttM?.- : - =4S X t . - l B i ; rs i .1 i - t * * ' -**t**r'
S t r . l g K R O F 1 K .A .
Prasow y?' B i u Ö ^ u ! P lS • » « “ " " » » c d * na "F u n d u s z 1 • W is n ie w s k i — a d w .T o ru ń
2 . K o m kcw ski - k s . d z . S k a r l i n 3 . A .& .P . - P oznań
4 . K e m p iń s k i J . K s . - K a to w ic e 5 . C h m ie le w s k i San - C hełm no 6 . G o łę b ie w s k i Z y g . - »
7 . k i t k o - Wo k i J ó z e f - Ś l iw i c e 8 / o i o r o w o arsza.wą
9 . C h u d z iń s k i H . K o t . - G d yn ie l o . S t e i n o o r n Adam — W arszawa la . . . S p ic n a ls k i I n z , - G ró d e k 1 3 . Je.ka A u g . - W ejherow o l a . W it k o w s k i L e on - B r o d n ic a
1 4 . Nowak A n t o n i l e k . - G dyni© ' ’ 1 5 . Bank Ludowy - K a r t u z y
l o . Pa« twa K s . D r „ - G ru d z ią d z 1 7 . J o n a s Ddm.N a c z . - T o ru ń
1 8 . C h ła p o w s k i Roman - W a r s z a w a ■ l S . K l e j n A d o l f - S o p o ty
2 0 . J a g a l s k i - C z e rs k 2 1 . R e d ig e r A . D r . - Tczew 2 2 . Szuman H . K s . - 3 t a r o g a r a 2 3 . B i e l i ń s k i K . - G dyni©
f j - ' ® « ™ 8 B r o d n i e a / z b i o r . / 2 6 . R o lb x e c k i P i o t r - Kow alewo
2 6 . K in k a w »Inż< - L ą k o rz 2 7 . K o n w iń s k i J a n - G d y n ia 2 8 . J a s k u l s k i L e o n - P oznań 2 9 . C h r o s to w s k i J e r z y P ło c k S o . S z u k a ls k i K . P r o f . - K o ś c ia n 3 1 . K ie d r o w s k i W ł. - G d y n ia ' 3 2 . J i l l a r A l e n s . l n ż . - In o w r o s ła w 3 3 . C z e r s k i J . S ę d z ia - Nowe
.M .S o g a e z e w s k i K o n ra d - R e m b e rtó w - 3 5 . O t le w s k i Roman ~ G dyni©
3 6 . C e jr o w s k i A . - P oznań
3 7 . M a tu s z e w s k i J e r z y - G dyni©
3 8 . B i e l e c k i - G d y n ia ■ 3 9 . K r e f t k s . D r . - T u c h o la 4 0 . K a c z a n o w s k i D r . - Lwów 4 1 . N o w ic k i N a d le ś n .
4 2 . Z a rz ą d M i e j s k i - 4 3 . Radź i ń s k i F e l ik s 4 4 . S a d z ią g - G d yn ia 4 5 . B y c h o w s k i - »
4 6 . P i o t r n . D r , - Poznań 47 . K o sche nb a.hr - Łysków 4 8 .Ś m ie le w e k i B e r n a r d - 49 .Hozakow’s k i e j a rz y Adw g o . S c h u lz i r a n c i s z e k — S l. R y n ie w ic z K u r a t o r -
- Gniewówo T o ru ń
— Lwov\/
•zł,. 2 o . -
fi 5 . -
?.t.: 6 . -
ff u •*-cz
11 , 5 . - ft ' 5 . -
Tf -5
ff .1 9 1 .,- T! l o . - fi l o . -
n 2 . -
tf 3 . -
?r 3 . -
n r-
G • —
M 6 • -
!1 II II II U Tf It M ff rt n n n n f!
T!
n ti fi ti
ti.
i i i i
n M ti fi fi
3 . - 5 • ~ l o . ~ l 0 .~
l o . - u • —c;
K..J • —r, 3 1 . 5 o •
3 . - 3 . - l o . - 5 . - 3 . - 3 . - 5 • -
5 . - 5 . - o • -c:
l o . ■ 5'.
l o o . - tf 5 .
ff eho
i fi O
,,fck i p r . P r o f . fi •5
• Lwów fi * l o~i9
'• - G dyni© tf
G d y n ia tf l o9
T o ru ń ff l o
ir 1 r
s t r .17
54.S ckm an - T o ru ń z ł ■ 5. -
5 5 . G ie rsze w ski - T o ru ń T f 5 . -
5 6. G ro n o w s k i . K s . - T o ru ń t f • 5. - 5 7 -P rą d z y ń ą k a - S ę p ó ln o TT 2 . - 5 8 . K o to w s k i A lfo ń P - Warszawa n ■ 5 . - o G .R a s z e ja Ł . P r e z. - T o r u ń / I r a t a '" l o . - . 6 o . J a n u s z k ie w ic z D y r . - " ' u 2 5 . - 6 1 . K o t l i ń s k l - ■T o ru ń u . 2 o. - 6 2 . S i g u r s k i W. - " T t l o . -
.6 3 ..M aćkow iak ;M g r- Tonuń f f l o . -
6 4 . K . N . - W ąbrzeźno ' ?J l o . -
6 5 . S i k o r s k i J . - Chełm no T l l o . - 6 6 .B y c h le v i;s k i J . - T o ru ń T l 5 . - 6 7 . R a d tke M g r. - T o r u ii t t 2 o .~
6 8 . P a s t e r n a c k i Mgr-. - T o ru ń ! l l o . -
6 B .W i'ś n ic k i B ru n o n - M 2 .5 o
7 d . ? r e t k o w s k i K s . - P e l p l i n t f l o . - 7 1.Sw x ą tk ie w i c z - Chełmno . n 5 . - 7 2 .W d z ię c z k o w s k i E y r . - G d y n ia f f l o . - 7 3 . W it t k e S t e f . - G d yn ia ir 5 . -
7 4 .K ie d r o v v s k i W. " T t 3 . -
75..B udyń W ł. -■ G d y n ia f f l o . -
7 6 . N e h r ijjg V»ł* - Ś liw ic e n o • C .~ 7 7 . R o s e n t r e t e r P r o f . ---C hełm no n. 5 . - 78 . D r z e w ie c k i - Gniewkowo 1! 2 5 . -
79 .:N .IT. - B r o d n ic a ■ fi 2 . -
S o .D u n a js k i :K s .D r . - S w ie c ie n , 3 . -
S l. E e r k J a n ; u 5 . -
8 2 .K .P o m .S .S .G .H . - W arszawa f f 3 . -
8 3 . Neuman D r . - Nowe n l o . -
8 4 . B o rk o w s k i Nowe n 5 . -
8 5 . D u n ik o w s k i - Nowe u 2 . -
86 • J a ż d że w sM - Nowe u ' 5 . -
87 .W ojno w scy - Nowe
8 8 . R o g a c z e w s k i K s . - Gdańsk
T l 5 . -
T f l o . - 8 S .N " N " . -- G d a ń s k . T t 2 o . - S o .B u r z y ń s k i - G dańsk ■ ł f 5 , -
„ S i . S e d z i c k i - Gdańsk II 2 . -
9 2 . Z b io ro w e - G dańsk f f 8 .5 o
9 3 .N .N . - K o ś c ie r z y n a f f 5 o . - 9 4 . Ł u k o w ic z o w n a - K o ś c ie r z y n a t t ■5. - 9 5.G r a je w s k i J . - W arszawa t ! 5 • - S S . S e id e l S t . - W arszawa T t 3 . - 9 7 . K r ó lik o \ « s k i J n z . - W arszawa Tl 5, - ' 9 8 .K o z ło Y i/s k i K s .K a n . - T o ru ń T t ■ 2 o. -
9 9 .N .N . - W arszawa, f f 3.5o
lo o . A k a d . K o ło - C z e r s k f f . 5. - Na "F u n d u s z P ra s o w y " z a d e k la r o w a l i: l.G łó w c z e w s k i Adw. - Nowe z ł . 5 o. - 2..J a c k o w s k i H . - P oznań ł f 5 o. - 3 . J a s k ó l s k i L . - " f f •“1:0 •
4 .R e g a lą - P oznań T f 5. -
5 . D z ię g ie le w s k i P oznań f f l o . - 6 . G ra cz A .N o t . - S ę p ó ln o T l L)0 « •“
7 . W y s iń s k i I n ź . - LutÓYtfko f f 2 o. -
S powodu b r a k u m ie js c a z m u s z e n i je s te ś m y c ią g d a ls z y l i s t y o fia ro d a w c ó w z a m ie ś c ić w n a s tę p n y m n u m e rz e .
s t r . 1 8
O D R E D A K C J I .
SPRAWA FUNDUSZU PRASOWEGO.
J a k K o le d z y z d z i s i e j s z e j l i s t y s k ła d e k w id z ą , s p r a w a w ła s n e g o o r g a n u i n t e l i g e n c j i p o m o r s k ie j c ie s z y s i ę c o r a z w ię k s z y m z ro z u m ie n ie m .M o ż e rn y K o le g o m d o n ie ś ć z r a d o ś c ią , ¿ e n a F u n d u s z P ra s o w y w p ły n ę ła d o ty c h c z a s suma z ł . 1 9 0 7 , 5 0 . J e s t t o ju ż p o k a ź n a k w o ta .C z y c z a s ju ż r o z p o c z ą ć w y d a w a n ia m ie s ię c z n ik a w f o r m ie d r u k o w a n e j? J e s te ś m y z d a n ia , ż e je s z c z e n i e .'W praw dzie B i u l e t y n d ru k o w a n y b y łb y r e p r e z e n t a t y w n i e j a z y , j e d n a k , do m om entu z o r g a n iz o w a n ia s i ę l e p i e j n i e r o b i ć d u żo h a ł a s u . D l a l u d z i d o b r e j w o l i s t a r c z y B i u l e t y n P o w ie la n y $k t ó r y b ę d z ie s ię u k a z y w a ł co dwa t y g o d n ie . W m ię d z y c z a s ie p r z y g o t u jm y s o lid n e 'p o d s t a w y fin a n s o w e i r e d a k t iy jn e d l a p r z y s z łe g o n a s z e g o o r g a n u .
N a r a z ie t e d y zw ra ca m y s i ę do w s z y s t k ic h t y c h , k t ó r z y ' B i u l e t y n o t r z y m u j ą , a je s z c z e n i c n a F u n d u s z P ra s o w y n i e n a d e s ł a l i b y s ię z d e c y d o w a li, a lb o n a s z F u n d u s z c z y h n io p o p r z e ć , a lb o t e ż n i e c h n a p is z ą k a r t k ę , ż e b y ś m y im B i u l e t y n u n i e n a d s y ł a l i . M u s z ą s o b ie b o w ie m K o le d z y , u ś w ia d o m ić , s k ą d s i ę b i o r ą a d r e s y do k t ó - r y c h w y s y ła m y B i u l e t y n . Z e b r a l i s ię k o le d z y w r ó ż n y c h o ś r o d - kcach a k a d e m ic k ic h i p o d a l i sw ych z n a j o rnych. T a k ic h „ ą b o n e n tó w "
B i u l e t y n u b y ło c o ś ^ z 1 3 0 . W c ią g u 4 m ie s ię c y l i c z b a ' t a w r o s ł a do 1 0 0 0 ._ B i u l e t y n ś w ią t e c z n y r o z s z e d ł s i ę w 1 5 0 0 e g z e m p la r z y , a i t o n i e w y s t a r c z y ło n a w y s ła n ie ty m w s z y s t k i m , k t ó r z y p o d c z a s S w ii| t c h c i e l i o tr z y m a ć n u m e r g w ia z d k o w y .
A d re s ó w o s ó b ,d o k t ó r y c h w /g z d a n ia n a s z y c h p r z y j a c i ó ł n a l e ż a ło b y w y s y ła ć B i u l e t y n , j e s t s p o r o . ' W śród t a k i e j t o l i c z b y ncapewno B i u l e t y n n ie k t ó r y m s i ę n i e p o d o b a .T y c h t o w ła ś n ie p r o
s im y o z a w ia d o m ie n ie n a s o ty m , b o t o nam u ł a t w i a p r a c ę .G d y b y z e c h c i e l i , m o g lib y nam z w r ó c ić k o s z t B i u l e t y n u ju ż o tr z y m a n e g o , l i c z ą c 25 g r . z a n u m e r z w y k ły i 50 g r . z a n u m e r ś w ią t e c z n y - p r o s im y p r z y ty m p o t r ą c i ć s o b ie za z a w ia d o m ie n ie o n i e p r z y s y - ł a n iu _ 1 5 g r . , n i e b ę d z ie m y je d n a k m ie ć n a jm n ie js z y c h p r e t e n s y j /
j e ż e l i t y c h k i l k a g r o s z y n i e z a p ła c ą .
Do r e s z t y , t . j . d o t y c h , k t ó r z y c h c ą B i u l e t y n w d a ls z y m c i ą g u o trz y m y w a ć , mamy 3 p r o ś b y :
1 » N ie c h z a s i l ą n a s z F u n d u s z P ra s o w y
2 . N ie c h wezmą u d z i a ł n a ła m a c h B i u l e t y n u
3 . N ie c h ^ d a d z ą B i u l e t y n swym z n a jo m y m .! s k o r o c i s i ę i n t e r e s o wać _nim b ^ d ą , n i e c h p o d a d z ą a d r e s y t y c h n o w y c h n a s z y c h p r z y j a c i ó ł , byśm y im B i u l e t y n w y s y ł a l i .
N a r e s z c i e _je s z c z e je d n a s p ra w a : N ie s p o d z ie w a m y s i ę , b y n o t a t k a w p r a s i e o n a s n i e p r z y c h y ln a z o k a z j i n u m e ru ś w ią t e c z n e g o k o g o _z P o m o rz a n p r z e k o n a ła .M o ż e b y ć je d n a k r ó ż n i e i n i e k t ó r z y , n i e z n a ją c r z e c z y w i s t o ś c i m o g li n o t a t c e u w ie r z y ć . T o t e ż ^ c h c ą c b y ć b a r d z o s o l i d n y m i - 'z g ła s z a m y n i n i e j s z y m g o to w o ś ć z w r ó c e n ia s k ła d e k ty m w s z y s t k i m , k t ó r z y w ie r z ą c w n a s z ą d o b r ą w o lę ^ n a m n a F u n d u s z P ra s o w y c o ś p r z y s ł a l i , a t e r a z z m ie n iw s z y z d a n i e , ż a ł u j ą , ż e nam p o m o g li. N ie c h s i ę n i e k r ę p u j ą l e c z n a p i s z ą do nas,, a c h ę t n i e z w ró c im y im p r z a k a z a n ą nam pomoc.. G odność P o rn o rza ka . n i e ś c i e r p i , b y b r a ć p ie n ią d z e od c z ł o w i e k a , k t ó r y mu
z l e ż y c z y . K o le g o m , k t ó r z y u z n a w s z y id e ę z ł ą c z e n i a s ię i n t e l i g e n c j i p o m o r s k i e j , b y s k u t e c z n i e j p ra c o w a ć n a P o m o rz u ,z a s ł u s z n ą , n i e c i e r p l i w i ą s i ę , d l a c z e g o n i e r o b i s i ę te g o ,m u s im y o d p o w ie d z ie ć , że l e p i e j p r z y g o to w a ć s i ę d o b rz e do p r a c y , n i ż n a g w a łt c o s r o z p o c z y n a ć a po ty m n i e s k o ń c z y ć .N a e k s p e ry m e n ty n i e mamy jc z .a s u . Mu s im y r o b i ć r z e c z y p e w n e .
_ R e d a k to r o d p o w ie d z ia ln y : A l f o n s K o t o w s k i.
