Mi
o a o « B # ^ i t c ö „ « . o » » o < » « » * «v a n g r o e v e
n a a r h a v e n d a m
J \ 0..:/ ^-i^ié^^ J ' ^ . r r - ' * ' V? " • ^'^I'-^^l:::-;—.„ V ...iC . i . 1^,.^^ •—'**-1 9 6 0 - **-1 9 7 5
i j m u i d e n
s c h e v e n i n g e n
h o e k v a n h o l l a n d
' • >RIJKSWATERSTAAT d r e k t i e B e n e d e n r i v i e r e n A f d e l i n g Havenmonden n g . A. Roos E v a l u a t i e Havenmonden. M a t e r i a l e n . Zware b r e u k s t e e n . c • • • . • • ^
AANKOOP, AANVOER, LOSSING EN OPSLAG VAN ZWARE BREUKSTEEN
BOVEN 300 KG.
Hoek van H o l l a n d 197-Vi975.
2 -INHOUD: p a g 1. I n l e i d i n g 3 2. Algemeen o v e r z i c h t 5 3. V e r w e r k t e h o e v e e l h e d e n zware b r e u k s t e e n 7 4. HerkorQst van de s t e e n 12 A. I J m u i d e n 12 B. Hoek van H o l l a n d 21 C. Scheveningen 25 5. T r a n s p o r t m o g e l i j k h e d e n en m e t i n g h o e v e e l h e d e n 2 8 a. R a i l t r a n s p o r t -28 b. S t e e n t r a n s p o r t p e r b i n n e n v a a r t s c h i p 31 c. S t e e n t r a n s p o r t p e r z e e s c h i p 32 d. M e t i n g h o e v e e l h e d e n •
6. G r o o t t e van een aan t e l e g g e n b u f f e r v o o r r a a d 37
7. O p s l a g t e r r e i n e n , o v e r s l a g d e p o t s en l o s s i n g s m e t h o d e n ^ 0 8. Aan zware b r e u k s t e e n t e s t e l l e n k w a l i t e i t s e i s e n 51 9. K e u r i n g v a n v o o r de havenraondwerken aangevoerde s t e e n a. Algemeen - ' ' . ' 55 b. K e u r i n g van de g r a d a t i e 53 c. K e u r i n g v a n h e t s.g. 55 d. K e u r i n g op k w a l i t e i t 55 10. K w a l i t e i t s k e u r i n g y a n s t e e n u i t een onbekende g r o e v e 57 a. D r u k s t e r k t e 57 b. Weerstand t e g e n c o r r o s i e 57 c. V o l u m e g e w i c h t , s.g. en wateropname d. Weerstand t e g e n s l i j t a g e 59 11. S t a t i s t i s c h e k e u r i n g van s t e e n 5 0 12. K o s t e n en p r i j s v e r l o o p zware b r e u k s t e e n 13. O v e r z i c h t f o t o ' s • y i 14. O v e r z i c h t • t e k e n i n g e n . 7 9
3
-1. INLEIDI~G
Ten behoeve van de bouw van de havendammen en oeverkonstrukties te IJmuiden, Scheveningen en Hoek van Holland zijn miljoenen tonnen steen en grind gebruikt.
Steen van 3 mm, tot stenen van 8 ton.
Iedere soort steen heeft een bepaalde funktie 1n het geheel, Haarop ·categorie, afmetingen, gewicht, e.d. moet worden afgestemd, b.v.:
- voor de opbouw van een filterkonstruktie op de zeebodem; - voor te penetreren oeverbekledingen en het maken van
steen-asfalt;
..! voor de kern: van de dammen en de · s t e'unb ermen in de te en
daarvan;
- als toeslagmateriaal in grotere eenheden als grind-, basalt-en ertsbetonblokkbasalt-en.
Aan alle soorten steen moeten bepaalqe eisen worden gesteld. Dit kan zijn op het gebied van gradatie, soortelijk gewicht, druk- en slijt-vastheid, enz.
In dit verslag zullen de ervaringen van 15 jaar steen verwerken naar voren worden gebracht over de belangrijkste categorie breuksteen, nl. die van 300-3000 kg;
Hierbij komen onder meer aan de orde de herkomst, transportmogelijk-heden, lossing, opslag, keuringsmethodieken en de kosten,
r
~-2. ALGE~·!EEN OVERZICHT
Rond 1960, bij de aanvang van de uitvoering van de grote \·7aterbouw-kundige werken aan zee, was het gebruik van zware breuksteen boven
300 kg iri Nederland niet groot,
Dit in tegenstelling met de meer gangbare zetsteen en zink- en stortsteen in kleinere stukgewichten, welke categorie steen overal bij de uitvoering van waterbouwkundige \verken \·:erd gebruikt.
Op de levering van deze kleinere steen hadden in België en Duitsland,;..
v~le groeVeri langs de Maas eri de Rijn zich ingesteld.
Voor de zwaardere categorie breuksteen moesten n1.em'?e winplaatsen worden aangeboord om in de behoefte te voorzien. Hierbij moest er
rekenin~ mee worden gehouden, dat de normale gangbare stortsteenpro-dUktie qüä capaciteit
eri
kosten niet zou worden -vel"s~oord.Bij vergelijkbare projekten in het buitenland 1.s de exploita~ie van de· gróeven meestal gekoppeld aan de d·arnnienbouw en 1.n handen van de bouwaan:nemer.- De groeven liggen bovendien vaak 1.n de direkte omgeving Van het te rnaken werk.
·----..._
De dagelijkse aanvoer kan.dan qua capaciteit en categorie worden afge-stemd op het direkte verbruik van de Z\vare breuksteen.
Ook bij de uitvoer:i.ng van de werkèn aan de Nederlandse kust moet de aanvoer van breuksteen worden afgestemd op een geplande verwerking. Deze verwerkingscapaciteit zal in het algemeen zeer hoog zijn, omdat een hoog bouwtempo _tvordt vereist in verband met b.v. nautische- en/öf' hydraulische omstandigheden, investeringen in specifiek materieel, of om een verbeterde haventoegang zo snel mogelijk in gebruik te nemen. Bij de aanvoer moet worden uitgegaan van een bepaalde regel~aat.
•rl~',;
Omdat deze aanvoer over zeer grote afstanden vanuit het buitenland
mciet:-~---plaatsvinden, en er zich altijd onvoorziene omstandigheden
voor_kunn~~
,~
doen, is het noodzakelijk een bepaalde buffervoorraad aan te leggen. Deze buffervoorraad moet tijdelijke stagnatie in de groeven, of
0
tijdens het transport, opvangen en voorkomt stilstand van het uerk aan de dammen.
6
-De bouwaannémer kan worden l o s g e k o p p e l d van de s t e e n l e v e r i n g , a l s e r door de o p d r a c h t g e v e r v7ordt g e z o r g d voor v o l d o e n d e v o o r r a a d en een r e g e l m a t i g e aanvoer van s t e e n , afgestemd op de v e r w e r k i n g .
B i j de aankoop van g r o t e h o e v e e l h e d e n b r e u k s t e e n z a l r e c h t s t r e e k s e o n d e r h a n d e l i n g t u s s e n o p d r a c h t g e v e r en l e v e r a n c i e r i n h e t algemeen v o o r d e l i g kunnen z i j n . B o v e n d i e n h e e f t de o p d r a c h t g e v e r meer t i j d b e s c h i k b a a r , om de s t e e n l e v e r a n t i e s t e o r g a n i s e r e n . E r v a r i n g h e e f t g e l e e r d , d a t e r r i s i c o ' s aanwezig z i j n b i j d e r g e l i j k e l e v e r a n t i e s , wanneer de l e v e r a n c i e r s i n g e b r e k e b l i j v e n de b r e u k s t e e n i n v o l d o e n d e mate aan t e v o e r e n . Het i s v a n b e l a n g , d a t g r o t e l e v e r a n t i e s worden g e s p r e i d o v e r v e r -s c h i l l e n d a l e v e r a n c i e r -s , w a a r b i j ook de t r a n -s p o r t w e g n i e t g e l i j k i -s , b.v. d e e l s p e r t r e i n en d e e l s p e r z e e s c h i p . Wanneer op e n i g e r l e i w i j z e n i e t v o l d o e n d e g a r a n t i e k a n worden v e r k r e g e n o v e r éen r e g e l m a t i g e aanvoer, i s h e t z e l f s n o o d z a k e l i j k een a l t e r n a t i e v e l e v e r i n g s r a o g e l i j k h e i d a c h t e r de hand t e hebben.
D i t kan i n de vorm van een " o p t i e - c o n t r a c t " v o o r l e v e r i n g van s t e e n , d a t pas d e f i n i t i e f i n w e r k i n g t r e e d t i n g e v a l van n o o d , b i j i n g e b r e k e b l i j v e n van de l e v e r a n c i e r waarmee e e r d e r een c o n t r a c t werd a f g e s l o t e n . Een d e r g e l i j k e a l t e r n a t i e v e l e v e r i n g kan d a a r n a zeer s n e l op gang worden g e b r a c h t , ,
A l s v o o r b e e l d d i e n t de beëindiging v a n een c o n t r a c t met een Noorse s t e e n l e v e r a n c i e r , i n december 1968. . •
B i n n e n d r i e maanden kon de l e v e r i n g worden overgenomen d o o r een Zweedse l e v e r a n c i e r , omdat r e e d s i n 1967 o n d e r h a n d e l i n g e n w a r e n g e v o e r d v o o r
-een d e r g e l i j k e a l t e r n a t i e v e l e v e r i n g . . De k o s t e n v o o r een d e r g e l i j k o p t i e - c o n t r a c t z i j n n i e t t e v e r w a a r l o z e n , ..,
maar v a l l e n i n h e t n i e t , a l s ze worden v e r g e l e k e n met s t a g n a t i e i n de a a n v o e r , w a a r b i j de dammenbouw zou worden a f g e r e m d .
I n de v o l g e n d e h o o f d s t u k k e n z u l l e n de h i e r b o v e n genoemde f a c e t t e n meer i n d e t a i l worden b e s p r o k e n .
7
-3. VERU'ERKÏE HOEVEELHEDEN ZWARE BREUKSTEEN
De b i j de bouw v a n de havendammen t e I J m u i d e n , S c h e v e n i n g e n en
Hoek v a n H o l l a n d v e r w e r k t e h o e v e e l h e d e n zware b r e u k s t e e n , boven 300 k g , z i j n i n o n d e r s t a a n d e s t a a t aangegeven, o n d e r s c h e i d e n i n categoriën. C a t e g o r i e 300/1000 1000/6000 300/1000 • 1000/4000 4000/8000 T o t a l e n s'.g. 2,7 2,7 > 2,8 > 2,8 > 2 , 8 I J m u i d e n S c h e v e n i n g e n ^ H .V. H o l l a n d 1.650.000 250.000 3.050.000 190,000 30.000 1,240.000 240.000 65.000 65.000 1,340,000 280,000 4.660.000 T o t a l e n 4,950.000 1.460.000 240,000- 65.000 65,000 6.780,00.0 P e r c e n t a g e s 74% 2 1 % 3% 1% 1% De b r e u k s t e e n i s met v e r s c h i l l e n d e s o o r t e n t r a n s p o r t m i d d e l e n aange-v o e r d u i t d i aange-v e r s e l a n d e n , a l s aangegeaange-ven i n o n d e r s t a a n d e s t a a t . P r o j e k t Herkomst T r e i n B i n n e n s c h i p Z e e s c h i p T o t a l e n I J m u i d e n België 1.590,000 250.000 - - 1.840,000 S c h e v e n i n g e n België • ^ 280.000 -
-
:i 280,000 H. V. H o l l a n d België 1,980,000 - - ' l .980.000 I k , "' Noorwegen — - - 150.000 , 150.000 II D u i t s l a n d 10.000 ' .10.000 ' 11 Zweden •- - 2.520.000 2.520.000 T o t a l e n 3,860.000 250.000 2.670,000 6.780.000 P e r c e n t a g e s 57% . 3% 40% De aanvoer v a n s t e e n v o o r S c h e v e n i n g e n l i e p v i a h e t w e r k t e r r e i n t e Hoek v a n H o l l a n d . Op p a g i n a ' s 3 en 9 z i j n da h o e v e e l h e d e n p e r j a a r i n c i j f e r s e n schema t i s c h aangegeven.BREUKSTEIiW<liVE!UNTIES IJMUIDEN - SCHEVENINGEN - lUOEK V**.^ HOLLAND a t e g o r i e 300/1000 k a , s. 8. 2,7 1000/6000 k g , s.g . 2,7 300/1000 kg: • s.g. > 2,8; 1000/4000 k g s..e. > 2,8 4000-s.g. 8000 k g > 2,8 J a a r België t r e i n België s c h i p
Noorw. Zweden België Koorw. t r e i n Zweden D u i t s l , Zweden t r e i n D u i t s l . Zweden t r e i n D u i t s l t r e i n Zweden T o t a l e n 1961 83.232 24.515 - - 101.607 . - - \ - - -
-
214.354 1962 244.564 55.623 - - 90.896 - - - 391.083 1963 288.S60 30.535 - - - - , - •• • - - - 259.395 1964 346.068 64.995 - • - - - . : -• - . --
- 411 .063 1965 324.753 64.105 - - - i - --
383.S63 1966 163.501 8.721 - - - - - • - - - 172.222 1967 250.555 5.930 - 136.026 - - - - - - 392.511 1968 394.041 .- 94.182-
142.621 57.601 - - ; - • • _ --
688.445 1969 446.167 - - 292.416 94.502 92.690 - - - •- 925.775 1970 403.767-
- 373.851 134.842 • 126.516 ' - - - - 1.036.976 1971 174.374 ^ _ - 318.078 82.927 150.323 7.170 : - ' 2.010 2.570 - 737.452 1972 • - - - 240.665 125.146 ^100.509 9.412-
4.447 480.179 1973 - '— - 203.844 • - - 119.270 . 135.052< •.- 17.664 - 13.510 4S9.340 1974' - - - 103.330 - _ . 4.419 • ._ .-
38'. 207. • 45.954 191.910 3. 064.387 254.424 94.182 1.532.134 783,421 57.601 618.364 •7. 170 235.561 2.010 65.283 2.570 63.911 6.781.568 •s / e V V V V/ 4.945 .677 1.459.386 242,731 67.293 64.431 A m r I Oi b y ! ' HAVENPROJEKTEN
J A R E N RIJKSWATERSTAAT dd Qbi. Nr. 75.007 AFDEIING : HAVENMONDEN <' ^ J v J _ 1 . i j . 11 1 A 1 Nr. 75.00710
-Een v a n de v i j f R i j k s o n d e r l o s s e r s op we;; om t e n t o r b o n ( I J m u i d e n )
_ 1 2
-HERKOMST VAN DE STEEN
A. I^iByM^B '
De m o g e l i j k h e d e n v o o r aanvoer v a n s t e e n u i t v e r s c h i l l e n d e l a n d e n z i j n v o o r a f o n d e r z o c h t .
R e k e n i n g moest worden gehouden met k w a l i t e i t , k w a n t i t e i t , c a p a c i t e i t ' p e r week, t r a n s p o r t en u i t e r a a r d de k o s t e n .
Landen d i e h i e r v o o r i n a a n m e r k i n g kwameix, waren op h e t v a s t e l a n d : België en D u i t s l a n d en o v e r z e e : Noorwegen, Zweden, Engeland en z e l f s Spanje en P o r t u g a l . U i t een s c a l a v a n o f f e r t e s kwamen i n 1960, t . b . v . h e t p r o j e k t I J m u i d e n , de v o l g e n d e g e m i d d e l d e p r i j z e n v o o r s t e e n van 300-7000 k g ; n a a r v o r e n , f r a n c o o p w a g o n o f v o o r d e w a l : Spaans g r a n i e t ƒ 23,20 • p e r t o n E n g e l s e k a l k s t e e n " 2 0 , 1 5 . " " . . Zweeds g r a n i e t " .16,40 t o t . 22, |0 " . " , • . Noors g r a n i e t .. , 5 ^ 7 5 20,70 " ^' B e l g i s c h p o r f i e r " 14,30 " " B e l g i s c h e k a l k s t e e n " 14,95 t o t 15,16 " " D u i t s b a s a l t " 18,-, t o t 25,- " "
U i t Spanje en Engeland konden s l e c h t s b e p e r k t e h o e v e e l h e d e n p e r j a a r worden g e l e v e r d ; mede d o o r de hoge k o s t e n moesten deze l a n d e n dus a f v a l l e n . . .
D o o r d a t de s t e e n u i t België v o o r d e l i g e r was dan d i e u i t D u i t s l a n d en Scandinavië, en d o o r d i v e r s e g r o e v e n g e z a m e n l i j k een v o l d o e n d e capa-c i t e i t k o n worden g e g a r a n d e e r d , werd ook op een l e v e r i n g u i t
Scandinavië en D u i t s l a n d n i e t v e r d e r i n g e g a a n .
A l s n e l was evenwel g e b l e k e n , d a t e r i n België geen e n k e l e g r o e v e k o n w o r d e n gevonden, d i e r o n d 1960 a l l e e n een h o e v e e l h e i d van 10.000 t o n b r e u k s t e e n p e r week kon l e v e r e n , zonder de n o r m a l e p r o d u k t i e t e . v e r s t o r e n . B o v e n d i e n l e e k t o e n a l een s p r e i d i n g i n de l e v e r i n g s p u n t e n
..13
-De geraamde h o e v e e l h e i d v a n c a . 2 m i l j o e n t o n zware b r e u k s t e e n
v o o r dc havendammen t e I J m u i d e n , d i e l a t e r door een . p r o f i e l s w i j z i g i n g k o n worden v e r m i n d e r d t o t 1.840.000 t o n b r e u k s t e e n , wérd a l s v o l g t v e r d e e l d :
a. West België + Maas : Met de v o o r deze l e v e r i n g o p g e r i c h t e " C o m b i n a t i e Waterbouwsteen
Havenmond I J m u i d e n " , gevormd door N.V. H a n d e l - I n d u s t r i e - e n S c h e e p v a a r t M i j . de Hoop t e T e r n e u z e n , en N.V. H a n d e l m a a t s c h a p p i j A r n o l d Maasen t e M a a s t r i c h t , werd een c o n t r a c t a f g e s l o t e n v o o r de
l e v e r i n g v a n 1.620.000 t o n s t e e n , w a a r v a n ca..70% b e s t o n d u i t zware b r e u k s t e e n .
Van deze 1.170.000 t o n s t e e n . b o v e n 300 k g moest 250.000 t o n p e r b i n n e n s c h i p v a n de g r o e v e n • l a n g s de Maas worden aangevoerd, ( k a l k
-s t e e n ) . De r e -s t kwam p e r t r e i n u i t We-st-België, u i t g r o e v e n t e .. Qiienast en .Lessines ( p o r f i e r ) en r o n d . d e p l a a t s e n S o i g n i e s en.
Ecauss.ines ( k a l k s t e e n ) . . . . " I n v e r b a n d met t e k o r t k o m i n g e n i n de l e v e r i n g d o o r de h i e r n a t e noemen g r o e v e n u i t Oost-België, werd n a d e r h a n d nog een a a n v u l l e n d e l e v e r i n g a f g e s l o t e n v o o r 320.000 t o n zware b r e u k s t e e n .
De door de " C o m b i n a t i e . W a t e r b o u w s t e e n " ^ v e r z o r g d e l e v e r i n g h e e f t • v r i j w e l geen p r o b l e m e n o p g e l e v e r d en werd goed gecoördineerd.
b , Oost-België " ' V o o r de l e v e r i n g v a n 850.000 t o r i zware b r e u k s t e e n u i t Oost-België werden d r i e c o n t r a c t e n a f g e s l o t e n , n . l . met: - •. •
1. Groupement des carrières e t E x p l o i t a t i o n de P e t i t G r a n i t des P r o v i n c e s de Liège e t de Naraur t e L u i k , v o o r 600.000 t o n
breuksteen.^ j .
2. Sociêté Anonyme des Carrières de l a B e l l e Roche t e C o m b l a i n - ; ^ a u - P o n t , v o o r 250.000 t o n b r e u k s t e e n .
3. N.V. N e d e r l a n d s e Spoorwegen t e U t r e c h t v o o r h e t v e r v o e r v a n deze 850.000 t o n b r e u k s t e e n .
(Dc l o s s i n g v a n deze s t e e n was g e r e g e l d i n de onder " a " genoemd overeenkomst met de Combinatie. W a t e r b o u w s t c e n ) .
1 4 -De l e v e r i n g v a n deze b r e u k s t e e n u i t Oost-België h e e f t v e e l p r o b l e m e n gegeven. Men k o n n i e t v o l d o e n aan de v e r e i s t e c a p a c i t e i t v a n g e z a m e n l i j k een t r e i n p e r d a g , c.q. v i j f t r e i n e n p e r week. D i t moest a l s p o e d i g v;orden v e r m i n d e r d t o t 2 a 3 t r e i n e n p e r week, w a a r b i j de t e k o r t komende h o e v e e l h e d e n s t e e n z o v e e l m o g e l i z i j n gecompenseerd door e x t r a i n s p a n n i n g van de l e v e r a n c i e r u i t
West-België. . \ Het r e s u l t a a t was, d a t aan h e t e i n d v a n h e t 3 | - j a r i g c o n t r a c t "
d o o r "Groupement" c a , 45% v a n de g e c o n t r a c t e e r d e h o e v e e l h e i d b r e u k s t e e n was g e l e v e r d en d o o r " B e l l e Roche" s l e c h t s 32%, De c o n t r a c t e n z i j n op de e x p i r a t i e - d a t u m n i e f m e e r - v e r l e n g d en d b e i d e l e v e r a n c i e r s z i j n a a n s p r a k e l i j k gèsteld v o o r de door h e t R i j k g e l e d e n schade, ,
Een schema ('pag. - j ^ ) g e e f t een o v e r z i c h t v a n de h e r k o m s t v a n de b r e u k s t e e n v o o r I J m u i d e n ,
HERKOMii.' ZWARE BREUKSTEEN VOOR IJ}WIDEN
A a n n e m e r / l e v e r a n c i e r C o m b i n a t i e Waterbouwsteen Groupement B e l l e Roche
S t r e e k : West-België West-België Maas Oost-België Oost-België
Groeven n a b i j Quenast L e s s i n e s Söignies E c a u s s i n e s S e i l l e s E n g i s P o u l s e u r O u r t h e - g e b i e d P o u l s e u r O u r t h e - g e b i e d S o o r t s t e e n p o r t i e r k a l k s t e e n k a l k s t e e n k a l k s t e e n k a l k s t e e n T r a n s p o r t m i d d e l ; t r e i n t r e i n •schip t r e i n t r e i n Hoeveelheden 1 c o n t r a c t 720.000 250.000 200.000- 600.000 250.000 I A a n v u l l e n d e c o n t r a c t e n : 160.000 110.000 50.000 T o t a a l g e l e v e r d e h o e v e e l h e d e n IJMUIDEN TOTAAL 880.000 1.240.000 \ 360.000 250.000 1.490.000 • • N ,270.000 > V — 350.000 80.000 f 1.840.000 t o n O 5^
O
•r-, • ' • •
-C O M B I N A T I E W A T E R B O U W S T E E N H A V E N M O N D M31NATIE W A T E R B O U W S T E E N HAVENMOND P O S T B U S 1 9 T E R N E U Z E N 1 9 -Deelnemers: N.V. Handelmaatschappij Arnold Maassen Poslbus 167 te Maastricht Telefoon 0 4 4 0 0 - 1 9 3 4 6 N.V. Handel-, Industrie- en Scheepvaart M i j . „ D E H O O P " Postbus 19 le Terneuzen Telefoon 0 1 1 5 0 - 2 7 4 4 COMBINATIE WATERBOUV/STEEN H A V E N M O N D
JJMÜjDHH"
f r S O C I É T É A N O N Y M E D E S C A R R I È R E S D E P O R P H Y R E : D E Q U E M A S T i a s , R U E D U F A . U e O U R G, 3 5Q U E N A S T
Regislre d u C o m m e r c e B r u x e l l e s N o 5 0 6 SOCIÊTÉ ANONYME DES C A B R i E B E S D E S C O Ü F F L E M Y E C A U S S I N N E S ( B E L G I Q U E ) P O S T B U S 1 6 7 M A A S T R I C H T S o c . c o o p .O.R:LC.
Q U A ( S x - L É O N A R D , 3 6 3 . L I E G E T é u É P H , , 2 7 . 2 - 1 . 5 3 T é U K X 0 4 / 2 0 B D i M c n r a n - G É H A H T : MARIUS C H A R O K TÉLÉPHOrrE N" (067) 420.12 et 420.14 C a r r i è r e s d u C L Y P O T Sociétó A u o n y m c N F . U r V I L L E S ( H n i n m : : ) Soctité A>nonyme . " d e s C a r r i è r e s G a u t h i e r & W i i i c q z S 0 1 G N 1 E 5 (Be!giq'.ie)Socii'tó Anonyme des
'CARHIÈRES DE THIARfflONT - Aru-ionne Firhn; • J . V E L G E P< J . C O R N E T ECAUSSI.N.NKS-C..^HH1ÈIIKS (llolffiriUO) T e l e p h o n e : Sc.igni-:s 327.3.1 C o r n p l e C h è n i u ' S - P o s l a i i ï . i 5 , ' J 7 i T e l e p h o n e i V 3
PiERRE 81EUE « PETIT GRAfilT »
UNION COMMERCIALE DU PORPHVRE Sociêté C f . nom coüoctif — Vcnnootschip o n t f c r Firmi
B R U X E L L E S 5 t^i^^t^^^^'^^ B R U S S E L S CAR/iiÈ^^ES D U P E R l Q M J G ü r j '
^^^^^^ ci'=\'
Cl. CARRiïaES A G R O E V E N T E Q U E N A S T , L E S S I N E S E T B I E R G H E S i'if.:! O u i D 1SOIGNIES )^'^i^lHi-C
Corridrc-s e! Scierioj do P.'orrsi BIcues (polil Granit}' I E
C O P" F A R T Sc C
E C A L.' S S I f\' rs' E .S - C A K=! R 1 è R tz S
ociófü A.'ioayino des C.Trriciv's"-(T'SnVrl^?"' i / ; T A ( i i . ! S : ; F M i : r - r r : > p r-Edouarc! R O M B A U X k t f A i i r
CARRIÈRES 8. SCIERiES DE PEUT QRArNTP --. 20 -H A N D E L M A A T S C -H A P P I J , _ B A S D E B O M DT N.V. S P R I M O N T (Belgique) [ \OVVb-.*-^. ' AC H T E R D E D O M 10
V
a UTRECHT G R O U P E M E N T D E S C A R R I È R E S T ! - SOCIÊTÉ A N O N Y M E ^ DES . , E x P L o i T A T i o ^ ^ s DE PETIT - G R A N I T j . C A R R I È R E S D E L A P R É A L L E - D E R N I E R ' Fr è r
G S D E SPROVINCES D £ LIÈGE ET DE N A M U R LA PRÉALLE-CHANXHE p a r POyLSEUR'ï<Berg'ique)'
Q U A ! DE R O M E , 12 A, LIÈGE
K-I^piione : 52.05.'t2
Cerüfié sincere el véritoble
Pour I G GROUPEIvlENT DES CARRIÈRES DE PETIT GRANIT
DES PROVINCES DE LIÈGE & DE NAMUR
S O C I É T G A N O N Y M E DES
barrières de Ia Belle-Roche
a C O M B L A I N - A U - P Q N T ( L I È G E - B E L G I Q U E ) Certilié-.since.r}. chycritabfj.: la Belle^R Pour Ia S:'M 'ei .Canièi^s de,1 x>che, MOELLONS de: 300 a 1.000 k g 1.000 a 5.000 k g 3.000 a 6.000 k g M E R B E S S P R f M O N T X • • • SRRIMOMT <i.lèGe) e i t r i - o i Q U K N.V. NEDErfLANDSCHE SPOORWEGEN O M A f i X fS (•• - R O IJ L KI. / f"? c r)ril u i ; i pT-1 ' O ;
•'v cov'r.j.flTi-i-AV-'-ojjf'i'
21
-Toen de l e v e r i n g v o o r de geraamde 5 m i l j o e n t o n zware b r e u k s t e e n v o o r de dammenbouw t e Hoek van H o l l a n d moest worden g e o r g a n i s e e r d , waren de r e s u l t a t e n u i t I J m u i d e n bekend.
ïn v e r b a n d met h e t geplande hoge bouwtempo moest de a a n v o c r c a p a c i -t e i -t v a n zware b r e u k s -t e e n worden v e r d u b b e l d -t . o . v . I J m u i d e n .
a, België ; Door de g u n s t i g e r e s u l t a t e n met de l e v e r i n g van b r e u k s t e e n u i t
West-België,. door de " C o m b i n a t i e W a t e r b o u w s t e e n " , w e r d met deze . C o m b i n a t i e opnieuw o n d e r h a n d e l d èn weyd een c o n t r a c t a f g e s l o t e n v o o r de l e v e r i n g p e r t r e i n v a n 2.000.000 t o n zware b r e u k s t e e n , met een c a p a c i t e i t v a n ca. 10.000 t o n p e r week.
D i t b e t e k e n d e 2 t r e i n e n p e r d a g , z o o n g e v e e r h e t m a x i m a a l h a a l b a r e .
Van deze 2 m i l j o e n t o n moest 75% b e s t a a n u i t p o r f i e r (Qüenast en L e s s i n e s ) , t e r w i j l de o v e r i g e 25% d e e l s u i t g r o e v e n r o n d S o i g n i e s -E c a u s s i n e s ( k a l k s t e e n ) ' werd v e r k e g e n d e e l s u i t h e t O u r t h e - g e b i e d
( k a l k s t e e n ) . . .. . .
Het c o n t r a c t werd door de " C o m b i n a t i e W a t e r b o u w s t e e n " ook h i e r goed nagekomen.
b. Noorv7egen
Naast de l e v e r i n g p e r t r e i n u i t België, waarmee 50% van de b e n o d i g d e c a p a c i t e i t werd a a n g e v o e r d , werd de o v e r i g e s t e e n g e c o n t r a c t e e r d i n Scandinavië, w a a r b i j de aanvoer p e r z e e s c h i p p l a a t s v o n d .
I n december 1967 werd een o v e r e e n k o m s t g e s l o t e n met P e t r o s a n E s t . t e Vaduz, L i e c h t e n s t e i n en A/S R e k e f j o r d V e r k , t e S t a v a n g e r , Noorwegen v o o r de l e v e r i n g van 3.000.000 t o n zware b r e u k s t e e n ,
(2.400.000 t o n van 300/1000 k g en 600.000 t o n v a n 1-6 t o n ) .
Dc v e r e i s t e c a p a c i t e i t b e d r o e g 12.500 t o n p e r week, w a a r b i j de
b r e u k s t e e n u i t dc groeve i n R e k e f j o r d , aan de z u i d k u s t van Noorwegen met s p e c i a a l t e bouwen c o a s t e r s van ca. 2000 t o n , zou worden aange-v o e r d .
_ O' <^^<;::v:::::;;:.?::
m
m m m m
N O
1 t v .•.•••\G ötebo ra
H
|D|N
M
ARK
i
y' s\ O l i
FT.3
-.1-76.ooa
- ; 2 5
-Deze l e v e r i n g i s b e p a a l d n i e t v l e k k e l o o s v e r l o p e n en n o e s t i n december 1968 v o o r t i j d i g worden beëindigd, door f a i l l i s s e m e n t v a n de l e v e r a n c i e r .
Omdat de s p e c i a l e " s t o n e c a r r i e r s " i n h e t b e g i n nog n i e t b e s c h i k -b a a r w a r e n , werd de s t e e n e e r s t met n o r m a l e c o a s t e r s a a n g e v o e r d . D i t g a f p r o b l e m e n en v e e l schade b i j h e t l o s s e n .
De aangevoerde b r e u k s t e e n b e v a t t e v e e l g r u i s en ondermaatse steen;-d i e n i e t k o n worsteen;-den g e a c c e p t e e r steen;-d . I n t o t a a l wersteen;-d b i j n a 6% a f g e k e u r steen;-d O v e r i g e n s k o n de c a p a c i t e i t v a n 12.500 t o n p e r week d o o r de Noorse l e v e r a n c i e r l a n g n i e t worden g e h a a l d .
Aan h e t e i n d v a n 1968 had-400.000 t o n b r e u k s t e e n moeten w o r d e n ge-l e v e r d , t e r w i j ge-l d i t i n r e a ge-l i t e i t s ge-l e c h t s 150.000 t o n was, d.w.z. s l e c h t s 38%.
De g e l e v e r d e b r e u k s t e e n had een hoog s.g. n a m e l i j k 3,G o f h o g e r e n s t a a t bekend onder de naam " n o r i t " ( g a b r o ) . . . .
De s t e e n i s . " b r o s s e r " dah g r a n i e t o f p o r f i e r , waaraan ook een .deel v a n de b r e u k (door. l a d e n en l o s s e n ) i n . h e t s c h i p moet worden
geweten.
Door de s t a g n a t i e i n de aanvoer eu de v o o r t i j d i g e beëindiging v a n h e t c o n t r a c t werd door h e t R i j k e r n s t i g e schade g e l e d e n . G e t r a c h t
i s , deze op l e v e r a n c i e r t e v e r h a l e n , h e t g e e n wegens h e t f a i l l i s s e -ment s l e c h t s v o o r een g e r i n g b e d r a g i s g e l u k t .
De r e d e n v a n h e t m i s l u k k e n v a n deze l e v e r a n t i e moet'worden g e z o c h t i n o n e r v a r e n h e i d i n de g r o e v e e x p l o i t a t i e , d.w.z. o v e r s c h a t t i n g van de h o e v e e l h e i d v r i j k o m e n d e zware b r e u k s t e e n . . V e r d e r h e t t e ge-r i n g e b e d ge-r a g , d a t v o o ge-r de l e v e ge-r i n g v a n de b ge-r e u k s t e e n w e ge-r d g e v ge-r a a g d : ƒ 13,50 p e r t o n f r a n k o v o o r de w a l , d.w.z. 25% onder de p r i j s d i e v o o r s t e e n u i t België moest worden b e t a a l d en 35% onder de p r i j s v o o r s o o r t g e l i j k e s t e e n u i t Zv/eden.
Zweden
Omdat i n f e i t e reeds m o e i l i j k h e d e n i n de l e v e r i n g u i t Noorv/egen werden v o o r z i e n , werd i n 1967 een oriëntatiereis naar Zweden ge-maakt.
H i e r u i t r e s u l t e e r d e een overeenkomst v o o r h e t i n v o o r r a a d houden en e v e n t u e e l l e v e r e n v a n ca. 800.000 t o n b r e u k s t e e n .
Na h e t beëindigen v a n h e t c o n t r a c t met Noorwegen, i n december 1968, kon op zeer k o r t e t e r m i j n , n . l . i n maart,1969 de l e v e r i n g u i t Zweden op gang worden g e b r a c h t . I n e e r s t e i n s t a n t i e was h e t Zweedse g r a n i e t a f k o m s t i g v a n h e t e i l a n d Malmön aan de w e s t k u s t . H i e r l a g c a . 1 a H m i l j o e n t o n b r e u k s t e e n i n d i v e r s e g e w i c h t s k l a s s e n , w e l k e v r o e g e r a l s n i e t b r u i k b a a r v o o r h e t maken v a n t r o t -t o i r b a n d e n , d e k z e r k e n , k l e i n p l a v e i s e l , e.d. o p z i j was g e l e g d . B i j h e t e i l a n d werd een s p e c i a l e l a a d g e l e g e n h e i d gemaakt v o o r de a f v o e r v a n s t e e n met zeeschepen v a n c a . 5000 t o n .
Naderhand werd door de l e v e r a n c i e r , Nya A s f a l t A.B. t e S t o c k h o l m - , o v e r g e s c h a k e l d naar een a n d e r e w i n p l a a t s b i j G o t h e n b u r g .
H i e r moesten haven- en i n d u s t r i e t e r r e i n e n worden a a n g e l e g d , v/aar¬ b i j d e z e l f d e s o o r t g r a n i e t v r i j kwam, met een s.g. v a n 2,7.
Na- v e r l o o p v a n t i j d werd de l e v e r i n g u i t g e b r e i d t o t c a . 2.500.000 t o n , waarvan 370.000 t o n met een h o g e r s.g., boven 2,8 ( d i a b a a s ) v o o r de b e s t o r t i n g r o n d de koppen v a n de havendammen.
De l e v e r i n g i s t o t v o l l e t e v r e d e n h e i d v e r l o p e n , v ; a a r b i j c a . 10.000 t o n p e r week (480.000 t o n / j a a r ) werd a a n g e v o e r d , v r i j w e l z o n d e r s t a g n a t i e .
Deze b r e u k s t e e n was a a n m e r k e l i j k d u u r d e r dan d i e u i t Noorwegen,
maar kwam, met a l l e b i j k o m e n d e k o s t e n r e k e n i n g houdend, s l e c h t s i e t s boven de p r i j s van s t e e n u i t België.
D u i t s l a n d
V o o r d a t de bovengenoemde l e v e r i n g u i t Zweden w e r d u i t g e b r e i d , w e r d i n 1971 een c o n t r a c t opgemaakt met de f i r m a H o r s t und Jüssen OHG t e S i n z i g , D u i t s l a n d , v o o r een l e v e r i n g v a n 400.000 t o n zware b r e u k -s t e e n ( b a -s a l t ) p e r t r e i n .
I n d i t c o n t r a c t waren s t r e n g e b e p a l i n g e n opgenomen met' b e t r e k k i n g t o r de k e u r i n g .
-25-t e onderzoeken normale v e r d e l i n g moes-25-t hebben i n de v e r s c h i l l e n d e g e w i c h t s k l a s s e n .
Aan deze s t r e n g e k e u r i n g s e i s e n , zowel wat b e t r e f t , s . g . a l s g r a d a t i e b l e e k de l e v e r a n c i e r n i e t t e kunnen v o l d o e n , z o d a t na s l e c h t s
10 t r e i n e n ( c a . 10.000 t o n ) de l e v e r i n g werd g e s t a a k t .
Scheveningen
Voor de bouw v a n de havendammen t e Scheveningen was c a . 280,000 t o n zware b r e u k s t e e n n o d i g , waarvan 250.000 t o n i n de g e w i c h t s k l a s s e 300/1000 k g en 30.000 t o n i n de k l a s s e v a n 1-6 t o n .
Z o a l s v e r m e l d i n h e t h o o f d s t u k " T r a n s p o r t m o g e l i j k h e d e n " i s nog w e l o n d e r z o c h t de b r e u k s t e e n r e c h t s t r e e k s p e r t r e i n u i t België aan t e v o e r e n . D i t s t u i t t e e c h t e r o p t e g r o t e bezwaren.
Met de " C o m b i n a t i e W a t e r b o u w s t e e n " V7erd daarom een a a n v u l l e n d e o v e r -eenkomst g e s l o t e n v o o r de l e v e r i n g v a n deze s t e e n op h e t w e r k t e r r e i n i n Hoek van H o l l a n d .
Vanaf d i t w e r k t e r r e i n i s de s t e e n d e e l s i n o p l o s s e r s g e l a d e n en r e c h t -s t r e e k -s i n de onderbouw v a n de t e maken havendammen g e -s t o r t . O v e r i g e n -s werd g e b r u i k gemaakt v a n twee " z e e w a a r d i g e b i n n e n v a a r t s c h e p e n " , d i e v e r g u n n i n g konden k r i j g e n de s t e e n o v e r zee n a a r de haven v a n Scheve-n i Scheve-n g ' i Scheve-n t e b r e Scheve-n g aScheve-n. De s t e e Scheve-n v;erd d a a r g e l o s t , i Scheve-n d e p o t s o p g e s l a g e Scheve-n , en over* de dammen v e r v o e r d vjaar ze met een zware m o b i e l e k r a a n werd v e r v ; e r k t .
HERKOMS. ZWARE B R E U K S T E E N VOOR H O E K V A N HOLLK.,D A a n n e m e r / l e v e r a n c i e r L a n d / s t r e e k Groeven b i j S o o r t s t e e n T r a n s p o r t m i d d e l Hoeveelheden 1 c o n t r a c t A a n v u l l e n d e c o n t r a c t e n C o m b i n a t i e Waterbouwsteen België West, + Oost Quenast c a . O u r t h e p o r f i e r / k a l k s t e e n t r e i n 2.000.000 H o r s t & J u s s e n D u i t s l a n d R i j n Mayen b a s a l t t r e i n 400.000 P e t r o s c a n E s t A/S R e k e f j o r d Noorwegen Z u i d k u s t R e k e f j o r d n o r i t z e e s c h i p 3.000.000 Nya A s f a l t AB. Zweden W e s t k u s t Malmön Gothenburg g r a n i e t n o r i t z e e s c h i p 800.000 1.700.000 IV) 0^ T o t a a l g e l e v e r d e l'ioe v e e l h e d e n 1 .980.000 1 .990.000 10.000 150.000 2.670.000 .2.520.000 f T o t a a l : Hoek v a n H o l l a n d 4.660.000 t o n Scheveningen 280.000 7\ m I
Naar Beveland. Naar Beverwijk. Mijnsteen en hardsteen voor Deltawerk en
Noordzee-pier. Veiligheid voor Nederland. Want waterbouw is harde noodzaak in ons lage land.
Daarom rollen 's nachts die treinen. Van een halve kilometer lang. Tonnenzwaar beladen.
En lossen als de zon opkomt hun lading bij de zee. Spoorvervoer als landsbelang.
Snel. Goed geplanned. Zich soepel aanpassend bij de eisen van de moderne
water-bouw. Met speciaal geconstrueerde wagens. iVIet kilometers spoor door onze ruige
duinen. Zo wint men tijd bij de bouw van dam en pier. Zo wint men land uit
water. Zo dragen de Nederlandsche Spoorwegen bij tot de veiligheid van ieder.
Ii]ii|!pi||il||i:!|||!M;;p^^
mm
iE?;vf?'iiiy'ii'.iiiil '.;i:ivi":P 'l^i^ f ^^^^^^^^^^^^^^^^^
ffi ™ir -n ' • • ' I „
O §5
-28_
5. TRA.NSPORTMOGELIJKHEDEN EN HETIMG HOEVEELHEDEN
I n o n d e r s t a a n d schema i s aangegeven, op w e l k e manier de zware b r e u k s t e e n v o o r de v e r s c h i l l e n d e o b j e c t e n i s a a n g e v o e r d , en u i t w e l k l a n d deze s t e e n a f k o m s t i g was. I J m u i d e n I : t r e i n b i n n e n s c h i p België België Hoek V . H o l l a n d > t r e i n België D u i t s l a n d z e e s c h i p Noorwegen Zweden S c h e v e n i n g e n w e r k v a a r t u i g e n , ^ v i a o p s l a g Hoek v a n H o l l a n d België
De aanvoer v a n zware b r e u k s t e e n p e r t r e i n k a n zowel u i t België a l s u i t D u i t s l a n d worden g e r e a l i s e e r d .
Behoudens een g e r i n g e h o e v e e l h e i d u i t D u i t s l a n d aangevoerde s t e e n naar Hoek v a n H o l l a n d , was België de h o o f d l e v e r a n c i e r .
De meeste g r o e v e n i n België hebben een s p o o r a a n s l u i t i n g ; i n D u i t s l a n d l i g g e n de g e s c h i k t e b a s a l t g r o e v e n i n h e t algemeen op e n i g e a f s t a n d van een d e r g e l i j k e a a n s l u i t i n g , z o d a f e r t u s s e n t r a n s p o r t p e r as moet p l a a t s v i n d e n .
De N e d e r l a n d s e Spoorwegen waren z e e r geïnteresseerd i n h e t v e r v o e r v a n zware b r e u k s t e e n en hebben aan a l l e k a n t e n meegewerkt een zo g u n s t i g m o g e l i j k e o p l o s s i n g d a a r v o o r t e v i n d e n .
Voor h e t v e r v o e r v a n de zware b r e u k s t e e n w e r d e n oude' k o l e n w a g e n s omgebouwd en aangepast.
B i j h e t s t e e n t r a n s p o r t n a a r I J m u i d e n z i j n B e l g i s c h e wagens g e b r u i k t , d i e 18 a 19 t o n p e r v;agen konden v e r v o e r e n .
Het g e m i d d e l d e n e t t o g e w i c h t was e c h t e r m e e s t a l n i e t meer dan 16 5 17 t o n p e r wagen. D i t s t a a t i n v e r b a n d met de g r a d a t i e v a n de s t e e n , - h e t w a n d e f f e c t v a n de wagens en de v e i l i g h e i d gedurende h e t t r a n s p o r t .
Daar de l e n g t e v a n de t r e i n s t e l l e n ( a a n t a l assen) g e l i m i t e e r d i s , konden maximaal 58 v/agens per k e e r worden a a n g e v o e r d .
5 0
-B i j de aanvoer van b r e u k s t e e n n a a r E u r o p o o r t werden d o o r de -B e l g i s c h e en N e d e r l a n d s e Spoorwegen i e d e r ca. 250 wagens omgebouwd met een l a a d c a p a c i t e i t van r e s p . 26 en 30 t o n .
Het gemiddelde n e t t o gev/icht p e r v/agen was r e s p . ca. 22 en 25 t o n .
De t r e i n e n n a a r E u r o p o o r t b e s t o n d e n u i t 55 wagens, z o d a t p e r t r e i n g e m i d d e l d ca. 1200 t o n s t e e n k o n worden a a n g e v o e r d .
ïen behoeve van de v e i l i g h e i d t i j d e n s h e t t r a n s p o r t waren de wagens v o o r z i e n van opstaande wanden, met een h o o g t e van 0,40 a 0,50 m.
Voor een s n e l l e b e l a d i n g z i j n hoge wanden gewenst, maar v o o r h e t l o s s e n (met p o l i e p g r i j p e r s ) worden zo l a a g m o g e l i j k e vranden g e p r e f e r e e r d .
De t r e i n s t e l l e n werden door de B e l g i s c h e en N e d e r l a n d s e Spoorwegen op b e p a a l d e p u n t e n g e f o r m e e r d u i t de door de v e r s c h i l l e n d e g r o e v e n dage-l i j k s aangeboden v a r i a b e dage-l e a a n t a dage-l dage-l e n wagens.
Daarna moest h e t t r a n s p o r t worden i n g e p a s t i n de n o r m a l e d i e n s t r e g e l i n g , zo m o g e l i j k i n de " s t i l l e " u r e n .
Aanvoer en l o s s i n g moesten op e l k a a r v/orden a f g e s t e m d , z o d a t na h e t b r e n g e n van een v o l l e t r e i n , de l e g e wagens weer mee t e r u g genomen konden v-^orden. . • • , . . ;
I n E u r o p o o r t , waar 2 t r e i n e n p e r dag ( ma. t/m v r . ) werden a a n g e v o e r d , was de b e s c h i k b a r e l o s t i j d i n c o n t i n u e - b e d r i j f dus 12 u u r .
D i t was v o l d o e n d e , daar een r u p s k r a a n met p o l i e p g r i j p e r een wagen met ca. 25 t o n s t e e n i n een k w a r t i e r k a n l o s s e n .
Opgemerkt kan worden, d a t de schade, b i j l a d e n en l o s s e n aan de wagens t o e g e b r a c h t , g e r i n g was. D i t mede d o o r d a t de b o v e n k a n t e n van de wandeti waren v o o r z i e n van e x t r a v e r s t e r k i n g e n .
T r e i n v e r v o e r b e z i t een g r o t e r e g e l m a a t en i s r e l a t i e f g e z i e n goedkoop, omdat e r p e r e e n h e i d een g r o t e h o e v e e l h e i d s t e e n (1000 a 1200 t o n ) w o r d t aangevoerd.
Er worden "goedkope" wagens i n g e z e t , d i e een s n e l l e o m l o o p t i j d hebben, v/aardoor weer met een minimum a a n t a l w^agens kan worden v o l s t a a n .
S t a g n a t i e s i n h e t r a i l t r a n s p o r t z i j n zeldzaam en dan nog m e e s t a l van k o r t e d u u r .
Deze s t a g n a t i e s kunnen h e t g e v o l g z i j n v a n s t r e m m i n g e n , s t a k i n g e n o f van onwerkbaar weer i n de. g r o e v e n door i j z e i en sneeuw.
I n h e t l a a t s t e g e v a l i s i n t e r n a s - t r a n s p o r t n i e t m o g e l i j k v a n u i t de groeve naar dt; l a a d p l a a t s .
31
-I n -I J m u i d e n h e e f t d i t i n de s t r e n g e w i n t e r van 1963 een s t a g n a t i e van ca. 2 maanden o p g e l e v e r d .
Hoewel de p r o d u k t i e - c a p a c i t e i t i n de groeven i n h e t algemeen w e l maatgevend z a l z i j n , moet t o c h worden aangenomen, d a t 2 t r e i n e n p e r dag ( v i s e - v e r s a ) t u s s e n h e t i n t e n s i e v e spoorv/egverkeer w e l
maximaal z a l z i j n .
De aanvoer van b r e u k s t e e n p e r t r e i n naar de haven van S c h e v e n i n g e n i s eveneens o n d e r z o c h t .
De t r e i n e n moesten b i j h e t s t a t i o n H.S. i n 4 o f 5 k l e i n e r e eenheden worden g e s p l i t s t , om d a a r n a 's n a c h t s dwars door Den Haag t e w o r d e n v e r v o e r d o v e r h e t spoor van t r a m l i j n 11.
De o p s l a g m o g e l i j k h e d e n aan h e t e i n d van l i j n 11 i n S c h e v e n i n g e n
waren b e p e r k t , z o d a t de s t e e n d i r e k t na l o s s i n g op a u t o ' s v e r d e r moest worden g e t r a n s p o r t e e r d . Ook i s de m o g e l i j k h e i d o n d e r z o c h t h e t spoor van de t r a m l i j n ' t e vèrlengén en döcr t e t r e k k e n n a a f de w e r k t e r r e i n e n b i j de b u i t e n h a v e n .
De hoge k o s t e n en de o v e r l a s t - aan h e t p u b l i e k ( s t a g n a t i e s en l a w a a i ) hebben de d o o r s l a g gegeven,, d a t h i e r v a n w e r d a f g e z i e n .
De zware b r e u k s t e e n v o o r de bouw van de havendammen t e S c h e v e n i n g e n i s d a a r n a v a n u i t België p e r t r e i n i n E u r o p o o r t a a n g e v o e r d en z o w e l met werkschepen ( o n d e r l o s s e r s en z i j l o s s e r s ) a l s ' m e t z e e w a a r d i g e b i n n e n v a a r t s c h e p e n o v e r zee v e r d e r g e t r a n s p o r t e e r d .
S t e e n t r a n s p o r t met b i n n e n v a a r t s c h e p e n ' . •
V e r v o e r van l o s g e s t o r t e s t e e n a c h t i g e m a t e r i a l e n p e r b i n n e n s c h i p komt v e e l v o o r en i s naar v e r h o u d i n g goedkoop.
De c a t e g o r i e zvrare b r e u k s t e e n boven 300 kg moet e c h t e r w e l g e r e k e n d worden t e b e h o r e n t o t b i j z o n d e r t r a n s p o r t .
De aanvoer kan worden g e r e a l i s e e r d v a n u i t g r o e v e n l a n g s de R i j n o f l a n g s de Maas.
I n België l i g g e n de ( k a l k s t e e n - ) groeven d i c h t e r b i j de r i v i e r dan de ( b a s a l t - ) g r o e v e n l a n g s do R i j n i n D u i t s l a n d .
De p r o d u k t i e van deze zware s t e e n s o o r t i s zowel l a n g s de Maas a l s l a n g s dc R i j n n i e t hoog.
'!en i s meer g e s p e c i a l i s e e r d i n k l e i n e r e s t e e n s o r t e r i n g e n en m a t e r i a l e n voor de wegenbouw e.d., l i e t g e c n mede een g e v o l g i s v a n de g e o l o g i s c h e
f o r m a t i e , c.q. g e l a a g - d h e i d i n de s t e e n g r o e v e n , w a a r d o o r n i e t a l t i j d g r o t e stenc-n kunnen worden gewonnen.
3 2
-I n -I J m u i d e n werd een g e d e e l t e v a n de b r e u k s t e e n v a n 300/1000 k g aangevoerd v a n u i t g r o e v e n l a n g s de Maas t u s s e n L u i k en Namen.
De aanvoer was g e m i d d e l d 1000 a 1500 t o n p e r week, w a a r b i j schepen van 800 a 1200 t o n werden i n g e z e t .
De r e g e l m a a t i n de aanvoer i s n i e t zo g r o o t a l s b i j r a i l t r a n s p o r t . Tevens moet b i j hoge c a p a c i t e i t e n , ( i n d i e n d i t a l m o g e l i j k zou z i j n ) , ' r e k e n i n g worden gehouden met b e p e r k i n g e n op de r i v i e r e n . H i e r b i j
moet gedacht worden aan de zware b e l a s t i n g v a n de s c h e e p v a a r t op de Maas ( s l u i z e n ) en de r e g e l m a t i g t e r u g k e r e n d e l a g e w a t e r s t a n d e n op de R i j n .
Ook m i s t , i j s g a n g en s l e c h t v/eer kunnen een v l o t t e aanvoer n a d e l i g beïnvloeden.
De schade aan h e t beun v a n de schepen t i j d e n s h e t l a d e n en l o s s e u van deze zware s t e e n moet eveneens a l s een n a d e e l w o r d e n g e z i e n .
Door de o n r e g e l m a t i g e a a n k o m s t t i j d e n en de b e s c h i k b a r e g e r e g l e m e n t e e r d e l o s t i j d w o r d t de l o s s i n g n a a r v e r h o u d i n g d u u r . H e t l o s
-m a t e r i e e l -moet b e s c h i k b a a r b l i j v e n , t e r w i j l e r e x t r a -m a t e r i e e l -moet worden i n g e z e t om de s t e e n v a n de l o s w a l n a a r a c h t e r e n t e v e r p l a a t s e n
i n v e r b a n d met b e p e r k t e o p s l a g r u i m t e b i n n e n h e t k r a a n b e r e i k .
De l o s c a p a c i t e i t i s n i e t g r o o t ; met een d r a g l i n e met p o l i e p g r i j p e r b e d r a a g t deze c a . 50 a 60 t o n / u u r . • .
D i r e k t e o v e r s l a g u i t h e t b i n n e n s c h i p i n een s t e e n s t o r t e r i s n i e t e c o n o m i s c h , i.v.m. de l a n g d u r i g e l o s t i j d .
Aanvoer v a n g r o t e h o e v e e l h e d e n zware b r e u k s t e e n ( i n hoog tempo) p e r b i n n e n s c h i p z a l ora vorengenoemde r e d e n e n n i e t kunnen worden ge-r e a l i s e e ge-r d .
S t e e n t r a n s p o r t p e r z e e s c h i p
De aanvoer v a n zware b r e u k s t e e n k a n p e r z e e s c h i p g e s c h i e d e n v a n u i t •Scandinavië o f e v e n t u e e l Engeland o f S c h o t l a n d .
. De gewenste hoge w e r k p r o d u k t i e i n Hoek van H o l l a n d maakte h e t nood-z a k e l i j k om n a a s t de aanvoer p e r t r e i n ook v a n o v e r nood-zee b r e u k s t e e n aan t e v o e r e n .
Deze s t e e n was afkom.stig u i t Noorwegen en Zweden, waar l a n g s de k u s t , aan d i e n v a a r w a t e r voldoende zv/are b r e u k s t e e n kon v/orden v e r k r e g e n .
-
-•54-I n e e r s t e i n s t a n t i e vond de aanvoer p l a a t s u i t Noorwegen, u i t een groeve aan de z u i d k u s t i n R e k e f j o r d .
Door een b e p e r k t e m a n o e u v r e e r r u i m t e i n deze f j o r d konden maximaal schepen van ca. 2000 t o n ( c a . 1800 t o n n e t t o l a a d v e r m o g e n ) w o r d e n i n g e z e t .
Voor de l e v e r i n g v a n 3 m i l j o e n t o n zware b r e u k s t e e n , met een c a p a c i -t e i -t van 550.000 -t o n / j a a r o f 12,500 -ton/week h e e f -t de l e v e r a n c i e r
5 s p e c i a l e schepen l a t e n bouwen. . Gedacht m.oest h i e r b i j worden aan een e e n v o u d i g e en s n e l l e l a a d - en
l o s m o g e l i j k h e d e n , dus r u i m e beunen.
B i j d e ' i n h e t b e g i n t i j d e l i j k i n g e z e t t e n o r m a l e c o a s t e r s g a f h e t l o s s e n soms p r o b l e m e n , omdat deze schepen n i e t v o o r h e t s t e e n v e r v o e r waren i n g e r i c h t .
Omda t de g r o e v e - e x p 1 o i t a n t i n Noorwegen z'n v e r p 1 i ch t i n g e n n i e t n a kon komen, i s n a d e r h a n d de s t e e n v a n u i t Zweden a a n g e v o e r d .
H i e r b i j z i j n twee schepen i n g e z e t met een n u t t i g l a a d v e r m o g e n van 4500 t o t 5000 t o n .
De overeengekomen c a p a c i t e i t van 480,000 t o n / j a a r , o f ca. 10,000 t o n / week kon goed v/orden g e r e a l i s e e r d ,
-Het boun van de zeeschepen v/erd e n i g s z i n s aangepast aan h e t v e r v o e r van de zware s t e e n d o o r v e r s t e r k i n g van de bodem en h e t aanbrengen van h o u t e n b e k i s t i n g e n l a n g s de beunwanden.
De havens" l a n g s de W e s t k u s t v a n Zv/eden z i j n v r i j w e l a l t i j d v o r s t v r i j , I.Jsgang h e e f t n o o i t e n i g e s t a g n a t i e o p g e l e v e r d .
Tengevolge van s l e c h t v;eer kon e r soms een g e r i n g e v e r t r a g i n g o p t r e d e n i n de o v e r i g e n s z e e r r e g e l m a t i g e aanvoer,..
S l e c h t s e n k e l e malen i s h e t voorgekomen, d a t een s c h i p v o o r l a n g e r e t i j d u i t v i e l wegens m o t o r s t o r i n g o f een d o k b e u r t .
Omdat h e t s p e c i f i e k e , aangepaste schepen z i j n , i s h e t n i e t m o g e l i j k op k o r t e t e r m i j n een v e r v a n g e n d z e e s c h i p i n t e z e t t e n .
De c y c l u s van l a d e n - v a r e n - l o s s e n - v a r e n - schoonmaken en u i t v o e r e n van k l e i n e r e p a r a t i e s - was p r e c i e s een week.
E l k van de b e i d e scliencn kwam i n ' t algemeen op s t e e d s d e z e l f d e dag aan de kade om t e v/orden g e l o s t .
Voor d i t s o o r t schepen moet een g e s c h i k t e l o s k a d e aanwezig z i j n , met v o l d o e n d e w a t e r d i e p t e ( b i j L.W. m i n . 7 ra).
Er moeten s p e c i a l e l o s k r a n e n v.'orden g e b r u i k t w a a r b i j de k r a a n m a c h i n i s t v a n u i t een hoog a a n g e b r a c h t e c a b i n e een goed u i t z i c h t h e e f t i n de d i e p e beunen.
De l o s k r a n e n s t a a n s t i l a l s e r geen s c h i p v o o r de v/al l i g t . I n d i e n een en ander p a s t i n de o r g a n i s a t i e van h e t w e r k , kunnen deze k r a n e n e c h t e r ook worden g e b r u i k t v o o r h e t b e l a d e n van de w e r k s c h e p e n .
De l o s c a p a c i t e i t u i t de zeeschepen, met twee_havenkranen, was a l s v o l g t :
2000 t o n n e r (2 r u i m e n ) : 180 t / u u r i n de c a t e g o r i e s t e e n 300/1000 k g 5000 t o n n e r (3 r u i m e n ) : 200 t/uür " " "•
B i j dé' z w a a r d e r e s t e e n v a n 16 tón ^'^as d i t r e s p . 270 t / u u r en -315 t / u u r . (de 2000 t o n n e r s werden "opgeschoond", i n de g r o t e r e b l e e f de s t e e n a f v a l a c h t e r , d a t i n Zv/eden werd v e r w i j d e r d ) .
Het t r a n s p o r t van b r e u k s t e e n o v e r zee i s n i e t goedkoop. De p r i j z e n moeten e c h t e r worden afgewogen t e g e n h e t g e h e e l van de l e v e r i n g , l o s s i n g en v e r d e r e v e r w e r k i n g ( z i e h o o f d s t u k . 12, K o s t e n ) . M e t i n g aangevoerde h o e v e e l h e d e n Het i s z o w e l i n h e t b e l a n g van da l e v > ; r a n c i e r , a l s de v e r v o e r d e r en de o n t v a n g e r , d a t de g e l e v e r d e h o e v e e l h e d e n b r e u k s t e e n n a u w k e u r i g kunnen worden v a s t g e s t e l d . B i j de l e v e r i n g p e r t r e i n z i j n i n e e r s t e i n s t a n t i e de v o l l e wagons gewogen, waarna h e t op de v/agons aangegeven t a r r a g e w i c h t werd a f g e t r o l ken om h e t n e t t o g e w i c h t t e k r i j g e n .
I n de w a g o n g e w i c h t e n b l e k e n e c h t e r na v e r l o o p van t i j d door d i v e r s e o o r z a k e n v e r s c h i l l e n op t e t r e d e n , waarna werd overgegaan t o t v/eging van zowel v o l l e a l s l e g e v/agons.
Daar n i e t e l k e g r o e v e b e s c h i k t o v e r een v/cegbrug, moest i n sommige g e v a l l e n een c e n t r a a l op de a a n v o e r r o u t e l i g g e n d e weegbrug v a n de N'od. Spoorwegen worden i n g e s c h a k e l d .
Wani-.ecr ook dan v o l l e cn l e g e v/agons moeten v/orden gexv'ogen g e e f t d i t p r o b l e m e n , b.v. door h e t u i t v a l l e n van v.'agons e.d.
36
-G e z i e n a l l e v e r k r e g e n r e s u l t a t e n , moet de k o n k l u s i e w o r d e n g e t r o k k e n , d a t i n d e r g e l i j k e g e v a l l e n de w e g i n g i n f e i t e moet g e s c h i e d e n op een op h e t v / e r k t e r r e i n t e i n s t a l l e r e n g e i j k t e v/eegbrug.
B i j de aankomst v a n de t r e i n kunnen de v o l l e v;agons worden gewogen, t e r w i j l b i j h e t v e r t r e k op de v o l g e n d e dag h e f j u i s t e g e w i c h t v a n de l e g e wagons ( a l dan n i e t met r e s t a n t e n v u i l en s c h i l v e r s ) kan worden v a s t g e s t e l d .
Meting_binnenvaartsche£en
Het meten v a n de l a d i n g aangevoerde b r e u k s t e e n p e r b i n n e n s c h i p l e v e r t geen p r o b l e m e n op, d a a r a l l e schepen z i j n v o o r z i e n van i j k e n met de d a a r b i j behorende m e e t b r i e f .
H e t v a s t s t e l l e n v a n d e l a d i n g b r e u k s t e e n i n e e n z e e s c h i p i s n i e t
e e n v o u d i g . . Er. moet r e k e n i n g worden gehouden met w a t e r en o l i e b u n k e r s , b a l l a s t
-t a n k s , e.d.
D a a r b i j l i g t h e t z e e s c h i p m e e s t a l aan een kade met w o e l i g w a t e r , w a a r d o o r een i j k o p n a m e w o r d t b e m o e i l i j k t . - •
I n h e t b e g i n van de aanvoer v a n b r e u k s t e e n p e r z e e s c h i p n a a r Hoek van H o l l a n d b l e e k de n a u w k e u r i g h e i d van m e t i n g t u s s e n + o f + 5% t e
l i g g e n . D i t was, g e z i e n de hoge k o r t e n van een t o n s t e e n o n t o e l a a t -b a a r .
Daarom werd een g e s p e c i a l i s e e r d i n t e r n a t i o n a a l e r k e n d b e d r i j f i n g e -s c h a k e l d ( P e t e r -s o n ' -s H a v e n b e d r i j f B.V. t e R o t t e r d a m ) , d a t m.et -s p e c i - , a a l o n t w i k k e l d e m e e t a p p a r a t u u r de n a u w k e u r i g h e i d w i s t . t e r u g t e b r e n g e n
t o t + o f- 0' , j 5 % .
Hoewel ook h i e r soms o n v e r k l a a r b a r e v e r s c h i l l e n z i j n o n t s t a a n t u s s e n de m e t i n g e n i n Hoek van H o l l a n d en de c o n t r o l e m e t i n g e n door de l e v e r a n c i e r i n Zweden, h e e f t d i t nimmer a a n l e i d i n g gegegeven t o t e r n s t i g e m e n i n g s v e r s c h i l l e n .
, I n s o o r t g e l i j k e g e v a l l e n i s h e t w e n s e l i j k , v o o r a f o v e r l e g t e p l e g e n m.et de l e v e r a n c i e r over i n s c h a k e l i n g van een b e p a a l d g e s p e c i a l i s e e r d b e d r i j f , d a t v o o r b e i d e p a r t i j e n a c c e p t a b e l i s .
5 7
-GROOTTE VAN EEN AAN TE LEGGEN BUFFERVOORRAAD
B i j de u i t v o e r i n g v a n h e t werk i n I J m u i d e n werd u i t g e g a a n v a n een b u f f e r v o o r r a a d v a n ca. 100,000 t o n zware b r e u k s t e e n ( c a . 5 % ) .
Deze h o e v e e l h e i d werd vóór de aanvang v a n de werkzaamheden aangevoerd en o p g e s l a g e n i n d e p o t s .
B i j een aangenomen v e r w e r k i n g s c a p a c i t e i t v a n 8 a 10.000 t o n b r e u k s t e e n p e r week k a n deze v o o r r a a d v o l d o e n d e z i j n om 2| a 3 maanden s t a g n a t i e i n de aanvoer t e o v e r b r u g g e n .
Deze v o o r r a a d b l e e k l a t e r maar n e t v o l d o e n d e t e z i j n , omdat i n de v / i n t e r van 1963, t u s s e n 10 j a n u a r i en 12 m a a r t de aanvoer v a n s t e e n p e r t r e i n g e h e e l s t i l l a g .
D i t was e e n g e v o l g v a n v o r s t en sneeuw, v/aardoor i n België h e t w e r k e n i n de g r o e v e n o n m o g e l i j k was.
De b u f f e r v o o r r a a d i s n a d i e n n o o i t meer op h e t z e l f d e p e i l t e r u g g e k o m e n , mede omdat de g r o e v e n i n Oost-België n i e t aan de g e c o n t r a c t e e r d e aan-v o e r p e r week konden aan-v o l d o e n .
I n Hoek v a n H o l l a n d werd een r u i m e r e marge aangenomen, n . l . een v o o r -r a a d b -r e u k s t e e n i n o p s l a g d i e v o l d o e n d e zou z i j n v o o -r een h a l f j a a -r .
B i j een aangenomen v e r w e r k i n g s c a p a c i t e i t v a n c a . 20.000 t o n b r e u k s t e e n p e r week, b e t e k e n d e d i t een v o o r r a a d v a n 500.000 t o n zware b r e u k s t e e n i n d i v e r s e categorieën ( c a . 1 0 % ) .
-Ook h i e r z i j n m o e i l i j k h e d e n ondervonden i n de geplande a a n v o e r , d o o r d a t de Noorse l e v e r a n c i e r n i e t aan de g e c o n t r a c t e e r d e v e r p l i c h t i n g e n kon v o l d o e n . ...
Daar d i t i n de b e g i n f a s e v a n de dammenbouw v i e l en e r . b e t r e k k e l i j k
s n e l k o n v;orden o v e r g e s c h a k e l d naar een a l t e r n a t i e v e aanvoer u i t Zweden, h e e f t d i t geen s t a g n a t i e gegeven.
De g r o o t t e v a n een b u f f e r v o o r r a a d b r e u k s t e e n hangt n a a s t de v e r w e r k i n g s -c a p a -c i t e i t ook i n s t e r k e mate a f v a n de a a n v o e r m o g e l i j k h e d e n .
Aanvoer u i t een groeve i s k w e t s b a a r d e r dan aanvoer v a n v e r s c h i l l e n d e k a u t c n , b.v, n e r t r e i n u i t B c l g i e / D u i t s l a n d en p e r z e e s c h i p u i t Zweden/
. 38
-Om s t a g n a t i e i n de a f v o e r , met enorme v / e k e l i j k s e k o s t e n , t e voorkom.en, moet een b u f f e r v o o r r a a d s t e e n a a n w e z i g z i j n . •
I n v e r b a n d met r e n t e v e r l i e s moet deze v o o r r a a d ook weer zo k l e i n moge-l i j k v7orden gehouden.
U i t e r v a r i n g e n i n I J m u i d e n en Hoek v a n H o l l a n d mag worden g e c o n c l u d e e r d , d a t e r b i j de aanvang van een s o o r t g e l i j k werk een b u f f e r v o o r r a a d b r e u k -s t e e n a a n w e z i g m.oet z i j n , om 3 a 4 maanden -s t a g n a t i e i n de aanvoer t e kunnen o v e r b r u g g e n .
R e c e n t e l i j k i s weer bewezen, d a t met s t a g n a t i e s van e n k e l e maanden r e k e n i n g moet worden gehouden, v / a a r b i j w o r d t g e d a c h t aan de s t a k i n g e n i n de v e r v o e r s s e c t o r .
D e r g e l i j k e s t a k i n g e n kunnen, z i c h ook v o o r d o e n i n de p r o d u k t i e s c c t o r i n de g r o e v e n .
39
-i
4 0
-OPSI.AGTËRREIHEN, OVERSLACDF.POTS EN LOSSINGSMETHODEN
Tussen de aanvoer en de v e r w e r k i n g van b r e u k s t e e n l i g t v r i j w e l a l t i j d een vorm v a n o p s l a g .
D i r e k t e o v e r s l a g v a n u i t h e t t r a n s p o r t m i d d e l i n d a t v o o r de v e r w e r k i n g z a l p r a k t i s c h n o o i t p l a a t s v i n d e n , omdat:
a. de l o s c a p a c i t e i t d a a r d o o r v e r m i n d e r t , en
b. h e t v e r w e r k i n g s m a t e r i e e l t e l a n g e w a c h t t i j d e n k r i j g t b i j h e t l a d e n ; op een andere m a n i e r k a n v e e l s n e l l e r g e l a d e n worden.
V/el i s h e t zaak, t e zoeken n a a r een l o s - en o p s l a g p l a a t s v a n aangevoerde s t e e n i n de d i r e k t e omgeving v a n de l a a d p l a a t s v o o r v e r d e r e v e r w e r k i n g . Een k o r t e t r a n s p o r t a f s t a n d t u s s e n o p s l a g p l a a t s e n l a a d p l a a t s , w a a r b i j a u t o t r a n s p o r t w o r d t u i t g e s c h a k e l d , i s z o w e l t i j d - a l s k o s t e n b e s p a r e n d .
Omdat e r ook b u f f e r v o o r r a d e n b r e u k s t e e n moeten worden gevormd v o o r . o n -v o o r z i e n e oms tand ighedexi ( z i e h o o f d s t u k 6 ) , k a n men s t e l l e n , d a t e r
twee s o o r t e n o p s l a g t e r r e i n e n moeten x.'orden gemaakt, n . l . :
a. v o o r éénmalig o f b e p e r k t g e b r u i k (de s p e c i f i e k e b u f f e r v o o r r a a d ) , cn b. v o o r i n t e n s i e f d a g e l i j k s g e b r u i k ( d o o r g a n g s d e p o t ) .
De p r a k t i j k h e e f t g e l e e r d , d a t onder een éénmalig, o f s l e c h t s e n k e l e k e r e n t e g e b r u i k e n depot- geen v e r h a r d e v l o e r aanwezig b e h o e f t t e z i j n . Onder een hoofddepöt, w a a r u i t r e g e l m a t i g s t e e n w o r d t g e h a a l d v o o r
v e r d e r e v e r w e r k i n g , moet w e l een v e r h a r d e ( b e t o n - ) v l o e r w o r d e n a a n g e b r a c h t . I n d i e n deze n i e t aanwezig zou z i j n , zou op z e e r k o r t e t e r m i j n door h e t
l a a d m a t e r i e e l een " p u t " v7orden g e g r a v e n , v.'aaruit de b r e u k s t e e n s t e e d s m o e i l i j k e r k a n worden opgenomen.
Het i s d u i d e l i j k , d a t een v o o r r a a d d e p o t g e m a k k e l i j k e r i s t e r e a l i s e r e n t i j d e n s h e t l o s s e n van t r e i n e n met b e h u l p v a n m o b i e l e k r a n e n , dan b i j de p e r z e e s c h i p aangevoerde s t e e n .
I n h e t l a a t s t e g e v a l i s h e t b e p e r k t e k r a a n b e r e i k maatgevend. Daarna moet de s t e e n v a n a f de l o s k a d e p e r as v e r d e r v/orden g e t r a n s p o r t e e r d , v / a a r b i j op h e t o p s l a g t e r r e i n een m o b i e l e k r a a n moet worden i n g e z e t v o o r h e t
~ AX
-Zowel i n I J m u i d e n , a l s i n Hoek van H o l l a n d z i j n s p o o r r a c c o r d e m e n t e a aangelegd v o o r de aanvoer en o p s l a g van de zware b r e u k s t e e n .
De l e n g t e en de a f s t a n d t u s s e n de s p o r e n v/erd z o d a n i g gekozen, d a t . v o l l e t r e i n e n ( c a . 600 m) aan v / e e r s z i j d e n v a n een spoor konden v/orden g e l o s t . . De v e r s c h i l l e n d e categoriën s t e e n werden i n a p a r t e d e p o t s o p g e s l a g e n .
I n I J m u i d e n werden tv/ee r a c c o r d e m e n t e n a a n g e l e g d , zov/el aan de z u i d -a l s -a-an de n o o r d z i j d e v-an de b u i t e n h -a v e n .
Reden h i e r v o o r vjas, d a t de aangevoerde s t e e n , n a a s t t r a n s p o r t o v e r w a t e r met o n d e r - en o p l o s s e r s , o o k o v e r de hoog g e l e g e n k r u i n v a n de dammen n a a r de kop v a n h e t werk moest v^Jorden aangevoerd.
De r a c c o r d e m e n t e n i h IJm.uideh b e s t o n d e n u i t d r i e s p o r e n ( z u i d ) , r e s p . v i e r s p o r e n ( n o o r d ) met een l e n g t e v a n ca. 600 m.(eén t r e i n s t e l ) en een o n d e r l i n g e a f s t a n d v a n 50 m,
Tussen.de s p o r e n v/as een o p s l a g c a p a c i t e i t m o g e l i j k v a n c a . 100 ton/ra, v / a a r b i j ca, 8 m brede r i j b a n e n n a a s t de s p o r e n open b l e v e n t . b . v , h e t
l o s m . a t e r i e e l .
Omdat de a f v o e r van b r e u k s t e e n u i t h e t merendeel van de depots'.eenmalig, o f s l e c h t s e n k e l e k e r e n zou moeten p l a a t s v i n d e n , z i j n geen zware v e r harde a f v o e r w e g e n a a n g e l e g d . Er werd v o l s t a a n met 6 m b r e d e s i l e x f u n -d e r i n g p n m.et een -d i k t e van 0,25 m. ' . .
Het h o o f d d e p o t v o o r de d a g e l i j k s e aan- cn a f v o e r van de b r e u k s t e e n , aan de n o o r d z i j d e v a n de b u i t e n h a v e n , v/erd v o o r z i e n van een b e t o n v l o e r
(250 X 20 X 0,30 m).
Een en ander i s aangegeven op pag. /|5 gji /^-j
I n Hoek van H o l l a n d , v/aar v i j f maal z o v e e l s t e e n i n v o o r r a a d moest v/orden gehouden, a l s i n I J m u i d e n , v/erd een g r o t e r s p o o r a c c o r d e r a e n t a a n g e l e g d . D i t b e s t o n d u i t v i j f s p o r e n met een l e n g t e van 1200-1400 m, v o l d o e n d e om
twee t r e i n e n a c h t e r e l k a a r t e p l a a t s e n .
Omdat v;erd aangenoii:en, d a t u i t som.mige d e p o t s meer dan één maal s t e e n zou moeten worden v e r w e r k t , en e r ook andore s t e e n a c h t i g e m a t e r i a l e n o v e r h e t w e r k t e r r e i n moesten v/orden v e r v o e r d , v/erd n a a s t e l k spoor een v/erk~ weg a an,gelegd.
43
-L o s k r a n e n v o o r p e r z e e s c h i p a a n y e v o e r d e br(-!uksteen
_ 46
6 n>
. 4
C
4 8
-Deze wegen waren 6 m b r o e d , met een f u n d e r i n g van 0,25 m hoogovens-l a k k e n en een a f d e k k i n g van 0,06 ra open a s f a hoogovens-l t b e t o n .
Een d u b b e l r a n g e e r s p o o r werd b o v e n d i e n d o o r g e t r o k k e n naar een o v e r -s l a g d e p o t i n de n a b i j h e i d van de b e l a d i n g -s k a d e v o o r de -s t o r t -s c h e p e n . Op deze p l a a t s werd een 0,30 m d i k k e b e t o n v l o e r g e s t o r t om h e t o p l a d e n v a n de b r e u k s t e e n en h e t t r a n s p o r t (met l o a d e r s ) t e v e r g e m a k k e l i j k e n .
Op p a g i n a ' ^ i j n de d e p o t s en l o s p l a a t s e n aangegeven.
De l o s k a d e v o o r de p e r z e e s c h i p aangevoerde b r e u k s t e e n u i t Noorwegen en Zweden was z o d a n i g o n t w o r p e n , d a t de a f v o e r - a f s t a n d naar de l a a d p l a a t s v o o r de werkschepen m i n i m a a l was ( c a . 50 a 60 m).
Tevens k o n e r een b e p e r k t e v o o r r a a d n a a s t de k r a n e n op de l o s k a d e w o r d e n o p g e s l a g e n .
De p e r zee s c h i p aangevoerde b r e u k s t e e n v/erd z o v e e l m o g e i i j k r e c h t s t r e e k s v e r w e r k t . Wanneer de a f v o e r n a a r zee e c h t e r s t a g n e e r d e , en de o p s l a g -r u i m t e op de kade v o l -r a a k t e , moest ook v a n deze s t e e n een d e e l n a a -r de v o o r r a a d d e p o t s worden v e r v o e r d .
I n o n d e r s t a a n d schema z i j n hoeveelheden en p e r c e n t a g e s opgenomen v a n de t i j d e l i j k i n d e p o t s o p g e s l a g e n b r e u k s t e e n i n Hoek 'van H o l l a n d .
H i e r u i t b l i j k t d u i d e l i j k , d a t de v o o r r a a d d e p o t s v o o r h e t g r o o t s t e g e d e e l t e z i j n a a n g e v u l d met p e r t r e i n aangevoerde s t e e n .
I n de b e g i n p e r i o d e v a n de dammenbouv/ moest z e l f s een kv;art van de Noorse s t e e n nog vrorden o p g e s l a g e n . L a t e r , b i j de aanvoer van s t e e n u i t Zweden kon s l e c h t s 10% n i e t d i r e k t v/orden v e r w e r k t .
Het i s v a n u i t e r m a t e g r o o t b e l a n g , d a t de p l a n n i n g v o o r de h o e v e e l h e d e n en categoriën t e v e r w e r k e n s t e e n i n nauv/ o v e r l e g met de l e v e r a n c i e r s worden " v e r t a a l d " i n aanvoerscliema' s. Daar de k o s t e n v o o r h e t e x t r a t r a n s p o r t u i t de d e p o t s n a a r de l a a d k a d e n i e t z i j n t e v e r w a a r l o z e n , b l i j k t u i t de i n de s t a a t opgenomen b e d r a g e n ( t o t a a l ca. ƒ 5.000.000,-). De p e r t o n v e r m e l d e bedragen z i j n de g e m i d d e l d e k o s t e n o v e r de. t o t a l e h o e v e e l h e i d aangevoerde b r e u k s t e e n .
!["Nasz kochany Jan Kochanowski. Tradycja czarnoleska w zaborze pruskim 1795-1939", Andrzej Staniszewski, Warszawa 1988 : [recenzja]]()