Kazimierz Miaskowski
Dyplom promocyi Klemensa
Janickiego na doktora filozofii i poetę
uwieńczonego
Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce
literatury polskiej 6/1/4, 507-512
M A T ER Y A Ł Y .
Эмр1ош promocgi Jilemensa 3anickiego na doktora
filozofii i poetę uwieńczonego.
Pierw szorzędnej wartości dla biografii znanego elegik a Kle m ensa Jan ick iego dokument, dyplom z uzyskanej r. 1540 w Padw ie godności doktora filozofii oraz poety uwieńczonego, znany b y ł dotąd tylk o z krótkiego ustępu, jaki o g ło sił „z rękopismu w spółczesn ego“ J ó ze f Łukaszew icz (H istorya Szkół w Koronie i W ielkiem K sięstw ie L itew skiem I, 76). Obecnie udało mi się rękopis ten a tem samem i ciekaw y dokument odszukać. Znajduje on się w maleńkim rękopisie ( 1 0 x 1 5 cm.), oprawnym w b iały pergamin a będącym obecnie w ła sn ością B iblioteki Tow arzystw a P rzyjaciół Nauk w Poznaniu. Ozna czony je st liczbą 78 0 a darował go temuż księgozbiorow i prezes tejże in sty tu cy i ks. biskup Edward Likow ski przed mniej w ięcej 12 laty. Dr. Erzepki w Poznaniu w ątp i wpi’awdzie, czy z tego to w ła śnie rękopisu Łukaszew icz o g ło sił ów ustęp i czy w ogóle rękopis ten znany historyk poznański miał w ręku, gd yż Łukaszew icz m iał zw yczaj w rękopisach przez siebie używ anych robić notatki w łasn o ręczne , a zapisek takich w tym w łaśn ie rękopisie niema — ale że reszta zaw artości m anuskryptu dla Łukaszew icza ze w zględu na k ie runek prac jego m ogła b yć obojętna, więc, przelotnie go tylk o u ży w ając, nie m iał powodu robić sobie w nim notatek , a okoliczność, że rękopis ten znajdował się od całego szeregu lat w łaśn ie tu w K sięstw ie , do tw ierdzenia mego tem bardziej mnie uprawnia, zw łaszcza , źe bibliografom Jan ick iego mimo usilnych zabiegów d o kum entu tego odszukać się nie udało. R ękopis należał i prawdopo dobnie pisany jest przez Andrzeja Żyta, najm łodszego syna z 9 c z y
508 Materyały.
10 d zieci M ikołaja Ż yta , bogatego obyw atela k rakow skiego , k tóry razem z S zy ligam i u trzym yw ał w K rakow ie spółkę handlową. A n drzej Z yt latem r. 1 5 3 8 za p isa ł się w u n iw ersytecie w ittenb erskim (F oerstem an n , A lbum academiae V ittem b ergen sis I , 169), k tóry w kwdetniu 1540 r. znowu op uścił w sku tek ukazu, w ydan ego przez Z ygm unta I. a zabraniającego pobytu w luterskim uniw ersytecie» R odzina Z ytów pozostaw ała w stosunku szczerej przyjaźni z K le m ensem Janickim , k tóry n ap isał p ięk n y nagrobek dla zony M ikołaja Zyta, zmarłej r. 15 4 0 , a pamięć Andrzeja, przyjaciela sw ego, utrw a lił w w ierszu, um ieszczonym pod portretem jego l). R oku 1542 spo tykam y A ndrzeja Z y ta proboszczem w D rzew icy i kanonikiem w ło- d zisła w sk im 2) , dalsze jego lo sy są nam nieznane. Jedna z s ió s tr Z yta, O tylia , b yła drugą żoną znanego i w y b itn eg o lekarza krako w sk iego P iotra W ed eliciusza (W ed elsk iego) , lecz umarła młodo r» 1593 jeszcze przed mężem podczas morowej zarazy, w K rakow ie stra szn ie się w ów czas sroźącej, która i męża jej zabrała z tego św iata. Prócz kilku w ierszy Jan ick iego, już -współcześnie drukowanych (D e se ip so ad p o ste r ita te m , Lazaro B o n am ico, Epitaphium żo n y Z y ta , nagrobek dla W in cen tego B isk u p sk iego), przechow ał nam Z y t w rękopisie sw ym , obecnie poznańskim , w cale ciekawe lis ty w w iel kiej części tyczące jeg o sam ego. Znajduje się w ięc tu lis t M elanch- tona do M ikołaja Z yta (dotąd nieogłoszony) z dnia 22 k w ietn ia 1540, dalej profesora w itten b ersk iego Jerzego A em iliusza, W ęgra A ndrzeja de Kerepecz , Ambrożego Reitra z L ipska , w rocław skiego uczonego A m brożego Moibana do t e g o ż , w szy stk ie pisane w czasie powrotu A ndrzeja z W itten b erg! do domu. Z in n ych je st pismo in nego K ra kowianina, Marcina K oźm ińskiego, od r. 1539 k ształcącego się w W it- teuberdze, do Erazma S zy lin g a (datow any die V eneris post D om ini cam Oculi 15 4 0 z W ittenb ergi), S tan isław a G órskiego do Jana D rz e w ick iego , kanonika krakow skiego i w łocław sk iego (W iln o 6. I X . 15 4 0 ) , A ndrzeja Z yta do Leonarda Herrmanna , proboszcza u św . D ucha w Poznaniu i kanonika średzkiego (dat. 8. X I I . 1540), w iersz z kondolencyą z powodu śm ierci m atki Zyta, L udw iki van der V eld e z B rü g g e (B ru gen sis) , mowa na przyjęcie prymasa Macieja D rzew i ckiego, w ygłoszon a przez biskupa T om ickiego 3) , w reszcie rozm aite odezw y rektorów i dziekanów u n iw ersytetu w itten b ersk iego do s t u dentów.
W obec zaży ły ch w idocznie stosunków Andrzeja Z yta z J a n ic kim przypuszczać m ożna , że te k st niżej podanego dyplom u doktor
*) Liber Tristium etc. (wydanie bez roku) K. G. : Epitaphium uxoris Nicolai Zitti oraz K. Giij : In Imaginem Andreae Zitti Naramonii. Pr. Ćwi kliński, Klemens Janicki, poeta uwieńczony. Kraków 1893, str. 128.
2) Archiwum akt dawnych miasta Krakowa. Acta Consularia Crac»
1542 pag. 701.
3) L isty te i dokumenty, o ile zawierają ciekawsze szczegóły histo ryczne lub kulturalne, zamierzam wkrótce ogłosić.
sk ieg o przepisał Z yt z sam ego oryginału, pokazywanego i u życzo n ego mu przez sam ego poetę , który w tym samym czasie — roku 1 5 4 0 , k ied y i rękopis p ow staw ał, z W łoch w rócił do kraju. T ekst też dokumentu na ogół je st poprawny, tu i ówdzie ma się wrażenie, że pisarz opuścił w pospiechu jakieś słowo lub się pom ylił — w ido c z n e pom yłki poprawiliśm y, podając pisow nię rękopisu w notach.
W reszcie jeszcze wypada zaznaczyć , że nazwisko poety pisane jest regularnie przez t — Jan itiu s.
X . K azim ierz MiasJcowski.
In C hristi nomine Amen. U n iversis et sin g u lis praesens hoc doctoratus p rivilegiu m visuris, lecturis et le g i pariter audituris Nos Marcus A ntonius Contarenus, P atricius Venetus, Eques et Comes pro Serenissim o et U lu striss mo Duce Domino V enetiarum in praesentia rum praepositus Paduae, Comes im perialis P alatinu s ac Sacri Palla- t ii Aulaeque d ign itate in sig n itu s ex nobili ac d ignissim o et praeclaro p rivilegio Serenissim i et in v ictissim i principis D. D . Caroli Q uinti d iv in a favente clem entia moderni Romanorum R e g is ac omnium Chri stianorum Imperatoris Sacratissim i et semper A u g u sti R eg is Germa niae, C astiliae, Arragoniae, utriusque S iciliae, H ierusalem , Ungariae, D alm atiae et Croaciae etc. prout in autenticis patentibus d icti pri v ile g ii litter is sub data Romae Anno Domini L D X X X V I die X V II m ensis A prilis Imperii su i Anno X V I. Quo quidem privilegio nobis concesso et toti praefatae nobili fam iliae nostrae de Contarenis auc toritas, licen tia et facultas per praefatum Serenissim um Imperatorem conceditur iu ter cetera Doctores et Poëtas in qualibet facultate cre an d i et etiam iudices ordinarios et notarios sive tabelliones creandi e t faciendi, spurios legitim an di etc. prout in dicto p rivilegio conti netur. Salutem in eo, qui est omnium vera salus et fidem praesenti bus indubiam adhibere. Quum maioribus nostris iuri consentaneum visu m s it et aequitati congruum, ut unusquisque1) pro m eritis digna consequatur praemia, illud inprim is iure optimo sancitum est, u t qui liberalibus artibus et sacrae philosophiae (sine cuius auxilio huma num genus minime existere potest) diuturnam operam d edissent, su mmo honore ac praemio afficerentur, ut eorum exemplo posteri ad veram virtutem capessendam et ad summae probitatis ac laudis de cus et gloriam excitarentur.
Sign ificam u s2) ig itu r vobis et horum serie fidem facimus, quod die data praesentium coram N obis M. Antonio Contareno, E quite et C om ite antedicto, personaliter con stitutus N obilissim us ac D octissi mus vir D . Clemens J a n itiu s Polonus h oc3) in almo Gimnasio P ata vin o pluribus annis in artibus et philosophia in su d avit et ita
elabo-J) W rękopisie unusquis.
2) Odtąd aż do fuerit iudicatus wypisał Łukaszewicz. *) W rękopisie hue, Łukaszewicz ma qui.
510 Materyały.
r a v i t , u t se dignum laurea D octoratus Corona in artibus et philo sophia et laurea Poetica exh ib u erit et idcirco debita cum in sta n tia p etierit se per nos auctoritate, u t perfertur, con cessisse Doctorem fieri et creari. P u n ctis itaque prius (ut moris est) in artib u s et philoso phia ei a ssig n a tis fecim us coram nobis d iligen ter ac rigorose exam i nari, ipse vero in huiusm odi suo exam ine in recitan dis p unctis , ar gu m entis, dubiis et supposicionibus sib i factis, quam vis arduis et ob scuris, seriatim replicandis et clare solvend is talem ac tantam in g e nii, doctrinae, memoriae ac ceterarum rerum, quae in consum m atissim o philosopho e x ig i solent, experientiam fecit, u t nostra ac omnium d o ctorum ib i existentiu m exspectatione superata a nobis et praefatis doctoribus ibidem ex isten tib u s unanim iter et concorditer ac nemine penitus d issid en te idoneus ac su fficien tissim us in artibus et philoso phia fuerit iu dicatus. Nos vero laudabilem sequentes consuetudinem et formam au ted icti p riv ileg ii n o s t r i, in conscientia consideratis fa cundia, modo legen d i moribus et virtu tibu s, quibus A ltissim u s illu stra v it , a quo omne donum optimum , praerogativis , exemptionibus,, lib ertaiib u s, concessionibus, honoribus , favoribus et induitis, quibus R o m a n i, P a risien sis , O xoniensis , B ononiensis , Salam antinensis , et h uius alm i P atavin i stu d ii et aliorum quorumcunque studiorum g e neralium Doctores u ti gaudere ac frui ex quibusvis p riv ileg iis seu cocessionibus p o ssu n t1) vel quomodolibet poterunt in futurum ac e iu s dem d ig n ita tis au toritatis et facu ltatis ex istu n t 2), ac si fu isset per Doctores studiorum generalium collegialiter approbatus iu xta formam et tenorem praefati p rivilegii, nobis et toti nobili fam iliae nostrae d e Contarenis, ut supra, concessi, praestito tamen in m anibus n ostris per dictum D. Clementem ad sancta D ei evangelia de servanda S. R. E., Sacro Romano Imperio ac nobis et praefatae nostrae fam iliae d eb ita fidelitate solito ac consueto iuramento, quibus sic itaque actis famo- siosim us et exim iu s artis et m edicinae Doctor Dominus Mgr. Joan nes B a p tista M oritonus V eronensis, promotor eius, pro se et fam osis sim is et exim iis artium et m edicinae doctoribus vid elicet D . M°. Francisco F ulgineo, D. Mo. A loysio B ellacato B rixien si ac D Mo. Abracio A pulo, compromotoribus su is, memoratum D . Clementem pe tentem e t prout in dicto suo rigoroso exam ine in facto v isib ilite r d em o n stra v it, de consilio pariter et assensu omnium clarissim orum Doctorum ibidem existen tiu m et autoritate nobis, u t supra, concessa et quo fungim ur in hac parte pro tribunali sedentes eundem Dom . Clementem in Dei nomine approbavim us et licentiavim us, pronunci an tes et declarantes, eum esse habilem, idoneum, benemeritum ac su ffi- cientissim um ad h ab en d u m , ten en d u m , ti'actandum et exercendum officium et honorem doctoratus in artibus et philosophia arteque poe tica — ipsum que continuo artium et philosophiae doctorem ac poëtam Jaureatum fecim us solem m iter et creavim us, prout etiam per
praesen-*) W rękopisie posset.
tes eadem autoritate facim us et creamus, tribuentes ei sic idoneo et su fficienti et hac promotione dignissim o cathedram m agistralem as cendenti et in sig n ia doctoratus a promotoribus su is petendi et acci piendi licentiam liberam et facultatem ac insuper plenam ei in D o mino concedentes facultatem et potestatem, ut de ceteris libere p o ssit in artibus et philosophia legere, repetere, docere, disputare, glossare, practicare, interpretari quaestiones, scholas regere omnibusque et sin g u lis aliis gandere et uti p riv ileg iis accep tatis1) consuetis doctorali- bus ornamentis. Ibidem in s ig n iv it solemniter ac d e c o r a v it, trib u it namque ei artium et philosophiae libros primo clausos, mox et aper to s , biretum doctoralem cap iti eius im posuit ac ipsum annulo aureo subarravit pacisque ei osculum m agistrali benedictione trib u it. Nos autem ip si manibus n ostris lauream poeticam capiti eius im posuim us assisten tib u s nobis d octissim is v ir is eiusdem promotoribus in poetica D . Nicolao Erithreo Veneto utriusque linguae doctissim o ac I. U . Doctore et assessore nostro ad officium Aquiliae et B u sch eti nec non D. Lazaro Bonamico B assan ien si2) utriusque lin gn ae in u n iversitate P atavin a p ro fesso re, cum iam antea Clementem Jan itium laurea, quae paucis admodum ante illum, Polonorum nem ini con tigit, d ig n is simum esse iudicaveram us . Sic itaque cum summa laude et honore plurimo praefatus exim ius D. Clemens Jan itiu s ad apicem doctoratus artium et philosophiae ascendit Apollineam que lauream accepit. In - quorum omnium et singulorum supra scriptorum fidem et testim o nium has litteras nostras patentes p riv ileg ii nostri manu nostra et infra scrip ti notarii et Cancellarii su bsignan tes fieri ac nostri sig illi, quo in talib us utimur, iu ssim us appensione muniri. Datum et actum Paduae in P alatio praetorii nostrae solitae h abitationis praesentibus R everendis et V enerabilibus dom inis Nicolao D ziekow ski, D ecano Plo- censi, Bonaventura Chobinio, Andrea Miscovio, Metropolitanae Gnes- n en sis, Petre Miscovio, P hilip po Padnevio, Cathedralis Cracoviensis, Joanne P rzerem sk i, C rusviciensis , V incentino Biscupio, S red en sis3) Jacobo Virzba, P o lto v ien sis Ecclesiarum Canonicis, Martino Cralinio, T heologiae Doctore et N obilib us Alexandro M isco w io , Stanislao de Sprowa, Joanne Cristoporino, Nicolao Orzechowski, Petro Radwanko- w ski, testib u s ad hoc sp ecialiter vocatis , h ab itis et rogatis atque a liis quam plurim is in m ultitnduie copiosa die Jovis X X I I . m ensis J u lii In dictione X III. Anno M D X L . Pontificatus S anctissim i in Chri sto P atris et Dom ini N ostri Dom ini P auli divina providentia Papae T ertii Anno sexto.
Marcus A ntonius Contarenus Comes P a litin u s et Jonatas P a dua manu propria. E t ego Sebastianus Cavazzonus Patavinus, p ub li cus A postolica et Im periali A uctoritatibu s notarius et cancellarius, de contracto B u rgi rogator Paduae, quia omnibus et sin g u lis
supra-*) W rękopisie stoi acceptantem.
2) W rękopisie Bossanensi. Bonamikus pochodził z Bassano,
512 Materyały.
scip tis dum sic, ut praem ittitur, fierent et agerentur una cum prae nom inatis testib u s rogatu s, in terfui eaque in notam fideliter sum psi ac exinde praesens hoc doctoratus p rivilegiam manu mea propria confeci et hanc in publicam formam redegi sign oqu e ac nomine m eis con solitis et con su etis a p p ositis ac praelibati M agnifici ac clarissim i praetoris rotundi s ig illi de eius mandato appensione m un ivi.
Odrysowana obok pieczęć przedstaw ia warownię o trzech ba sztach z literam i S. B. w ew nątrz.
