"Kompensata renty z ubezpieczenia społecznego z odszkodowaniem należnym według prawa cywilnego", Stanisław Białek, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne", 1963, nr 5 : [recenzja]

M. Cybulska

"Kompensata renty z ubezpieczenia

społecznego z odszkodowaniem

należnym według prawa cywilnego",

Stanisław Białek, "Praca i

Zabezpieczenie Społeczne", 1963, nr 5

: [recenzja]

Palestra 7/7-8(67-68), 112-113

1 1 2 M. C y b u l s k a N r 7— « (6 7 — 68) G d y m a łż o n e k z b y w a ru c h o m o ś c i w c h o d z ą c e w s k ła d m a j ą t k u o so b is te g o d r u ­ g ie g o m a łż o n k a , to w b r e w p o g lą d o w i w y r a ż o n e m u p r z e z S ą d N a jw y ż s z y w o r z e ­ c z e n iu z d n ia 24 m a r c a 1959 r . (O S P iK A z. 11/1959) a u to r j e s t z d a n ia , ż e n a b y w c a d o b re j w i a r y n ie p o w in ie n b y ć c h ro n io n y z m o cy a r t . 48 § 2 p r . rzecz. A j a k p r z e d s ta w ia się k w e s ti a z b y c ia p r z e z je d n e g o z m a łż o n k ó w ru c h o m o ś c i o b ję ty c h w s p ó ln o ś c ią u s ta w o w ą ? Z a g a d n ie n ie to m a a s p e k t n ie ty lk o c y w iln y , a le i k a r n y . Z a jm u ją c się t ą k w e s tią w s p r a w ie k a r n e j , S ą d N a jw y ż s z y w o rz e c z e n iu z d n ia 19 g r u d n i a 1957 (I I K O 83/57) w y r a z ił n a s t ę p u ją c y p o g lą d : „ M a łż o n e k , k tó r y m ie n ie m r u c h o m y m w c h o d z ą c y m w s k ła d m a j ą t k u o b o jg a m a łż o n k ó w ro z p o r z ą d z a j a k w ła s n y m , c z y n ią c to w b r e w w o li d ru g ie g o m a łż o n k a , o d p o w ia d a n a p o d s ta w ie a r t . 258 § 1 k .k . lu b a r t . 262 § 1 k .k . w z a le ż n o śc i o d sp o s o b u d z ia ła n ia s p r a w c y ’’. A u to r k w e s ti o n u je tr a f n o ś ć p o w y ż sz e g o p o g lą d u , s k o r o b o w ie m ro z p o r z ą d z a n ie ru c h o m o ś c ia m i m ie ś c i s ię z r e g u ł y w g r a n ic a c h c z y n n o śc i z w y k łe g o z a rz ą d u , to n a w e t w te d y , g d y n a s t ą p ił o o n o b e z z g o d y d ru g ie g o m a łż o n k a , n ie m oże b y ć m o ­ w y o k ra d z ie ż y a n i o s p r z e n ie w ie rz e n iu . R o z w a ż a ją c s p r a w ę z p u n k t u w id z e n ia p r a w a c y w iln e g o , a u t o r d o c h o d z i d o w n io s k u „że b e z u d z ia ło w y , n ie p o d z ie ln y c h a ­ r a k t e r w s p ó łp o s ia d a n ia s p r a w ia , iż k a ż d y z m a łż o n k ó w m o że s a m o d z ie ln ie w y ­ k o n y w a ć w ła d z tw o n a d p o s z c z e g ó ln y m i r z e c z a m i” . W k o n s e k w e n c ji „ w s p ó łp o s ia ­ d a n ie le g ity m u je m a łż o n k a w o b ro c ie ” . Z k o le i n a s u w a s ię z a g a d n ie n ie , j a k i e są k r y t e r i a d o b re j w ia r y n a b y w c y . Z d a ­ n ie m a u t o r a d o b r a w i a r a p o le g a n a u s p r a w ie d liw io n y m w d a n y c h o k o lic z n o śc ia c h p rz e ś w ia d c z e n iu , ż e m a łż o n e k b y ł u p r a w n io n y d o d o k o n a n ia d a n e j c z y n n o śc i p r a ­ w n e j. J e ś li c h o d z i o u m o w ę d a ro w iz n y , to ła tw o m o ż n a p r z y j ą ć z łą w ia r ę n a b y w ­ cy, n a to m ia s t p r z y u m o w a c h o d p ła tn y c h is to tn e z n a c z e n ie b ę d z ie m ia ła w a rto ś ć s p r z e d a n e j ru c h o m o ś c i.

P r z y r u c h o m o ś c ia c h p r z e d s ta w ia ją c y c h d u ż ą w a r to ś ć m o ż n a w y m a g a ć d a le j p o ­ s u n ię te j o s tro ż n o ś c i ze s t r o n y n a b y w c y . W p ra w d z ie b r a k j e s t p rz e p is u , k tó r y by w k ła d a ł n a n a b y w c ę o b o w ią z e k b a d a n ia , czy z b y w c a p o z o s ta je w z w ią z k u m a ł­ ż e ń s k im , je d n a k ż e o b o w ią z e k p r z e p r o w a d z e n ia w r a z i e w ą tp liw o ś c i o d p o w ie d n ic h d o c h o d z e ń w y n ik a — z d a n ie m a u t o r a — z p r z e p is ó w p r a w a ro d z in n e g o o r a z z o g ó l­ n y c h z a s a d co d o o k r e ś le n ia d o b r e j w ia ry . * K O M P E N S A T A R E N T Y Z U B E Z P IE C Z E N IA S P O Ł E C Z N E G O Z O D S Z K O D O ­ W A N IE M N A L E Ż N Y M W E D Ł U G P R A W A C Y W IL N E G O to t y t u ł a r t y k u ł u S t a ­ n i s ł a w a B i a ł k a w n r z e 5 (1963) m ie s ię c z n ik a „ P r a c a i Z a b e z p ie c z e n ie S p o ­ łe c z n e ” . N a tle s to s o w a n ia a r t . 24 u s t. 2 d e k r e t u z d n i a 25 c z e rw c a 1954 r . o p o w s z e c h n y m z a o p a tr z e n iu e m e r y ta l n y m p r a c o w n ik ó w i ic h r o d z in p o ja w iło się z a g a d n ie n ie , j a k o b lic z a ć r e n t ę n a le ż n ą p r a c o w n ik o w i o d z a k ła d u p r a c y , g d y p o s z k o d o w a n y p r z y ­ c z y n ił się d o p o w s ta n i a s z k o d y ( a r t. 158 § 2 k.z.). Z a g a d n ie n ie to z o sta ło r o z s tr z y g ­ n ię te u c h w a łą s k ła d u 7 sę d z ió w S ą d u N a jw y ż sz e g o z d n i a 19 m a r c a 1962 r . (I CO 4/62 — O S N C p o z. 82/62) w t e n sp o só b , ż e w r a z ie d o c h o d z e n ia p r z e z o so b ę u p r a w ­ n io n ą d o ś w ia d c z e ń w m y ś l c y to w a n e g o d e k r e t u r e n t y o d s z k o d o w a w c z e j o d u s p o ­ łe c z n io n e g o z a k ła d u p r a c y , p r z e w id z ia n e j w a r t . 24 u s t. 2, n a le ż y , „ g d y p o s z k o d o ­ w a n y p rz y c z y n ił się d o w y r z ą d z e n ia s z k o d y ( a r t. 158 § 2 k.z.), o b lic z a ć w y so k o ść t e j r e n t y od ró ż n ic y , j a k a p o z o s ta n ie p o o d lic z e n iu r e n t y z u b e z p ie c z e n ia s p o łe c z ­ n e g o o d o d s z k o d o w a n ia n a le ż n e g o w e d łu g p r a w a c y w iln e g o , z m n ie js z o n e g o u p r z e d ­ n io w s to p n iu o d p o w ia d a ją c y m p rz y c z y n ie n iu s ię ” .

N r 7— 8 (67— 68) P rz e g ląd p r a sy p ra w n ic z e j 113

U c h w a ła ta s p o tk a ła się z k r y ty k ą . D o ty c h c z a s o w a ju d y k a t u r a s t a ła b o w ie m n a s ta n o w is k u , że ś w ia d c z e n ia z t y t u ł u u b e z p ie c z e n ia sp o łe c z n e g o k o m p e n s o w a ły się n ie z o d s z k o d o w a n ie m n a le ż n y m w e d łu g p r a w a c y w iln e g o , a le z e sz k o d ą . A u to r i l u s t r u je ró ż n ic ę p r a k ty c z n ą , ja k a w y n ik a z ty c h d w ó c h p rz e c iw s ta w n y c h w y k ła d n i, n a s tę p u ją c y m p r z y k ła d e m . J e ż e li p r a c o w n ik , k tó r y u t r a c i ł c a łk o w itą z d o ln o ś ć d o p ra c y , z a r a b i a ł p o p rz e d n io 2 000 zł i p rz y c z y n ił się d o w y p a d k u w p o ło w ie , to w e d łu g s ta n o w is k a z a ję te g o w u c h w a le 7 sę d z ió w o d s z k o d o w a n ie w e d łu g p r a w a c y w iln e g o s ta n o w i p o ło w ę jeg o z a ro b k ó w , t j . k w o tę 1 000 zł, p rz y czym je ś li p o sz ­ k o d o w a n y o tr z y m u j e z t y t u ł u u b e z p ie c z e n ia sp o łe c z n e g o r e n t ę w w y s o k o ś c i 1 000 zł, to św ia d c z e n ie to w y c z e rp u je w c a ło ś c i o d s z k o d o w a n ie w e d łu g p r a w a c y w iln e g o 1 p o s z k o d o w a n e m u z t y t u ł u r e n t y o d z a k ła d u p r a c y n ic ju ż się n ie n a le ż y . N a to ­ m ia s t w e d łu g o d m ie n n y c h p o g lą d ó w , je ż e li p r a c o w n ik p o n ió s ł sz k o d ę w w y so k o śc i 2 000 zł m ie się c z n ie , to o d s z k o d y te j n a le ż y o d ją ć r e n t ę z t y t u ł u u b e z p ie c z e n ia sp o łe c z n e g o w w y s o k o ś c i 1 000 zł, t a k c i e r e s z tę s z k o d y p o w .n ie n w y ró w n a ć z a k ła d p ra c y , a le p o n ie w a ż p r a c o w n ik p rz y c z y n ił się w p o ło w ie d o p o w s ta n ia szk o d y , p r z e to r e n t a p o w in n a m u b y ć z a są d z o n a w połow ie,' tj. w w y s o k o śc i 500 zł m ie ­ sięczn ie.

W o b ec p o w s ta ły c h w ą tp liw o ś c i co d o tr a f n o ś c i s ta n o w is k a z a ję te g o w u c h w a le s k ł a d u 7 sę d z ió w z a g a d n ie n ie to z o sta ło p r z e k a z a n e C a łe j Iz b ie C y w iln e j S ą d u N a jw y ż sz e g o i o s ta te c z n ie ro z s tr z y g n ię te u c h w a łą d w ó c h izb, a m ia n o w ic ie Iz b y C y w iln e j i Iz b y P r a c y i U b e z p ie c z e ń S p o łe c z n y c h z d n ia 14 g r u d n ia 1962 (I II P O 5/62). U c h w a lo n a z a s a d a p r a w n a m a n a s t ę p u ją c ą tr e ś ć : „G d y o so b a u p r a w n io n a d o ś w ia d c z e ń w m y ś l d e k r e t u z d n ia 25.V.1954 t. o p o w sz e c h n y m z a o p a tr z e n iu ■ em ery taln y m p r a c o w n ik ó w i ic h r o d z in d o c h o d z i od u sp o łe c z n io n e g o z a k ła d u p r a ­

c y r e n t y w y ró w n a w c z e j p r z e w id z ia n e j w a r t . 24 u s t. 2 d e k r e tu , a p o s z k o d o w a n y p rz y c z y n ił się d o w y r z ą d z e n ia s z k o d y (a r t. 158 § 2 k.z.), w y so k o ść te j r e n t y o b lic z a się w te n sp o só b , że o d w y s o k o śc i s z k o d y w y n a g r o d z a n e j r e n t ą (a rt. 161 § 2 i 162 § 2 i 3 k.z.) o d lic z a się r e n t ę z u b e z p ie c z e n ia sp o łe c z n e g o , ró ż n ic ę z a ś z m n ie js z a s ię w s to p n iu o d p o w ia d a ją c y m p rz y c z y n ie n iu się p o s z k o d o w a n e g o ” . A u to r p o d n o si, ż e p o w ró t d o d a w n y c h p o g lą d ó w , k tó r e w y k s z ta łc iły się n a p o p rz e d n io o b o w ią z u ją ­ cy m s ta n ie p ra w n y m , n ie o d b ie g a ją c y m w ty m z a k re s ie o d tr e ś c i a r t . 24 u s t. 2 d e k r e tu , je s t z g o d n y z d u c h e m teg o p r z e p is u i u w z g lę d n ia w p e łn ie js z y m s to p n iu in te r e s y p o s z k o d o w a n y c h p ra c o w n ik ó w a n iż e li i n t e r p r e t a c j a p r z y j ę ta w u c h w a le s k ł a d u s ie d m iu . * O Z A S T O S O W A N IU P R A W A C Y W IL N E G O DO U M O W Y D O S T A W Y p isze H e n ­ r y k D a w i d o w i c z w num erzte k w ie tn io w y m m ie s ię c z n ik a „ P rz e g lą d U s ta w o ­ d a w s tw a G o s p o d a rc z e g o ” (1963).

W z w ią z k u z ro z w o je m g o s p o d a r k i s o c ja lis ty c z n e j o k a z a ło się, że sz e re g in s ty ­ tu c ji p r a w n y c h j e s t u n o rm o w a n y c h w o b o w ią z u ją c y m p r a w ie w sp o só b n ie d o s ta ­ te c z n y , b o n ie u w z g lę d n ia ją c y w y m a g a ń p la n o w a n ia g o sp o d a rc z e g o , w o b e c czego p o w s ta ła p o tr z e b a w y o d rę b n ie n ia ty c h in s ty t u c ji z o g ó ln e g o s y s te m u p r a w a c y ­ w iln e g o i w y d a n ia n o w y c h p rz e p isó w . T a k w ię c z u m o w y o d z ie ło z o s ta ła w y o d ­ r ę b n io n a n p . u m o w a o r o b o ty b u d o w la n e i m o n ta ż o w e o r a z u m o w a o sp o rz ą d z e n ie d o k u m e n ta c ji p ro je k to w o -k o s z to ry s o w e j. D a le j, p rz e p is y o z le c e n iu o k a z a ły się n ie w y s ta r c z a ją c e d la u m ó w m ię d z y in w e s to re m a p rz e d s ię b io rs tw e m s p r a w u ją c y m n a d z ó r te c h n ic z n y lu b a u to r s k i n a d p rz e b ie g ie m ro b ó t. W re sz c ie o b o k p rz e p is ó w z a w a r ty c h w k o d e k s ie z o b o w ią z a ń i k o d e k s ie h a n d lo w y m p o w s ta ło całe o d r ę b n e