Antoni Bądkowski
Kształcenie prawników w Kanadzie
Palestra 3/9(21), 79-80
N r 9 KRONIKA ZAGRANICZNA 7 9
U staw a pow ołuje do życia ogólne try b u n a ły d y sc y p lin a rn e (try b u n a ły d y scy p lin arn e pierw szej in sta n c ji okręgów , prow incji, rep u b lik zw iąz kow ych oraz try b u n a ł d y sc y p lin a rn y związkow y). W łaściw ość ich za leżna jest od organu, w k tó ry m zatru d n io n y je s t urzędnik. Od orzecze nia try b u n a łu pierw szej in sta n c ji p rzy słu g u je odw ołanie. W śród k a r dyscy p lin arn ych n a p o d k reślenie zasługuje k a ra grzyw n y w y m ierz an a w ułam ku w ynagrodzenia obwinionego.
Pełną odpowiedzialność m ate ria ln ą ponosi u rzęd nik za szkodę w yw o łaną czynem um yślny m lub p o w stałą w w y n ik u rażącego niedbalstw a.. W e w szystkich innych w yp ad k ach m u si być jed n a k rów nież ustalo n a wina. Szkodę u stala kom isja, złożona z trzech członków m ia n o w a n y c h przez kiero w n ik a danego organu. Na podstaw ie spraw ozdania kom isji kierow nik u stala sam ą zasadę odpow iedzialności o raz kw otę, jak ą u rzęd nik m a zapłacić. Jeżeli urzęd n ik nie zgadza się z po stanow ieniem k ie row nika, sp ra w ę p rzek azu je się do sądu, k tó ry ją ro z p a tru je w n o rm a l nym try b ie postępow ania cyw ilnego. Jeżeli o odszkodow aniu orzekł t r y bu n ał d y scy plinarny , to w raz ie sprzeciw u ze s tro n y obw inionego kw estia odszkodowania zostaje rów nież przekazan a sądowi c y w iln em u do rozstrzygnięcia.
U staw a przew iduje, że zaw ieszenie w czynnościach m oże n a stą p ić tylko w tedy, gdy w szczęto przeciw ko urzędnikow i postępow anie k a rn e lub dyscyplinarne; w ty m o sta tn im w y p ad k u p rzedłużenie zaw ieszenia na ok res ponad trz y m iesiące dopuszczalne je s t jed y n ie za zgodą tr y b u nału dyscyplinarnego.
W sto su n k u do n iek tó ry ch kategorii u rzędników w prow adzono in sty tu cję postaw ienia w stan d y spozycji p rzez okres roku. W ok resie ty m urzędnik pobiera n o rm aln e uposażenie.
2. K ształcenie prawników w K anadzie
W K anadzie pow ołano w zeszłym ro k u specjalną kom isję do zbad an ia system u kształcenia p raw ników , ze szczególnym uw zględnieniem k ształ cenia praktycznego. K om isja rozesłała kom u n ależy szeroko u ję ty kw es tionariusz i na podstaw ie zebranego w ten sposób m a te ria łu opracow ała sw oje spraw ozdanie.
N ależy zaznaczyć, że p ierw o tn y sy stem kształcen ia p raw n ik ó w b y l w K anadzie ściśle p ra k ty c z n y . Ż ądano w yłącznie p ięcioletniej p ra k ty k i w kancelarii adw okackiej. O zdobycie w iadom ości teo rety czn y ch m łody ad ep t praw a m usiał się troszczyć sam . Pom im o to sy stem te n w yd ał w ielu dzielnych praw ników . Z czasem system te n zaczął powoli uleg ać
« 0 ANTONI BĄDKOWSKI N r 9
zm ianom . Zaczęto np. w prow adzać obow iązek ukończenia u n iw ersy tetu , •chociaż n ie w e w szystkich prow incjach. W rezu ltacie p raw nicy uzyskali w ięcej wiadom ości teoretycznych, ale za to m niej w ykształcenia p rak
tycznego.
W ym ieniona wyżej kom isja stw ierd ziła, że istn ie je pow szechne prze ko n an ie, iż szkoły p raw a sp e łn ia ją na ogół sw e zadanie i d ają studentom d o stateczn e przygotow anie teo rety czn e, lecz absolw enci nie uzyskują -dostatecznych w iadom ości p rak ty czn y ch. Za te n sta n rzeczy ponosi od
pow iedzialność adw okatura, na niej bow iem ciąży obowiązek przygoto w a n ia absolw entów p raw a do p rak ty c zn e j działalności.
W obecnym stan ie rzeczy w szystko zależy od przy pad ku . Jeżeli m łody p ra w n ik tra fi do k ancelarii, k tó rej k iero w nik zaopiekuje się nim , da m u ró żn o ro d n ą pracę i będzie udzielać p rak ty czn y ch w skazów ek, to w ów czas p ra k ty k a da na pew no dobre re z u lta ty . Je że li jed n ak tra fi on do k a n c ela rii o słabej k lie n te li lub k a n c ela rii wysoce w yspecjalizow anej w jed n y m rod zaju sp raw , to tra c i czas w dużej m ierze bezużytecznie.
W n ie k tó ry c h p row in cjach p rzedsięw zięto k rd k i w celu zaradzenia tem u sta n o w i rzeczy. W prow adzono więc ró żne k u rsy dla aplikantów , ograni czono m ożność p rzyjm ow ania ap likan tó w jed y n ie przez adw okatów m a jący ch za sobą pew ną ilość la t p ra k ty k i, opracow ano dla adw okatów - -p a tro n ć w p ro g ra m y p rak ty czn eg o szkolenia aplikantów , stw orzono róż
n e o rg an y k o n tro li badania postępów w w ykształceniu itp.
K om isja je s t zdania, że usiłow ania te, p rzed siębran e sam odzielnie w różn ych prow incjach, pow inny być usy stem atyzo w ane i ujednolicone. N iezależnie od tego kom isja uw aża, że już w okresie studiów na u n iw e r sy te c ie studenci pow inni m ieć m ożność prow adzenia co pew ien czas za ję ć p rak tyczn y ch.
3. Równość m ałżonków w prawie rodzinnym
Równość m ałżonków w p ra w ie rodzinnym je s t zasadą. Jed n ak że nie jest to zasada w yłącznie p rz y ję ta w u staw odaw stw ach pań stw socjalisty czn y ch , bo rów nież szereg p ań stw b urżu azy jn y ch w prow adziło tę zasadę
u siebie.
Dane poniższe czerpiem y z a rty k u łu prof. M iller-F reinfelsa, ogłoszo nego w num erze 8 The International and, Comparative L a w Quarterly
z 1959 r.
N iektó re państw a w pro w adziły om aw ianą zasadę rów ności do swych u staw k o n sty tu cy jn y ch . N ależą tu Boliwia, B urm a, K uba, E l-Salw ador, F ra n cja w e w stępie do k o n sty tu c ji z 1947 r., H aiti, Indie, W łochy,
