Nota schutsluis in het Goese Sas

Nr.

A-75-039

Centrum voor Onderzoek Waterkeringen. April 1975.

Nota

schutsluis in het

Goese Sas.

1.

---

Inleiding

----

en

pobleernstel

---

ling.

De

schutsluis in het

Goese

Sas i s gebouwd in 1896 en bevindt zich

nu

i n een zodanige s t a a t

van

verval d a t vervanging noodzakelijk is. P1 annen

voor

vervanging 1 i ggen kl

a a r ,

maar zo1 ang de bes1 issing over de wijze

waarop

de Oosterschelde zal

worden

afgesloten n i e t i s gevallen, i s n i e t bekend op welke

standen

de schutsluis ont-

worpen moet worden.

Nu

de werken aan de Oosterschelde z i j n uitgesteld en de waterkerin- gen

worden

versterkt i s de vraag zeer urgent wat e r moet gebeuren

met

de s l u i s .

Het arrondissement Goes heeft gevraagd een beschouwing t e geven over de veiligheid

van

de s l u i s . Daarbij dient het uitgangspunt t e z i j n d a t een bui tenwaterstand met een overschri j d i ngsfrequentie van gemiddeld

kunnen

worden

gekeerd.

Deze nota i s gebaseerd op : a . informatie t e r plaatse,

eens i n de 500 j a a r (N.A.P.

+

4,80

m )

voor 1980 moet

b. r a p p o r t Witteveen en Bos inzake reparatie van de schutsluis aan het Goese Sas,

c. rapport

Sluizen en Stuwen inzake con- s t r u c t i e en s t a a t van de s l u i s aan het Goese S a s g

d. onderwaterfilm toestand s l u i s . Deze

nota

beperkt zich t o t een oordeel betreffende het waterkerend vermogen

van

de schutsluis en de veiligheidsaspecten die b i j deze beoordel i n g een rol spel en.

2. S i t u a t i e .

a.

Waterpei

_---

_---

1

en.

In de huidige s i t u a t i e b i j

open

Oostersçhelde

moet

met de volgende waterstanden rekening worden gehouden.

gem.

H.W.

ca. N.A.P. t 1,50

m

gem. L.W. ca. N.A.P.

-

1,50

m

S p r i n g t i j H.

W.

ca. N.A.P. t 2,20

m

S p r i n g t i j L.W.

ca.

N.A.P.

-

2,16

m

Grenspes 1 ca. N.A.P. t 3,30

m

Peil d a t gemiddeld

eens i n de 500 j a a r

ca.

N.A.P. t 4,80

m

wordt overschreden

Hoogst bekende

H.W.

1 febr. 1953 N.A.P. t 4,65 tn

Laagst bekende L.W.

22 febr. 1885 N.A.P.

-

3,06

m

Kanaal pei 1 ca. N.A.P. t 1,20

m

Hoogste kade langs

Kanaal ca. N.A.P. t 2,25

m

B i j gedeel t e l i j ke a f s l u i t i n g van de Oosterschel de bestaat e r een grote

kans

op een constant peil o f een

beperkt

g e t i j waarvan de maximale standen n i e t o f nauwelijks hoger z i j n dan het huidige kanaalpeil.

b. De s l u i s .

_---

Op grond

van

vermelde bronnen kan over de verschillende onderdelen

van

de s l u i s het volgende worden gesteld:

1.

Da

hoofden: vergane vloer, damwanden ( h o u t ) aangetast door de paalworm, houten palen onder de hoofden waarschijnlijk gedeel- t e l i j k vergaan, sterke achter- en mogel i j k onder1 oopshei d. Er

i s echter geen plotse1 inge voortschrijdende erosie geconstateerd.

en

kunnen

alleen met kunstgrepen nog worden gesloten.

De vloeddeuren en buitenebdeuren z i j n in een

wat

betere s t a a t dan de binnenebdeuren

maar

z i j n ook s t e r k aangetast.

Er i s

geen

mogelijkheid

voor

een noodkering (schotbal ken b . v . ) . Toestand bodembescherming i n de k o l k en daar buiten zeer s l e c h t . 2.

De

deuren: stalen binnenebdeuren in ernstige mate gecorrodeerd

De

bodembescherming i n de schutkolk zelf

en

achter het binnen- hoofd i s n i e t meer aanwezig en

voor

het buitenhoofd in zeer s1 echte

s t a a t

(grote gaten).

Bij een mogel i j k bezwijken

van

de ebdeuren kunnen ontgrondingen die de s t a b i l i t e i t

van

de hoofden i n

gevaar

brengen n i e t

worden

ui tgesloten.

Hoogte binnenhoofd ca, N.A.P. t 4,52

m

Hoogte bui tenhoofd ca. N.A.P. t 5,62

m

Hoogte binnenvloeddeuren ca. N.A.P.

+

4,42

m

Hoogte bi nnenebdeuren

ca.

N.A.P. t 1,92

m

Hoogte buitenvloeddeuren ca. N.A.P. t 5,52

m

Hoogte bui tenebdeuren c a . N.A.P. t 2,52

m

c. De aansluitende dijken.

_...

De

d i j ken 1

angs

de Oosterschel de zull en zodani g worden verbeterd

d a t

een bui tenwaterstand met

een

overschri jdingsfrequentie

van

gemiddeld eens i n de 500

j a a r

voor

1980

moet

kunnen worden gekeerd. Bij de s l u i s i n het Goese Sas komt d i t uitgangspunt overeen met een

waterstand

van

N.A.P. t 4,80

m.

De aansluitende dijken moeten nog worden onderzocht, maar aange- nomen mag worden dat ze een stand van N.A.P. t 4,80

m

vrijwel k u n -

nen keren.

In 1953 z i j n in het betreffende gebied geen doorbraken geweest.

Langs het kanaal bevindt zich een kade welke een gesloten ring

vormt en een

laagste hoogte heeft van ca. N.A.P. t 2 , l O m.

1,

I n u n b a C j e s e b ~ e b - b ~ ~ _ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ e ~ - ~ ~ ~ - ~ ~ ~ - ~ ~ ~ g ~ ~ ~ ~ ~ ~ - ~ ~ n - ~ ~ ~ ~ ~

eer

---

Jaar:

---

Bij deze stormvloed moet b i j bezwijken

van

de constructie rekening

worden

gehouden met het overlopen

en

bezwijken van de kanaal d i j ken.

Dit betekent d a t de Wi 1 helmi napol der zal inunderen en mogel i j k

ook

het

gebied van het waterschap Goes en het waterschap De Breede Watering Bewesten Ierseke.

2. Inundatiegebied b i j doorbraak b i j normale waterstanden,-ijjy- ten gevol

ge

van

aanvaring

deuren

ten

gevol

ge

van

schegEvaart. De hoogte

van

de kanaaldijken i s gemiddeld N.A.P.

+

2,25

m.

Er

bevinden zich enkele coupures i n met a l s laagste hoogte

N.A.P. -t 2,10

m.

Bij s p r i n g t i j bedraagt de waterstand ca. N.A.P. t 2,26

m.

Dit

betekent d a t e r een grote

kans bestaat

d a t onder normale

om-

s tandi gheden de kanaal d i j ken kunnen

keren.

Bij eb

moet

rekening

worden

gehouden met h e t p l a a t s e l i j k af- schuiven

van

de kanaaldi jken waardoor de kans n i e t uitgesloten i s

d a t deze

n i e t meer voldoende kerend z i j n .

...

_____-_____________---

---

----

---

---

3. Evaluatie r i s i c o ' s ,

Het uitgangspunt

voor

de beveiliging

van

de

gebieden langs de

Oosterschelde i s d a t

voor

1980 een buitenwaterstand met een overschri jdingsfrequentie

van

gemiddeld eens in de 500 j a a r moet kunnen

worden

gekeerd.

Er

moet

echter ook rekening mee worden gehouden

met

het f e i t d a t

reeds b i j 1 agere bui tenwaterstanden een cal ami t e i t niet geheel i s u i t t e sluiten.

Zo'n

calamiteit

zou

b i j v . het gevolg

kunnen

z i j n

van

plaatselijk s t a b i l i t e i t s v e r l i e s van de dijken door grondmechaniiche oorzaken die niet voldoende z i j n onderkend. Vooral b i j kruisingen met pijpleidingen of b i j aanwezigheid

van andere

constructies in de waterkering (bebouwing, sluizen e.d.) i s de s i t u a t i e

soms

zo

ge- compliceerd d a t de kans b l i j f t bestaan

d a t

bepaalde factoren niet j u i s t worden geëvalueerd.

Dit betekent d a t de kans op inundatie ook na de voltooiing van

de

n u

in uitvoer zijnde dijkverbeteringen

groter

zal zijn dan

1/500 per j a a r . Dit additionele risico dient klein t e zijn ten opzichte van de aangehouden 1/500 om de huidige di jkverbeteringen langs de Oosterschelde zinvol t e

doen

zijn.

Dit moet dan ook het uitgangspunt zijn voor d e beoordeling van de gewenste veiligheid van de schutsluis Goese Sas, aangezien ook

deze schutsluis extra r i s i c o ' s met zich meebrengt b i j waterstanden lager dan N.A.P. t 4,80

m.

Deze r i s i c o ' s zijn echter niet cijfermatig

t e

waarderen. Er moest derhalve worden v o l s t a a n met het voornamelijk op

grond

van de beschikbare gegevens

zo

zorgvuldig mogel ijk afwegen van de kansen

d a t door bepaalde oorzaken een ramp zou o n t s t a a n .

De vol gende oorza ken zijn hierbij overwogen:

a.

s

...

tabi 1 i t e i tsverl i es hoofden

Een

verantwoorde

uitspraak over de s t a b i l i t e i t van de hoofden

zou pas kunnen worden gedaan n a een grondig onderzoek waarbij onder andere de mate

van

onderloopsheid tin gevaar

voor

verdere erodering

van

belang zijn. Gezien

echter

h e t

f e i t d a t geen verdergaande erosie wordt geconstateerd en d a t ook onder on-

den optreedt dan

n u

geregeld b i j laagwater

voorkomt,

l i j k t geen acuut gevaar

voor

een

doorbraak

aanwezig.

Het

i s echter wel

zo d a t

b i j een kering

waar

een r i s i c o van

1/500

wordt

geëist een dergelijke s i t u a t i e n i e t geaccepteerd

mag worden.

b.

BezwiJken

---

---

deuren.

De binnenebdeuren moeten zonder meer a l s onvoldoende worden beschouwd.

Er

moet rekening worden gehouden met een acuut gevaar

voor

bezwijken.

Bezwijken van de binnenebdeuren behoeft echter nog n i e t t o t een catastrofe t e leiden als de ontgrondingen beperkt blijven en de vloeddeuren gesloten kunnen worden.

De vloeddeuren leveren gezien de betrekkel i j k geringe verval len en de mogelijkheid om b i j stormvloed het verval ook nog over de buiten- en binnenvl oeddeuren t e verdel en vermoede1 i j k geen directe gevaren op.

De

deuren z i j n echter ook s t e r k aangetast

en

verzwakt. Ze horen

dus i n f e i t e n i e t thuis in een kering welke een waterstand be- horende b i j een r i s i c o

van

1/500 per

jaar

moet kunnen keren. c. Aantasting stortebedden.

_---

_---

De stortebedden z i j n grotendeels vergaan maar a l s verdere ui t-

schuring n i e t plaatsvindt (wat natuur1 i j k regelmatig gecontroleerd dient t e worden) behoeven geen directe gevaren t e worden gevreesd. d. Aanvaringsrisi co.

---

_---

De kans op een b i j de bestaande constructie mogelijke aanvaring

van

de ebdeuren c.q. vloeddeuren i s zeker aanwezig.

Door het aanbrengen

van

opvanginrichtingen

zou

het r i s i c o vrij- wel worden uitgesloten.

4. Commentaar O D eniae

voorzieninaen

die

worden

overwocien

Bij de afweging

van

de diverse

voorzieningen

die

kunnen worden

ge- nomen dibent rekening

t e

worden gehouden

met

a l l e aspecten zoals: uitvoerbaarheid, financiële consequenties

en

scheepvaart-

en

vei 1 i ghei dsaspecten.

Zoals i n de inleiding reeds i s gesteld

worden

in deze nota uit-

sluitend de veil igheidsaspecten behandeld.

a.

Beeerki

_--

_---

ngen

_----

op1 eggen

_--

_---

aan

de

scheepaart

_---

Het

meest

directe gevaar i s

het

bezwijken

van

de binnenebdeuren b i j het schutten van schepen. Als maatregel

zou

bijv. genomw kunnen worden het n i e t

meer

schutten b i j opkomend g e t i j b i j

lagere waterstanden dan ca. N.A.P. t 0,25

m en

b i j afgaand g e t i j

b i j lagere waterstanden dan ca. N.A.P. t 0,75

m

om

catastrofale

ontgrondingen en afschuiving

van

d i j k e n langs het kanaal t e voor-

komen.

Dit zal de r i s i c o ' s i e t s verkleinen.

Deze

maatregel i s zeker

t e overwegen,

maar

zal waarschijnlijk op

praktische bezwaren stuiten.

b. Vervanging ebdeuren.

Door het vervangen van de binnenebdeuren wordt het meest acute gevaar bezworen.

De s l u i s i s dan echter nog lang n i e t v e i l i g t e noemen. Het l i j k t overiuens bezwaarlijk om nog veel geld in deze oude s l u i s t e steken.

- - - c - -

--

ii-iiiii

-k maken.

---

Als e i s

zou

kunnen worden gesteld d a t na doorbraak een nood- s l u i t i n g plaats

moet kunnen

vinden in stromend

water.

Als mogelijkheid i s geopperd het aanleggen

van

een depot start-

steen

i n de onmiddeli j k e omgeving waarmee een eventuele doorbraak kan worden beteugel d .

Mede gezien de r e l a t i e f hoge kaden langs het kanaal van Goes zou

hiermee in principe de kans op een catastrofe aanzienlijk kunnen worden gereduceerd. De s l u i s b l i j f t

echter

een zwakke plek in de waterkering en de s i t u a t i e

wordt

n i e t

zo

veiliq geacht d a t

Een

goede oplossing

wat

b e t r e f t veiligheid

zou

z i j n een nieuw buitenhoofd t e

bouwen

d a t

gesloten

kan worden

a l s de huidige sl ui

s

bezwijkt.

Deze oplossing 1 i j k t echter

voor

een

t i jdel i jke maatregel bijzon- der kostbaar.

d . Bouwen

_...

van

een nieuwe s l u i s .

Dit i s uiteraard de meest veilige oplossing.

Wel dient

aïs

uitgangspunt trs

dorden

gehanteerd d a t de nieuwe s l u i s wel ke dan vanzelfsprekend

aan

de bestaande randvoorwaar-

den ( g e t i j Oosterschel de)

moet

vol doen tevens b i j een mogel i j ke definitieve s i t u a t i e zal voldoen.

Aan

de nieuwe s l u i s moeten ten behoeve

van

de veiligheid rnini-

ma81 de v o l gende c r i t e r i a worden gesteld.

De

buitenvloeddeur

moet

N.A.P.

+

4,80

m

kunnen keren.

De

binnenvl oeddeur

moet

in ieder geval grenspeil kunnen keren ( N . A . P . t 3,30

m ) .

De

binnenvloeddeur i s immers nodig b i j bezwijken van de e e r s t e deur en d i t gebeurt zeer waarschijnlijk niet b i j de maximaal t e verwachten stormvloed.

Een aanvullende veiligheidsmaatregel in de

vorm van

een nood- kering (schotbalken) die i n s t i l s t a a n d

water

kan worden gesloten i s dan wel noodzakel i j k .

5. Conclusie.

a.

De

bestaande

s i t u a t i e i s onvoldoende v e i l i g .

Door

noodvoórzieningen z i j n de meest

acute

gevaren t e bezweren,

maar

de vereiste veilig- heid

kan

hiermee n i e t worden bereikt.

b, Gezien de kruinhoogte

van

de dijk langs

het

kanaal en de daarachter liggende tweede kering,zal bezwijken

van

de s l u i s n i e t a l t i j d t o t

een

ramp

leiden.

De

gehele s i t u a t i e i s echter

zo

onzeker d a t deze u i t veiligheidsooa-