Przegląd zagranicznych czasopism konserwatorskich

Marcin Arszyński, Zofia

Medwecka, Janusz Lehmann

Przegląd zagranicznych czasopism

konserwatorskich

Ochrona Zabytków 16/3 (62), 69-75

1963

P

I

Ś

M

I

E

N

N

I

C

T

W

О

' OD R ED AK CJI

P oczy n a ją c od zeszy tu 3/1963 „O chrony Z a b y tk ó w ” u k azyw ać się będ zie w dziale „ P iśm ie n n ic tw o ” sta ły p rzegląd b ib lio g ra ficzn y n a jw a żn iejszy ch zagran iczn ych cza ­ sop ism k o n serw a to rsk ich (zn ajd u jących się z w y ją tk ie m poz. 6 i 12 w B ib lio tece O środka D o k u m en ta cji Z ab ytk ów ), o b ejm u jący n a stęp u ją ce ty tu ły :

1. S tu d i e s in C o n s e r v a t i o n T h e Jo u rn a l of th e In t e r n a ti o n a l I n s tit u te fo r C o n s e r ­

v a t i o n of H is to r ic and A r t i s t i c W orks.

E tu d e s d e C o n s e r v a t io n . L e Jou rn al d e l’I n s t i t u t In te r n a ti o n a l pou r la C o n s e r ­ v a t i o n d es O b j e t s d ’A r t et. d ’H istoire.

2. ö s t e r r e i c h i s c h e Z e i t s c h r i f t fü r K u n s t - und D e n k m a lp f le g e . (A ustria). 3. B u ll e ti n I n s t i t u t R o y a l du P a tr i m o i n e A r t i s t i q u e . K o n i n k l i j k I n s t i t u u t v oor h et K u n s t p a t r i m o n i u m . (B elgia). 4. P a m à t k o v â Péce. (CSRS). 5. B u ll e ti n du L a b o r a to i r e du* M u s é e du L o u v r e . S u p p l é m e n t à la „ R e v u e du L o u v r e ”. (Francja). 6. L e s M o n u m e n ts H i s t o r iq u e s de la France. (Francja). 7. Z b o r n ik Z a s t i t e S p o m e n ï k a K u lt u r ę . R e c u e il d es T r a v a u x sur la P r o te c t io n

des M o n u m e n t s H isto riq u e s . (Ju gosław ia).

8. D e u ts c h e K u n s t - u n d D e n k m a lp f le g e . (NRF).

9. M a l te c h n i k T e c h n isc h e M i tt e il u n g e n für M a l e r e i und B ildpflege. (NRF). 10. M ü e m l é k V é d e le m . (W ęgry).

11. B o ll e tt in o d e ll I s t i t u t o C e n tr a l e d e l R esta u r o . (W łochy).

12. Soobśćenija . V s e s o j u z n a j a C e n tr a l n a ja N a u c n o i s s l e d o v a t e l ’s k a j a L a b o r a to r ij a po K o n s e r v a c j i i R e s ta u r a c ji M u z e j n y c h C h u d o z e s t v e n n y c h C e n n o s te j (V C N I L K R ). (ZSRR).

S ta ły p rzegląd b ib lio g ra ficzn y zagran icznych czasopism k o n serw atorsk ich , k tó ­ ry ro zp oczyn am y w zeszy cie bieżącym od:

ö s t e r r e i c h i s c h e Z e i t s c h r i f t fiir K u n s t - u n d D e n k m a lp f le g e .

Bu lletin . I n s t i t u t R o y a l du P a tr i m o i n e A r t i s t i q u e . K o n i n k l i j k I n s tit u u t v o o r het K u n s t p a t r i m o n i u m ,

B u ll e ti n du L a b o r a to i r e du. M u s ée du L o u v r e . S u p p l é m e n t à la „ R e v u e du L o u v r e ”.

D e u ts c h e K u n s t - u n d D e n k m a lp f le g e ,

M a lte c h n ik . T e c h n is c h e M i t t e l u n g e n fü r M a l e r e i und B il d p fleg e. Z b o r n i k z a s t i t e s p o m e n ik a k u lt u r ę .

o b ejm o w a ć b ęd zie w zeszy ta ch 3 i 4/1963 w y d a w n ic tw a , ja k ie u kazały się w r. 1962. W roczn ik u 1964 „O chrony Z a b y tk ó w ” u w zg lęd n io n e w zasadzie zostan ą w prze­ glą d zie w y d a w n ic tw a za r. 1963. N ieza le żn ie od w7prow ad zen ia sta łeg o przegląd u zag ra n iczn y ch czasop ism k on serw a to rsk ich k o n ty n u o w a n e będą rubryki: „P olska b ib lio g ra fia te c h n ic z n a ” i „Z p iśm ien n ictw a obcego n a u k o w o -te c h n ic z n e g o ”, jak ró w n ież za m ieszcza n e będą recen zje z w a ż n ie jsz y c h w y d a w n ic tw k sią żk o w y ch .

R ed ak cja w y ra ża p rzek on an ie, że w p row ad zon a zm iana p rzyczyn i się do bar­ d ziej w sz e c h str o n n e g o i regu larn ego in fo rm o w a n ia c z y te ln ik ó w za in tereso w a n y ch p r o b lem a ty k ą w za k resie k o n serw a to rstw a .

P R Z E G L Ą D Z A G R A N IC Z N Y C H C Z A S O P IS M K O N S E R W A T O R S K IC H

DEU T SC H E K U N S T U N D D EN K M A L PFL EG E . (U k azu je się dw a razy w roku) W yd. V erein ig u n g der L a n d esd en k m a lp fleg er in der B u n d esrep u b lik D eu tsch la n d . D e u t­ sch er K u n stv erla g M ü n ch en -B erlin , 1962. R o c z n ik 1962, z e s z y t 1. s. 80, il u s t r a c je . G. G r u n d m a n n , G rossstad t und D e n k m a lp fleg e, (P roblem och ro­ n y z a b y tk ó w w w ielk im m ieście). A u to r e fe r a t rozp raw y w y d a n ej w 1960 r. pod tym sam ym ty tu łe m o m a ­

w ia ją cej p rob lem ow o zagad n ien ia och ron y za b y tk ó w arch itek tu ry i u rb a n isty k i w p o d leg a ją cy m od ­ b u d ow ie i rozb u d ow ie ośrodku w ie l­ k om iejsk im .

W. G ö t z, D ie O ran gerie des S c h lo sse s F ried rich sth a l in G otha.

(O ranżeria p ałacu F ried rich sth a l w Gotha). H istoria bu d ow lan a ob iek tu w zn iesio n eg o 1747— 1772 rzu tow an a na tło sy n te ty c z n e g o rysu h isto - ry czn o -ty p o lo g ic zn eg o oranżerii b a ­ rok ow ych w N iem czech .

W. J u n g . B eob ach tu n gen am M ainzer D om a n lä sslich der W ie­ d erh erstellu n g sa rb eite n 1955— 1960. (O bserw acje p o czy n io n e w zw ią zk u z pracam i resta u ra to rsk im i w k a ­ ted rze w M ainz w latach 1955— 1960). P od an ie n iezn a n y ch fa k tó w d o ty ­ czących te c h n ik i k a m ien ia rsk iej i b u d o w la n ej, stru k tu ry bu d yn k u i jego h istorii. S p raw ozd an ie z prac w śród k tó ry ch d o m in o w a ły tr a d y ­ cyjn e m eto d y w y m ia n y zn iszczonej k a m ien ia rk i i tyn k ów .

H. B r u n n e r , Zum Brand der B urg T rau sn itz in L andshut. (W sp ra w ie pożaru zam ku T rau sn itz w L andshut). S treszczen ie h istorii zam ku b u d o w a n eg o od 1204 do ok. 1300 r. i rozb u d ow an ego w X V I i X V II w . oraz relacja z pożaru, który zn iszczy ł cen n e w n ętrza (dru­ ga p ołow a X V I i pocz. X V II w iek u ). W stępny b ila n s szkód i p ierw sze propozycje k o n serw a cji i adaptacji.

K. K ö r n e r , Zur In s ta n d se t­ zung der W ürzburger H ofkirche. (W zw iązk u z o d n o w ien iem kościoła p a ła co w eg o w W ürzburgu). O m ó­ w ie n ie prac k on serw a to rsk ich które p rzep row ad zon o w ob iek cie zb u d o­ w an ym 1732— 1734 r. jako sk rzyd ło rezy d en cji b isk u p iej. Z n iszczon e w w y n ik u b om b ard ow an ia i pożaru sztu k a terie i złocenia poddane zo ­ sta ły ca łk o w itej p raw ie rek o n stru k ­ cji, p o k ry te m arm oryzow an ym s tiu - kem fila r y i p ila str y od p olerow an o po o d czy szczen iu agatem , a zn i­ szczon e w p o ło w ie m a lo w id ła k o ­ p u ły zrek o n stru o w a n o po u tr w a le ­ n iu p o zo sta ło ści prep aratam i s ili- katow ym i.

E. L a c r o i x , D ie J e su ite n k ir ­ che zu M annheim . (K ościół jezu ick i w M annheim ). H istoria bu d ow lan a 1756— 1773, (G alii da B ib ien a) w raz z ch a ra k tery sty k ą prac k o n se r w a ­ torsk ich , u su w a ją cy ch sk u tk i z n is z ­ czeń w o jen n y ch . R elacja z k o n tro ­ w ersy jn ej d y sk u sji nad różn ym i prop ozycjam i od b u d ow y k o p u ły i c h a ra k tery sty k a sk iero w a n eg o do rea liza cji p rojek tu , k tóry n ie n a ­ w ią z y w a ł sz ty w n o do sta n u przed zn iszczen iem , lecz w p ro w a d za ł zm ian y w duch u zrea lizo w a n eg o n ied o k ła d n ie p ro jek tu barokow ego.

O. M ü l l e r , K lo ster A rnsburg in der W etterau . (K lasztor A rnsburg

w d olin ie rzek i W etter). O m ó w ien ie prac k o n serw a to rsk ich w zb u d o w a ­ n ym na p rzełom ie X II na X III w ., i rozb u d ow an ym w X V III w. o b ie k ­ cie, k tóry w X IX w. p op ad ł w ruinę. O becnie a d ap tu je się ru in y k ru ż­ gan k u na cm en tarz p oległych , a in ­ ne p o m ieszczen ia p rzy sto so w u je do potrzeb kultu , bądź w fo rm ie zam k n iętej bądź też o tw artej ruiny.

R ecen zje. P erson alia. K o m u n i­ katy.

Ö STERR EIC H ISC HE Z E IT SC H ­ R IFT FU R K U N S T U N D D E N ­ K M A L PFL E G E (k w artaln ik ). W yd. Ö sterreich isch es B u n d esd en k m alam t.

V erlag A n ton S ch ro ll W ien.

R o c z n i k X V I , 1962. Z e s z y t 1/2 s t r o n 64, ilu s t r a c je .

G. S c h m i d t , Ein St. P ö lte ner M issale aus dem frü h en X V . J a h rh u n d ert (M szał z St. P ö lten z pocz. X V . w .). R ozpraw a z za k r e ­ su h isto rii sztu k i, o m aw iająca w y ­ m ien io n e d zieło ilu m in a to r stw a na tle in n ych za b y tk ó w epoki.

P. P ö t s c h n e r , D ie W ied er­ h erstellu n g der A ltersw o h n u n g G rill­ parzers im H isto risch en M useum der S tad t W ien. (P rzep row ad zon a w M uzeum H isto ry czn y m M iasta W ied ­ nia rek on stru k cja m ieszk a n ia , w k tórym na starość z a m ieszk iw a ł G rillparzer). O m ów ien ie r e k o n str u k ­ cji p olegającej na zb u d ow an iu w s a ­ li w y sta w o w e j m a k iety w s k a ­ li 1 : 1 , w której od tw orzon e z o sta ­ ło w ie r n ie m ieszk a n ie p isarza za pom ocą sp rzętó w i d eta li w y p o s a ­ żenia (drzw i, okna, p od łogi, a rm a ­ tura) za ch o w a n y ch p raw ie k o m p le t­ n ie w d ep ozycie m u zeu m od 1884 r. • G. T r i p p, In tern a tio n a les S tu ­ d ien zen tru m für K o serv ieru n g und R esta u rieru n g des K u ltu rg u tes. (M ięd zyn arod ow y O środek S tu d ió w w Z ak resie K o n serw a cji i R e sta u ­ racji Dóbr K ultury). O m ó w ien ie g e ­ n ezy p o w sta n ia tej in sty tu c ji, ch a ­ ra k tery sty k a organ izacji i zadań oraz p o d su m o w a n ie jej d o ty ch cza ­ sow ej d ziałaln ości.

E. К r a u s s, B erich t über die R estau rieru n g der gro ssen O rgel in der G roote of St. B a v o k erk in H a ­ arlem erb au t 1735— 1738 durch C hristiaan M üller. (S p raw ozd an ie z resta u ra cji dużych organ ów w k a ­ ted rze St. B a v o w H aarlem zb u d o ­ w a n y ch 1735— 1738 r. p rzez C hri- stia a n a M üllera). S p ra w o zd a n ie z prac, w w y n ik u k tó ry ch z a licza ­ n y do n a jzn a k o m itszy ch in s tr u m e n ­ tó w sw e g o rod zaju o b iek t od zy sk a ł sw o je o ry g in a ln e b rzm ien ie. P o n a d ­

to zd jęto X I X -w ie c z n e p rz e m a lo w a ­ nia, o d sła n ia ją c p ierw o tn ą , k a z e in o - w o -te m p e r o w ą p o lich ro m ię p r o s­ p ek tu a p iszcza łk o m nad an o d aw n y blask p rzez o b ło żen ie cy n fo lią .

W. S e m e t k ö w s k i , U n iv e r - sitä tsd o cen t Dr. P. O thm ar W onisch OSB.

N ek rolog. R ecen zje. S p raw ozd an ia z prac:

S t y r i a — U. O c h e r b a u e r , O rtsb ild p fleg e-E h ren h a u sen . (E hren­ h au sen jak o za b y tek urb an istyk i). O m ów ien ie p ro b lem a ty k i k o n se r w a ­ torsk iej i ch a ra k tery sty k a prac.

T y r o l — J. M e n a r d i, R a t­ tenberg. O m ó w ien ie p ro jek tu n ow ej sie c i k o m u n ik a cy jn ej i zw ią za n y ch z tym p ro b lem ó w k o n serw a to rsk ich oraz zagad n ien ia u p orząd k ow an ia fasad.

W i e d e ń — W. B l a u e n - s t e i n e r, D ie R ettu n g des U r su li­ n en k lo sters. (K lasztor U rszu la n ek uratow an y). H isto ria b u d ow lan a w z n ie sio n e g o w 1665— 1724 r. k la sz ­ toru S S U rszu la n ek w raz z o m ó­ w ie n ie m p ro jek tu ad a p ta cji na s ie ­ dzibę od d ziału A k a d em ii M uzycznej. К. В e i 1 1, D ie H a u sa p o th ek e des e h em a lig en U rsu lin en k lo sters. (A pteka dom ow a d a w n eg o k lasztoru SS U rszu lan ek ). C h ara k tery sty k a arch itek tu ry w n ętrza , u m e b lo w a ­ nia i w y p o sa żen ia k o m p letn ie z a ­ ch ow an ej a p tek i k la szto ru z drugiej ćw ierci X V III w.

E. D o b e r e r, D ie A u ssta ttu n g des K lo ste r s m it sp ätb arock er N i­ sch en p la stik . (K om p on ow an y w n i­ szach p óźn ob arok ow y w y stró j rzeź­ biarsk i klasztoru ). In w en ta rz i o m ó ­ w ie n ie b o g a teg o w y str o ju w nętrza kościoła i klasztoru .

B u r g e n l a n d — A. S c h m e l - 1 e r, O rtsb ild p fleg e im B u rgenland. (O chrona z a b y tk ó w u rb a n isty k i w B urgen lan d ). O m ów ien ie p rob lem ów ochrony z a b y tk o w eg o ch arak teru m ia st i o sied li p ro w in cji B u rg en ­ land.

Z e s z y t 3, s t r o n 118, il u stra c je .

W. F r o d 1, Lob der M ethode. (P och w ała m etod y). P róba z a n a li­ zow an ia sy tu a c ji na p olu teo rii i p ra k ty k i k o n serw a to rsk iej w z a ­ k resie a rch itek tu ry , ze szczeg ó ln y m u w zg lęd n ien iem p ojęcia rek o n stru k ­ c j i , k tóre u zy sk a ło n o w y sen s w

w y n ik u zn iszczeń w o je n n y c h oraz p o stęp u n a u k i i tech n ik i.

G. T r i p p, Ü b erleg u n g en zur F ragen der D e n k m a lp fleg e. (R ozw a­ żania nad p ro b lem a m i ochrony za ­ b ytk ów ). U o g ó ln ien ie w ra żeń z o b ­

ja zd u z a b y tk ó w D oln ej S a k so n ii i ok ręgu H a lle-D rezn o . R ea liza c je k o n serw a to rsk ie w za k resie a r c h i­ te k tu r y (H ild esh eim , H alb erstäd t, M agdeburg, D rezno) i u rb a n isty k i (H ild esh eim ) d ow odzą, zd an iem au tork i, że p rzy jęte zasad y c a łk o w i­ tej od b u d ow y lub d a lek o id ącej r e ­ k o n stru k cji u zn ać n a leży , w o b ec r ozm iarów zn iszczeń w o jen n y ch , za w p e łn i u sp ra w ied liw io n e.

A u tork a w y ra ża p od ziw dla p oziom u prac k o n serw a to rsk ich , ich n a u k o w eg o u d o k u m en to w a n ia i tw ó rczeg o sto so w a n ia m etod r e ­ k on stru k cji.

J. Z у к a n, B eg riffsb ild u n g en in der D en k m a lp fleg e. (T w orzen ie p o jęć w d zied zin ie och ron y z a b y t­ ków ). W n a w ią za n iu do pojęć R iegla au tor su g eru je k ilk a w sk a z ó w e k p o stęp o w a n ia , m a ją cy ch na c elu n o ­ w e sp r e c y z o w a n ie o g ó ln y ch zasad k o n se r w a c ji d zieł sztu k i (n iew id o cz- n ość za b ezp ieczeń , n iem a sk o w a n ie śla d ó w n a tu ra ln eg o p rocesu sta r z e ­ n ia się za b y tk u , r e sp e k to w a n ie n a ­ w a r s tw ie ń itp.).

W. S e m e t k o w s k i , E rin n e­ ru n g en an d ie Κ. Κ. Z en tra lk o m ­ m issio n . (W spom nienia о С. К. K o ­ m isji C en traln ej). W sp om n ien ia p ra co w n ik a tej in sty tu c ji z ok resu jej reo rg a n iz a cji i rozb u d ow y w la ­ ta ch 1911— 1914.

I. H ö f e r, A u f dem W ege zu e in e r Z en tra lk a rtei der ö ste r r e ic h i­ sc h e n K u n std en k m ä ler (Na drodze do stw o rzen ia cen tra ln ej k a rto tek i a u stria ck ich zab ytk ów ). S p ra w o zd a ­ n ie z 3 -le tn ic h prac p rzy g o to w a w ­ czych , k tóre p o z w o liły zeb rać b i­ b lio g r a fię z a b y tk ó w w od n ośn ych czasop ism ach . O b ecn ie zbiera się ogóln ą b ib lio g ra fię. P la n u je się z e ­ b ran ie m a te r ia łó w ik o n o g ra ficzn y ch ,

p o m ia ro w y ch i o p iso w y ch . S y s t e ­ m a ty z o w a n e w g ro d za jó w sztu k i i to p o g r a fii m a te r ia ły sta n o w ić m a ­ ją p o d sta w ę p rzyszłej k artotek i.

B. R e i c h h a r t , D ie A r c h i­ te k tu r a b te ilu n g des B u n d esd en k ­ m a la m te s. (O ddział A rch itek tu ry F e d e r a ln e g o U rzęd u O chrony Z a­ b y tk ó w ). C h a ra k tery sty k a d z ia ła l­ n o ści O d d ziału ob ejm u ją cej trzy z a ­ sa d n icze d zied zin y: in w en ta ry za cję, bad an ia tech n o lo g iczn e, nadzór k o n ­ serw a to rsk i.

E. G a s s e l s e d e r , E in e u n ­ p o p u lä re E in rich tu n g der ö s te r ­ r e ic h isc h e n D e n k m a lp fle g e . (N ie ­ p o p u la rn a in sty tu c ja au stria ck iej o ch ro n y zab ytk ów ). U za sa d n ien ie

istn ie n ia i o m ó w ien ie działan ia u sta w y o za k a zie w y w o z u dóbr k u l­ tu r y w jej k o lejn y ch form ach.

O. T r a p p , B u rg en d en k m a lp f­ leg e in T irol. (O chrona za b y tk ó w b u d o w n ictw a za m k o w eg o w T y ro ­ lu). R ela cja ze sta n u o p iek i nad ty r o lsk im i zam k am i. O biekty w ła s ­ n o ści p u b liczn ej n ie n a stręczają p rob lem ów . N a to m ia st stan p ry­ w a tn y ch za m k ó w budzi obaw y. B rak fu n d u sz y na k o n serw a cję. O sobne z a g a d n ien ie to spraw a słu szn ej a d a p ta cji i w ła śc iw e g o u ży tk o w a n ia przez w ła ściciela .

E. E p p e 1, Zur Q u a litä tsfra g e der N eo g o tik . (P rzyczyn ek do w a r ­ to ścio w a n ia n eogotyk u ). Próba u sta ­ n o w ien ia n o w y c h k ry terió w oceny n eo g o ty k u ja k o św ia d ectw a o k reślo ­ nej ep ok i i za b y tk u rzem iosła a r­ ty s ty c z n e g o na p rzyk ład zie an alizy ołtarza z k o ścio ła w Eggenburg.

E. F r o d l - K r a f t , D ie B e le ­ u ch tu n g sp ä tg o tisc h e r F lü g ela ltä re (O św ietlen ie p óźn ogotyck ich ołtarzy sza fo w y ch ). A r ty k u ł su g eru je, że tr ó jw y m ia r o w a stru k tu ra ołtarzy i n eu tra lizu ją ce d ziałan ie złoceń w y m a g a ją o św ie tlo n e g o rozp roszo­ n ym , le c z dość in ten sy w n y m św ia tłe m w n ętrza i lek k o p rzy ć­ m io n eg o tła okien. Z d an iem a u to r­ k i w ła ś c iw y e fe k t za p ew n ia n ie w itra ż, lecz sto so w a n e p o w szech n ie w dobie p o w sta w a n ia ołtarzy o sz k le ­ n ie gom ółk am i.

E. D o b e r e r, Zur B estim m u n g fr ü h m itte la lte r lic h e r W erk stü ck e (W sp ra w ie ok reśla n ia w cz e sn o śr e d ­ n io w ieczn y ch e le m e n tó w b u d o w la ­ n ych). A r ty k u ł za jm u je się p ro b le­ m em id e n ty fik a c ji i d atow an ia w tó r n ie u ży ty ch e le m e n tó w a rch i­ te k tu r y i w y stro ju .

H. L a d e n b a u e r - O r e l , D as C a stellu m d es HI. W olfgan g in W ieselb u rg an der E rlauf (K asztel św . W o lfgan ga w W ieselb u rg u nad rzek ą E rlauf). R elacja z w y n ik ó w b ad ań w y k o p a lisk o w y c h , k tóre w y ­ k a za ły is tn ie n ie w o k ó ł k ościoła k a sz te lu o ch arak terze refu g iu m dla o k o liczn ej lu d n ości. O biekt d a ­ to w a n y n a k o n iec X w iek u .

N. W i b i r a 1, N eu e F unde in L am bach (N ow e odkrycia w L a m ­ bach). O pis fra g m en tó w fresk ó w z poł. X I w . o d k rytych w to k u d a l­ szy ch prac w k o ściele w L am bach. А. К 1 a a r, D ie m itte la lte r lic h e W ien er H o fb u rg (Ś red n io w ieczn y za m ek k r ó le w sk i w W iedniu). H isto ria b u d o w la n a ob iek tu oraz próba u sta le n ia w c ześn iejszej niż

dotąd znana d a ty je g o b u d ow y (II ćw ierć X III w .). N a p o d sta w ie stu d ió w p o ró w n a w czy ch i a n a lizy p rzek azów h isto ry czn y ch .

E. H e i n z 1 e, D ie R e sta u r ie ­ rung der S ta d tp fa rrk irch e S t. N ik o ­ lau s in F eld k irch (R esta u ra cja k o ś­ cioła p a ra fia ln eg o św . M ik ołaja w F eldkirch). O m ó w ien ie prac k o n ­ serw a to rsk ich , m a ją c y c h n a celu u su n ięcie X I X -w ie c z n y c h przeróbek b u d o w la n y ch i w sp ó łc z e s n e j im p o­ lich rom ii.

S. H a r t w a g n e r , H ö llein — d ie R ettu n g e in e r F ilia lk ir c h e (A kcja ra to w a n ia k o ścio ła filia ln e ­ go w H öllein ). O pis w zm o cn ien ia stru k tu ry X I -w ie c z n e g o k ościoła przez za sto so w a n ie żela z n y c h sk o t- w ie ń i za strzy k ó w z za p ra w y w a ­ p iennej przy je d n o czesn y m n a sy c e ­ n iu sp ęk a n y ch s k le p ie ń za p ra w ą c e ­ m en tow ą. R ó w n o cześn ie z a b ezp ie­ czono fr a g m e n ty X II -w ie c z n y c h fresk ów .

J. G r i t s c h , D as „ S ch w a rze” K reu tz in der S p ita lk ir c h e zu In n s­ bruck („C zarny” k r u c y fik s z k o ś­ cioła szp ita ln eg o w In n sbruk u ). K o ­ m u n ik at o k o n serw a cji p ó źn o g o ty c- k ieg o k ru cy fik su , p o ch od zącego z kościoła św. Jak u b a. W czasie prac u su n ięto k o le jn e w a r stw y m a ­ la rsk ie (czarną o lejn ą z X I X w ., żółta w ą z końca X V III w ., dobrze zach ow an ą żółto ró żo w ą z ok. 1724). i od k ryto p ierw o tn ą p o lich ro m ię w k olorze z ie lo n k a w o -ż ó łty m , na p od ­ k ład zie czerw o n y m za k ła d a n y m bez k red ow ego gruntu.

H. К o r t a n , Zur R e sta u r ie ­ rung des T h u rn feld er A lta res (W sp ra w ie resta u ra cji ołtarza z T hurn- feld ). Opis o łta rza (d zieło K. W a l d m a n n a — III ć w ie r ć X V I w .) i jego k o n serw a cji, której g łó w ­ n ym prob lem em b y ły cztery obrazy w a rszta tu C ranacha S ta rszeg o (ok. 1530 r.) w m o n to w a n e do ołtarza już w czasie jego b u d o w y , p rzy czym d om alow an o na n ic h część teł. O becnie po o d czy szczen iu , tła te, sk u tk iem od ręb n ości w y ra zu , k o n ­ tr a sto w a ły zb yt s iln ie z p artiam i o ry g in a ln y m i. U su n ię to w ię c tła d om alow an e p rzez W aldm anna, a n a stęp n ie n a m a lo w a n o n o w e tła, u trzym an e w m a n ierze C ranacha.

E. H a i n i s с h, A u s der A rb eit e in e s In v en ta risa to rs: der E n tw u rf zu ein er M onstranz (Z pracy in ­ w en ta ry za to ra : P r o je k t m o n stra n ­ cji). Opis i an aliza zn a lezio n eg o w k o ściele p a ra fia ln y m B u ch k irch en (D olna A u stria) p ro jek tu u trzy m a ­

nej w p ó źn o g o ty ck ich form ach m o n ­ str a n c ji (ok. 1600). F u n d ow an y dla p a ra fii o b iek t n ieb a w em po w y k o ­ n a n iu zn a la zł się w e W rocław iu w k o śc ie le N a jśw iętszej M arii P a n ­ ny na P ia sk u , skąd w X IX w. z a ­ gin ął.

G. M o s s i e r , D er S ilb e r ta ­ lerfu n d v o n K rum bach, N. Ö. (Z na­ le z isk o sreb rn ych talarów w K ru m ­ bach, D oln a A u stria). O pis za m u ­ ro w a n eg o w ścia n ie dom u skarbu w p o sta ci 100 sreb rn ych talarów z o k resu 1555— 1620.

A. S c h m e l l e r , D ie E n td e­ ck u n g v o n F o rch ten stein (O dkrycie w F o rch ten stein ). Opis ak cji ro zp o zn a ­ nia i w stę p n e g o zab ezp ieczen ia n ie ­ zn a n eg o n au ce dużego zesp o łu m i­ lita rió w , ch orągw i, p o rtretó w i ob ra­ zó w b a ta listy czn y ch oraz pow ozów zn a jd u ją ceg o się na zam ku F o rch ­ te n ste in .

U. O c h e r b a u e r i G. K o ­ d o 1 i t s с h, Z um Fund des W elt­ g e r ic h tsfr e sk o s des V orau er S tift- ^ m alers J. C. H ack h ofer in S tra l- le g g (W zw ią zk u z od k ryciem w S tr a lle g g fresk u o tem a ty ce Sądu O sta teczn eg o p ędzla J. C. H a ck h o fe- ra — m alarza k la szto rn eg o z Vorau). S p ra w o zd a n ie z odkrycia na ścia ­ n ie k o ścio ła p a ra fia ln eg o dobrze za ­ c h o w a n ej k om p ozycji fresk o w ej, p rzy p isy w a n ej przez autora, na p o d sta w ie an alizy, H ack h oferow i. D ata p o w sta n ia w g p rzek azów h is ­ to ry czn y ch — 1705— 1706.

G. B i t t n e r , D ie R esta u rie­ rung der P fa rrk irch e in ö d , B ezirk A m ste tte n N. Ö. (R estauracja k o ś­ cio ła p a ra fia ln eg o w ö d , okręg A m ste tte n , D olna A ustria). Z budo­ w a n y 1759— 1761 o b iek t p o zb a w io ­ n y z o sta ł w X I X w . dużej części w y str o ju w n ętrza. P on ad to p rzeb u ­ d o w ie u le g ł h ełm w ieży . O becnie p rzy w ró co n o d aw n y k szta łt hełm u, w y stró j w n ętrza n a to m ia st c z ę śc io ­ w o rek o n stru o w a n o , częścio w o w y ­ k on an o od n ow a w form ach k op io­ w a n y c h z in n y ch za b y tk ó w barok o­ w y ch , c z ęścio w o sk o m p leto w a n o z w y str o ju in n y ch obiek tów .

W. B l a u e n s t e i n e r , D ie In sta n d setzu n g des L a u d o n -S c h lo s­ ses in H a d ersd o rf (O dnow ienie p a ­ ła cu L audona w H adersdorf). O m ó­ w ie n ie drob n ych prac a d a p ta cy j­ n y ch i rem o n to w y ch w n aw od n ym p ałacu , p rzeb u d ow an ym ca łk o w icie w 1775 r. z w y k o rzy sta n iem c zęś­ cio w o jeszcze śred n io w ieczn y ch ele m e n tó w .

Z e s z y t 4, s t r o n 175, il u s t r a c je .

P. P h i 1 i p p o t, D ie In te g r a ­ tion v o n F e h ls te lle n in der G e ­ m ä ld eresta u rieru n g . (P rob lem sc a ­ len ia u b y tk ó w przy resta u ra cji obrazów ). A r ty k u ł p ro b lem o w y s t a ­ n o w ią cy próbę u sta n o w ien ia zasad p o stęp o w a n ia w o b ec u b y tk ó w w a r stw y m a la rsk iej w oparciu 0 o m a w ia n e obrazy (kopia O sta t­ niej W iecz erzy L eonarda, X V - w ieczn y tr y p ty k fla m a n d zk i, Sw.

T rójca m istrza z F lé m a lle , N ie sie n ie K rzyża H. B oscha). A n a liza p o d ­ k reśla a r ty s ty c z n ie tw ó rczy a za ra ­ zem n a u k o w o k o n tro lo w a n y ch a ­ rak ter p ro cesu resta u ra cji za leca ją c, w za leż n o ści od rod zaju i w ie lk o ś c i obrazu, te c h n ik i w y k o n a n ia , sty lu , stop n ia zn iszczen ia itp., sto so w a n ie b ezw zg lęd n ie różn ych m etod — od n eu tra liza cji (kopia L eonarda) do c a łk o w ic ie n iero zp o zn a w a ln ej r e ­ k o n stru k cji (H. B osch). W za k o ń c z e ­ n iu pod an o szczeg ó ły tech n iczn e, d o ty czą ce za k ła d a n ia k itów , w e r ­ n ik só w i p u n k to w a n ia .

N. W i b i r a 1, W an d m alereien der R efo rm a tio n szeit im Chor der P fa rrk ir ch e v o n F ran k en m ark t (M alow id ła ścien n e z ok resu R e­ fo rm a cji w p rezb iteriu m kościoła p a ra fia ln eg o w F ran k en m ark t). R e ­ lacja z o d k rycia oraz opis i sz c z e ­ g ółow a a n a liza m a lo w id e ł (I poł. X V I w .) w y k o n a n y c h częścio w o „al fr e s c o ” cz ę śc io w o „al s e c c o ” na płn. ścia n ie p rezb iteriu m . M alow id ła d zielą się na cztery cy k le te m a ­ tyczn e: D ek a lo g , N. P. M aria w C hw ale, S a k ra m en ty , Sąd O sta tecz­ ny.

H. L a n g b e r g, D e n k m a lp fle g e in D än em ark (O chrona za b y tk ó w w D anii). C h a ra k tery sty k a organ izacji 1 d z ia ła ln o ści sp o łeczn ej, k o ścieln ej i p a ń stw o w e j o p iek i nad dobram i k u ltu ry i krajobrazem . O m ó w ie­ n ie sta n u in w en ta rza zab ytk ów , p ro b lem a ty k i k o n serw a to rsk iej oraz p rzeb ieg u w a ż n ie jsz y c h prac.

E. F r o d l - K r a f t , „ W ied erer­ w e c k te G la sm a le r e i” in den ro m a n ­ tisch en F e n ste r n der F ran zen b u rg in L a x en b u rg („W skrzeszona sztu k a w itr a ż o w a ” w ro m a n ty czn y ch ok n ach za m k u F ran zen b u rg w L axen b u rg). A r ty k u ł o m a w ia ją cy na p rzy k ła d zie w y m ie n io n y c h ok ien z ja w isk o od rod zen ia się sztu k i w i ­ trażow ej w pocz. X IX w . P oparta b ad an iam i h isto ry czn y m i an aliza okien, b ęd ą cy ch d ziełem k ilk u m istrzów , u ja w n ia d w ie różne te c h ­ n ik i w y k o n a n ia — jedną tr a d y c y j­

ną, w y w o d zą cą się ze zd ob n ictw a naczyń szk la n y ch i drugą w p e w ­ nym se n s ie n o w a to rsk ą , op artą na m o n u m en ta ln y ch trad ycjach w itr a ­ ży śred n io w ieczn y ch . W yk on aw cą tych d ru gich je st G. S. M ohn (zm. 1825), k tórem u p rzyp isu je s ię za ­ słu g ę o d rod zen ia śred n io w ieczn ej tech n ik i i stw o r z e n ie p o d sta w do rozw oju X I X -w ie c z n e g o w itr a ż o w - n ictw a.

O. W ä c h r e r, D ie R e sta u r ie ­ rung des W ien er D io sk u rid es als tech n o lo g isch es P rob lem (R esta u ra ­ cja W ied eń sk ieg o D iosk u rid esa jako problem tech n o lo g iczn y ). S z c z e g ó ­ łow e o m ó w ien ie tech n o lo g ii prac k o n serw a to rsk ich p rzep row ad zon ych przy sła w n y m ilu m in o w a n y m h e r ­ barium b iza n ty jsk im (ok. 512) w p ra co w n i k on serw a to rsk iej A u stria ck iej B ib lio te k i N arod ow ej. A utor p rzep row ad za w n ik liw ą a n a ­ lizę tech n o lo g iczn ą p ergam in u i m a ­ teria łó w u ży ty ch do n a p isó w i ilu ­ m in acji p o słu g u ją c się b ogatą lit e ­ raturą i źród łam i a n a stęp n ie o m a ­ w ia g łó w n e p ro b lem y k o n se r w a to r ­ sk ie (u trw a len ie p ergam inu, u tr w a ­ len ie i reg en era cja b arw n ik ów , u su ­ nięcie plam ) z p od an iem r ecep tu ry sto so w a n y ch środków .

R e d a k t i o n D agob ert F rey + V erzeich n iss se in e r W erke (Od r e ­ dakcji: D agob ert F rey + S p is jego d zieł n au k ow ych ).

H. К o r t a n, D as B u lle tin des In stitu t R oyal du P a trim o in e A r tis ­ tique (B iu lety n In stitu t R o y a l du P atrim oin e A rtistiq u e). O m ó w ien ie treści czterech dotych czas w y d a ­ nych z eszy tó w b iu letyn u .

R ecen zje, S p raw ozd an ia z prac k on serw atorsk ich .

R. W u r z e r, D as Z u sa m m e n ­ w irk en von D e n k m a lp fle g e und S täd teb au g e z e ig t am B e isp ie l des „ T rau n tores” in G m unden (W sp ó ł­ d ziałan ie k o n serw a to ró w i u r b a n is­ tów ob jaśn ion e na p rzy k ła d zie b r a ­ m y m iejsk iej „T rau n tor” w G m u n ­ den). Opis k o lejn y ch p r z ek szta łceń p rojek tu p o szerzen ia u licy p r z e lo ­ tow ej, p row ad zącej przez d aw n ą b ram ę m iejsk ą. W zw ią zk u z r e a li­ zacją p ro jek tu p r zew id y w a n o k o ­ n ieczn ość p rzeb u d ow y lub z n ie s ie ­ nia bram y. Z m ien io n y w to k u d y s­ k u sji p rojek t p rzew id u je r o z w id le ­ n ie poszerzon ej jezd n i przed bram ą i przeb icie p rzez są sied n i dom d o ­ d atk ow ego przejazdu.

M A LT E C H N IK — T EC H N I­ SC H E M IT T EILU N G EN FÜ R M A . LER EI U N D BILDPFLEG E, V erlag G eo rg D. W. C a llw ey , M ünchen. K w a r ta ln ik .

- Z. 1, r o c z n ik 68, 1 k w a r t a ł 1962,

28 s t r o n , il u stracje.

E. D e n n i n g e r , K o n g ress des In te r n a tio n a le In stitu te for C on­ s e r v a tio n o f H istorie and A rtistic W orks (IIC) in Rom. (K ongres M ięd zy n a ro d o w eg o In sty tu tu K on ­ s e r w a c ji D z ie ł H istoryczn ych i A r ­ ty s ty c z n y c h (IIC) w R zym ie). W y­ kaz p oru szan ych na K on gresie (1961 r.) p rob lem ów oraz krótkie o m ó w ie n ie w y g ło szo n y ch refera tó w o d n o szą cy ch się do m etod an aliz c h e m iczn y ch i fizy czn y ch : S. A u g u sti „M etody an alizy i ich za ­ sto so w a n ie w b adaniach d zieł sz tu ­ k i i sta r o ż y tn o śc i”, R. T. G ettens „W n iosek o w y d a n ie p odręcznika do a n a liz m a teria łó w m a la rsk ich ”, E. T. H all „M etody an aliz (fizy cz­ n y ch i m ik roch em iczn ych ) w za ­ sto so w a n iu do obrazów i sta ro ży t­ n o śc i”, E. T. Ju n g „Z astosow an ie m ik rosk op u e le k tro n o w eg o i k ró tk o ­ fa lo w y c h prom ien i ren tg en o w sk ich do a n a liz na o b iek tach b ez ich n a ­ ru sz a n ia ”.

T. S c h n e i d e r , M ethoden der F resk o ü b ertra g u n g in Italien . (M e­ tod y p rzen o szen ia fresk ó w s to so w a ­ ne w e W łoszech), 8 ilu stra cji. A r ty ­ k u ł op arty na refera ta ch w y g ło sz o ­ n ych na K o n g resie IIC, R zym 1961: L. T in tori i P. M ora. K rótka w zm ia n k a o b u d ow ie tech n iczn ej w ło sk ich fr e sk ó w X IV w. P od an y d o k ła d n y opis p o stęp o w a n ia przy sto so w a n iu m etod y „ d istacco” (p o le­ ga na zd jęciu m a lo w id ła z w a rstw ą „ in to n a co ”) i m eto d y „ stra p p o ” (po­ leg a na zd jęciu p ow łok i sam ego m a lo w id ła ) oraz o m ó w ien ie środków k leją cy ch sto so w a n y ch do p rzek le- ja n ia zd jęty ch m a lo w id e ł na n ow e p od łoże, ja k ró w n ież rod za jó w p o­ d łoży i ich um ocnień.

R. S t r a u b , N eu es und A lte s ü ber H o lzta fe ln . (N ow e i stare w pod ob raziach d esk o w y ch ). Z aw iera re la c ję z 4 r e fe r a tó w w y g ło sz o ­ nych na K o n g r e sie IIC w R zym ie 1961 r., pod w sp ó ln y m ty tu łem „P ra k ty czn e m eto d y k o n serw a cji i p rzen o szen ia na n o w e podłoże m a lo w id e ł na d e sk a c h ”. R efera ty w y k a zu ją różn ice w pogląd ach . R. D. B uck porusza za g a d n ien ie „ m e­ ch an ik i o b ra zó w ”, Ch. W olters s p o ­ sób za b ezp iec za n ia red u k u ją cy r u ­ ch y d rew n a, A. M. L u cas m eto d ę

c zęścio w eg o u su w a n ia d rew n a p o d ­ o b razia, C.' U rbani w y ch o d zą c z za­ ło żeń h isto r y c z n o -e ste ty c z n y c h pod­ d aje k ry ty ce sto so w a n e ob ecn ie m e ­ tod y k o n serw a cji m a lo w id e ł na d e s ­ kach. P o leca i podaje sp osób za ­ b ezp iecza n ia m etod ą elek tro p h o rese. Z colloq u iu m (W rubryce p u ­ b lik o w a n e w y c ią g i z colloq u iu m p row ad zon ego przez k iero w n ik a In ­

stitu t fü r T ech n ologii d er M alerei an der S ta a tlic h e n A k a d em ie der b ild en d en K ü n ste, S tu ttg a rt, prof. K. W eh lte z p racow n ik am i i s tu ­ d en tam i.) P orusza p rob lem y z za ­ k resu k o n serw a cji za b y tk ó w i te c h ­ n o lo g ii m a la rsk iej: N ieu d an e d u b lo­ w a n ie przy za sto so w a n iu caparolu (125/7). O lejek te r p en ty n o w y z a ­ m ia st b en zy n y la k o w ej (126/1). P le ś ­ n ieją cy p u lm en t (126/3). P r z e św ity ­ w a n ie gru n tu b o lu so w eg o poprzez w a r stw ę m a lo w id ła (126/5). P rz e k le - ja n ie m a lo w id ła o lejn eg o na grunty z d y sp ersji sztu czn ych ży w ic (126/8). O chrona za b y tk ó w p rzeciw sto so ­ w a n iu w k o n serw a cji d ysp ersji sztu czn y ch żyw ic.

Z. 2, ro c z n ik 68, 2 k w a r t a ł 1962,

60 stron, il u stracje.

W. B r a n d t , F o to sta ffe le i für G em ä ld ea u fn a h m en (S zta lu g i fo t o ­ g ra ficzn e do w y k o n y w a n ia zdjęć m a lo w id eł), 4 ilu stra cje. Opis i o m ó w ien ie, op racow an ych w In ­ sty tu c ie T ech n o lo g ii M alarstw a P a ń stw . A k a d em ii S ztu k , S tu ttgart, sz ta lu g p r z y sto so w a n y ch do w y k o ­ n y w a n ia zdjęć fo to g ra ficzn y ch (da­ ne tech n iczn e) w za k resie d o k u ­ m e n ta c ji k o n serw a to rsk iej (p od czer­ w ie ń , p oza fio let) z u w zg lęd n ien iem k o n stru k cji (skrzydła ruchom e, ek ran y) i rozm ieszczen ia lam p (pod­ c z e r w ie ń — L in estra, p o za fio let — L. R öhren 40W 15).

К . W e h l t e , R ö n tg en o g ra p h i­ sch e A u fn a h m etech n ik von G em ä l­ den (T ech n ik a r en tg en o g ra ficzn y ch zd jęć m a lo w id eł), 8 . ilu stra cji. W y­ n ik i d o św ia d czen ia w y k o n a n eg o na sch o d k o w a n y ch k lock ach 4 rod za­ jó w drew n a, w y k a zu ją ce zależność o trzy m a n eg o obrazu r e n tg e n o w sk ie ­ go od gatu n k u , stru k tu ry i u s ta w ie ­ nia u sło jen ia drew n a w sto su n k u do la m p y ren tg en o w sk iej. P roblem i sp osób w y k o n a n ia zdjęć r e n tg e ­ n o w sk ich cele m o trzym an ia obrazu płótna m a lo w id ła i tk a n in y d u b lu ­ ją cej. Z a g a d n ien ie ab sorp cji p ro ­ m ie n i ren tg en o w sk ich przez p o ­ szczeg ó ln e b arw n ik i i o k reśla n ie na tej p o d sta w ie ich p o ch od zen ia c h e ­ m iczn ego.

W iad om ości tech n iczn e. Z a w ie ­ rają o d p o w ied zi na zagad n ien ia p o­ ru sza n e p rzez C zy teln ik ó w . „ L ite­ ratu ra fa ch o w a d otycząca n a u k i o fa r b a c h ” (72), „C em ent m a rm u ro ­ w y ” (73).

Z colloq u iu m (patrz Z. 1). P o raz drugi: o lejek terp e n ty n o w y za ­ m ia st b en zy n y la k o w ej (127/1). Ż ó ł­ ta n e a p o lita ń sk a (127/2). Z je łc z a ły olej (127/3). Z iarnista b iel c y n k o ­ w a (127/6). O d p ow ied zialn ość r e s ­ tau ratora (128/6).

R efera ty dla m alarzy i r e sta u r a ­ torów . A b stra k ty a rty k u łó w z p ism fa ch o w y ch . L. L oose — La s te r e o ­ rad iograp h ie, S tu d ies in C o n serv a ­ tion , V ol. 5, (1960), No. 3, pp. 85— 88, illu s.; R ees Jon es, S. — P h y sic s and p a in tin g , B u lletin of the In stitu te of P h y sics, Ju n i 1960, s. 151— 165; W. L o w e — The co n serv a tio n of sta in e d g lass, S tu d ies in C o n serv a ­ tion , V ol. 5, No. 4, (N ov. 1960), s. 139— 149; E. H aw k in s — T he co n ­ se r v a tio n o f th e m o sa ics at th e K a riy e C am ii, S tu d ies in C o n se r v a ­ tion , V ol. 5, (1960), No. 3, pp. 102—

107.

L itera tu ra fach ow a. P od an e a b stra k ty : G. W yszecki, „ F a rb sy s- te m e ”, M u stersch m id t-V erla g G öt­ tin g e n — B erlin —F ran k fu rt 1960; H. W agner, „ P ig m e n te ”, W is se n sc h a ft­ lic h e V e r la g sg c se llsc h a ft m bH S tu ttg a r t 1960.

K ró tk ie w iad om ości: „Czy s t u t- tg a rck i R em brandt je st fa ls y fik a ­ te m ? ” „Od n ow a om ów ion e w y n ik i ra to w a n ia ołtarza D ürera z D rezn a ” ; „ K on iu n k tu ra dla k o p istó w ”.

Z. 3, r o c z n ik 68, 3 k w a r t a ł 1962,

92 s t r o n y , il u stracje.

Th. B r a c h e r t, V erh ü tu n g v o n G esu n d h eitssch ä d en im R e sta u ­ r ie r a te lie r . (O chrona zd row ia w p ra ­ co w n i resta u ra to rsk iej). A r ty k u ł m a na celu zw rócen ie u w a g i na sz k o d liw o ść n ied o cen ia n ia d ziałan ia n ieb ezp ieczn y ch dla organ izm u lu d zk ieg o m a teria łó w u ży w a n y ch przy p racach k o n serw a to rsk ich . W y liczen ie n a jczęściej sto so w a n y c h środ k ów ch em iczn ych , tru ją cy ch farb i p y łó w i o k reślen ie przy k a ż ­ d ym z n ich typ u w y stę p u ją c y c h sch orzeń . O pisy i sposób sto s o w a ­ n ia m a sek i pom p ssących . T ab ela d o p u szcza ln ej w p o w ietrzu ilości o m a w ia n y ch ch em ik aliów .

K. i A. R a f t , T ech n isch e B etra ch tu n g en über F erd in an d Bol, (T ech n iczn e uw agi o F erd y n a n d zie B olu), 9 ilu stracji. O b serw acje p r z e ­ p row ad zon e na d w óch obrazach

F erd yn an d a B ola z 1618 r. K rótka w zm ia n k a b iograficzn a. M etody b a ­ dań. O d czytan ie b u d o w y obrazu na p o d sta w ie w y k o n a n y ch p rzek rojów str a ty g r a fic z n y c h w a r stw m a lo w id ła (p od m alów k a g r is a ille , tech n ik a w o sk o w o -ż y w ic z n a ). P o sło w ie r e ­ dakcji.

W iadom ości te c h n ic z n e (patrz Z. 2). „L ak za b ezp iec za ją cy sreb ro p ła tk o w e ” (74); „M atow an ie p o w ło ­ k i k o ń co w eg o w e r n ik s u ” (75).

Z colloq u iu m (patrz Z. 1). R e tu ­ sze w tech n ice fr e s k u su ch eg o w y ­ k on an e na fresk u m ok rym (129/2); N a są cza n ie i o ż y w ia n ie b arw n e zb la d ły ch fr e sk ó w (129/2); K r ó tk o fa ­ lo w e p ro m ien ie sto so w a n e w d ia ­ g n o sty ce (129/3); A p a ra ty w y tw a r z a ­ ją ce m g ło w y n a try sk (129/4).

R efera ty dla m a la rzy i re sta u r a ­ to ró w (patrz Z. 2): P. P h ilip p o t — R e fle x io n s sur le p ro b lèm e de la fo rm a tio n des r esta u ra teu rs de p ein tu res et de scu lp tu res (R e­ fle k s je nad p ro b lem em k szta łcen ia resta u ra to ró w m a la rstw a i rzeźby), Studies, in C o n serv a tio n , V ol. 5, (1960), No. 2, pp. 61— 70.

W iadom ości z p rzem y słu : „P róż­ n io w y o g rzew a n y s t ó ł” — opis u le p ­ szo n eg o m o d elu f- m y P. K och, H a n ­ nover.

L iteratu ra fa c h o w a (patrz Z. 2): E. E. P lo ss „Ein B u ch von a lten F a rb en ” (K sięga o sta ry ch farbach). Im p u ls-V e r la g H ein z M oos, H e id e l­ b erg u. B erlin , 1962; H. L ü tzeier „ B ild w ö rterb u ch der K u n s t” (Ilu ­ str o w a n y sło w n ik sztu k i), Ferd D ü m m lers V erlag B onn, 1962.

K ró tk ie w ia d o m o ści: „O dkrycie gro b o w có w w E sslin g en nad N. (w k o śc ie le

Sw.

Z. 4, r o c z n i k 68, 4 k w a r t a ł 1962,

124 s t r o n y , il u s t r a c j e .

R. S c h u h , N eu e M ethoden der S te in k o n se r v ie r u n g (N ow e m eto d y k o n serw a cji k am ien i), 3 ilu stra cje. A r ty k u ł o k reśla p rzy czy n y zn iszczeń k a m ien i (w p ły w y fiz y c z n e , ch em icz­ ne, b io lo g iczn e, sz k o d liw e u tr w a la ­ cze) i om a w ia m e to d y k o n serw a cji ze w sk a za n iem w a d liw y c h i d a ją ­ cych p o z y ty w n e w y n ik i.

W. B r a n d t, F resk o ü b ertra ­ g u n g in der R e sta u r a to r e n a u sb il­ du n g (P rzen o szen ie fr e sk u jako u m iejętn o ść k on serw a to rsk a ), 14 ilu stra cji. S p ra w o zd a n ie ze sz k o ln e ­ go ćw iczen ia p rzen o szen ia fresk u (kopia) p rzep ro w a d zo n eg o w In s ty ­ tu cie T ech n o lo g ii M alarstw a w S tu ttg a rcie. D o k ła d n y opis p ostęp o ­ w a n ia i czy n n o ści p rzy z a sto so w a ­

n iu m etod y „strap p o” (p olegającej na zd jęciu p o w ło k i sa m eg o m a lo ­ w id ła ), szczeg ó ło w o ilu stro w a n y . W zam k n ięciu k oń cow ym w z m ia n ­ ka o m etod ach p rzen oszen ia i p r z e ­ ch o w y w a n ia dużych p łaszczyzn fr e s k ó w w In sty tu cie C en traln ym K o n serw a cji w R zym ie,

V.D.G.R. — V erband D eu tsch er G em ä ld erresta u ra to ren E.V. (Z w ią ­ zek N iem ieck ich R esta u ra to ró w M alow id eł); T agung H ild esh eim und H an n over 1962 (Sesja w H ild esh eim i H an ow erze 1962). S p ra w o zd a n ie z p rzeb iegu S esji. O m ów ien ie p ro ­ b lem ó w k o n serw a to rsk ich i prac, z k tórym i zap ozn ało się 32 u c z e st­ n ik ó w z N iem iec, D anii, i S zw ecji: m. in n ym i — K on serw acja ro m a ń ­ sk ie g o d rew n ia n eg o stro p u u S w . M ich ała w H ild esh eim ; K o n se r ­ w a cja ołtarza w W ernigerode; Z w a l­ cza n ie anobium ; D u b lo w a n ie z z a ­ sto so w a n iem próżni, u p roszczon ym i środkam i.

Z colloq u iu m (patrz Z. 1). O cet ja k o dod atek do k leju (129/5). W ja ­ k ich w yp ad k ach oczyszczać o b iek ty (130/3). Z djęcia re n tg e n o w sk ie na p ap ierze od w racaln ym (131/3). P ro ­ m ien ie m iesza n e (długie i krótkie) w ren tg en o g ra fii m a lo w id e ł (131/4).

K rótk ie w iad om ości: J eszcze o przypadku stu ttg a rck ieg o R em - brandta.

I n h a l t s v e r z e i c h n i s d e r J a h r g ä n g e 1961/1962. (Spis treści roczn ik ów 1961(62). P od ział rzeczo ­ w y .

Z o f i a M e d w e c k a

B U L L ET IN D U L A B O R A T O I­ RE D U M USEE D U LO U VR E (d o­ d atek do „R evue du L o u v r e ” — P a ­ ryż). U k azu je się raz w roku.

N r 7 — 1962 56 st r o n , il u s t r a c je .

M. H o u r s , F ig u res de Corot. S tu d iu m fo to g ra ficzn e i r a d io g ra ­ ficzn e. O b serw acje i p rzed sta w ien ie fo to g r a fii i rad iogram ów z p o rtre­ tó w i kom p ozycji C orota zn a jd u ją ­ cych się w M uzeum L uw ru.

S. D e 1 b u r g o, É tude m e ta l- lograp h iq u e d ’un ob jet en argent. S tu d iu m m eta lo g ra ficzn e jed n ego z o b iek tó w sreb rn ych M uzeum L u w ru p rzed staw ia z a sto so w a n ie: r en tg en o g ra fii (d efek tosk op ii), g am - m a g ra fii (źródło p ro m ien io w a n ia — rad ioizotop Ir 192 — 20 curie), m ik ro g ra fii (szlif pow . 400 x), sp ek tro g ra fii (w idm o e m isy jn e w

części n a d fio łk o w ej) oraz m ik ro so n - dy C astainga (an aliza ilościow a),

A. W e i l , A n a ly se s n o n -d e s­ tr u c tiv e s a u x r a y o n s X de d eu x m o n n a ies ro m a in es. A n alizy n ie ­ n iszczące za pom ocą prom ieni X dw u m o n et rzy m sk ich p rzep row a­ dzone za p om ocą flu o rescen cji re n tg e n o w sk ie j (lam pa m olib d en o­ w a, nap. 48 kV , nat. 24 m A ) oraz d y fra k cji ren tg en o w sk iej (lam pa m ied zio w a , nap. 40 kV , nat. 4 mA).

BU L L ET IN DE L ’IN ST IT U T R O Y A L D U PA T R IM O IN E A R T I­ ST IQ U E (B ruksela). U kazuje się raz w roku.

T. V — 1962. 245 s., ilustra cje.

La D escen te de C roix de R u ­ b en s — É tude p réa la b le au tr a ite ­ m ent. P raca zb iorow a, 188 s. o b ję­ tości. S tu d iu m obrazu R ubensa „Z djęcie z K rzy ż a ”, p rzew iezion ego z K a ted ry w A n tw e r p ii do In s ty tu ­ tu w B ru k seli w celu p rzep row a­ d zenia k o n serw a cji, sta n o w i p o d sta ­ w ę d ecyzji d otyczącej sposobu k o n ­ serw a cji. O m aw ia: zagad n ien ie k o n ­ ser w a c ji (Р. С o r e m a n s), ik o n o ­ g ra fię (N. V e r h a e g e n), fa k to ­ g ra fię (J. v a n den N i e u w e n - h u i z e n), a n a lizę sty listy czn ą ob ra ­ zu (A. i P. P h i 1 ip p o t), stan za ­ ch ow an ia (P. C . o r e m a n s i R. M a r i j n i s s e n), sk ład i stru k tu rę w a r stw o ry g in a ln y ch (P. C o r e ­ m a n s i J. T h i e s s e n ) , podobra­ zie (R. L e f è V e), ram y (R. V. S n e y e r s), śruby podobrazia (D. T h o m a s - G o o r i e c k x ) , im p reg ­ nat sm o ło w co w y d rew n a (I. E 1 s ­ k e n s), k lim a t (R. L e f è v e), zarzą­ d zenia i p rop ozycje dotyczące u m ieszczen ia (R. V. S n e y e r s ) . O m ów ien ie w a żn iejszy ch p rzep ro­ w ad zon ych za b ieg ó w k o n serw a ­ to rsk ich i ich rezu lta tó w zapow iada w y d a w ca w n astęp n ym tom ie B iu ­ lety n u . A rty k u ły w język u fra n ­ cuskim , obszerne tłu m aczen ia w flam an d zk im .

F. R e m y , Sur la présence de cob alt dans les verres ég y p tien s a n cien s. Id en tifica tio n sp ectrogra- phique. W yn ik i a n a liz fra g m en tó w n ie b ie sk o -fio le to w e j em alii trzech o b iek tó w ceram ik i egip sk iej z n o ­ w e g o p ań stw a i ok resu p tolom ej- sk iego. A n a lizy p ó ł-ilo ścio w e w y k o ­ nan o sp ek tro g ra fem A R L —- p ro ­ m ień k rzy w izn y 150 cm przy u ż y ­ ciu elek tro d gra fito w y ch . S treszcze­ nie w język u flam an d zk im .

D. К a 1 a n d a. K. M i c h e l ­ s e n, A M ed iev a l P a n el P ain tin g at

th e U n iv e r sity o f B ergen. P r e lim i­ nary R eport. S p raw ozd an ie w s tę p ­ ne z bad ań i k o n serw a cji X I I I - w ie c z n e g o obrazu na d rew n ie, w ym . 61,5 X 22 cm, fra g m en tu w ięk szej kom p ozycji. Z badano d rew no, p ig ­ m en ty , sp o iw a , w ern ik sy , opisano stan zach ow an ia i zam ieszczon o radiogram y. K o n serw a cję przepro­ w ad zon o przy u życiu m iesza n in y w o sk u p szczeleg o i ż y w icy d am aro- w ej w sto su n k u 7 :2. S treszczen ia w języ k a ch fra n cu sk im i fla m a n d z ­ kim .

E. F r i s o n e. R. L e f è v e, M itzum ata — of K eizersp ap ier op een Japans B eeid uit de X V I— X V II eeu w . (M itsum ata — papier cesa rsk i na rzeźb ie jap oń sk iej z X V I— X V II w .). S treszczen ie fr a n ­ cuskie.

H. R o o s e n s, Voor een N a tio ­ n a le C om m issie voor O pgravingen. A rty k u ł za w iera propozycje o rg a n i­ zacyjn e i reg u la m in o w e dla N arodo­ w ej K o m isji W yk op alisk . T łu m a cze­

n ie fran cu sk ie.

K ron iek (K ronika) w język u flam an d zk im i fran cu sk im . P o ­ daje p rzegląd n a jw a żn iejszy ch w y d a rzeń zw ią za n y ch z d z ia ­ łaln ością In sty tu tu w roku 1961, m. in. sp ra w ę z a a w a n so w a n ia budow y n ow ego gm ach u , d ziałaln ość a rch i­ w u m ik o n o g ra ficzn eg o , laboratorium badaw czego, słu żb y w y k o p a lis k o ­ w ej, w sp ó łp ra cy z ICOM, odb ytych praktyk.

ZBO R N IK ZASZT1TE SPO M E- N IK A K U LTU R Ę. Organ: S a v ezn i In stitu t za Z a sztite S p om en ik a K u l­ tu rę (Belgrad). U k a zu je się raz w roku. T. X II — 1961, 288 s., ilu ­ stracje.

A rty k u ły i studia

M. M u r a r o , K ilka uw ag o fresk ach i tech n ice ich k o n ser­ w a cji. A rty k u ł w języ k u w ło sk im ze sło w eń sk im tłu m a czen ie m . B. M a k ­ s i m o v i ć, O chrona przyrody ż y ­ w ej w ram ach za b y tk o w ej u rba­ n isty k i. O bszerne streszczen ie fr a n ­ cu sk ie. Μ. M a k s i m o v i 6. O sprzedaży i cesji p raw a u ż y tk o w a ­ nia p om n ik ów k u ltu ry , w y d a n y ch

z w ła sn o ści sp ołeczn ej osobom p ry­ w a tn y m . A rty k u ł n ie posiada streszczen ia . G. T o m a s e v i c , W sp ółczesn a k o n serw a cja zab ytk ów a rch eo lo g iczn y ch jako sy n teza prac b adaw czych . S treszczen ie fr a n c u s­ kie. R. F i n d r i к, O ochronie d o­ m ów w iejsk ich . S treszczen ie fr a n ­ cu sk ie.

B adania i prace k on serw atorsk ie S. N e n a d o v i i , D ok u m en tacja k on serw atorsk a arch itek tu ry k la sz­ toru w R esavie. I. Z d r a v k o v i c , R ezu lta ty badań n au k ow ych i prac k o n serw a to rsk ich na zam ku w Z v e- ćanie. S. В e n i ć, P rob lem y u rba­ n isty czn e k o n serw a cji w D u b ro w n i­ ku, P. P e t r u, S em p etar i pro­ blem jeg o k on serw acji. A. F a b e r . P race nad jed n ym z z a b y tk ó w a r ­ ch eo lo g iczn y ch (W yk on aw stw o ro­ bót k on serw a to rsk ich w V arażd in - sk e T oplice), R. S i к i m i c, T ech n i­ ka m ozaik G am zigradzkich. W szy st­ kie a rty k u ły posiadają streszczen ia fran cu sk ie.

D o n iesien ia

L. B e r i t i δ, K o śció ł-fo rteca S u d żuradż na Sipanie — M ateriały d o k u m en ta ln e k on serw acji. S tr e s z ­ czen ie fran cu sk ie. N. K a t a n i e , K on tyn u acja prac b ad aw czych i stu d iu m starych m o stó w k a m ien ­ nych. S treszczen ie fran cu sk ie.

N arada słu żb y k o n serw a to rsk iej w sp ra w ie rejestra cji, ew id en cji i d o k u m en ta cji zab ytk ów . (K o n fe­ ren cja odbyła się w D u brow niku w dniach 5— 7 grudnia 1960 r.). S p raw ozd an ie w Z borniku o b e jm u ­ je 11 refera tó w i p od su m ow an ie R efera ty : 1. R ezu lta ty ankie ty o w aru n k ach i p rob lem ach w pracy słu żb y k o n serw a to rsk iej nad e w id e n c ją i d o k u m en tacją zab ytk ów (B. S к а к i ć), 2. O chrona zab ytk ów i rola p rasy (М. K a r a h a s a n), 3. R ejestra cja za b y tk ó w i p row ad zen ie e w id e n c ji w przed m iocie ochrony przy słu żb ie k o n serw a to rsk iej (M. M a k s i m o v i ć), 4. R ejestracja i ew id en cja za b y tk ó w w m uzeach (N. A n d r e j e v i δ - К u n), 5. S to ­

so w a n ie u sta w o och ron ie za b y tk ó w w arch iw ach , szc z e g ó ln ie od n ośn ie rejestra cji i e w id e n c ji (F. В i 1 j a n),

6

K om u n ik aty

М. V u n j a k, M ięd zyn arod ow e C entrum S tu d ió w nad Z a b ezp ie­ czaniem i K o n serw a cją Z ab ytk ów w R zym ie. N. P e ś i δ, W ym iana k o n serw a to ró w z R. L. B u łgarii.

R ecen zje

Z am ieszczon o o m ó w ien ie treści

10

W ym iana p u b lik a cji

Z am ieszcza ponad sto ty tu łó w k siążek i czasop ism w u k ład zie a l­ fa b ety czn y m k ra jó w w yd an ia.

N. K a t a n ić i M. G a j к o v i ć, G raca za P r o u ca v a n ie S tarich K a - m en ich M ostova i, A k v ed u k a ta w S rb iji, M ak ed on iji i Crnoj G ori (M ateriały do stu d ió w d aw n ych k a ­ m ien n y ch m o stó w i a k w e d u k tó w w Serbii, M aced on ii i C zarnogórze). D od atek „Z bornika Z a sztite S p o ­ m en ik a K u ltu r ę ”, t. X , 1961 r., B elgrad 1961 r. 320 stron z ilu ­ stracjam i 4 36 p la n sz z rysu n k am i in w en ta ry za cy jn y m i. Z aw iera d o ­ k u m en ta cję 43 m o stó w (13 w S erb ii, 13 w M acedonii, 17 w C zarnogórze) oraz 4 a k w ed u k tó w . S treszczen ia w język u fra n cu sk im . J a n u s z L e h m a n n