Michał Gradowski
Wydawnictwa ODZ
Ochrona Zabytków 24/4 (95), 267-271
1971
MICHAŁ GRADOWSKI
WYDAWNICTWA ODZ
O środek D o k u m e n ta c ji Z a b y tk ó w g ru p u je obecnie w szy stk ie c e n tra ln e w y d a w n ic tw a k o n s e rw a to rs k ie i m uzeologiczne. N ie k tó re z n ich zaczęły w ychodzić jeszcze p rz e d p o w stan iem O śro d k a i b y ły w y d a w a n e p rzez Z arząd M u zeów i O c h ro n y Z ab y tk ó w , a n a stę p n ie dopiero sced o w an e n a ODZ, in n e p o w sta ły ju ż w O śro d k u. W y d a w n ic tw a te, ro z p ro w ad z an e dro gą sp rz e d a ż y ry n k o w e j (z w y ją tk ie m BM iOZ serii ,,B ”), są ró w n ie ż ro z sy ła n e do w szy stk ich za in te re so w a n y c h in s ty tu c ji w k ra ju i w ielu b i b lio te k za g ra n ic ą w ed łu g sp e c ja ln ie o p raco w a n ego i zatw ierd zo n eg o p rz ez Z arząd ro zd zieln i ka. O bok n o rm a ln e j w y m ian y , k tó re j drogą B i b lio te k a ODZ za sila n a je s t w fach o w ą lite r a t u r ę z całego św iata, sp e łn ia ją one jeszcze ro lę d o d atk o w ą — p ro p a g u ją p olską m yśl k o n s e rw a to rs k ą i m uzeologiczną. O g rom na ró ż n o rod n o ść te m a ty c z n a m a te ria łó w p u b lik o w a n y c h p rz ez O śro d ek w y m ag a n a d a n ia im b ardzo zróż n ico w an ej fo rm y e d y to rsk ie j. W y d a w n ictw a n asz e u k a z u ją się w zasadzie jak o ró żn e serie książkow e, z w y ją tk ie m ,,O ch ro n y Z a b y tk ó w ”, k tó ra je s t k w a rta ln ik ie m . T a różnorodność t e m a ty c z n a z je d n e j stro n y , a chęć d o k ła d n ie j szego z a p re z e n to w a n ia poszczególnych w y d a w n ic tw z d ru g ie j zm usza do oddzielnego om ów ie n ia poszczególnych s e rii i ciągów w y d a w n i czych, w ra z z całą ich sp ecy fik ą i c h a ra k te re m . „O ch ro n a Z a b y tk ó w ” — n a js ta rsz e z n aszych w y d a w n ic tw 1 — je s t w y d a w a n e od 1948 r., początkow o p rzez Z w iązek H isto ry k ó w S ztu k i i K u ltu r y (do 1950 г.), a n a s tę p n ie p rz e z D e p a r ta m e n t a p o te m C e n tra ln y Z a rz ą d M uzeów i O c h ro n y Z a b y tk ó w M K iS w espół ze S to w a rz y szen iem H isto ry k ó w S z tu k i (w la ta c h 1951— — 1960). O d ro k u 1961 „O ch ro n a Z a b y tk ó w ” — w po w ięk szo n y m fo rm a cie — b y ła w y d a w a n a sam o d zieln ie p rzez Z arząd M uzeów i O ch ro n y Z ab y tk ó w , a w ro k p o tem (od 1962 r.) zo s ta ła p rz e k a z a n a O środkow i. P rze z n iem al ca ły te n czas re d a k to re m n ac zeln y m b y ł prof, d r
1 Protoplastą obecnej „Ochrony Zabytków” było efe meryczne w ydaw nictw o „Ochrona Zabytków Sztuki”, którego zeszyt 1—4 (w dwu częściach) ukazał się w
Józef E. D u tk iew icz. P o jeg o śm ierci fu n k c ję tę p e łn i od 1969 r. doc. d r W ład y sła w Ś lesiński. S e k re ta rz e m re d a k c ji od 1960 r. je s t red. M a ria L eb ie d zk a-G o rsk a.
K w a rta ln ik nasz — je d y n e w P o lsce czasopis m o k o n se rw a to rs k ie — p o św ięco ny je s t p ro b le m a ty c e o ch ro n y z a b y tk ó w w n a jsz e rsz y m zn aczeniu tego sfo rm u ło w a n ia . N ajw ięcej u w a gi pośw ięca re d a k c ja o p raco w an io m o te m a ty ce techn o lo g iczn ej, m a ją c y m być pom ocą ty m w szystkim , k tó rz y b ez p o śred n io b io rą u d ział w k o n se rw a c ji w szelkieg o ro d z a ju zab ytk ów . S poro m iejsca z a jm u ją też o p ra co w an ia o t e m a ty c e p ra w n e j zw iązan ej z o ch ro n ą d ó b r k u l tu ry , o rg a n iz acy jn e j czy w reszcie szersze, n ie k ied y po lem iczn e w y p o w ied zi n a te m a t ogól n y ch założeń i idei k o n se rw a to rsk ic h , ro li k o n s e rw a to ra i za k re su jego działan ia. W d ziałach „ K o m u n ik a ty ” i „ K ro n ik a ” k w a rta ln ik in fo r m u je o b ieżący ch w y d a rz e n ia c h w św iecie k o n se rw a to rsk im , ta k w k r a ju ja k i za g ran icą. D ział „ P iśm ie n n ic tw o ” p o św ięco n y je s t sta łe m u p rz eg ląd o w i trz y n a s tu n a jp o w a ż n ie jsz y c h p e rio d y k ó w k o n s e r w a to rs k ic h 2 oraz re cen zjo m z a słu g u ją cy ch n a u w agę o p ra co w ań k siążk o w ych. S zersze o m aw ian ie p o ru sz a n y c h n a n a szych łam ach za g ad n ień b y ło b y d la n aszych sta ły c h cz y te ln ik ó w n u ż ą c e i m o żem y z tego zrezyg no w ać zw łaszcza, że k o m p le tn ą b ib lio g rafię zaw arto ści k w a rta ln ik a m o żn a znaleźć w dw u w k ła d k a c h — p ierw sza, z a w iera ją ca spis o p raco w ań zam ieszczony ch w la ta c h 1948 — 1963, zo stała dołączon a d o ro c zn ik a X V II (1964) z. 4; d ru g a , o b e jm u ją c a b ib lio g rafię za la ta 1964— 1970, s ta n o w i z a łą czn ik do z. 1 z b ie żącego ro k u . S p isy sp o rząd zo n o w u k ła d z ie rz e czow ym i o p atrzo n o in d ek sam i, co znakom icie u ła tw ia k o rz y sta n ie z nich. W y d a je n am się, że dzięki u cz u le n iu n a s p ra w y n u r tu ją c e śro d o w i sko k o n se rw a to rs k ie oraz d zięki za p ew n ien iu sobie w sp ó łp ra cy n a jp o w a ż n ie jsz y c h a u to ry te tó w w in te re su ją c e j n a s d zied zin ie „O chron a
Warszawie w latach 11930—(1931 pod redaikcją Jerze go Romera, .nakładem Departamentu Sztuki Minister stwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. 267
Z a b y tk ó w ” je s t w y d a w n ic tw e m ce n io n y m w k o ła c h k o n se rw a to ró w . Ś w iad czą o ty m n ie ty lk o liczn e w yp o w ied zi, lecz ta k ż e fa k t, że ca ły n a k ła d je s t szybko ro z p ro w ad z an y , a za p o trz e b o w a n ie ry n k o w e s ta le w z ra sta . R e d a k c ja z d a je sob ie je d n a k sp ra w ę z liczn y ch n ie d o ciągnięć n aszeg o k w a rta ln ik a za ró w n o m e ry to ry c z n y c h ja k i p o lig ra fic z n y c h i s ta r a się je przezw y c ięża ć. J e d n a k o b ecna b aza p o lig rafic z n a n ie je s t w s ta n ie w ra m a c h p o siad an y c h p rz e z n as śro d k ó w za p ew n ić w yższego pozio m u e d y to rsk ieg o , n ie m ów iąc ju ż o k o lo ro w y ch zdjęciach , k tó re w te j dzied zin ie b y ły b y n ie z m ie rn ie w a żn y m u z u p e łn ie n ie m sło w a d ru k o w anego. M oże to w y d a w a ć się dziw n e — z w ła szcza p rz y obecnej zw yżce k osztów p o lig ra ficz n y ch i w obec u t r a ty dotychczasow ej d r u k a rn i, z k tó rą ta k d o b rz e n am się w sp ó łp ra co w ało — m a m y je d n a k n a d z ie ję że u d a n a m się stro n ę e d y to rsk ą k w a rta ln ik a p o p ra w ić i u a tra k c y jn ić .
Biblioteka M uzealnictw a i Ochrony Zabytków seria „A ” je s t to sé ria książk o w a, w y d a w a n a
w n ie w ie lk im n a k ła d z ie p a r u s e t eg zem p larzy , p rz ezn a czo n a do d ru k u m a te ria łó w o trw a łe j w a rto śc i b ad aw czej. S e ria p o w sta ła w 1964 r. ja k o w y d a w n ic tw o OD Z i d otych czas w y d a n o 7 tom ów .
P ie rw sz y m c y k le m , ja k i p u b lik u je się obec nie, są k ata lo g i ry s u n k ó w a rc h ite k to n ic z n y c h
z n a jw ię k sz y c h k o le k c ji k ra jo w y c h . D o ty c h czas u k a z a ły się d w a to m y z a w ie ra ją c e m a te r ia ły z G a b in e tu R y cin B ib lio tek i U n iw e rs y te tu W a rs z a w s k ie g o 3 i to m o m aw iają cy zasoby D ziału G ra fik i P o lsk ie j M uzeum N aro dow ego w W a rs z a w ie 4. O becnie o p ra co w y w a n e są m a te ria ły z M u zeu m N aro d o w eg o w K ra k o w ie ze z n a k o m itą k o le k c ją C z a rto ry sk ic h n a czele 5 oraz w y n ik i k w e re n d z A rc h iw u m G łów nego A k t D aw n y ch — tu w p ie rw sz y m rz ęd zie p rz e b a d a n o a k ta K o m isji R ządow ej S p ra w W e w n ę trz n y c h 6, d alsze b a d a n ia są w to k u . C h a ra k te r re d a k c y jn y ty c h o p ra co w ań je s t w zasadzie je d n o lity . K a ż d y ry s u n e k a rc h ite k to n ic z n y , z n a j d u ją c y się w d a n y m zbiorze, m a o d d zieln ą n o tę ze szczegółow ym i d a n y m i 7. O prócz tego k aż d y to m z a w ie ra ok. 100 re p ro d u k c ji ciek aw szych ry su n k ó w . U z u p e łn ie n ie m tego cy k lu je s t k a ta log p o m ia ró w a rc h ite k to n ic z n y c h za w iera ją cy d a n e o m a te ria ła c h z n a jd u ją c y c h się w e w szy s tk ic h w ięk sz y ch sk ła d n ic a c h tego ty p u d o k u m e n t a c j i 8. P o szczeg ólne to m y u k a z u ją się p rz e c ię tn ie ra z w ro k u . M ożna m ieć n ad z ie ję, że c y k l te n będ zie o g ro m n ą pom ocą d la k aż d e go h is to ry k a a r c h ite k tu r y i k o n se rw a to ra , oszczędzając m u d łu g o trw a ły c h i ko szto w n y ch k w e re n d , z a p e w n ia ją c szy b k ą i rz e te ln ą in fo r
m a c ję n au k o w ą.
In n e cy k le te j s e rii p ośw ięcone są spisom i in w e n ta rz o m z a b y tk ó w z ró ż n y ch dziedzin. I ta k w 1964 r. u k a z a ł się jed en , a obecnie w y d a w a n y je s t d ru g i K a ta lo g za b y tk ó w a r c h ite k tu ry i b u d o w n ic tw a w P o ls c e 9. W o d ró ż n ie n iu od w y d a n eg o 7 la t te m u , o becny K a ta lo g za w iera zn acznie b ard ziej szczegółow e dan e o poszcze g ó ln y ch o b ie k ta c h 10. J e s t on w y d a w a n y w ze sz y ta c h o b e jm u ją c y c h poszczególne w o jew ó d z tw a i b ęd zie do n a b y c ia po w y d a n iu o statn iej części ja k o całość. P o d z ia ł n a od dzielne zeszy ty p o d y k to w a n y b y ł w z g lę d am i u ż y tk o w y m i — o g ro m n e to w y d a w n ic tw o b y ło b y n ie p o rta ty w - ne, a p rz ez to n iew y g o d n e , zw łaszcza p rz y p r a cy w te re n ie .
In n y m , b ard zo w a żn y m za m ierzen iem w y d aw n ic zy m te j serii, je s t p a ro to m o w a p u b lik a cja p t. „M iejsk ie zespoły za b y tk o w e w P o lsc e” . J u ż od k ilk u la t je s t ona o p ra c o w y w a n a m e ry to ry c z n ie w D ziale U rb a n is ty k i i A rc h ite k tu
-2 Pełną listę om awianych periodyków zamieszczono w roczniku XXIK1 (1970) z. 2, s. 1418.
3 „Katalog Rysunków z Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w W arszawie” — Część I — „Varsa- viana” zawiera ПЭМ pozycje (il/ll il.) w opracowaniu T. S u l e r z y s k i e j i S. S a w i c k i e j , Warsza wa 1967 BMiOZ seria „A” tom IV. Część II — „Miejsco wości Różne” zaw iera 1123 pozycje (101 il.) w opraco waniu T. S u l e r z y s k i e j Warszawa 19/69. BMiOZ seria „A” tom V.
4 „Katalog R ysunków A rchitektonicznych ze Zbiorów Muzeum Narodowego w W arszawie” zawiera 1160 po zycji (100 il.) w opracowaniu A. R o t t e r m u n d a. Warszawa 1970. BMiOZ seria „A” tom VI.
5 .„Katalog Rysunków Architektonicznych ze Zbiorów Czartoryskich w K rakow ie” w opracowaniu W. R o t h i A. R u m i a n . „Katalog Rysunków Architektonicznych ze Zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie” w opracowaniu Z. K u d e l s k i e j i Z. T o b i a s z o w e j (oba w przygotowaniu, tytuły robocze).
6 „Katalog Rysunków Architektonicznych z Zespołu Akt Komisji Rządowej Spraw W ewnętrznych w Archi wum Głównym Akt Dawnych w W arszawie” w opra
cowaniu M. K o s i ń s k i e j (w przygotowaniu, tytuł roboczy).
7 Każda nota podaje: nazwę obiektu, jego adres dawny i dzisiejszy, krótki opis rysunku, autora i datę p ow sta nia, obecny nr imw., bibliografię.
8 „Katalog Pomiarów Zabytków Architektury i Bu downictwa” w opracowaniu M. C h a r y t a ń s k i e j i P. M a l i s z e w s k i e g o . Warszawa 1967. BMiOZ seria „A” tom ШТ. Zawiera dane o rysunkach pom ia rowych ponad 10000 obiektów architektonicznych na terenie 2654 miejscowości. Każde hasło zawiera: nazwę obiektu, rodzaj pomiarów i rysunków oraz ich ilość, skalę, wymiary, m ateriał, a także autora i datę wyko nania oraz m iejsce przechowywania oryginału, odbi tek, przerysów.
9 „Spis Zabytków Architektury i Budownictwa”, praca zbiorowa Warszawa 1964. BMiOZ seria „A” tom I; „Zabytki Architektury i Budownictwa w Polsce”, pra ca zbiorowa. BMiOZ seria „A” tom VII.
10 Tom I podaw ał «wyłącznie rodzaj, adres i grupę kla syfikacyjną obiektu. Obecne wydanie podaje przy każdym obiekcie jego rodzaj, adres, właściciela, bu
dulec, daty budowy i kolejnych przebudów, nazwisko architekta lub budowniczego (jeżeli jest znane) oraz grupę klasyfikacyjną. '
ry n . D ział W y d a w n ictw p rz y stą p ił do p ra c r e d a k c y jn y c h n a d p ie rw sz y m tom em .
W se rii tej p rz e w id u je się rów nież w y d a w an ie ko rp u só w , b ęd ą cy ch ro d z a je m in w e n ta rz y za b y tk ó w z poszczególnych dziedzin. R ozpoczęto ju ż w stę p n e p rz y g o to w a n ia do o p raco w an ia k o rp u só w m a la rstw a ściennego, za b y tk o w y ch o rg a n ó w i z ło tn ic tw a 12. N ie n a jg o rsz a fo rm a e d y to rsk a (sz ty w n a o k ład k a w płó tn ie) zap ew n ia p u b lik a c jo m z tej serii trw a ło ść i w ygodę w u ż y tk o w a n iu .
Biblioteka M uzealnictw a i Ochrony Zabytków seria „B ” je s t to s e ria b ro sz u r w y d a w an y ch
te c h n ik ą k se ro g ra fic z n ą w n iew ielk ich n a k ła dach, a p rzezn a czo n y c h do ro z p ro w ad z an ia w e d łu g ro z d zieln ik a w śró d za in te re so w a n y c h in s ty tu c ji w k r a ju i za g ran icą. S eria w ychod zi od 1960 r. P ie rw sz e trz y to m y w y d a ł ZM iOZ, n a stę p n ie w 1962 r. p rz e k a z a ł serię do O środka. D otychczas u k az ało się 30 tom ów 13. T e m a ty k a ty c h p u b lik a c ji je s t b ard zo różna: od o praco w ań czysto technologicznych, poprzez p ra w n i cze, kończąc n a za g ad n ien iach o g ó ln o -k o n ser- w a to rsk ic h i m uzeologicznych. W s e rii te j, obok ty p o w y ch ed y c ji p ra c n a u k o w y c h poszczegól n y c h au to ró w , w y d a w a n e są m a te ria ły z w szy s tk ic h w ięk szy ch k o n fe re n c ji n au k o w y ch (refe r a ty i stresz cze n ia dyskusji).
M im o sk ro m n ej fo rm y ed y to rsk iej w y d a w n i c tw a tej se rii są n ie z m ie rn ie cenione w św ię cie k o n se rw a to rsk im i m u zea ln y m . Ze w zg lę du n a duże z a in te re so w a n ie w za g ran icz n y ch k rę g a c h k o n s e rw a to rsk ic h o statn io w p ro w a
11 Zob. omówienie w tymże numerze s. 240. 12 Zob. omówienia w tymże numerze s. 248.
13 Dotychczas w serii „B” ukazały się następujące to my: ii — „Wybór za granicą wydanych przepisów do tyczących ochrony zabytków”, I960. LI — „Zbiór prze pisów dotyczących ochrony i konserwacji zabytków”, 1960. III — „Zagadnienia konserwacji drewna”, (ma teriały z konferencji w Warszawie) 1961. iIV — S t. N a h 1 i к, „Międzynarodowa ochrona dóbr kultural nych”, 1962. V — „Konserwacja zabytków m etalo w ych” (materiały z (konferencji w Poznaniu), 1963. VI — „Zagadnienia oświatowe w m uzealnictw ie”, (mate riały z sympozjum w Łańcucie) 1963. VII — „Zabytko w e ośrodki starom iejskie na przykładzie śródmieścia Krakowa” (materiały z konferencji w Krakowie) 1963. VIII — „Organisation de la protection des monuments en Pologne”, 1964 i(z okazji Kongresu FIJET, Ateny), materiały. IX — „Zagadnienia konserwacji zabytko wych tkanin i skóry” (materiały z konferencji w Łodzi) 1964. X — „Relations internationales de la protection des biens culturels”, (z okazji Kongresu ICOMOS, Warszawa) 1965. XI — „Zagadnienia technologiczne konserwacji m alowideł ściennych” (materiały z kon ferencji w Krakowie) 1965. XII — „Dorobek nauko w y muzeów w X X -leciu Polski Ludowej” (materiały z sympozjum w Toruniu). „Zagadnienia programowe m uzeów historycznych i martyrologicznych” (materia
ły z konferencji w Oświęcimiu) 1965. Х Ш — W. F r o d l , „Pojęcia i kryteria wartościowania zabyt ków ”, 1966. XIV — „Muzealnictwo morskie w Polsce” (materiały z konferencji w Gdańsku) 1966. XV — W. D o m a s ł o w s к i „Badania nad
struktural-d ziliśm y d w u jęz y czn e t y tu ły i sp isy treści, a n ierz ad k o i obcojęzyczne stresz cze n ia (język angielski). F a k t, że w y d a w n ic tw a te j se rii są niesp rzed ażn e, a ty lk o ro z sy ła n e w e d łu g ro z d zieln ik a m a jeszcze i te n w ielk i p lu s, że O śro dek m a g w a ran cje , iż w p a rę dni po o d eb ran iu n a k ła d u z d ru k a rn i p u b lik a c ja zn a jd z ie się na b iu rk a c h w szy stk ich z a in te re so w a n y c h in s ty tucji. P o z w a la to ta k ż e n a p o m in ię cie n ie n a j lep iej d ziała ją cej d y stry b u c ji, czy jeszcze go rzej d ziała ją cy ch k o m ó rek p rz ezn aczo n y ch do z a o p a try w a n ia sw y ch in s ty tu c ji w fa ch o w e n o wości.
W ra m a c h tej se rii O śro d ek w y d a je obecnie 4 do 5 to m ó w rocznie. J e s t to m ożliw e m. in. ze w zg lędu n a sto su n k o w o n isk i koszt tzw . „ m a łej p o lig ra fii” i n a znaczne tem p o p ro d u k c ji. C zyni się też s ta ra n ia , ab y sk ro m n ą fo rm ę w y daw niczą ty c h p u b lik a c ji p od nieść n a w yższy poziom — zrezy g n o w a n o z p o w ielan ia klisz b la szan ych n a rzecz te c h n ik i k sero g rafic zn ej, a o statn io w p ro w ad zo n o zasadę w z m a cn ian ia g rz b ie tó w p łó tn em . W d alszy m ciągu n a js ła b szą s tro n ą te j b ard zo u d a n e j serii są re p ro d u k cje fotog raficzn e, p o zo staw ia jące w iele do ży czenia. W te j s y tu a c ji re d a k c ja s ta ra się w m ia rę m ożności o graniczyć m a te ria ł ilu s tr a c y jn y do ry su n k ó w k re sk o w y ch , k tó re w te j te c h n ic e p o lig raficzn ej w y p a d a ją zado w alająco .
„Teka konserw atorska”. P u b lik a c je w chodzące
w sk ła d tej se rii m a ją n a celu szczegółow e om ów ienia p o czy n ań k o n se rw a to rsk ic h , zw ią zan ych z ra to w a n ie m n a jc e n n ie jsz y c h o biek tó w zaby tko w ych , oraz u trw a la n ie d o k u m e n ta c ji
f
nym wzmacnianiem kamieni roztworami żywic epok sydowych”, 1966. XVI — А. В a r b. a c c i , „Konser w acja zabytków w e W łoszech”, cz. 1 i 2 1966. XVII — „Organizacja muzeów”, 196'7 (tłumaczenie w ydaw ni ctwa UNESCO ipt. ’’L’organisation des musées. Conseil les pratiques”). XVlIil — „Ochrona miejskich zespołów zabytkowych” (materiały z konferencji w Bolesławcu) 1967. X IX — „Konserwacja kamienia w architekturze i rzeźbie” (materiały z konferencji w Toruniu) 1967. XX — S. Ł a z a r o w i с z, W. S i e r o s z e w s ki, Przepisy prawne dotyczące ochrony dóbr kultury oraz m uzeów”, 1967. X X I — „Muzea uniwersytetam i kultu ry” (materiały z konferencji w Kielcach) 1968. XXII — „Muzealnictwo przyrodnicze w Polsce” (materiały z sympozjum w 'Cieplicach) 1968. X X I I — „Materiały do zagadnień m uzealnictwa i konserwatorstwa polskie go w latach 1944—1963”, 1968. XXIV — „Konserwacja papieru i pergaminu (materiały z konferencji w War szawie) 1969. XXV — J. G i l e w i c z , M. K r a n z , J. L e h m a n n , „Żywice organiczne w konserwacji zabytków kam iennych”, 1969. XXVI — „Katalog Tek Glinki”, cz. 1 — kat. osobowy, cz. !2 — kat. geograficz ny, 1970, cz. 3 — kat. rzeczowy 1969, 1971. XXVII — „Konserwacja malarstwa 'sztalugowego” (materiały z konferencji w Toruniu) 1970. XXVIII — S. Ł a z a r o w i с z, W. S i e r o s z e w s k i , „Przepisy prawne dotyczące ochrony dóbr kultury oraz m uzeów” (LI w y danie poprawione i uzupełnione) 1970. X X IX — „Pro blemy ochrony architektury najnowszej 1850—'1939” (materiały z konferencji w Poznaniu) 1971. X X X — W. S i e r o s z e w s k i , „Ochrona prawna dóbr k ultu ry w Polsce”, 1971.
i m eto d k o n se rw a to rsk ic h sto so w an y c h w d a n y c h p rz y p a d k a c h . O p ra c o w a n ia te o b e jm u ją d u że k o m p le k sy z a b y tk ó w a r c h ite k tu ry , ja k np. św ieżo w y d a n e „ S ta re M iasto w P o z n a n iu ” 14 czy „W ila n ó w ” 15, k tó ry ju ż n ie b a w e m zo stan ie p rz e k a z a n y do d ru k a rn i. R ozpoczęto też w s tę p n e p ra c e z m ie rz a ją c e do o p u b lik o w an ia m a te ria łó w zw ią zan y c h z od b u d o w ą ry n k u w ro c ła w skiego 16. T e m a ty k a ta je s t k o n ty n u a c ją lin ii w y tk n ię te j p rz ez p ie rw sz y c h 5 to m ó w 17, k tó re od 1952 r. w y d a ł Z a rz ą d M uzeów i O c h ro n y Z a b y tk ó w .
O b sze rn e i b ard zo bogato ilu s tro w a n e k siążk i z te j serii, w y d a w a n e w p a ro ty się c z n y c h n a k ład ac h , w y m a g a ją o g ro m n y ch n a k ła d ó w fi n an so w y c h , zw łaszcza n a k o szta p o lig raficzn e. Z te j to p rz y c z y n y O śro d e k n ie m oże sam o d zie l n ie w y d a w a ć ty c h p u b lik a c ji i k ażd o razo w o n a w ią z u je k o n ta k t z in s ty tu c ją w sp ó łu c z e stn ic z ą cą w k o sztac h (są to n ajczęściej d u że w y d a w n i ctw a). Z aró w n o zn aczn y w y siłe k fin an so w y , ja k i d łu g i o k re s p rz y g o to w a n ia p u b lik a c ji p o d w z g lęd em m e ry to ry c z n y m i e d y to rsk im p o w o d u ją , że poszczególne p o zy c je w te j se rii u k a zyw ać się m o g ą n ie częściej n iż co 2— 3 la ta . M ożna m ieć je d n a k n ad z ie ję,, że p u b lik a c je te u tr w a lą n a zaw sze w sp o łecz eń stw ie w y siłek k o n s e rw a to rs k i w ło żo n y w odbudow ę n a jc e n n ie jsz y c h p o m n ik ó w n asz ej k u ltu ry , zaś dl a sa m y c h k o n se rw a to ró w za ch o w a ją od zap o m n ie n ia te c h n ik ę i m e to d y d zia ła n ia ich k o legów i p o p rz ed n ik ó w .
„M uzealnictw o” — w y d a w n ic tw o pośw ięcone
p u b lik a c ji m a te ria łó w z za k re su m u zeolo gii oraz o m aw iają ce zn a czn iejsz e p o cz y n an ia i w y
s ta w y n asz y ch p la c ó w e k m u zea ln y ch . O bok o b sze rn y ch om ów ień w fo rm ie a rty k u łó w za m ieszcza się tu sze reg n o ta te k o c h a ra k te rz e k ro n ik a rs k im oraz re c e n z je w y d a w n ic tw i p rz e g lą d za g ra n ic z n y c h czasopism m u z e a l n y c h . „ M u z ealn ictw o ” w y d a w a n e je s t od 1952 ro k u , p o czątk o w o p rz ez C e n tra ln y Z a rz ą d M u zeów i O c h ro n y Z a b y tk ó w w espół ze S to w a rz y sz e n ie m H isto ry k ó w S ztuk i, a od 1957 r. ju ż sam o d zie ln ie p rz e z Z arząd. W te n sposób u k az ało się p ie rw sz y c h 1 0 -n um erów . W 1962 r. „M u z e a ln ic tw o ” zostało p rz e k a z a n e p rz e z Z a rz ą d do O środ ka. R e d a k to re m n ac zeln y m je s t p ro f, d r K a zim ie rz M alinow ski. N iep erio d y cz n e to w y d a w n ic tw o u k a z u je się p rz e c ię tn ie ra z do ro k u w fo rm ie dość bogato ilu stro w a n e j b ro sz u ry i je s t je d y n ą w k r a ju p u b lik a c ją p o św ię con ą p ro b le m o m m u z e a ln y m o c h a ra k te rz e ogólnym .
P rz e d s ta w io n e pow y żej om ów ienie w y d a w n ic tw O śro d k a p rz y n a jm n ie j p o b ieżn ie z o rie n tu je C z y te ln ik ó w w za k re sie p ro w a d zo n y ch tu p rac. F a k t, że ODZ d y sp o n u je stosu n k o w o s k ro m n y m i śro d k a m i n a te n cel, a cały dział W y d a w n ic tw m a za le d w ie dw óch p ra co w n ik ó w e ta to w y ch , n ie m oże b y ć u s p ra w ie d liw ie n ie m e w e n tu a ln y c h n ied o cią g n ię ć w tej dziedzinie. P o z w a la m y so bie w y ra z ić n ad z ie ję, że zarów no w a rto ś ć n a u k o w a ja k i poziom e d y to rsk i n a szy ch p ra c b ęd ą w p rzyszło ści w yższe. P rz e w i d u je m y ta k ż e ro zszerz en ie d ziałaln ości n a te za g ad n ien ia, k tó re do tej p o ry nie b y ły o b jęte n a sz y m b e z p o śre d n im d ziałaniem .
mgr Michał Gradowski . kierownik Działu W ydawnictw ODZ
14 H. K o n d z i e l a „Staire Miasto w Poznaniu. Zni szczenia — odbudowa — program dalszych prac” Poznań il'9'7,1, tom W .
15 J. С y d z i к i W. F i j a ł k o w s k i „Wilanów” (w przygotowaniu).
16 W opracowaniu doc. -dr, Olgierda Czeirnera.
17 Tom I ( 19(52) E. G u e r q i n „Zamek w D rzewicy”; J. К -o s z с z у с - W i t к i e w i с z „Kolegiata w Tumie
pod Łęczycą”; P. B i e g a ń s k i „Problem ukształto w ania urbanistycznego placu przed Pałacem Staszica w W arszawie”. Tom Ш1 (19613') A. M a j e w s k i „Za mek w Pieskowej S kale”. Tom III (1956) A. M a j e w s к i „Zamek w W iśniczu”; T. B r o n i e w s k i” „Renesansowy ratusz w Luboniu Śląskim ”; W. D o rna s ł o w-s к i, E. K w i a t k o w s k i , L. T o r w - i r t „Problemy konserwacji w itraży”. Tom IV (1956) „Sta re Miasto w Warszawie — odbudowa” (4 opracowania). Tom V (1962) „Puławy” (10 opracowań).
PUBLISHING DIVISION, HISTORICAL MONUMENTS DOCUMENTATION CENTRE Giving a historical survey the author mak-es comment
about the kinds and nature of publications issued by the Centre. A w ide variety o-f problems contained in materials published m akes it necessary to give them varying -forms. The follow ing w ill be a brief charac teristics of the Centre’s publications.
„Ochrona Zabytków” (Monument Protection), a quar terly review started since 1948 and -from 1962 onwards published by the Centre is the only Polish periodical entirely devoted to problems of historical monument
protection in the broadest sense of the term. Much attention is being focused on problems linked witji technological treatm ent of historical monuments of practically every kind. From among the others several works m ay be quoted dealing with problems of legal protection of cultural property and also numerous polemic opinions on the -general conservation outlines and ideas. The -constant divisions, titled „Reports and D iscussions” contain the current information with regard to conservator’s activities both in Poland and abroad. A separate chapter is formed by „Bibliograp
hy” where 13 most important periodicals dealing w ith conservation are regularly reviewed and also the re view s of more interesting books on the subject are
placed.
A com plete bibliography of the quarterly contents may be found in bibliographical supplements that were enclosed w ith the issu e X V II, 1964, 4 and XXIV, 19711, 1. It is the 'contributions made by the leading authoritative scientists that are placing „Ochrona Za bytków ” among the appreciated publications in the field of conservation.
„Biblioteka M uzealnictwa i Ochrony Zabytków, seria A ” (Library of Museums and Monument Protection, series A) is a book series of low circulation amounting to some hundreds copies where materials are publi shed of a lasting value for (researchers. This series has been founded in 1964 as the Centre’s publication and up to now 7 volumes were published. The first part of this series is composed of books containing the catalogues of architectural drawings from the grea test Polish collections as, e.g. National Museums in Cracow and Warsaw, the Library, University of War saw.
At present a book ’’Architectural and Building Art Monuments in Poland” is in print representing some kind of catalogue illustrating the actual state of possession. In the nearest future i't is planned to publish a series of inventories from the following lines: wiali paintings, ancient organs p ieces of ancient goldsm ith’s art.
’’Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków, seria B” (Library of Museums and Monument Protection, series B) is a .series of brochures (up to now 30 titles) published by the use of xerographic process in small circulations and distributed only for institutions con cerned. Their contents vary greatly from technolo gical subjects through those legal, general conser vators’ • problems, museology up to materials and pro ceedings of major scientific conferences. In spite of modest graphic forms these publications are finding full acknowledgement among those representing the m useum and conservators’ circles. Four to five volu
mes are published each year.
’’Teka konserwatorska” (A Conservator’s File) forms an abundantly illustrated series of books devoted to conservation treatments for safeguarding the most valuable groupings of ancient architecture. It is expected that tw o new items, namely ’’The Old Town in Poznań” and ’’W ilanów” w ill soon extend this series.
’’M uzealnictwo” (Museology) is a non-regular publi cation comprising materials from the field of museo logy and exhibitions and shows organized by Polish museums. In addition to articles on the pages of this publication may be found the chronicle-tyipe notes and both the publication and foreign periodical re views. The above series represents the only publica tion o f general character devoted to museum problems.
