Streszczenie: Celem artykułu jest przybliżenie nadchodzących zmian w kodeksie karnym zainicjowanych przez ustawo- dawcę, związanych z przestępczością zorganizowaną postrzeganą jako zagrożenie dla obywateli państw wspólnotowych UE.
Artykuł zawiera również uwagi de lege ferenda.
Słowa kluczowe: polski kodeks karny, przestępczość zorganizowana, zagrożenie, UE
Summary: The aim of the publication is to present the upcoming changes in the penal code initiated by the legislator, related to organized crime perceived as a threat to citizens of EU Community countries. The article also contains de lege ferenda comments.
Keywords: Polish Penal Code, organized crime, threat, EU
Wprowadzenie
Mówiąc o bezpieczeństwie UE w kontekście przestępczości zorganizowanej należy zwrócić szczególną uwagę na kroki poczynione przez ustawodawców w poszczególnych krajach członkowskich. Wszak bezpie- czeństwo całej UE jest składową poziomów bezpieczeństwa poszczególnych jej państw. Niniejsza publika- cja odnosi się bezpośrednio do zabiegów nowelizacyjnych zaprezentowanych przez polskiego ustawo- dawcę, które odnoszą się w bezpośredni sposób do problemu przestępczości zorganizowanej. Biorąc pod uwagę fakt, iż zaproponowane zmiany można uznać za niewystarczające, publikacja zawiera uwagi de lege ferenda w tej kwestii.
Zabiegi nowelizacyjne polskiego ustawodawcy
Nader istotną kwestią związaną z przestępczością zorganizowaną będącą zagrożeniem dla bezpieczeństwa obywateli państw członkowskich jest opracowany projekt nowelizacji prawa karnego. Wejście w życie przepisów zawartych w Projekcie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw1, jak się wydaje, znacznie zwiększy wymiar kar za najcięższe przestępstwa. Projekt ten dostępny jest na stro- nie Rządowego Centrum Legislacji2.
Resort sprawiedliwości jest zdania, że sprawiedliwości nie można utożsamiać z pobłażliwością. Kary winny być na tyle surowe, aby odstraszać w sposób skuteczny potencjalnych przestępców przed dopusz- czaniem się czynów karalnych, a równocześnie winny być na tyle elastyczne, aby sądy miały możliwość
1 Dz.U. z 1997 r. nr 88, poz. 553.
2 Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, https://legislacja.rcl.gov.pl/
projekt/12320403/katalog/12565609#12565609, data dostępu: 06.05.2019.
wydawać takie wyroki, które są adekwatne do winy. Trudno nie zgodzić się z taką tezą3. Uważam, że pod- niesienie surowości kary to odpowiedni krok. Uważam, że wymaga tego sprawiedliwość. Aby stanowić o sprawiedliwości należy najpierw ją zdefiniować. Najbardziej do mnie przemawia definicja rzymskiego jurysty Domicjusza Ulpiana, który traktuje o tym, że „Sprawiedliwość to stała i wieczna wola oddawania każdemu tego, co mu się należy. Zasady prawa są takie: żyć uczciwie, nie szkodzić drugiemu, oddać każ- demu, co mu się należy” (łac. Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi. Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non leadere, suum cuique tribuere)4.
Sądzę, że kradzież do tej pory traktowana była pobłażliwie. Osoby nieuczciwe dorabiały się ogrom- nych pieniędzy, a przy tym uszczuplało to skarb państwa. Osoby żyjące uczciwie zapewne nigdy wypraco- wałyby tak ogromnych pieniędzy, jakich dorabiali się nieuczciwi przedsiębiorcy, chociażby z branży paliwo- wej. Już w 2013 r. szacowano straty związane z nieodprowadzaniem podatku VAT przez nieuczciwych przedsiębiorców z branży paliwowej na sumę około miliarda dolarów5. Osoby dopuszczające się takiego czynu mogą odpowiadać za naruszenie nie tylko kodeksu karnego skarbowego, ale również kodeksu kar- nego. W tej kwestii wypowiedział się bowiem SN6, który w składzie 7 sędziów, podjął uchwałę z dnia 24 stycznia 2013 r. W powyższej uchwale stwierdzono, że taki czyn kwalifikować należy zarówno jako prze- stępstwo skarbowe, jak również powszechne7.
Sędziowie dysponują mocno ograniczonym zakresem kar za najpoważniejsze przestępstwa, tj. do 15 lat pozbawienia wolności, karę 25 lat więzienia oraz dożywocie. Należy mieć na uwadze również insty- tucję warunkowego przedterminowego zwolnienia. Osoba może ubiegać się o wcześniejsze zwolnienie już po odbyciu połowy wymierzonej kary. Co prawda nie można mówić o automatyzmie w przydzielaniu zgody na warunkowe zwolnienie, natomiast jeśli więzień dokłada wszelkich starań, aby jego opinia była jak naj- lepsza, to prędzej czy później sprawcom przestępstw udaje się wydostać z więzienia. Wszystko to powo- duje, że obecny system kar nie jest kompletny. Potencjalni przestępcy kalkulują ewentualne konsekwencje swoich czynów, jeśli kara jest zbyt łagodna albo ryzyko schwytania jest zbyt niskie, podejmują oni ryzyko.
Dodać należy, że w więzieniu nawiązują oni często nowe kontakty o charakterze kryminalnym, co wpływa na popełnienie kolejnego przestępstwa po odbyciu kary więzienia. Należy pamiętać także o tym, iż procent wzrostu recydywy z dekady na dekadę rośnie. Dlatego należy zastanowić się, czy nie warto spróbować zaostrzyć wymiaru kar stosowanych w Polsce? Poprzez niski wymiar kar możliwych do zasądzenia, prze- stają one spełniać swoje resocjalizacyjne oraz odstraszające role. Nawet nie udaje się na odpowiednio długo odizolować niebezpiecznego przestępcę od społeczeństwa.
W cytowanym projekcie moją uwagę zwrócił art. 190a, który brzmi:
„Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione oko- licznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub w istotnym stopniu narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.
Tym samym treść projektu zwiększa karę za uporczywe nękanie z maksymalnie 3 (obecnie) do 5 lat.
Powyższy artykuł, co prawda w doktrynie nie jest łączony z przestępczością zorganizowaną, nato- miast ja dostrzegam pewne powiązania. Nie trudno sobie wyobrazić sytuację, w której ofiara jest nękana
3 A. Łukaszewicz, Nowy projekt zaostrzenia prawa karnego autorstwa Ministerstwa Sprawiedliwości, https://www.rp.pl/Prawo- karne/302179998-Nowy-projekt-zaostrzenia-prawa-karnego-autorstwa-Ministerstwa-Sprawiedliwosci.html, data dostępu:
28.04.2019.
4 Pojęcie sprawiedliwości, http://www.edukacjaprawnicza.pl/praecepta-iuris-czyli-o-tym-co-jest-w-prawie-naprawde-wazne/, data dostępu: 28.04.2019.
5 T. Tratkiewicz, Oszustwa w podatku VAT w obszarze paliw w Polsce po 2011 roku – rozwój zjawiska i sposoby przeciwdziałania,
„Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe”, Katowice 2018, nr 358, s. 253.
6 Uchwała SN z 24 stycznia 2013 r., I KZP 19/12, Lex nr 1252697.
7 Aby tak się mogło stać, czyn osoby popełniającej przestępstwo musi wypełniać wszystkie znamiona zarzucanego mu przestęp- stwa zarówno z Kodeksu karnego, jak również z Kodeksu karnego skarbowego (kks). W takiej sytuacji wykonaniu będzie podle- gać kara wyłącznie najsurowsza (art. 8 § 1 kks). Jeżeli zaś obok kary najsurowszej, orzeczono również karę grzywny, to w myśl art. 8 § 3 kks również kara ta podlega wykonaniu łącznemu.
przez fotoreporterów (paparazzi). Celem ich działania jest fotografowanie osób z ukrycia, śledzenie, natar- czywe próby kontaktu z nimi. Po osiągnięciu celu paparazzi sprzedają pozyskane informacje (głownie w postaci zdjęć, często kompromitujących, wyrwanych z kontekstu sytuacyjnego) tzw. brukowcom. Nie zawsze paparazzi działają w sposób legalny, czasami nawet są to amatorzy, którzy w ten sposób czynią sobie z tego zajęcia stałe źródło dochodu. W mojej opinii działania takie wypełniają znamiona przestęp- stwa z art. 190a kodeksu karnego.
Dla walki z przestępczością zorganizowaną istotna jest również zmiana kwalifikacji czynu kradzieży tablic rejestracyjnych. Do tej pory taki czyn traktowany był jako wykroczenie. W projekcie nowelizacji można przeczytać, że po jej wejściu w życie czyn taki będzie traktowany jako przestępstwo zagrożony karą od miesiąca do 5 lat więzienia.
Nowelizacja kodeksu karnego zakłada zwiększenie kary w walce z tzw. kieszonkowcami, którzy do tej pory korzystali z kradzionych kart kredytowych. W ten sposób zostanie rozwiązany dylemat sądów, czy taką osobę traktować jako osobę dokonującą zwykłej kradzieży (od 3 do 5 lat więzienia) czy traktować taki czyn jako kradzież z włamaniem (od 1 do 10 lat pozbawienia wolności). Po wejściu w życie nowelizacji będzie możliwe zasądzenie kary do 10 lat pozbawienia wolności za kradzież karty płatniczej i posługiwanie się nią.
Na koniec należy zaznaczyć, że nowelizacja kodeksu karnego zakłada także zmianę w treści art. 258, która w sposób bezpośredni odnosi się do „zorganizowanej grupy albo związku mającego na celu popeł- nienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego”. Otóż zmiana dotyczy §3. tegoż artykułu, w którym planowane jest określenie kary za omawiany czyn niedozwolony w przedziale od 3 do 20 lat. Obecnie nie ma podanej górnej granicy kary. Jest tylko stwierdzenie, że osoba „podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3”.
Zmianie ulegnie też treść art. 64 §2. (recydywa). Do tej pory brzmiał on następująco:
„Jeżeli sprawca uprzednio skazany w warunkach określonych w § 1, który odbył łącznie co najmniej rok kary pozbawienia wolności i w ciągu 5 lat po odbyciu w całości lub części ostatniej kary popełnia po- nownie umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia, rozboju, kradzieży z włamaniem lub inne przestępstwo przeciwko mieniu popełnione z użyciem przemocy lub groźbą jej uży- cia, sąd wymierza karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane przestępstwo w wysokości powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, a może ją wymierzyć do górnej granicy ustawowego za- grożenia zwiększonego o połowę”.
Projekt zakłada zwiększenie kary minimalnej z kary przewidzianej w art. 64 §2. „powyżej dolnej gra- nicy ustawowego zagrożenia”, na „powyżej podwójnej wysokości dolnego ustawowego zagrożenia”.
Ustawodawca zamierza podwoić niejako minimalny wymiar kary w tej sytuacji. Uważam, iż jest to dobry kierunek. Jestem zwolennikiem jak najbardziej surowych kar za najcięższe przestępstwa (do których z pewnością zaliczyć można kontakty oraz związki z przestępczością zorganizowaną). Zatem każdora- zowe podwyższenie wymiaru kary za takie przestępstwa przez ustawodawcę, spotkają się z moja apro- batą. Jestem zdania, że tylko dotkliwe kary są w stanie odstraszyć potencjalnych, ale niezdecydowanych przestępców. Co za tym idzie, zgodnie ze swoimi przekonaniami twierdzę, że kary w zakresie art. 258 oraz 64 kodeksu karnego powinny być bardziej dotkliwe dla przestępców.
Nowelizacja ta, zwłaszcza w ujęciu przestępczości zorganizowanej, to krok we właściwym kierunku.
Reguluje ona wiele problemów odnoszących się do celów i środków stosowanych przez organizacje prze- stępcze, czy zorganizowane grupy przestępcze. Mam na myśli, m.in:
1. Elastyczny wymiar kary.
2. Bezwzględne dożywocie.
3. Surowsze kary za najgroźniejsze przestępstwa.
4. Nowe typy przestępstw.
5. Wyższą karę za kradzież kart płatniczych.
6. Ochronę przed nękaniem ze strony firm windykacyjnych.
7. Zmianę kwalifikacji czynu za kradzież tablic rejestracyjnych.
8. Zmiany, które dotyczą art. 258 oraz art. 64 Kodeksu karnego.
Uwagi de lege ferenda
Instytucja przedawnienia karalności jest instytucją prawa karnego, która bazuje na stwierdzeniu, iż po upływie określonego czasu od momentu popełnienia czynu niedozwolonego przez sprawcę, nie można pociągnąć go do odpowiedzialności karnej.
W myśl przepisów art. 101 § 1 k.k. „karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat:
1) 30 – gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa;
2) 20 – gdy czyn stanowi inną zbrodnię;
2a) 15 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat;
3) 10 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata;
4) 5 – gdy chodzi o pozostałe występki”.
Powyższe ramy czasowe uważam za niesprawiedliwe i krzywdzące, biorąc pod uwagę ofiary zbrodni.
W mojej ocenie okres 30 lat, gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa, jest z perspektywy przestępcy źródłem pogardy względem wymiaru sprawiedliwości, a także poczucia sprawiedliwości społecznej.
W obecnej formie karalność przestępstwa zbrodni zabójstwa ustaje po 30 latach od jej popełnienia.
Sądzę, że ośmiesza to funkcje prawa karnego8. Zasadne i sprawiedliwe jest domaganie się za popełnione czyny od sprawców sprawiedliwej kary. W tym przypadku sprawca zbrodni nie poniesie żadnej kary. Przyj- mując nawet, iż takie przypadki zdarzają się bardzo rzadko, nie zwalnia to ustawodawcy z obowiązku two- rzenia prawa adekwatnego do rzeczywistości. Wszak nie możemy wykluczyć, iż takich przypadków nie bę- dzie coraz więcej. Uważam, że okres 30 lat jest stanowczo za krótki. Chciałbym, aby okres 30 lat, gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa zwiększył się do okresu nieprzedawniającego się.
W takiej sytuacji proponowałbym następujący zapis art. 101 § 1. kodeksu karnego:
Karalność przestępstwa nie ustaje, jeżeli czyn stanowi zbrodnię zabójstwa. W innych przypadkach ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat:
1) 30 – gdy czyn stanowi inną zbrodnię;
2) 20 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat;
3) 15 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata;
4) 10 – gdy chodzi o pozostałe występki.
Dokonując zmiany w art. 101 warto również zmienić treść art. 102, który obecnie brzmi następująco:
„Jeżeli w okresie, o którym mowa w art. 101, wszczęto postępowanie, karalność przestępstw okre- ślonych w art. 101 § 1 ustaje z upływem 10 lat, a w pozostałych wypadkach – z upływem 5 lat od zakoń- czenia tego okresu”.
Po wprowadzeniu proponowanych przeze mnie zmian, brzmiałby on tak:
Jeżeli w okresie, o którym mowa w art. 101, wszczęto postępowanie, karalność przestępstw okre- ślonych w art. 101 § 1 ustaje z upływem 10 lat, a w pozostałych wypadkach – z upływem 5 lat od zakoń- czenia tego okresu. Nie ustaje natomiast w przypadku, gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa.
Nie można dopuścić do sytuacji, w której osoba pozostaje bezkarna po dokonaniu najcięższego prze- stępstwa, jakim jest zabójstwo. Uważam, że w niektórych przypadkach należy postawić sprawiedliwość po- nad humanitaryzmem, który zakłada odstąpienie od ścigania osób popełniających czyn niedozwolony po pewnym okresie. Jeśli chodzi o zbrodnie zabójstwa prawo powinno wchodzić w miejsce ofiary i domagać się
8 Więcej na temat funkcji prawa karnego znaleźć można, np. w pozycji: L. Gardocki, Prawo karne, C.H. BECK, wydanie 20, War- szawa 2017, s. 7.
sprawiedliwości. Ofiara, która nie żyje, nie ma prawa dochodzić swoich racji oraz nie ma prawa wybaczyć sprawcy. Celowo zatem wyszczególniam tutaj tylko i wyłącznie zbrodnię zabójstwa.
Uważam także, iż proponowana przeze mnie zmiana może również wpłynąć na postawę sprawcy.
Otóż przyjmijmy, że minęło 15 lat. W momencie, gdy zostanie ujęty istnieje duża szansa na to, że zostanie osądzony i odbędzie swoją karę przed śmiercią, ponieważ wypełni wszystkie przesłanki, które upoważnią go do skorzystania, np. z instytucji warunkowego przedterminowego zwolnienia9. Przy obecnym stanie prawnym zakładam, że przestępca przez chwilę nawet nie pomyśli o możliwości ujawnienia się. Wszak przecież minęła już połowa czasu wymaganego do przedawnienia.
Zgoła inaczej sprawa się ma w sytuacji, gdy zastosujemy w prawie karnym okres nieprzedawniający się. Odnośnie do sprawcy można domniemywać, że jeśli nie zgłosi się do organów ścigania i nie przyzna do winy, to nie będzie mógł liczyć na pobłażliwość, natomiast w sytuacji pojmania go (a przecież organy ści- gania mają na to całe jego życie) resztę życia spędzi w więzieniu. Innymi słowy, im dłużej będzie się ukry- wał, tym dłużej będzie ta kara nad nim ciążyła. W sytuacji, kiedy sam się zgłosi, można przypuszczać że sąd przy wymierzaniu kary zakwalifikuje zachowanie sprawcy jako okoliczność łagodzącą. Dodatkowo możliwe stałoby się doprowadzenie do sytuacji, w której zwiększyłby się odsetek spraw, które trwają bardzo długo lub też nie zostały nigdy wyjaśnione.
Odnosząc się zaś do art. 258 oraz art. 64 Kodeksu karnego należy pamiętać, iż ustawodawca prze- widział pewne zmiany, do których odniosłem się w poprzednim podrozdziale. Jeśli chodzi o moje zdanie i ewentualne zmiany w art. 258 to uważam, iż wszystkie zawarte w niej przedziały kar są zdecydowanie za niskie. Proponowałbym zwiększenie zarówno dolnej, jak i górnej granicy zagrożenia karą. W takiej sytuacji art. 258 mógłby mieć następujące brzmienie:
§ 1. Kto bierze udział w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestęp- stwa lub przestępstwa skarbowego, podlega karze pozbawienia wolności od 1 roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli grupa albo związek określone w § 1 mają charakter zbrojny albo mają na celu popełnienie przestępstwa o charakterze terrorystycznym, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 2 lat miesięcy do lat 20.
§ 3. Kto grupę albo związek określone w § 1 w tym mające charakter zbrojny zakłada lub taką grupą albo związkiem kieruje, podlega karze pozbawienia wolności od 5 do lat 30.
§ 4. Kto grupę albo związek mające na celu popełnienie przestępstwa o charakterze terrorystycznym zakłada lub taką grupą lub związkiem kieruje, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krót- szy od lat 10.
Należy mieć na uwadze fakt, iż zorganizowaną grupę przestępczą charakteryzuje świadome działa- nie niezgodne z prawem, nie ma tu mowy o przypadkowym działaniu sprawcy. W związku z powyższym działania takie zasługują na zdecydowanie wyższy wymiar kary. Coraz częściej słyszy się o tym, że politycy z różnych partii są podejrzani o różnego rodzaju defraudacje, czy mają związki z grupami przestępczymi.
W mojej opinii tak łagodne kary są podyktowane tym, iż to sami politycy wnioskują w swoich sprawach.
Tak być nie może. Nie może być tak, że osoby, które rządzą Polską, mają jakiekolwiek związki z grupami przestępczymi.
Z kolei jeśli chodzi o art. 64 kodeksu karnego, to – jak wspomniałem powyżej – najbliższa nowelizacja w swoim projekcie zawiera zmiany odnoszące się do § 2. Chciałbym, aby wspomniany § 2. zmienił brzmie- nie, jak również § 1.
W chwili obecnej art. 64 § 1. ma następującą treść:
„Jeżeli sprawca skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności popełnia w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary umyślne przestępstwo podobne do przestępstwa, za które
9 Więcej na temat instytucji warunkowego przedterminowego zwolnienia znaleźć można, np. w pozycji: L. Gardocki, Prawo…, op. cit., s. 209.
był już skazany, sąd może wymierzyć karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę”.
Odnosząc się do §1. proponuję wydłużyć okres próby do 10 lat, a także usunąć stwierdzenie odno- szące się do odbycia przez skazanego jakiejkolwiek kary. Proponuję również, aby sąd był zobowiązany wy- mierzyć karę, która jest przewidziana za przestępstwo przypisane sprawcy, a nie jak jest do tej pory, że sąd ma taką możliwość.
Po wprowadzeniu moich propozycji §1. brzmiałby następująco:
Jeżeli sprawca skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności popełnia w ciągu 10 lat po odbyciu jakiejkolwiek kary umyślne przestępstwo podobne do przestępstwa, za które był już skazany, sąd wymierza karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.
Zmieniając § 1. konieczna jest również zmiana w § 2., który w obecnym stanie prawnym ma nastę- pujące brzmienie.
„Jeżeli sprawca uprzednio skazany w warunkach określonych w § 1, który odbył łącznie co najmniej rok kary pozbawienia wolności i w ciągu 5 lat po odbyciu w całości lub części ostatniej kary popełnia po- nownie umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia, rozboju, kradzieży z włamaniem lub inne przestępstwo przeciwko mieniu popełnione z użyciem przemocy lub groźbą jej uży- cia, sąd wymierza karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane przestępstwo w wysokości po- wyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, a może ją wymierzyć do górnej granicy ustawowego zagro- żenia zwiększonego o połowę”.
Brzmienie § 2. po wprowadzeniu mojej propozycji byłoby następujące:
Jeżeli sprawca uprzednio skazany w warunkach określonych w § 1, który odbył jakąkolwiek karę pozbawienia wolności i w ciągu 10 lat po odbyciu kary popełnia ponownie umyślne przestępstwo prze- ciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia, rozboju, kradzieży z włamaniem lub inne przestępstwo przeciwko mieniu popełnione z użyciem przemocy lub groźbą jej użycia, sąd wymierza karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane przestępstwo w wysokości od potrójnej wysokości dolnego ustawo- wego zagrożenia do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego dwukrotnie.
Co do § 3., który obecnie brzmi „Przewidziane w § 1 lub 2 podwyższenie górnego ustawowego zagrożenia nie dotyczy zbrodni” mógłby on pozostać w niezmienionej formie.
Proponowane przeze mnie zmiany zmierzają w kierunku dotkliwego karania przestępców. Jeżeli osoba skazana po pierwszym odbyciu kary nie zmienia swej postawy, trudno znaleźć usprawiedliwienie dla takich sytuacji. Każda osoba, która znajduje się w zakładzie karnym odpowiada za swoje czyny. Społe- czeństwo ma prawo domagać się odizolowania przestępców, a w szczególności recydywistów od uczci- wych ludzi. Wymaga to zmiany w organizacji życia więźniów.
Reasumując, wydaje się, iż zaproponowane zmiany przez polskiego ustawodawcę, w kodeksie kar- nym, to krok w dobrą stronę. Pozostaje tylko pytanie czy ten krok jest wystarczający?
Bibliografia
Gardocki L., Prawo karne, C.H. BECK, wydanie 20, Warszawa 2017.
Łukaszewicz A., Nowy projekt zaostrzenia prawa karnego autorstwa Ministerstwa Sprawiedliwości, https://www.rp.pl/Prawo-karne/302179998-Nowy-projekt-zaostrzenia-prawa-karnego-autorstwa- Ministerstwa-Sprawiedliwosci.html, data dostępu: 28.04.2019.
Pojęcie sprawiedliwości, http://www.edukacjaprawnicza.pl/praecepta-iuris-czyli-o-tym-co-jest-w-prawie- naprawde-wazne/, data dostępu: 28.04.2019.
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 1997 r. nr 88, poz.
553).
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, https://legisla- cja.rcl.gov.pl/projekt/12320403/katalog/12565609#12565609, data dostępu: 06.05.2019.
Tratkiewicz T., Oszustwa w podatku VAT w obszarze paliw w Polsce po 2011 roku – rozwój zjawiska i spo- soby przeciwdziałania, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty naukowe”, Katowice 2018, nr 358.
Uchwała SN z 24 stycznia 2013 r., I KZP 19/12, Lex nr 1252697.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88, poz. 553).
