Podział logiczny
Przeprowadzając podział logiczny zakresu jakiejś nazwy N na zakresy nazw A B C D należy stwierdzić, że każdy desygnat nazwy N jest desygnatem jednej i tylko jednej z nazw A B C D.
Zakres nazwy poddawany podziałowi - N – całość dzielona – totum divisionis
Zakresy nazw podrzędnych - A B C D – człony podziału –
membra divisionis
•
Człowiek – całość dzielona
•
Osoba płci męskiej – człon podziału
•
Osoba płci żeńskiej – człon podziału
•
Spółka prawa handlowego – całość dzielona
•
spółka jawna,
•
spółka partnerska,
•
spółka komandytowa,
•
spółka komandytowo-akcyjna,
•
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
•
spółka akcyjna.
Człony podziału
•
Warunki poprawności podziału logicznego
•
Wyczerpujący – podział logiczny jest wyczerpujący, jeśli każdy z desygnatów nazwy, której zakres dzielimy, może być zaliczony do jakiegoś wyróżnionego członu podziału.
•
Rozłączny – podział logiczny jest rozłączny, jeśli żaden z desygnatów nazwy, której zakres dzielimy nie może być zaliczony do dwóch członów podziału na raz.
•
Tylko podział, który spełnia oba te warunki jest podziałem
logicznym!
•
Nie jest wyczerpującym podział samochód na dwudrzwiowe oraz czterodrzwiowe (istnieją ponadto trzy- oraz pięciodrzwiowe).
•
Nie jest rozłącznym podział prawników na sędziów, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych, notariuszy, pozostałych absolwentów kierunku Prawo oraz profesorów prawa.
•
Pomocna przy formułowaniu podziału logicznego jest zasada
podziału (fundamentum divisionis) według której człony
podziału należy wyróżnić według jednego sposobu. Np. nie
można w jednym podziale dzielić Polaków według płci i koloru
włosów, bo istnieją zarówno Polki o rudych włosach, jak i Polacy,
a cecha obywatelstwa i koloru włosów nie mają nic ze sobą
wspólnego.
•
Najprostszym sposobem na sformułowanie prawidłowego podziału logicznego jest stworzenie tzw. podziału dychotomicznego, według cech sprzecznych
•
np. „student studiujący jeden kierunek” i „student studiujący więcej niż jeden kierunek”.
•
O ile nazwy składające się na człony podziału są nazwami ostrymi (można posłużyć się definicjami regulującymi), to na pewno podział jest rozłączny i wyczerpujący.
•
Innym sposobem na sformułowanie podziału logicznego jest podział według określonej cechy. Najpierw wskazujemy jakąś ogólną cechę (tzw. determinandę), a następnie wskazujemy jej odmiany (determinanty), które wyznaczają człony podziału np.
spodnie możemy podzielić według determinandy „koloru
materiału” na czerwone, zielone…(determinanty).
Klasyfikacja
•
To wielostopniowy podział logiczny
•
Eucaryota
zwierzęta
Tkankowce beztkankowce
rośliny
Plechowce organowce
• Podział naturalny to taki, przy którym w każdym członie podziału grupują się przedmioty pod wieloma ważnymi dla nas względami podobne, a jednocześnie niepodobne do przedmiotów z innych członów podziału np. w szpitalu chorych dzieli się na chorych według oddziałów np. onkologia, kardiologia, ortopedia….
• Podział sztuczny to taki, przy którym do jednego członu podziału trafiają przedmioty podobne pod jakimś jednym tylko względem, a pod wieloma innymi niepodobne do siebie np. pacjenci szpitalu dzieleni według koloru oczu….
• UWAGA
• wyróżnianie części składowych danego przedmiotu, to partycja, np. podział samochodu na nadwozie i podwozie.
• Czym innym będzie też typologia, czyli typowanie określonych grup desygnatów według subiektywnie przyjętego wzorca (przedmiotu wzorcowego). Tutaj nie wiąże nas wymóg podziału rozłącznego i wyczerpującego.
zadania
•
1. Zaproponuj podział logiczny zakresu nazwy książka.
Uzasadnij poprawność swojej propozycji.
•
2. Kasia przygotowująca się do powtórzenia wiadomości o państwach Europy w następujący sposób podzieliła sobie materiał: Polska, Niemcy, Francja, Czechy, Albania, Ukraina, państwa Unii Europejskiej, pozostałe. Czy taki sposób
uporządkowania materiału jest poprawny z punktu widzenia zasad podziału logicznego? Jeśli nie, zaproponuj podział
poprawny. Uzasadnij odpowiedź.
•
3. Czy podział błędów w definicji na: błąd błędnego koła, błąd
nieadekwatności (przesunięcia kategorialnego), błąd nieznane
przez nieznane, błąd krzyżowania się zakresów definiendum i
definiensa spełnia wymogi podziału logicznego? Uzasadnij
odpowiedź.
•
4. Zaproponuj podział logiczny zakresu nazwy „samochód”, który to podział mógłby być przydatny przy redakcji aktu prawnego mającego na celu ochronę dróg. Uzasadnij swoją propozycję odwołując się do kryteriów podziału logicznego.
•
5. Dokonaj podziału logicznego następujących nazw:
„człowiek”, „ustawa”, dom”, tekst”, „porządek”, „wielki bałagan”, „szary zając”, „łatwe zadanie”.
•
