View of EVALUATION OF INSURANCE COMPANIES FUNCTIONING IN AGRICULTURE IN THE OPINION OF SURVEYED FARMERS OF THE KUJAWSKO-POMORSKIE REGION

Oeconomia 3 (2) 2004, 65-73

OCENA DZIAŁALNOŚCI

TOWARZYSTW UBEZPIECZENIOWYCH

W ROLNICTWIE W OPINII ROLNIKÓW WOJEWÓDZTW

A

KU.JA WSKO-POMORSKIEGO

Tomasz Kamii1ski,

Sławomir

Zawisz

a

Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy

Streszczenie. W pracy zawarto wyniki badaii dotyczących oceny i'unkc.io11om111ia tow:1 -rzystw ubezpieczeniowych, przeprowadzonych w okresie od lipca do sierpnia 200 I roku wśród 188 rolników województwa kujawsko-pomorskiego. W badaniach uczestniczyli rolnicy współpracujący z Towarzystwem Ubezpieczeniowym /\gropolisa S.1\. Oddzial w Bydgoszczy. Jak wskazują wyniki, najcz.,:ściej zawierane są przez badanych rolnikc'iw ubezpieczenia obowiązkowe, takie jak ubezpieczenie budynków wchodzących w sklad gospodarstwa rolnego oraz ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej \OC rolników). Z przeprowadzonych bada1i wynika, że niewielka liczba zawartych przez respondentów ubczpieczei'l dobrowolnych wynika z wysokich skladek za ubezpieczenia. 1:ir111y ubezpi e-czeniowe nie cieszą si~ wśród cz9ści respondentów zbyt dobrą opinią. bowiem wiciu rol -ników (40.9%) wyrazilo niezadowolenie z ich funkcjonow;111ia. Badani rolnicy. taki.e ci. którzy są zadowoleni z ich clzialalności. oczekuj<\ od zakladów ubezpieczeniowych przede wszystkim obniżenia skladck (69.1 %) i poprawy runkcjonowania. na pr1.yklml lepszego dostępu do informacji \19.1%) oraz sprawniejszej likwidacji szkód (8.0%). Wii;kv.ość badanych rolników (70,2%) uznała za zasadne i potrzebne powalanie instytuc.ii R1.ccznik;i Praw Ubezpieczonych.

Słowa kluczowe: wieś, rolnictwo, rolnicy. ubezpieczenia. towar~.ystw•1 ubezpieczeniowe

WSTĘP

Rolnictwo jest dzialalnością ryzykowną nie tylko ze wzglc;:dów gospodarczych (ryzyko związane z mechanizmami i prawami rynku), ale także z powodu znacznego

wplywu czynników związanych z ocldzialywaniem sil natury, wic;:c niemożliwych do przewidzenia. Najbardziej skutecznym sposobem zabezpieczenia sic;: przed nieprzewid y-walnymi czynnikami ingerującymi w procesy gospodarcze jest ubezpieczenie oferowane Adres do korespondencji - Corresponcling author: Slawomir Zawisza, Tornasr. Kami1iski. /\bd..:111i;1 Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy, Katedra Doradztwa w Agrobiznesie, ul. Prof. S. Kali,kicgo 7, hud. 3.1, 85-796 Bydgoszcz. e-mai I: zawisza@mai1.atr.hydgoszcz.pl

66 T Ka111i11ski, S. Zl1H•isz.a przez wyspecjalizowane firmy. Jest ono wszakże dodatkowym kosztem dzialalności

gospodarczej, co, biorąc pod uwagę nieduży przeciętnie potencja! rolników w Polsce, może być czynnikiem zniechęcającym do zawierania umów.

Obecna sytuacja w agrobiznesie wskazuje jednoznacznie na potrzebę wprowadz e-nia lepszych narzędzi ochrony rolnictwa przed ryzykiem. W krajach Unii Europejskiej i Stanach Zjednoczonych z powodzeniem funkcjonują systemy ubezpieczell rolnictwa na wypadek klęsk żywiolowych. Szczególnie interesujący jest wlaśnie dorobek pai1stw lepiej rozwiniętych gospodarczo w zakresie ochrony ubezpieczeniowej produkcji roślinnej od różnego rodzaju zdarzell losowych.

Dzialające w Polsce firmy ubezpieczeniowe mają co prawda wieloletnią tradycję,

si<;:gającą 200 lat, jednak integracja z Unią Europejską spowoduje zapewne zmiany i rozwój rynku usług ubezpieczeniowych w sektorze agrobiznesu oraz przyspieszenie działa1·1 usprawniających mankamenty obecnego systemu a jednocześnie dostosowanie mcgułowa11 do najlepszych rozwiąza11 w krajach Unii Europejskiej. Problemy te coraz cz<;:ścicj interesują także badaczy podejmujących zagadnienia zarządzania ryzykiem cłzialalności gospodarczej w rolnictwie [Oręziak I 998; Rojewski 1998; Woicka 1998; Lasota, Schmidt 200 I; Wiliams i inni 2002; Zawisza, I<.ami11ski 2003a; 2003b; 2004].

W związku z coraz większym znaczeniem ubezpieczenia jako instrumentu zarządza­ nia ryzykiem w rolnictwie postanowiono wykonać badania, mające na celu określenie znaczenia ubezpieczenia dla rolników indywidualnych oraz oszacowanie postaw rolni -ków wobec towarzystw ubezpieczeniowych. Jednocześnie przyjęto hipotezę, mówiącą, że rolnicy niechętnie zawierają umowy ubezpieczeniowe, a firmy ubezpieczeniowe są spostrzegane jako instytucje generujące dodatkowe koszty prowadzenia clzialalności

gospodarczej przez rolników.

METODY BADA WCZE

Bildaniami objęto 188 rolników województwa kujawsko-pomorskiego w okresie od lipca do sierpnia 2001 roku. W procesie badawczym zastosowano celowy dobór gospo -darstw. W populacji znalazly siQ osoby współpracujące z firmą ubezpieczeniową Ag ro-polisa S./\. w Bydgoszczy. W badaniach posłużono się metodą wywiadu, polegającą na ;astosowilniu kwestionariusza ankiety w czasie spotka11 z respondentami. W procedurze pomiarowej wykorzystilno kwestionariusz ankiety zawierający 26 pytail, w tym 14 pytai1 /il111kniQtych. z ocłpowicdzia111i zasugerowanymi przez badacza, oraz I 2 pytai1 pół­ otwartyclt, pozwalających na rozszerzenie zakresu udzielanych odpowiedzi.

W strukt u1·ze bilcła11yclt gospoclilrstw przeważały obiekty I O, 1-20 ha ( 45, 7%) oraz o powicrzcl111i powyżej 40 ha (23.4%). Mniej było gospodarstw z przedzialów 30.1-40 ha (I 0.6° o). 20. I-JO ha (8.5%), 5. 1-1 O ha (7.4%) oraz 1-5 ha ( 4,3%). Wśród badanej populacji 11ajwiQCCj bylo rolnikó\\ w wieku 41-50 lat (53,7%). mniej liczną grupę sta -nmvi I i respondenci z przedziału wiekowego 3 1-10 lat (2-l.5%), 5 1-60 lat ( 19. I%) i powyiej 60 lrn (2.7°0). \V bad<incj popul<icji nic było rolników cło 30 roku życia. Naj -ll'it;l-.s1.:i_ grup.; (36.2%) st<inowily osoby z wykszt<iłceniem średnim. Zmvodowe ll")'ksztal -l'Clli · mialo 32.-l"ó lrnd<inych. podsrnwowe - 22.3% respondentów. a studia wyższe uko1·1c;yly tv I ko dwie osoby ( 1.1 %).

Ocena d::iala!ności 1owar::yst111 11be::piec::enio1vych w ro/11ict11•ie .. ₆₇

W badaniach, oprócz analizy opisowej, zastosowano test niezależności chi-kwadrat

Cl),

a dla oszacowania siły związku badanych cech współczynnik kontyngencji Pearsona oraz współczynnik zbieżności g. W analizie statystycznej na poziomie istotności a = O.O I testowano hipotezy badawcze H0 oraz H1, które oznaczaly:

H0 : brak zależności pomiędzy badanymi cechami,

H 1: istni en ie zależności pomiędzy badanym i cech am i.

WYNIKI BADAŃ

Najczęściej zawieranym przez badanych rolników ubezpieczeniem byly ubezpiecze -nia obowiązkowe, takie jak ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gos1 odar -stwa rolnego oraz ubezpieczenie OC rolników i OC komunikacyjne. Polisę obowiązkowe­ go ubezpieczenia OC rolników posiadało 87,2% ankietowanych. natomiast nic zawi e-rało tego ubezpieczenia 12,8% respondentów. Ubezpieczenie OC komunikacyjne jest kolejnym obowiązkowym ubezpieczeniell1, jakie zobowiązani S<1 zawierać rolnicy. W przeciętnyll1 gospodarstwie rolnym znajduje się kilka pojazdów, które objęte są tyll1 ubezpieczeniell1. Chęć obniżenia nakładów przez respondentów powoduje, że zawierane są umowy ubezpieczeniowej jedynie na te pojazdy, które najczęściej poruszaj<\ się po

drogach publicznych. Na pytanie, jaka część pojazdów w gospodarstwie ma ubezpi

e-czenie OC komunikacyjne, badani odpowiedzieli, że ubezpicczająjedynic te, które poru -szają się po drogach publicznych (71,3%) lub że wszystkie pojazdy (24.5%). Spośród badanych 4,3% odpowiedziało, że nie ma tego rodzaju ubezpieczenia.

Na pytanie o ubezpieczanie budynków w gospodarstwie rolnym 86.2% odpowie -działo, że je posiada, natomiast 13,8% respondentów udzieli Io odpowiedzi negatywnej. Badanym rolnikom zadano również pytanie, jakie zawierają ubezpieczenia nieobowiąz­ kowe. W badanej populacji najbardziej popularnym ubezpieczeniem tego typu bylo /\C (44, I%), następnie ubezpieczenie uprnw (27, I%), zwierząt (8,0%) ornz maszyn rolni

-czych ( 1,6%). Nie posiada Io ubezpiccze1i nieobowiązkowych 19, I% ogól u badil11ych rolnik<iw.

Z bezpośrednich rozmów z rolnikami można wywnioskować, że rolnicy nic lubią ubezpiecze1i i tym bardziej nie darzą zaufaniem firm ubczpicczeniowycli. Przyczyny

i uwarunkowania tego zjawiska na pewno są wielorakie i wymagają wielowymiarowej analizy psychologicznej, socjologicznej i ekonomicznej. W pewnej micrze historyczną przyczyną by! brak, przez bi isk o pól wieku. gospodarki rynkowej. Pa1i ·two wy monopol

ubezpieczeniowy obslugujący ludność oraz stanowiące własność pa1istwa przedsiębior­

stwa PGR spowodowaly, że nie bylo warunków koniecznych do prnwidlowcgo J"Oi'.wi -nięcia tego segmentu uslug finansowych. Wśród odbiorców stan ten spowodował zanik świadomości tego, czym naprawdę mogą być ubezpieczcn ia. Rolnicy oplacal i sk !;:idk i

ubezpieczeniowe wraz z podatkiem rolnym, traktując je jako dodatkowy podatek. N

ie-którzy dotychczas sądzą, że opłacając podatek są jednocześnie gdzieś ubezpieczeni. Składki uważane były za wysokie, a odszkodowania za mizerne i trudne do uzyskania.

Respondenci zostali poproszeni także o odpowiedź na pytanie, czy są zadowoleni z funkcjonowania zakładów ubezpieczeniowych. Wśród odpowiedzi najwięcej bylo

pozytywnych: tak (36,2%) lub „raczej tak" (8,5%). Brak zadowolenia wyrazi Io jednak też

68 T. Ka111i11ski, S. Zawisza sporo osób badanych, gdyż „raczej nie" odpowiedziało 27, I% respondentów, a zdecy

-dowanie „nie" 13,8% badanych rolników. Badania wskazują zatem na pewną rozbież­ ność w opiniach rolników biorących udzial w sondażu. Szczegółowe dane przedstawia

rysunek l.

0% 20% 40% fil Tak/Yes

Ei! Raczej nic/Rat her no

D Nic potrafi.;: odpowiedzieć/Cannot say

60% 80% 100%

~Raczej tak/Rather yes lillll Nie/No

Rys. I. Zadowolenie badanych rolników z f'unkcjonowania zakładów ubezpieczeniowych

Fig. I. Satisfaction or the cxamincd rarmcrs with the insurancc company activity

iródlo: Bada11ia wlasn~. Sourcc: The :mthors· rcsc:uch.

Róż.nice zdai1 osób badanych wskazują na to, że rolnicy mają zastrzeżenia do usług

świadczonych przez towarzystwa ubezpieczeniowe. Na pytanie, jakich zmian oczekują

badani. 69, I% odpowiedziało, że firmy ubezpieczeniowe powinny obniżyć składki,

a 19. I% pragn9ło lepszego dostępu do informacji. Lepszego funkcjonowania oczekiwało 8,0% badanych, 3,2% respondentów większej uprzejmości, natomiast 0,5%

odpowiedzia-lo. że I owinna zostać zwi<;:ksz.ona oferta ubezpieczeniowa. Jak zatem wynika z badaii, 1ia.jwi9kszym mankamentem ubezpieczeti jest nadmierna wysokość składek ub

ezpiecze-niowych w opinii osób biorących udział w badaniach. Szczegółowe dane przedstawia

rysunek 2. NieZildowolenie ze zbyt wysokich składek ubezpieczeniowych kształtuje IV znacznych stopniu postawQ respondentów wobec samych zakladóvv ubezpieczeniowych.

Wi9k zość badanych rolników, bez względu na zadowolenie z funkcjonowania wkladólV ubezpieczeniowych, oczekiwała od nich obniżenia składek za ubezpieczenia. Odmienne oczekiwania mieli jedynie respondenci, którzy nie mieli sprecyzowanej opinii o Lak ładach ubezpieczeniowych - IV 92,6% oczekiwali oni większego dostępu do infor

-111ac.ii. 1111 wyż.sze było niez;idowolenie z funkcjonowania zakładów ubezpieczeniowych, ty111 bar !ziej różnorodnych zmian oczekiwali od nich klienci. W grę wchodziło już nie tylko obniżenie składek. ale także inne oczekiwane przez respondentów działania towa-r1.y tw ubezpieczeniowych. Rolnicy w pelni zadowoleni oczekiwali, oprócz obniżenia składek. tylko wi9cej informacji. Inni rolnicy mieli więcej oczekiwaii. Dane przedstawia tabda I.

Ocena d::iala/11ości towarzystw ubezpieczeniowych 111 ro/11ict111ie ... 69

0% 20% 40% 60% 80% I 00%

a 111!11 - b ~- c ~ - cl

o

-e

Rys. 2. Zmiany, jakich oczekują badani rolnicy od zakładów ubezpieczeniowych

Objaśnienia: a - obniżenia składek, b - zwic,:kszenia oferty, c - lepszego funkcjonowania. np. szyb

-szej likwidacji szkód, cl - lepszego dostępu cło informacji dotyczących ubczpicczc1i, c - wi.,:kszcj uprzejmości

Fig. 2. Changcs which are expectecl by the examined t"armers from the insurancc company

Explanations: a - insurancc premium decrcasc, b - cxtension or the o!Ter, c - raster runctioning e.g. morc cfficient łiquidation of damagcs. d - better acccss to information concerning the i11sur;111ces.

e - mare politcness Żródło: Badania własne. Source: The authors' rcsearch.

Tabela I. Zależność pomiędzy zaclowolcnicm z funkcjonowania ;wklaclów uba picczcniowych a oczekiwanymi zmianami

Table I. Depenclence between satisl'action with the insurance company activity and the cxpcctcd changes

Oczekiwane zmiany

Expcctcd changcs

Obniżenie składek

Decrcase of insurancc premium ratc

WiQksza oferta Widcr offcr

Sprawniejsze działanie Mon:! cfficient work

Wii;ccj inlormacji More inronnation Większa uprzejmość More politcness Razem Total

Żródlo: Badania własne.

Sourcc: The authors' rcscarch.

Oeco110111ia 3 (2) 2004

Zacłowołcnic z runkcjonowania zakładów ubQpicczrniowych Satisfaction with the insur:incc comp;111y :ic1ivi1y tak raczej tak raczej nic nic inne odpowiedzi

yes rathcr ycs rathcr no 110 cliffcrcnl rcsponscs

85.3 62,6 88,2 65.4 O.O 0,0 6,2

o

.

o

O.O O.O 0,0 25.0 9.R 15.4 7.4 14,7 6,2 0,0 O.O 'J2.6 0,0 0,0 2.0 19 2 O.Il 100,0 100.0 100,0 100,0 I OO.O

70 T. Kami1/ski, S Zawisw W zależ.naści korelacyjnej obliczanej za pomocą testu chi-kwadrat przyjęto nastę

-pujące hipotezy:

1-10: brak jest zależności między zadowoleniem z funkcjonowania zakladów ube z-pieczeniowych a oczekiwanymi zmianami,

H1: istnieje zależność między zadowoleniem z funkcjonowania zakladów ubezpie -czeniowych a oczekiwanymi zmianami.

Ponieważ.

x2

obi iczone 165, 706 jest większe od

x

2 tabelarycznego 37 ,566 przy u= 0,0 I i liczbie stopni swobody 16, mamy podstawy do odrzucenia 1-10 (tab. 3). Istnieją podstawy do stwierdzenia zależności między zadowoleniem z funkcjonowania za kla-dów ubezpieczeniowych a oczekiwanymi zmianami. Wspólczynnik kontyngencji C

Pearsona jest większy od O i wynosi 0,684. Oznacza to, że zależność pomiędzy cechami jest znaczna. Wspólczynnik zbieżności g dla g w kolumnie wynosi 0,2 I 7, natomiast g w wierszu wynosi 0,431. Oznacza to, że istnieje zależność między zadowoleniem

z runkcjonowania zakladów ubezpieczeniowych jako czynnika zależnego od oczekiw a-nych zmian jako czynnika niezależnego. Nie można również vvykluczyć związku między oczekiwanymi zmianami jako czynnikiem zależnym a zadowoleniem z funkcjonowania a1kladów ubezpieczeniowych jako czynnikiem niezależnym.

W clzialillności gospodarczej, zwlaszcza jeśli w grę wchodzą znaczne kwoty pienię­ dzy oraz jeśli rynek jest nadmiernie zmonopolizowany, należy się spodziewać działai1 szkodliwych dlR klientów lub konkurencji. Sposobem nfl zabezpieczenie się przed neg a-tywnymi dzialanirnni jest stworzenie systemu ochrony przed nimi. W tym celu powalana

zostala instytucja Rzecznika Praw Ubezpieczonych. W przeprowadzonych badaniRch za uznsmlnionc powalanie takiej instytucji uznRlo 70,2% badai1ych (62,2% - .,tak", 8,0% -„raczej tak"), natomiast osób, które nic pochwalaly utworzenia takiej instytucji bylo tylko

18,0% (9.0% - „raczej nic" i 9.0% - „nie"). Szczególowe dane przedstawia rysunek 3.

O(1" r DT:1k/Ycs

~ R:tucj 11ic/R:11hcr 110

20'7r· 40% 60% 80% I 00%

D Raczej tak/Rathcr ycs

IiEI Nic/No D Nic po1r:1ti.,: odpowicdzicUCa111101 say

l~ys. 3. /,:is:id11nść po11·nl:111ia i11s1ytuc.ii Rzc:cr.nikn Praw Ubczpic:czo11ych w opinii baci<mych

rol11i~t1w

Fig. :l. Advis:ihili1y

o

r

crc:11io11 or lnsurancc Rights Protcction Agcncy in the opinion or the sun'Cycd 1·:m11crs

/1odlo. l\ad:111ia wl:is11~. Suurn:: The :tutlmrs' n . .:SL':trch.

Ocena dzia/a/11ości toivar::ystll' 11be::piecze11iowych 111 ro/11ictll'ie ... 71

Instytucja Rzecznika Praw Ubezpieczonych została powołana celem ochrony praw

ubezpieczonych. Nie tylko narastające niezadowolenie z funkcjonowania f"irm ubezpi e-czeniowych przyczyniło się do powstania tej instytucji, było to również podyktowane

wymogami stawianymi przez Unię Europejską. Rolnicy, bez względu na zadowolenie

z funkcjonowania zakładów ubezpieczeniowych, pozytywnie ocenili utworzenie instytucji Rzecznika Praw Ubezpieczonych. Najbardziej sceptyczni byli respondenci (29.4%), którzy byli raczej niezadowoleni z funkcjonowania zakładów ubezpieczeniowych (pelne

dane zawarto w tabeli 2).

Tabela 2. Zależność pomivdzy zadowoleniem z funkcjonowania zaklaclów 11bo.picczc:niowych a opinią o zasadności powalania Rzecznika Praw Ubczpicu.cniowych

Table 2. Depenclcncc betwcen satisfaction with the insurance company activi1y and 1hc opinion

of ncccssi1y for crcaLion the lnsurance Rights Protcction Agclll

Opinia o Rzeczniku Praw Ubezpieczonych Opinion about the lnsurancc Rights Protection Agent Tak Yes Raczej tak lhther ycs Raczej nic Rather no Nie No Nic potrali' oclpowicclzicć Can not say Razem Total Żródlo: Badania własne.

Source: The authors' rcscarch.

Zadowolenie z fi1nkcjonowania zakładów ubc:zpicczcniowyL·h Satisfaction with the insurance company :ic1ivity

tak raczej tak raczej nic nic inne odpowiedzi ycs rathcr ycs rathcr no 1\0 cli ffcrcnt rcspnnscs 60,3 93.8 70.6 8-1.<i I I.I

0,0 O.O O.O O.O S:i.<i

25,0 O.O O.O

oo

O.li

0,0 0,0 29,-l 7.7

o.o

14,7 G.2 0,0 7.7 .).),_)

100,0 100,0 100.0 100.0 100.0

W zależności korelacyjnej obliczanej za pomocą testu chi-kwadrat przyjęto nast<;:

-pujące hipotezy:

J-10: brak jest zależności między zadowoleniem z funkcjonowania zaklaclów ubez -pieczeniowych a uznaniem słuszności powalania Rzecznika Praw Ubezpieczonych,

1-11: istnieje zależność między zadowoleniem z funkcjonowania zakladów ubezpie -czeniowych a uznaniem słuszności powalania Rzecznika Praw Ubezpieczonych.

Ponieważ

x2

obliczone 187,585 jest większe od x2 tabelarycznego 32.000 pr7.y u. = 0,0 I

t liczbie stopni swobody 16. mamy podstawy cło odrzucenia 1-10. Istnieją podstawy do stwierdzenia zależności między zadowoleniem z funkcjonowania zakladów ubezpiecze -niowych a uznaniem słuszności powołania Rzecznika Praw bezpieczonych (Lab. J). Wspólczynnik kontyngencji C Pearsona jest większy od O i wynosi 0,707. Oznacza to,

że zależność pomiędzy cechami jest znaczna. Wspólczynnik zbieżności g w kolumnie wynosi 0,250, n atom i a st g w wierszu wynosi O, 169. Oznacza to, że istn ie.ie i'. wiązek

między zadowoleniem z funkcjonowania zakładów ubezpieczeniowych jako czynnikiem zależnym a powoi an iem Rzecznika Praw Ubezpieczonych jako czyn n i k iem n i cza leż

72 T Kami1iski, S Zawisza

nym. Istnieje również zależność między opinią o powołaniu Rzecznika Praw

Ubezpie-czeniowych jako czynnika zależnego od zadowolenia z funkcjonowania zakladów ubezpieczeniowych jako czynnika niezależnego, jednak ta zależność jest słabsza od

wcześniejszej.

Tabela 3. Zadowolenie z funkcjonowania zakladów ubezpieczeniowych - wyniki testu

x2

oraz

wspólczynniki korelacji

Table 3. Satisl'acLion wiLh the insurancc company activity - test

x2

results and corrclation coeff i-cicnts

Wyszczcgól11ic11ic

Spccil'ica1io11

Oczekiwane zmiany

Expcc1ccł changcs

Zasadność powołania Rzecznika Praw

Ubezpicczo11ych

Ncccssi1y of lnsur01ncc Righ1s Pro1ection

/\gcnl Assig11mc111

Zadowolenie z funkcjonowania zakładów ubezpieczeniowych

Sa1isf'ac1ion wilh L11e insurance company activity

'

_x'

_c

x-

u=O,Ol

37,566 165,706* 0,684

32,000 187,585''' 0,707

*wy11ik jest islot11y 11a poziomic a= 0,0 I:* the rcsułl is significa111 al the Jcvcl a= 0,0 I

i.rócllo: Bacla11ia wlas11c. Sourcc: The authors' rcscarch.

PODSUMOWANIE

Jak wynika z sondażu, badani rolnicy niechętnie zawierali umowy ubezpieczeniowe. Nawet ubc7.pieczcnia obowiązkowe nie byly zawierane powszechnie. Jeszcze mni

ej-szym zainteresowaniem cieszyly się ubezpieczenia dobrowolne. Wśród nich najbardziej

popularne bylo komunikacyjne AC, natomiast spośród typowo rolniczych dzialalności

wir;ksze zainteresowanie wzbudzalo u badanych rolników ubezpieczenie upraw.

Firmy ubezpieczeniowe nie cieszyly się też wśród respondentów zbyt dobrą opinią. Opinie w tej kwestii byly mocno podzielone i wśród badanych rolników znalazly się

podobne liczebnie grupy pozytywnie, jak i negatywnie oceniające towarzystwa

ubez-pieczeniowe.

W baclilniach stwierdzono zależność między zadowoleniem z funkcjonowania

za-k laclów ubczpieczen i owych a oczekiwanym i zmianami. Badani oczekivval i od zaklaclów

ubezpieczeniowych przecie wszystkim obniżenia sklaclek i lepszego funkcjonowaniil, na

p1·zyklacl sprnwnicjszej likwidacji szkód oraz lepszego dostępu do informilcji. Im wyż­

sze bylo niezadowolenie z f'unkcjonowania zakladów ubezpieezeniovvych, tym bardziej

różnorodnych zmian oczekiwali od nich klienci.

W celu poprawy funkcjonowania tych firm oraz dostosowania norm i przepisów

podyktowanych integracją z Unią Europejską powalano instytucję Rzecznika Praw

Ubezpieczonych. której zadaniem Jest ochrona praw konsumenta, w tym przypadku

ubezpieczonego. Bildani rolnicy w większości pozytywnie ocenili zasadność powalania

1:-ikicj instytucji. Wśród respo11dentów możnil bylo zauwilżyć zależność między nieza

-doll'olc11ic111 z l'unkcjonowaniil zakladów ubezpieczeniowych a pozytywną opinią

o sluszności powalania instytucji Rzecznika Praw Ubezpieczonych.

Ocena działalności towarzysl\V 11be::piecze11io1Vych 111 rolnicnvie.„

Z przeprowadzonych bada1'1 wynika, że niechęć respondentów do zawierania ub

ezpie-czeń wynika nie tyle z niezadowolenia z funkcjonowania zakładóvv ubezpieczeniowych,

lecz z wysokich skladek za proponowane ubezpieczenia, co potwierdza sfor11111lowam1 hipotezę badawczą.

PIŚMIENNICTWO

Lasota K„ Schmidt D., 2001. Ochrona konsumenta uslugi ubezpieczeniowej w prawic curopcjski111.

ASEKURACJA & RE nr 2. ss. 48-56.

Oręziak L., 1998. Jednolity Rynek Ubezpieczeniowy w ramach Unii Europejskiej. Zasady funk -cjonowania i kierunki rozwoju. Szkoła Główna Handlowa. Warszawa.

Rojewski K., 1998. Ubezpieczenia rolne w Polsce. Czy powinny być obowiązkowe? Przcgh1d Ubezpicczeii Społecznych i Gospodarczych nr 3(24 ), ss. 39-42.

Wiliams Jr A.C.. Smith M.L., Young P.C., 2002. Zarządzanie ryzykiem a ubczpicczcnia. PWN.

Warszawa.

Woicka l.L., 1998. Potencjalne konsekwencje przystąpienia Polski do jcdnolit..:go rynku ubczpic -czeii. Wspólnoty europejskie, Przegląd Ubczpiccze1\ Spolccznych i Gospodarczych m 3(79),

SS. 43-51.

Zawisza s„ Kamiiiski T„ 2003a. Ubezpieczenia majątkowe IV rolnictwic polskim - cwulucja i perspektywy rozwoju wobec procesu integracji z Unii; Europejską Zagaclnicnia Lkono111iki Rolnej nr 2(295). 102-113.

Zawisza S„ Kamii\ski T., 2003b. Świadomość ubezpieczeniowa rolników jako ck111cnt z.wi.,:kszania

jakości i konkurencyjności w agrobiznesie. Prace Naukowc /\E we Wruclawiu nr 983. T. 2,

SS. 592-598.

Zawisza s„ Kamiiiski T.. 2004. Obowiązkowe ubezpieczenia IV rolnictwie li' opinii rolników

województwa kujawsko-pomorskiego. Zagadnienia Doradztwa Rolniczego nr I (37). ss. )-20.

EVALUATION OF INSURANCE COMPANIES FUNCTIONING IN AGRICULTURE IN THE OPINION OF SURVEYED FARMERS

OF THE KUJAWSKO-POMORSKIE REGION

Abstract. This work contains rcsearch rcsults conccrning insurancc companics J'unctio -ning in agriculture, perlormed in the period fro111 July to August 2001 on 188 f'ar111crs or

the kujawsko-pomorskie region. Far111crs cooperating with the lnsurancc Co111p;111y /\g

ro-polisa S.A. (stock company) Bydgoszcz. Divis1on took parl in 1his survcy. /\s the results

show insuranccs most orten rcalizcd by rarmers arc obligatory, such as i11sur;111cc or hui

l-clings bclonging to their rarms and OC - J'ar111ers· civil liability insurance. The rcsc:1rch rcvcals that the small number or non-ubligatory insurances is closcly related to the high rate or insurancc premium. lnsurancc companics arc not apprcciatcd hy some or the rarmcrs as many or them (40.9%) wcrc not satislicd with thcir activity. The cx~1mi11cd farmcrs, also the satist'icd oncs, abovc all. cxpcct the co111panies 10 !ower the insurance premium (69. l '7o) and improvc the way or functioning. for example improvc acccss 10

information ( 19. l '7o) and make liquidation or damagcs 111orc ci'licicnt (8.0'Yr ). Most of 1 he cxamincd farmcrs (70.2'7o) arc of the opinion that it would be advisablc and nccessary to

set up an institution dealing with Protection of the lnsurecl Pcoplc Rights.

Key words: village, agriculturc. farmers, insuranccs, insurancc co111panics

Zaakceptowano do druku - Acccpted for print: I 0.12.2004