K
ATEDRAS
YSTEMÓWM
ULTIMEDIALNYCHL
ABORATORIUMD
IAGNOSTYKA IP
ROTETYKAS
ŁUCHU IW
ZROKUĆwiczenie 5
T
ESTY WIDZENIAOpracowanie:
mgr inż. Łukasz Kosikowski
Wersja: 1.0
1. Wstęp do teorii widzenia
W podręcznikach do optometrii widoczny jest silny nacisk na badanie widzenia obu-‐ ocznego, co może sugerować, że w większości przypadków widzenie obuoczne jest nie-‐ poprawne. W rzeczywistości jest inaczej – zdecydowana większość pacjentów ma prawi-‐ dłowe widzenie obuoczne i wadę refrakcji [1][2]. W niniejszym ćwiczeniu zostały uwzględnione zarówno testy widzenia obuocznego (test Wortha, test Schobera) jak i szereg innych testów badających nieprawidłowości widzenia jednoocznego w szczegól-‐ ności zaburzenia refrakcji.
2. Testy wykorzystywane podczas ćwiczenia laboratoryjnego
Do badania wzroku wybrano m.in. następujące testy: o Tablice Ishihary,
o Tablica Snellena, tablica z symbolami C Landolta, o Test Wortha, test Schobera
o Lustro astygmatyczne, o Test czerwono-‐zielony.
Wszystkie testy są profesjonalnymi testami stosowanymi w gabinetach okulistycz-‐ nych, optometrycznych i ortoptystycznych. Wszystkie testy dostępne w trakcie ćwicze-‐ nia posiadają stosowne certyfikaty i mogą być wykorzystywane w gabinetach okulistycz-‐ nych.
Rzutnik optotypów firmy Huvitz (patrz rys. 1.), jest bardzo nowoczesnym urządze-‐ niem, w którym jako źródło światła zastosowano diodę LED o wysokiej jasności. Dodat-‐ kowo przysłony (czerwone i zielone) użyte w rzutniku charakteryzują się bardzo dużą dokładnością wykonania, co zapewnia maksymalną separację obrazów dla lewego i pra-‐ wego oka (dla wybranych testów).
Rys. 1. Rzutnik optotypów HCP-‐7000 [3]
2.1.
Kalibracja rzutnika optotypów
Aby skalibrować stanowisko pomiarowe (rys. 2.) należy: • Ustawić rzutnik na stojaku.
• Zamocować tablicę na dedykowanym statywie.
• Przy pomocy lasera przyłożonego do rzutnika (można również wykorzystać punktowe źródło światła dostępne w rzutniku) zgodnie z osią optyczną rzutni-‐ ka, ustawić tablicę i krzesło dla osoby badanej w taki sposób, aby wiązka świa-‐ tła odbita od tablicy kierowała w przybliżeniu w miejsce, w którym znajdą się oczy osoby badanej.
• Dostroić odległość tablicy od rzutnika i ostrość obrazu w taki sposób, aby ob-‐ raz pierścienia Landolta służącego do kalibracji pokrywał się z szablonem słu-‐ żącym do kalibracji dla danej odległości. [3]
Rys. 2. Schemat systemu pomiarowego [3]
UWAGA: Zachować szczególną ostrożność podczas procesu kalibracji, aby nie uszkodzić wzroku wiązką lasera albo światłem pochodzącym z rzutnika.
2.2.
Test widzenia barwnego Ishihary
Inaczej tablice pseudoizochromatyczne Ishihary (patrz rys. 3.). Tablice używane do sprawdzenia zdolności rozróżniania kolorów czerwonego i zielonego. Ich nazwa pochodzi od pomysłodawcy, japońskiego okulisty, Shinobu Ishihary. Pełny test Ishihary polega na pokazaniu pacjentowi 36 tablic. Wersje przesiewowe liczą 14 lub 24 tablice. Wersja dla dzieci i osób niepiśmiennych liczy 10 tablic.
Rys. 3. Tablice Ishihary
2.3.
Tablica ostrości wzroku Snellena
Tablica Snellena (rys. 4.) służy do badania ostrości wzroku. Została opracowana przez Hermana Snellena w 1862 roku. We współczesnych wersjach tablicy Snellena używa się zestawu tzw. liter Sloana: C, D, E, F, L, N, O, P, T, Z.
W 2003 roku Brytyjski Instytut Standaryzacyjny dopuścił używania liter C, D, E, F, H, K, N, P, R, U, V oraz Z do testowania wzroku, ze względu na konieczność zachowania rów-‐ nej czytelności przez wszystkie symbole testowe.
Do oceny ostrości wzroku używa się tzw. ułamka Snellena np. dla systemu metrycz-‐ nego: 6/7,5 ( dla systemu angielskiego: 20/25). Ostrość wzroku można także określić przy pomocy ułamka dziesiętnego (0,8) lub wyrazić w postaci procentowej 80%. Ułamek 6/6 (20/20) oznacza „prawidłową” ostrość wzroku, czyli zdolność do rozpoznawania przerwy wynoszącej 1’ kątową.
2.4.
Tablica z symbolami C Landolta
Test Landolt C, przedstawiony na rys. 5., jest znany również jako japoński test widze-‐
nia (Japanese Vision Test), pierścienie Landolta albo przerwane pierścienie Landolta. Test
jest ustandaryzowanym testem ostrości wzroku stosowanym w wielu krajach europej-‐ skich. Został opracowany przez okulistę Edmunda Landolta. Test składa się z symboli pierścieni z przerwą ustawioną pod kątami będącymi wielokrotnościami kąta 45 stopni. Test jest podobny do testu Snellena, ale może być wykonywany przez osoby niepiśmien-‐ ne. Dodatkowo dla osób, które potrafią czytać test ten powoduje dyskomfort, gdyż dla takich osób naturalne jest czytanie liter – zazwyczaj przychodzimy do okulisty gdy nie możemy swobodnie i ostro czytać liter.
Rys. 5. Pierścienie Landolta
2.5.
Tablica z symbolami E
Tablice E lub też tablica koziołkującego E (rys. 6.), to test ostrości wzroku szczególnie dedykowany osobom niepiśmiennym, w szczególności małym dzieciom. Litera E jest
przedstawiona w tym teście w różnych pozycjach (różny kąt obrotu) oraz różnych wielko-‐ ściach. Test bazuje na zasadach określonych dla testu Snellena i stanowi jego zamiennik.
Rys. 6. Tablica E
2.6.
Test czerwono-‐zielony
Metoda przedstawiona na rys. 7. jest stosowana przede wszystkim do weryfikacji po-‐ prawności doboru soczewek. Jest to metoda różnicowa i subiektywna, co czyni ją bardzo dokładną również w określeniu wymaganego kierunku korekcji. Z tego względu jest wy-‐ korzystywana zarówno do wstępnego jak i ostatecznego doboru korekcji soczewek.
Rys. 7. Test czerwono -‐ zielony
Ze względu na fakt, iż w układzie skupiającym promienie czerwone (o dłuższej fali) za-‐ łamują się słabiej od zielonych (o krótszej fali), w trakcie patrzenia na te barwy w oku powstają dwa ogniska: jedno, bliżej soczewki dla kolory zielonego i drugie dalej od so-‐ czewki dla koloru czerwonego. Różnica w ogniskowaniu tych długości fali wynosi 1,5 D. Oko miarowe widzi te dwa obrazy jednakowo „nieostro”. Ilustracje tego zjawiska przed-‐ stawiono na rys. 8.
Rys. 8. Ogniskowanie w zależności od długości fali
Procedura badania:
¡ Przysłaniamy badanemu jedno oko.
¡ Stawiamy pytanie: „Na jakim tle znak ma kolor bardziej czarny?”.
Uwaga: nie należy pytać, który jest wyraźniejszy.
¡ W przypadku odpowiedzi „Na czerwonym tle” dokładamy soczewę̨ ujemną.
¡ W przypadku odpowiedzi „Na zielonym tle” dokładamy soczewkę dodatnią.
2.7.
Test Wortha
Służy do badania widzenia obuocznego w szczególności do detekcja supresji (tłumie-‐ nia). Test ma postać planszy z czterema symbolami na czarnym tle (rys. 9.). Pacjent po-‐ winien patrzeć na tablicę testową przez okulary czerwono – zielone i opisać osobie bada-‐ jącej co widzi. W zależności od odpowiedzi stawiana jest diagnoza.
Rys. 9. Przykładowa plansza testu Wortha
Możliwe odpowiedzi:
¡ Widzi 4 symbole, jeśli działa fuzja.
¡ Jeśli górny symbol nie jest równo pomiędzy zielonymi symbolami i nie jest
dokładnie ponad dolnym symbolem, świadczy to o różnicach fiksacji oka prawego.
¡ Widzi 2 symbole, jeśli tłumione jest oko lewe.
¡ Widzi 3 symbole, jeśli prawe oko jest tłumione.
¡ Jeśli zawodzi fuzja, a nie występuje tłumienie, widzi 5 symboli.
2.8.
Test Schobera
Test składa się z planszy (rys. 10.), na której znajdują się dwa współśrodkowe okręgi koloru zielonego umieszczone współśrodkowo z mniejszym krzyżykiem koloru czerwone-‐ go. Badanie wykonuje się w okularach czerwono-‐zielonych. W przypadku gdy mamy do czynienia z forią (ukryte odchylenie gałek ocznych) krzyżyk zmieni swoje położenie od-‐ powiednio do kąta forii.
Rys. 10. Przykładowa plansza testu Schobera
2.9.
Test Amslera
Zaprojektowany przez Marca Amslera. Składa się z 7 tablic przypominających siatkę (rys. 11.), opracowanych w celu oceny centralnego pola widzenia.
Badanie powinno zostać wykonane zawsze, gdy zachodzi podejrzenie zmian w plamce w związku z:
¡ Niewyjaśnionym obniżeniem ostrości wzroku.
¡ Zgłoszeniem zniekształconego widzenia w obszarze fiksacji lub blisko niego (meta-‐
morfopsja – deformacja kształtu obrazu). Przykład deformacji przedstawiono na rys. 12.
¡ Budzącym wątpliwości wyglądzie plamki.
Rys. 11. Pierwsza tablica testu Amslera
Rys. 12. Siatka widziana oczami pacjenta z zaburzeniami geometrii
2.10.
Lustro astygmatyczne
Lustro astygmatyczne (patrz rys. 13) jest tablicą do subiektywnej oceny astygmaty-‐ zmu. Osoba zdrowa zobaczy wszystkie linie wyraźnie, będą one równo oddalone od sie-‐ bie i jednakowo czarne. W przypadku gdy niektóre linie są grubsze inne wydają się ja-‐ śniejsze oraz niektóre będą wydawały się bardziej oddalone od siebie, mamy wówczas
najprawdopodobniej do czynienia z astygmatyzmem.
Rys. 13. Lustro astygmatyczne
3. Zadania do wykonania
Celem ćwiczenia laboratoryjnego jest zapoznanie się z profesjonalnymi testami do bada-‐ nia wzroku. Większość testów jest możliwa do wykonania przy pomocy rzutnika optotypów firmy Huvitz (HCP-‐7000).
1. Należy zapoznać się z poszczególnymi testami.
2. Następnie grupa laboratoryjna powinna wykonać kalibrację systemu pomiarowe-‐ go (tablica, rzutnik, pozycja osoby badanej).
3. Następnie każda osoba powinna wykonać badanie wzroku przy użyciu opisanych testów (testy do wykonania zostaną wskazane przez osobę prowadzą-‐ cą ćwiczenie).
4. Otrzymane wyniki należy zanotować i zinterpretować w sprawozdaniu z ćwicze-‐ nia.
4. Literatura
[1] Okulistyka pediatryczna i zez, Basic and Clinical Science Course, Wydanie I polskie, red. Mirosław Gałek, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2004.
[2] T. Grosvenor, Optometria, red. Wydania I polskiego T. Tokarzewski, M. Ożóg, Wydaw-‐ nictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2011.
[3] Instrukcja obsługi rzutnika optotypów HCP-‐7000, HUVITZ Co., Ltd., 2010.
Niniejsza instrukcja jest dokumentem wewnętrznym Katedry Systemów Multimedialnych Politechniki Gdańskiej. Wszelkie prawa zastrzeżone -‐ zgodnie z licencjami poszczególnych pozycji literaturowych.
