Józef Wroceński
Struktura i zadania Kongregacji
Zakonów i Instytutów Świeckich
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 30/3-4, 117-141
1987
P ra w o K an on iczn e 30 (1987) nr 3—4
K S. JOZEF W RO C EŃSK I SCJ
STRUKTURA I ZADANIA
KONGREGACJI ZAKONÓW I INSTYTUTÓW ŚWIECKICH
T r e ś ć : W stęp. — I. P o stu la ty soborow e. — II. S tru k tu ra o so b o w o - -orgarnizacyjna K on gregacji. — III. Z asady d ziałan ia. — IV. N atura, zak res zad ań i k o m p eten cji. —■ A) K om p eten cja S e k c ji S p ra w Z ak on n ik ó w . — B) K o m p eten cja S e k c ji In sty tu tó w Ś w ieck ich . — Z akończenie.
Wstęp
P ro m u lg o w a n y w d n iu 25 sty czn ia 1983 r. p rzez p a p ieża J a n a P a w ła II n o w y K o d e k s P ra w a K a n o n iczn eg o w sposób o d m ien n y niż to c zy n ił K o d ek s z 1917 r .1 u ją ł sp ra w ą K u rii R zy m sk iej. W k się d ze II-g ie j, w części II-g ie j, z a ty tu ło w a n e j O h ie ra rc h ic zn y m
u s tr o ju K ościoła, w ro z d z ia le IV u sta w o d a w c a zam ieścił ty lk o
d w a k a n o n y d o tyczące K u r ii R zy m sk iej 2. D o szu k u jąc się w y ja ś n ie n ia ta k ie g o s ta n u rzeczy, n a le ż a ło b y w sk aza ć p rz y n a jm n ie j n a d w ie z n a m ien n e k w e stie . O tóż w iad o m ą je s t rzeczą, że r e o r g a n iza cja K u rii R zy m sk iej z o sta ła d o k o n a n a o w iele w cześn iej n iż k o d y fik a c ja now ego p ra w a i g d y w chodził w życie K o d ek s J a n a P a w ła II, in s ty tu c ja ta , d z ia ła ją c w opiairciu o n o w e n o r m y p ra w n e , obch o d ziła ju ż m a ły ju b ileu sz. P o d ru g ie w y d a je się, że o dnow a K u r ii R zy m sk iej n ie zo sta ła jeszcze o b ecn ie zakończona i m ów i się o d a lszy ch z m ian a ch 3. D lateg o te ż n a le ż y przy p u szczać, że p ra w o d a w c a celow o te j s p ra w y n ie re g u lo w a ł p rz e p isa m i K o d e k su, k tó r e p rzecież c e c h u je sw o isteg o ro d z a ju stabilność.
R o z p a tru ją c o b ecn y s ta n p ra w n y K u rii R zy m sk iej, w ty m ta k ż e
1 K od ek s t e n p o św ięca ł K u rii R zy m sk iej aż 23 k a n o n y (242—264), okre śla ją c dość szczegółow o stru k tu rę i k o m p eten cje p o szczeg ó ln y ch jej d y- k a sterii.
2 C hociaż jesizoze w sch em a cie K sięg i II z 11977 r. za m ieszczon e zo sta ło w y ja śn ie n ie o d n o śn ie d o kan. 176 te g o ż schem atu, z którego do w ia d u je m y się, że w rozd ziale o K u rii R zym sk iej zn ajd u ją się k a n o n y zaczerp n ięte z n a jn o w szy ch d ok u m en tów d ok on u jących od n o w y tej in s ty tu c ji, k tó re będą oikreślały str u k tu r ę i k o m p eten cje jej organów (Por. P o n tific ia C o m m issio C o d icis lu r is C an on ici R ecogn oscen do, S c h e -
m a C a n o n u m L ib ri II — D e P opu lo D ei — P osoborow e P ra w o d a w stw o K o ścieln e, zeb rał i p rzetłu m aczył E. S z t a f i r o w s k i , W arszaw a 1969 nn., t. X , z. 2, n. 19221). Z n am ien n ą jest rzeczą, że n ie pow tórzon o tego w n astęp n ych , k o lejn y ch sch em a ta ch n ow ego K odeksu.
s P or. E. S z t a f r o w s k i , P o d rę c zn ik P r a w a K a n o n iczn eg o , W ar sz a w a 1985, s. 50.
118 Ks. J. W roceński
K o n g re g a c ji Z ak o n ó w i In s ty tu tó w Św ieckich, zg o d n ie z p o sta n o w ie n ie m k a n . 360 n a le ż y o d w o łać się do p rzep isó w sp ecjaln y ch , p o zakodeksow ych, k tó re zach o w ały m oc o b o w iązu jącą. N aczelne m iejsce w śró d n ic h z a jm u je k o n s ty tu c ja ap o st. R e g im in i Eccle-
siae Unive.rsae z 15 s ie rp n ia 1967 r .4, a ta k ż e m o tu p ro p rio
P ro co m p erto sane z 6 s ie rp n ia 1967 r .5. D alej trz e b a w y m ien ić
R e g u la m in O g ó ln y K u r ii R z y m s k ie j z a tw ie rd z o n y p rz ez p ap ieża
P a w ła VI w d n iu 22 lu te g o 1968 r . 6 o ra z R e g u la m in W e w n ę tr z n y
K o n g re g a cji Z a k o n ó w i I n s ty tu tó w Ś w ie c k ic h 7. D o k u m e n ty te za
w ie ra ją p o d staw o w e n o rm y p ra w n e re g u lu ją c e obecną s tru k tu rę , z a d a n ia i k o m p e te n c je in te re s u ją c e j n a s d y k a s te rii.
I. P ostu laty soborowe
O becna s tr u k tu r a d k o m p e te n c je K o n g re g a c ji Z ak o n ó w i I n s ty tu tó w Ś w ieckich są w p e w n y m sensie re z u lta te m p o s tu la tó w n a d sy ła n y c h do S to licy A p o sto lsk iej p rze z poszczególnych b isk u p ó w z całego św ia ta , K o n fe re n c je B iskupów , u czeln ie k a to lic k ie , a ta k ż e p o jed y n cze oso b y po zapo w ied zen iu p rze z p apieża J a n a X X III zw ołania S o b o ru W a ty k a ń sk ieg o II. S tą d też, zanim zo sta n ą p rz e d sta w io n e o b ecn a s tr u k tu r a o so b o w o -o rg an izacy jn a i u p r a w n ie n ia K o n g re g a c ji, je s t rzeczą w sk a z a n ą zapoznać się b liżej ze w sp o m n ia n y m i p o stu la ta m i. M ożna je u ją ć w n a stę p u ją c y c h p u n k ta c h :
1. N ie n a le ż y z b y t poch o p n ie u d z ie la ć in d u ltu s e k u la ry z a c ji czy e k s k la u s tra c ji, d a je się bo w iem zauw ażyć, że K o n g re g a c ja obecnie ła tw ie j i b ez żadnego p ro c esu o ra z d alszego dochodzenia zezw ala n a w y stą p ie n ie z za k o n u 8.
2. G dy chodzi o s p ra w y dotyczące k w e s tii m o n asty czn y ch , K o n g re g a c ja p o w in n a zasięgać r a d y k u rii g e n e ra ln y c h zak o n ó w ści sły ch , m ieszczących się w R zym ie 9.
3. In n e d y k a s te rie K u r ii R zy m sk iej, k tó re m a ją ro zstrzy g ać sp ra w y d o ty czące życia m onastycznego, p o w in n y zasięgać zd a n ia n ie ty lk o k o m p e te n tn y c h u rzęd n ik ó w , lecz zaw sze d o b rz e z o rie n to w a n y c h w z a k re sie sp ecy fik i p o w o łan ia k o n te m p la c y jn e g o ,0.
4. N ależy b a rd z ie j do cen iać op in ie b isk u p ó w w sp ra w a c h o d u
4 A A S 59 (1967) 885— 928. 5 A A S '59 (1967) 881—884.
6 A A S 60 (1968) 129— 176. W d a lszy m c y to w a n iu sto so w a n y b ęd zie sk ró t ROK.
7 R e g o la m e n to d e lla S acra C on g reg a zio n e p e r i R e lig io si e g li I s titu ti
S eco la ri. W c y to w a n iu oiznaczono sk rótem RW K.
8 A cta e t D ocu m en ta C on cilio O ecu m em c o V a t. II, A n te p ra e p a r a to ria , ser. I, v ol. II, A p p e n d ix p. I, s. 374, n. 1.
9 Por. tam że, in. 2. 10 Por. tam że, n. 3.
[3] S tru k tu ra i z a d a n ia K ongregacji 119
ży m znaczeniu, ja k n,p. fe d e ra c je lu b k o n fe d e ra c je in sty tu tó w , zn iesien ie 'k la u z u ry b isk u p ie j i in n e n .
5. Ile k ro ć chodzi o s p ra w y m ięd zy zak o n n ik a m i, zaw sze p o w in n a b y ć zach o w an a sp ra w ie d liw o ść. N ie n a leży ta k ż e za n ie d b y w a ć in te rw e n c ji w d a n e j sp ra w ie K a rd y n a ła P r o te k to ra 12.
6. T rz e b a dop u ścić d o u rz ę d ó w szersze g ro n o osób 13.
W czasie o b ra d so b o ro w y ch te m a t d o ty czący re fo rm y K u rii R zym skiej n ie b y ł w p ro st p o d ejm o w an y . T y lk o n ie lic z n i u czest n ic y S oboru zgłaszali p o stu la t, b y in s ty tu c ja ta b y ła le p ie j d o sto so w an a d o w a ru n k ó w n a sz y c h czasów i z a d a ń K ościoła w św ie- cie w spółczesnym . R ów nież d o k u m e n ty S o b o ru W a ty k a ń sk ie g o II, chociaż z a w ie ra ją w ie le p o stu la tó w odnośnie do sam ego życia zakonnego, n ie zam ieszczają ja k ic h ś szczególnych n o rm d o ty c z ą cych o m aw ian ej tu ‘k w e stii. P e w n e ogólne stw ie rd z e n ia n a t e m a t całej K u rii R zy m sk iej z a w ie ra d e k re t C h ristu s D o m in u s, k tó r y fo rm u łu je n a stę p u ją c y d e z y d e ra t: „P o żąd an ą je s t rzeczą, b y do g ro n a członków d y k a sterd i d o b ie ra ć też n ie k tó ry c h b iskupów , g łów nie d iecezjaln y ch , k tó rz y b y m o g li o b szern iej zdaw ać s p r a w ę p ap ieżo w i z n a sta w ie n ia , p ra g n ie ń i p o trz e b w szy stk ich K o - ' ściołów ” 14.
Wniosiki dotyczące re fo rm y K u rii R zym skiej, w ty m ta k ż e K o n g re g a c ji Z ak o n ó w i In s ty tu tó w Ś w ieckich, s ta ły się p rz e d m io te m stu d ió w sp e c ja ln ie w ty m c e lu p o w o ła n ej k o m isji k a r d y n a l s k ie j, k tó ra w y n ik i sw y c h b a d a ń stale p rz e d k ła d a ła O jc u Ś w ię te
11 Por. ta m że, s. 375, n. 4.
12 Par. tam że, n. 5. F u n k cja K ard yn ała P ro tek to ra p raw d op od obn ie aosta ła w prow ad zan a pod w p ły w e m św . F ra n ciszk a z A sy żu w X III w . K a rd y n a ł P ro tek to r p o siad ał d u ży w p ły w n a w ew n ę tr z n e sp raw y w o k r e sie przed zorgan izow an iem K u rii R zym sk iej przez p ap ieża S y k stu sa V. W czasach p óźn iejszych jego k o m p eten cje zo sta ły ograniczone.
K od ek s z 1917 r. ró w n ież n ie n a k ła d a ł n a zakony o b o w ią zk u staran ia s ię o K ard yn ała P rotek tora. O becnie urząd te n został zn iesion y. L istem S ek reta ria tu S ta n u do k a r d y n a ła D ziek an a K o leg iu m K ard y n a lsk ieg o z d n ia 8 IV 1964 p ap ież P a w e ł VI o g łosił, że n a p rzyszłość n ie będą już m ia n o w a n i K a rd y n a ło w ie P ro tek to rzy (Por. J. R. B a r, P ra w o z a k o n n e po S o b o rze W a ty k a ń s k im II, W arszaw a 1977, s. 88).
13 P o stu la t te n , ch ociaż n ie 'znajduje się w gru p ie p o stu la tó w b ezp o śred n io odnoszących się do o m a w ia n ej K on gregacji, jed n ak p ośred n io ró w n ież do n iej się o d n osi (Por. E. S z t a f r o w s k i , K u ria R z y m s k a ,
W arszaw a Ii981, s. 18). D o g łęb n e o m ó w ien ie tem a tu sob orow ej odnow y K u rii R zym sk iej p od aje m .in. I. G o r d o n , D e C u ria R o m a n a re n o -
v a ta . R e n o v a tia „ d e sid e ra ta ” e t re n o v a tio „ fa cta ” c o n fe r u n tu r, P erio - d ica de re m orali can on ica łitu rg ica 58 (1969) 59—116.
14 D akret o p a stersk ich zad an iach b isk u p ów w K o ściele C h ris tu s D o
m in u s, n. 10, 2, w: Sobór W atyk ań sk i II: K on stytu cje, D ek rety, D ek la racje, P ozn ań 1968.
120 K s. J. W roceński 04]
m u 15. P ap ież, b io rą c pod u w a g ę zgłaszane p o stu la ty , p o stan o w ił p rz e p ro w a d zić re fo rm ę c ałej K u rii R z y m s k ie j16.
II. Struktura osobow o-organizacyjna K ongregacji
N a w stęp ie n a le ż y zaznaczyć, że ob ecn a n a z w a o m a w ia n e j K o n g re g a c ji zo stała u s ta la n a n a m o cy k o n s ty tu c ji apost. R e g im in i
Ecclesiae V n iv e r s a e 17. O k re śle n ie to je s t o d tą d u rz ę d o w ą n azw ą
te j d y k a s te rii i o d p o w ia d a fa k ty c z n y m z a d a n io m p rz e z n ią p o d e j m o w anym .
W p rzed so b o ro w ej s tr u k tu r z e K u rii R z y m sk iej m ożna by ło za u w ażyć p e w n ą h ie r a rc h ię w śród K o n g reg acji. Obecniie — n a m ocy w sp o m n ian ej k o n s ty tu c ji p a p ie sk ie j — w sz y stk ie K o n g reg acje p ra w n ie są m ię d z y sobą ró w n e 18. Z asad a t a m o g ła b y ć w p ro w a dzo n a d o p iero w ów czas, g d y zo stała zm ien io n a p ra k ty k a , zgodnie z k tó rą p re fe k te m p e w n y c h k o n g re g a c ji b y ł sam p a p ie ż 19.
K o n g re g a c ji Z a k o n ó w i I n s ty tu tó w Ś w ieck ich p rzew o d n iczy K a r d y n a ł P r e f e k t 20, m ia n o w a n y p rzez P ap ieża. J e m u p rz y słu g u je c a ł k o w ity za rz ą d n a d K o n g re g a c ją 21. W ładza je g o zo sta je zaw ieszona z ch w ilą śm ierci P a p ie ż a .22.
W ażną g ru p ę członków K o n g re g a c ji sta n o w ią k a rd y n a ło w ie i b isk u p i d ie c e z ja ln i23 o ra z n ie k tó rz y z p rzeło żo n y ch g e n e ra ln y c h zak o n ó w lu b z g ro m ad z eń k le r y c k ic h 24. L iczb a k a rd y n a łó w n ie je s t sta ła i zależ y od p o trz e b i ilości s p ra w z a ła tw ia n y c h p rz e z K o n g reg ację. D ecyzja n a le ż y tu do P ap ieża.
In aczej n a to m ia s t przedsrtaw ia się s y tu a c ja , g d y chodzi o b i sk u p ó w d iecezjaln y ch , k tó rz y d o ty ch czas n ie w ch o d zili w sk ład d y k a s te r ii25. M otu p ro p rio Pro co m p erto sane p o d a je w te j m a te rii
15 N a tem at prac k o m isji k a rd y n a lsk iej por. F. R o m i t a , A d n o ta - tio n es a d C onst. „ R e g im in i E cclesia e U n iv e rs a e ”, M onitor E cclesiasticu s 93 (1968) 55— 95.
i# W yraził to p o raz p ie r w sz y p odczas a u d ien cji u d zielo n ej p ra co w n i k om K u rii R zy m sk iej w dniu 21 w rześn ia 1963 r. (A A S 55 (1963) 793).
17 K o n sty tu cja apost. R e g im in i E cclesiae U n iv e rsa e , n. 71.
18 Tamże, n. 1 § 2.
19 D o c h w ili w y d a n ia k o n sty tu c ji apost. R e g im in i E cclsiae U n iv e rsa e p ap ież b y ł P r e fe k te m K on gregacji N a u k i W iary (m otu proprio I n te g ra e
se r v a n d e , n. 2 (A A S 57 (1965) 954), K on gregacji K onsysitorialnej i K on g r e g a c ji K o ścio ła W sch o d n ieg o (por. k a n . 248 § 1 i k a n . 257 § 1 K o d ek su z 1917 r.).
20 K o n sty tu cja ap ost. R e g im in i E cclesia e V m v e r s a e , n. 72; RW K, art. 1— 2.
21 Por. RW K, art. 15.
22 K on sty tu cja apost. R o m a n i P o n tific is elig e n d o , n. 14 (A A S 67 (1975) 616).
23 T am że, n. 2 § 1—2.
24 M otu proprio P ro c o m p e r to san e, n. V.
25 N a tem at ud ziału b isk u p ó w w p racach od n ow ion ej K u rii R zym sk iej por. E. S z t a f r o w s k i , K o le g ia ln e d zia ła n ie b is k u p ó w n a tle V a tic a
[5] S tru k tu ra i z a d a n ia K o ngregacji 121
n a s tę p u ją c e u sta le n ie : „do poszczególnych K o n g re g a c ji zrastanie p rzy d z ie lo n y c h sie d m iu b isk u p ó w d ie c e z jaln y c h ” 26.
M ian o w an ie b isk u p ó w zgodnie ze w sp o m n ia n y m d o k u m e n te m za re z e rw o w a n o d la P a p ież a. W te j k w e s tii m a 'być za ch o w an a s p e c ja ln a p ro c e d u ra , w ed łu g k tó re j K a rd y n a ł P re f e k t p o w in ie n p rz e p ro w ad zić sto so w n e b a d a n ia i p o sz u k iw a n ia o d p o w ied n ich k a n d y d a tó w , k o n su ltu ją c się z poszczególnym i K o n fe re n c ja m i B isk u pów . M oże o n ta k ż e p ro sić je o listę osób, k tó re o d zn acz ają się szczególną b ieg ło ścią w s p ra w a c h z a ła tw ia n y c h p rzez K o n g re g a cję. N a stę p n ie K a rd y n a ł P r e f e k t m a p rz e d sta w ić P a p ie żo w i n a zw isk a b isk u p ó w , spośród k tó ry c h w sposób w o ln y w y b ierze o n sie d e m o s ó b 27. P rz y w y b o rz e b isk u p ó w d ie c e z jaln y c h n a człon k ó w K o n g re g a c ji n a le ż y b ra ć pod u w a g ę n ie ty lk o ich k w a lifik a c je in te le k tu a ln e , lecz ta k ż e te ry to ria , k tó re r e p re z e n tu ją , ab y w te n sposób p e łn ie j została w y ra ż o n a pow szechność K o ś c io ła 28.
Jeślli chodzi o członków K o n g re g a c ji re k r u tu ją c y c h się z g ro n a p rzeło żo n y ch g e n e ra ln y c h , n a le ż y zachow ać n a stę p u ją c ą d y s pozycję: „D la z e b ra ń p le n a r n y c h K o n g re g a c ji Z ak o n ó w i I n s ty tu tó w Ś w ieck ich — b io rą c p o d u w ag ę sp ecy ficzn e z a d a n ia te j d y k a s - te r ii — będ zie m ia n o w a n y c h d ziesięciu członków , z k tó ry c h trz e c h będ zie d o b ra n y c h z lis ty p rz e ło ż o n y c h g e n e ra ln y c h zak o n ó w lu b zg ro m ad ze ń k le ry c k ic h , sp o rząd z o n ej p rzez U nię R zym ską P r z e łożonych G e n e ra ln y c h i p rz e d s ta w ia n e j K a rd y n a ło w i P re fe k to w i” 29.
W p ra k ty c e je d n a k sp ra w a ta w y g lą d a ła nieco inaczej 30. K a r d y n a ło w ie i b isk u p i d ie c e z ja ln i są m ia n o w a n i n a członków K o n g re g a c ji ma o k re s p ięciu l a t 31, p rz y ozym k a rd y n a ło w ie m ogą b yć p o n o w n ie z a tw ie rd z an i n a n a s tę p n e pięciolecie. W w y p a d k u zm ian y n a stolicy B isk u p a R zy m u w y m a g a n e je s t p o tw ie rd z e n ie ich c zło n k o stw a p rzez now ego P a p ie ż a w p rz e c ią g u trz e c h m iesięcy od jego w y b o ru 32.
D y spozycje z a w a rte w m o tu p ro p rio ln g rc w e sc e n te m a e ta te m p a p ie ż a P a w ła V I z d n ia 21 listo p a d a 1970 r .33 o k re śla ją w ie k k a r
-28 M otu proprio Pro comperto sane, n. V. 27 T am że, n. IV.
28 T am że, n. V.
29 K o n sty tu cja ap ost. Regim ini Ecclesiae Universae, n. 2 § 2; M otu prop rio Pro comperto sane, n. V.
30 R oczniki p a p iesk ie A n n u a rio P o n tific io z 1972 r. (s. 961) w y lic z a ją sied m iu b isk u p ó w d ie c e z ja ln y c h i trzech przełożonych g en era ln y ch ; t e sa m e R oczn ik i z 1974 r. (s. 990) w y lic z a ją sied m iu b isk u p ó w d iecez ja l n y ch i czterech p rzełożonych gen era ln y ch , a A n n u a rio P o n tific io z 1981 r. (s. 1028) w y m ie n ia ją p ięciu b isk u p ó w d iecezjaln ych , jed n ego ty tu la r n eg o i czterech p rzełożonych g en eraln ych .
31 K o n sty tu cja apost. R e g im in i E cclesia e U rd versa e, n. 2 § 5; Motu proprio P ro c o m p e r to san e, n. VI; RW K, art. 1.
32 Tcimż©
122 Ks. J. W roceński [6]
dym ałów w y p e łn ia ją c y c h w ażn iejsze fu n k c je . P ow y ższy d o k u m e n t p o stan aw ia :
1. K a rd y n a ło w ie p e łn ią c y fu n k c je p rzeło żo n y ch w d y k a ste ria c h K u r ii R zym skiej p ro sz e n i są, ab y po u k o ń cze n iu 75 r o k u życia d o b ro w o ln ie re z y g n o w a li z zajm o w an eg o unzędu. O p rz y ję c iu lu b
o d rz u c e n iu ta k ie j re z y g n a c ji d e c y d u je P a p ie ż 34.
2. K ard y n a ło w ie , k tó rz y u k o ń c z y li 80 ro k życia, p rz e s ta ją b yć czło n k am i d yfeasterii K u rii R z y m s k ie j35 n a w e t w te d y , gdy n ie u p ły n ę ło jeszcze p ięcio lecie, n a k tó r e z o sta li m ia n o w a n i.
O dnośnie d o b isk u p ó w d ie c e z jaln y c h m o tu p ro p rio P ro co m p er-
to sane zanządzia, aż eb y K o n g re g a c je w zb o g acały się k o rz y sta n ie m
z d o św iad czeń n o w y c h i k o m p e te n tn y c h członków , k tó rz y b ęd ą p e łn ili sw oje fu n k c je p rz e z o k res p ięciu la t 36. S tą d w o ln o w y c ią gn ąć w niosek, że g e n e ra ln ie n ie p rz e w id u je się m ożliw ości m ia n o w a n ia ty c h sam y ch osób n a n a s tę p n e p ię c io le c ie 37. A n alogicz n e ro zp o rząd zen ie d o ty cz y ró w n ież członków K o n g re g a c ji r e k r u tu ją c y c h się z g ro n a p rzeło żo n y ch g e n e ra ln y c h 38.
W ażnym i s ta n o w isk a m i w s tru k tu r z e osobow ej K o n g re g a c ji w sp o m a g a ją c y m i K a rd y n a ła P r e fe k ta w w y p e łn ia n iu jeg o u rz ę d u są u rz ą d S e k re ta rz a oraiz d w ó ch P o d s e k r e ta r z y 39. D oty ch czas ■—• co n a le ż y p o d k re ślić — o m a w ia n a d y k a s te ria m ia ła ty lk o jednego
P o d se k re ta rz a .
Z godnie z p o sta n o w ie n ia m i R e g u la m in u O gólnego K u r ii R z y m
s k ie j S e k re ta rz K o n g re g a c ji n o si ty tu ł P r a ła ta P rzełożonego p ie r
w szej k la sy (P rela to S u p erio re la classe) 4o i p o siad a zw ykle sa k rę b isk u p ią . J e s t w y b ie ra n y p rzez P ap ieża, p o dobnie ja k P o d s e k re ta rz e 41. N ależy do n ie g o b ez p o śre d n i z a rz ą d c ałą d y k a s te irią 42, a o b o w iązk i sw o je i z a d a n ia w y p e łn ia pod n a d z o re m K a rd y n a ła P r e fe k ta . Są one n a stę p u ją c e :
1. K o o rd y n u je ró żn e fu n k c je , w yznacza z a d an ia k a ż d e m u u rz ę d n ik o w i, s tu d iu je w ażn iejsze sp ra w y , d b a o s ta ra n n e za ła tw ia n ie s p ra w urzęd o w y ch , czuw a n ad re d a g o w a n ie m pasm i re sk ry p tó w , d b a o p rz e strz e g an ie d y s c y p lin y R e g u la m in u O gólnego, a tak że
R e g u la m in u W e w n ę trzn e g o 43.
2. P o w ierz a K o n su lto ro m p rzestu d io w a n ie, sp ra w , co do k tó ry c h
34 Motu proprio I n g r a v e s c e n te m a e ta te m , n. I.
85 T am że, n. II, 1 i III.
36 Motu proprio P ro c o m p e r to san e, n. VI.
37 Bar. w tej sp r a w ie E. S z t a f r o w s k i , K o leg ia ln e..., s. 255.
38 K o n sty tu cja ap ost. R g im in i E cclesia e TJniversae, n. 2 § 5; RW K, art.
1.
39 Tam że, n. 72; RW K , art. 3 § 1—a. 40 Por. ROK, art. 2 § 2.
41 K onstytucja aipost. R e g im in i E cclesiae U n ie v rs a e , n. 2 § 4. 42 Por. RW K, art. 16.
U ) S tru k tu ra i zad an ia K ongregacji 123
w y m a g a n a je s t ich o p in ia, a je ś li to konieczne, zw o łu je k o n su ltę i je j p rzew odniczy 44.
3. B ierze u d ział w zw y k ły ch i p le n a rn y c h p o sied zen iac h człon k ó w K o n g reg ac ji, sp o rzą d za z n ic h p ro to k ó ł i p rz y g o to w u je P a p ieżo w i sp ra w o z d a n ie z p o sta n o w ie ń p o d ję ty c h n a ty c h p o sie d zen iach , je ż e li p o siad a s a k rę b isk u p ią — uczestn iczy w p o sie d ze n ia c h z p ra w e m g łosu i w te d y jego z a d an ia p rz e jm u je je d e n z P o d se k re ta rz y 45.
4. P od nieobecność K a rd y n a ła P re fe k ta p rz ew o d n iczy K o n g re sow i 46.
5. W raz z K a rd y n a łe m P re fe k te m p o d p isu je w szy stk ie aikta w y d a w a n e p rz e z K o n g reg a cję 47.
6. P rz e d o p u b lik o w an ie m d e k re tó w z aw iad am ia o rd y n a riu sz y ty c h diecezji, k tó ry c h o n e d o ty czą 48.
7. P rz e sy ła d o d y re k c ji u rzęd o w eg o o rg a n u A k ta S to licy A p o sto l s k ie j o d p isy d e k re tó w 49.
8. R ela c jo n u je K a rd y n a ło w i P re fe k to w i w szy stk ie s p ra w y , k tó re m a ją być przekaizane in n y m K o n g re g a c jo m albo w y m a g a ją sp e c jaln e g o ro z p a trz e n ia 50.
N ależy zaznaozyć, że n a m ocy R e g u la m in u O gólnego K u r ii R z y m
s k ie j za c h o w a n y zosrtał d o ty ch czaso w y podział u rz ę d n ik ó w K o n g re
g a c ji n a niższych i w yższych 51, w śró d ty c h o s ta tn ic h zaś w y ró ż n ia się jesizcze d w ie k la sy . Do tzw . u rz ę d n ik ó w w yższych p ie r w szej k la s y (g li o ffic ia li m a g g io ri d i la classe) 52 n ależą P o d s e k re ta rz e K o n g reg acji, k tó rz y w sp o m a g a ją K a rd y n a ła P r e f e k ta i S e k r e ta r z a o ra z z a stę p u ją teg o o sta tn ie g o w w y p a d k u nieobecności lu b p rzeszk o d y 53. P o n a d to
1. k a ż d y z n ic h je s t o d p o w ied zialn y b ezp o śred n io za w łasn ą se k c ję 54;
2. w sp ó łp ra c u ją z S e k re ta rz e m , k a ż d y w tram ach sw o jej sek cji, w p rz y g o to w y w a n iu K o n g re su i p osiedzeń K o n s u lto ró w 55
3. p o d p isu ją w ra z z S e k re ta rz e m d o k u m e n ty w łaściw e d la ich se k c ji, k tó re n ie b ęd ą p o d p isy w a n e p rzez K a r d y n a ła P r e f e k ta 36;
4. p o d p isu ją zaw sze, je d n a k w g ra n ic a c h siwoich k o m p e te n c ji,
44 Por. tam że, art. 27, 2; RW K, art. 33 § 1. 45 Pot. tam że, art. 2!7, 3; R W K , art. 92 i 96. 48 Por. tam że, art. 27, 4.
47 Por. tam że, art., 27, 5; RW K, art. 19. 48 Por. ta m że, art. 27, 6.
49 Por. tam że, art. 27, 7.
50 Por. tam że, art. 27, 8; RW K, art. 96. 51 Par. ta m że, art. 2 § 1.
52 Por. tam że, art. 3 § 2.
53 Por. taimże, art. 28 § 1; RW K, art. 3 § 2. 54 Por. RW K, art. 17.
55 Por. tam że, art. 18. 56 Por. te r n ie , art. 19.
124 K s. J. W roceński d o k u m e n ty u d z ie la ją c e d y sp e n sy w sp ra w a c h m n iejszej w agi, a m ianow icie: a) p rz y ję c ia i p rz e b y w a n ia w in sty tu c ie zak o n n y m , b) trw a n ia i w y g a śn ię c ia ślubów , c) w ejścia i w y jścia z k la u z u ry , d) p rz e jśc ia do in n e g o in s ty tu tu ,
e) czasu tr w a n ia u rz ę d u przełożonego lo kalnego, f) in d u ltó w o dnośnie d o s p r a w m a ją tk o w y c h , g) p rz e d łu ż a n ia re s k ry p tó w 57;
5. p o d p isu ją ró w n ie ż lis ty sk ie ro w a n e do osób p ry w a tn y c h z a w ie ra ją c e o d p o w ied zi m n iejszeg o znaczenia 58;
6. do n ic h n a le ż y ró w n ie ż tro s k a o to, a b y in fo rm o w a ć u rz ę d n i k ó w K o n g re g a c ji o d e c y z ja ch o g ólnych o ra z ty c h , k tó r e — cho ciaż są d ec y z ja m i szczegółow ym i — m a ją je d n a k c h a ra k te r z a sad y lu b p ro g ra m u n o rm a ty w n e g o 59.
O prócz w yższych u rz ę d n ik ó w p ierw szej k la s y w K o n g re g a c ji p ra c u je k ilk u D y re k to ró w lu b K ie ro w n ik ó w U rzęd ó w (D irettori
o Capi d eg li O ffici), k tó rz y sta n o w ią g ru p ę w yższych u rz ę d n ik ó w
d ru g ie j k la s y (gli o fjic ia li m a g g io ri 2a classe) 60. O d p o w iad a ją o n i b e zp o śred n io za k ie ro w a n y p rzez siiebie u rz ą d , k o o rd y n u ją jego p ra c ę z in n y m i o ra z b io rą u d z ia ł w K o n g r e s ie 61. P o n a d to p o d p is u ją w ra z z P o d se k re ta rz e m d o k u m e n ty , k tó re n a le ż ą do k o m p e te n c ji ich u rz ę d ó w 62. W w y p a d k u nieo b ecn o ści lu b p rzeszk o d ze n ia P o d s e k re ta rz a d a n e j se k c ji .podpisują w ra z z S e k re ta rz em , a g d y b y i o n b y ł n ie o b e c n y lu b p rzeszk o d zo n y — sy g n u ją d o k u m e n ty w ra z z K a rd y n a łe m P re fe k te m , z z a c h o w a n iem z a sad y w ła ś ciw ej im k o m p e te n c ji63. Ile k ro ć P o d s e k re ta rz S e k c ji S p ra w Z a k o n n ik ó w je s t n ie o b e c n y lu b p rzeszkodzony, z a stę p u je go D y re k to r lu b K ie ro w n ik u rz ę d u n a js ta rs z y n o m in a c ją , a g d y b y ta b y ła d a n a w ty m sam y m d n iu — n a js ta rs z y św ię cen iam i 64. A n alo g icz n a d y sp o zy cja d o ty cz y w y p a d k u nieobecności lu b p rzesz k o d zen ia P o d se k re ta rz a S e k c ji S p ra w I n s ty tu tó w Ś w ie c k ic h 65.
W sk ła d K o n g re g a c ji w chodzi p o n a d to g ru p a a sy ste n tó w p ie rw szej i d ru g ie j k la sy (A iu ta n ti di studio), n ie w y o d rę b n ia n a p rz e z
R e g u la m in W e w n ę tr z n y . B a rd z ie j szczegółow e d a n e n a ich te m a t
z a w ie ra R e g u la m in O g ó ln y i A n n u a rio P o n tificio ®6. W ed łu g R e g u
67 Por. ROK, art. 28 § 1; R W K , art. 20 § 1. 68 Por. RW K, art. 20 § 2.
59 Ppr. tam że, art. 20 § 3.
60 Pckt. R OK, a r t. 3 § 2; RW K, airt. 21—26.
81 Por. tam że, art. 29 § 1 a-b ; RW K, art. 21 i 98 § 1. 62 Por. RW K, art. 22.
63 Por. tam że, art. 24. 54 Por. tam że, art. 23 § 1. 65 Por. tam że, art. 23 § 2.
(9] S tru k tu ra i za d an ia K ongregacji 125 la m in u O gólnego za d a n ie m a sy ste n tó w je s t stu d io w a n ie s p ra w im
p rzy d zielo n y ch , b io rą ró w n ie ż u d z ia ł w K o n g resie, w p rz y g o to w y w a n iu listó w i re s k ry p tó w w y d a w a n y c h p rzez K o n g reg ację, u k ła d a ją w y k a z y i stre sz c z e n ia a k t i d o k u m en tó w , k tó re m a ją b yć ro z p a try w a n e n a p le n a rn y m czy z w y k ły m z e b ra n iu czło n k ó w K o n g re g a c ji, a ta k ż e d o d a ją do ndch sw o je u w a g i 67.
N a stę p n ą g ru p ę niższych u rz ę d n ik ó w K o n g re g a c ji tw o rz ą p is a rz e (S c r itto r i). S ta n o w ią o n i trz e c i sto p ie ń te j g ru p y . D o ich za d a ń n a le ż y p rz e p isy w a n ie listó w i re s k ry p tó w w y d a w a n y c h p rzez om aiw ianą d y k asten ię o ra z w y k o n y w a n ie in n y c h z a d a ń zleconych im p rz e z przełożonego 68.
W yżej w y m ie n ie n i u rz ę d n ic y — ziarówmo w yżsi, ja k i n iż si — są w y b ie ra n i sp o śró d d u c h o w ie ń stw a d iecezjaln eg o i zakonnego czy n a w e t z g ro n a osób św ieckich, ale m o g ą one o b ejm o w ać f u n k cje ty lk o n ie k tó ry c h niższych u rz ę d n ik ó w . U w zg lęd n ia się p rz y ty m , a b y sk ła d p e rso n a ln y K o n g re g a c ji le p iej w y ra ż a ł p o w szech ność K ościoła, k r y te r iu m p o d z ia łu te ry to ria ln e g o 69. D alsze o k re ś le n ia w te j m a te rii z a w ie ra R e g u la m in W e w n ę tr z n y , k tó r y p re c y z u je, b y k a n d y d a c i n a u rz ę d n ik ó w , o p ró cz cech w y m a g a n y c h p rzez
R e g u la m in O gólny, odznaczali się ró w n ie ż ta k im i sp ecy ficzn y m i
p rz y m io ta m i, k tó re sp ra w ia ły b y , że b ęd ą m o g li ow ocnie w y p e ł n ia ć sw o je obow iązki. D latego p o w in n i b y ć d o b ie ra n i ta k p rz e d sta w ic ie le in s ty tu tó w m ęskich, ja k i żeńskich 70.
W szyscy u rz ę d n ic y s k ła d a ją w obec K a rd y n a ła P re fe k ta lu b S e k r e ta r z a w y zn an ie w ia ry i p rzy rzecz en ie w ie rn e g o w y p e łn ia n ia p o w ierzo n y c h im ;zadań o ra z zach o w an ia ta je m n ic y 71.
W ażną g ru p ę osób, w y m a g a ją c ą szerszego' om ów ienia, stan o w ią K o n su lto rz y , k tó ry c h celem je s t stu d io w a n ie s p ra w o sp ecjaln y m zn aczeniu. M ian u je ic h P a p ie ż n a o k re s p ięciu la t 72 spośród b is k u pów , czło n k ó w in s ty tu tó w z a k o n n y c h czy k le r u d ie cezjaln eg o 73. W p e w n y c h w y p ad k ac h , o ile oczyw iście p o sia d a ją o k re ślo n e p r z y m io ty , K o n su lto ra m i m ogą b y ć ta k ż e osoby św ieck ie 74. R e g u la m in
67 P or. ROK, art. 3 § 3 i 29 § 2 a-^d.
68 P or. tam że, aTt. 3 § 3 i 33; A n n u a rio P o n tificio z 1981 r., s. 1020. 69 K o n sty tu cja apost. R e g im in i E cclesia e U n ie v rsa e , m. 3; ROK, art. 29 § 3. S zczeg ó ło w e n o rm y o d n o śn ie do w y m a g a ń sta w ia n y c h w s z y s t k im u rzęd n ik om K u rii R zy m sk iej p od aje R e g u la m in O g ó ln y w art. 6 —9.
70 P or. R W K , art. 27, a zw ła szcza art. 77— 86.
71 P or. ROK, art. 12; RW K, art. 81. S p raw ę ta jem n icy , k tó rą o b o w ią z a n i są zach ow ać czło n k o w ie i u rzęd n icy K u rii R zym sk iej, regu lu je resk ry p t o g łoszon y p rzez S ek reta rza S ta n u po au d ien cji u d zielo n ej m u p rzez p ap ieża P a w ła VI w d n iu 4 II 1974 r. Wsizedł o n w ży cie dnia 14 III 1974 r. (A A S 66 (1974) 89—92).
72 K o n sty tu cja apost. R e g im in i E cclesiae U n iv e rsa e , n. 38; RW K, art. 29.
73 Por. RW K, airt. 29.
126 Ks. J. W roceński ![10]
W e w n ę tr z n y je d n a k o ta k ie j m ożliw ości n ie w spom ina. K o n su l-
to rz y w y p e łn ia ją sw o je z a d a n ia in d y w id u a ln ie lu b są zw o ły w an i n a p o siedzenia k o leg ialn e , a n a w e t m ogą b yć tw o rz o n e spośród n ic h sp e cjaln e k o m isje n a p e w ie n o k re s czasu lu b te ż n a sta łe 75. W szczególnych w y p a d k a c h K a r d y n a ł P r e f e k t m oże, p o m ija ją c K o n su lto ró w , zasięgnąć r a d y e k sp e rtó w , k tó rz y n ie n a le ż ą do ich g r o n a 76. P o d o b n ie ja k w sz y stk ic h u rz ę d n ik ó w K o n g re g a c ji, ta k ró w n ież o m aw ian ą t u g ru p ę ob o w iązu je zach o w an ie ta je m n ic y o d n o śn ie do p o w ierz o n y ch sobie s p r a w 77. N a czele g ro n a K o n su l - to ró w stoi S e k r e ta rz K o n g re g a c ji, k tó ry zw o łu je ich z e b ran ia, p rzew o d n iczy n a n ic h i k ie r u je d y sk u sją 78. K a ż d a se k c ja K o n g re g a c ji p o sia d a w ła sn y c h K o n su lto ró w . K o n sty tu c ja ap o st. R e g im in i
Ecclesiae U n iversa e d opuszcza m ożliw ość ich z a tw ie rd z a n ia n a n a
stę p n e pięciolecie 79.
P rz y K o n g re g a c ji d z iała jeszcze zespół d o ra d c ó w p ra w n y c h , m ia n o w a n y c h p rz e z K a rd y n a ła P re fe k ta po u z y sk a n iu u p rz e d n ie j zgody P ap ieża. S p o czy w ają n a n ic h w e w szy stk ich k w e stia c h m a ją cy ch zw iązek z p ra w e m c y w iln y m a n alo g iczn e obow iązki ja k n a K o n su l to ra c h 80. W szczególnych w y p a d k a c h K o n g re g a c ja m oże k o rz y sta ć z pom o cy rzeczo zn aw có w (p e r iti) 8i. Z tre ś c i n o rm y w y n ik a, że nie je s t to s ta ła g ru p a osób, a le m ia n u je się ich doraźn ie, w k o n k re tn e j sp ra w ie . P o n a d to K o n g re g a c ja p o siad a dość liczny zespół s k a łd a ją c y się z sam y ch zak o n n ik ó w , k tó rz y św iadczą jej pom oc 82.
W reszcie o s ta tn ia g ru p a osób, o k tó re j n a le ż a ło b y w spom nieć, to p ra c o w n ic y tzw . n iesa m o d z ie ln i (subalterni). N a n ic h spoczyw a obow iązek tro sz czen ia się o u trz y m a n ie p o rz ą d k u w pom ieszcze n iach , w p ro w a d z a n ie i an o n so w an ie osób, k tó re p rz y c h o d z ą z w i zy tą d o K a rd y n a ła P re fe k ta lu b do in n y c h u rz ę d n ik ó w , a ta k ż e p a k o w a n ie i w y sy ła n ie p i s m 83.
P rz y o m a w ia n iu s k ła d u p erso n a ln e g o K o n g re g a c ji w sp o m n ian o ju ż o je j w e w n ę trz n e j o rg a n izacji. O becnie s p ra w ą tą zajm iem y się d o k ła d n ie j. K o n sty tu c ja apost. R e g im in i Ecclesiae U niversae po d z ieliła K o n g re g a c ję n a d w ie sek cje: S ek c ję S p ra w Z a k o n n ik ó w i S to w arzy sz eń Ż ycia W spólnego o ra z S ek c ję S p ra w In s ty tu tó w
75 Por. RW K, art. 30—31.
78 K o n sty tu cja apost. Regim ini Ecclesiae Universae, n . 5 § 5; ROK, a rt. 128; RW K, art. 32 § 1.
77 P or. R W K . art. 34 § 2. 78 Por. tam że, art. 33 § 1.
79 K on stytu cja apost, R e g im in i E cclesiae U n ie v rs a e , n. 5 § 2. 80 Por. RW K, art. 35.
81 Por. tam że, art. 37,.
82 R elig io si in s e w iz io p re s so la S. C o n g reg a zio n e, A nnuario P o n ti- ficio z 1981 r. (s. 1029) w y lic z a 22 zakonników .
[11] S tru k tu ra i za d an ia K o ngregacji 127
Ś w ieck ich 84. J e d n a k a n i k o n s ty tu c ja p ap iesk a, a n i R e g u la m in O gól
n y n ie p o d a ją d a n y c h n a te m a t w e w n ę trz n e j o rg an iza cji, zw ła sz
cza g d y chodzi o n azw y u rz ę d ó w i ic h liczbę. Szczegółow e in fo r m acje z n a jd u ją się w R e g u la m in ie W e u m ę tr z n y m , gdzie c z y ta m y , że w sk ład k a ż d e j se k c ji w chodzą u rz ę d y , a k a żd y z n ic h o b e jm u je o k re ślo n e se k to ry . I ta k p ie rw sz a se k c ja sk ład a się z trz e c h urzęd ó w , k tó ry m i są:
1. U rząd A p ro b a c ji i P o rz ą d k u (U ffic io p e r l’a p p ro va zio n e e Vor-
dinam ento)',
2. U rz ą d Z a rz ą d u i K a rn o śc i (U fficio p e r il go vern o e la dis-
ciplina);
3. U rząd F o rm a c ji i O d n o w y (U fficio p er la fo rm a zio n e e il
in n o v a m e n to ) 85.
U rz ą d A p ro b a c ji i P o rz ą d k u , k tó r y z a jm u je się sp ra w a m i d o ty czący m i e re k c ji, p o rz ą d k u p ra w n e g o i tro s k i o u trz y m a n ie w ła śc i w ego c h a r a k te ru poszczególnych in s ty tu tó w z a k o n n y c h 86, o b e j m u je n a stę p u ją c e se k to ry :
a) e re k c ji in s ty tu tó w n a p ra w ie d iecezjaln y m , b) z a tw ie rd z eń p ap iesk ich ,
c) re w iz ji k o n s ty tu c ji i u sta w o d a w stw a , d ) jed n o czen ia in s ty tu tó w 87.
Do d ru g ie g o u rzęd u , d la k tó re g o zastrzeżo n e je s t b a d a n ie k w e s tii odnoszących się do n o m in a c ji i w y b o ru p rzeło żo n y ch zak o n n y c h , czasu trw a n ia ic h u rz ęd ó w , re la c ji m ięd zy p rzeło żo n y m i a p o d w ład n y m i, ja k ró w n ie ż sto su n k ó w m ięd zy członkam i ro d zin za k o n n y c h i osobam i z z e w n ą tr z 88, p rz y n ależą se k to ry :
a) in s ty tu tó w m ęskich, b) in s ty tu tó w żeńskich, c) zak o n ó w m niszek, d) k a p itu ł,
e) śro d k ó w zarad czy ch , f) w izy tacji,
g) s p ra w doczesn y ch 89.
W reszcie U rząd F o rm a c ji i Odmowy, k tó re g o zad an iem je s t s t u d io w an ie, p o b u d zan ie in ic ja ty w z m ierzający ch do tego, ab y in s ty t u ty zak o n n e m o g ły w sposób b a rd z ie j sk u te c z n y odpow iedzieć
n a ro z m a ite i ro sn ąca w y m a g a n ia 90, o b e jm u je :
84 K o n sty tu cja apost. R e g im in i E cclesiae U n iv e rs a e , n. 72; RW K, art. 4.
85 Por. RW K, art. 6.
86 Por. tam że, art. 4>3.
87 P or. tam że, art. 8.
88 Por. tamże, art. 4(8.
89 Por. tam że, art. 9. 90 Por. tam że, art. 56.
128 Ks. J. W roceński
a) se k to r stu d ió w i szkół, b) s e k to r odnow y,
c) s e k to r K o n fe re n c ji albo U n ii W yższych P rz e ło ż o n y c h 91. S e k c ja S p ra w In s ty tu tó w Ś w iec k ich p o siad a je d e n u rz ą d . N ie ste ty , ró w n ie ż R e g u la m in W e w n ę tr z n y n ie p o d a je jeg o n az w y and b liżej go nie o k re śla . Z godnie z p o sta n o w ien iem pow yższego r e g u la m in u m oże o n o b ejm o w ać szczegółow e se k to ry , analogiczne do ty ch , k tó r e są w łaśc iw e d la u rz ę d ó w s e k c ji p ie r w s z e j92.
O b y d w ie sek cje m a ją w sp ó ln y D ział P ro to k o łu , A d m in istra c ji i S ta ty sty k i, A rc h iw u m , B ib lio te k ę i D r u k a r n i ę 93. J e ś li chodzi o P ro to k ó ł, A rc h iw u m i B ib lio tek ę, K o n g re g a c ja k ie r u je się n o rm a m i u sta lo n y m i w R e g u la m in ie O g ó ln y m 94 o ra z p rz e p isa m i R e g u la
m in u W e w n ę trzn e g o 95, k tó r y z a rząd za, a b y w sz y stk ie s p ra w y k ie
ro w a n e do n ie j b y ły n a jp ie rw w łączone d o P ro to k o łu i ta m z a re je stro w a n e , a n a stę p n ie m ożliw ie sizybko p rz e k a z a n e o d p o w ie d n ie m u u r z ę d o w i96. T e n a to m ia st, k tó re ze w zg lęd u n a sw ą m a te rię a lb o z in n y c h p rz y c z y n w y m a g a ją zach o w an ia ta je m n ic y , m uszą b yć za p ro to k o ło w an e w sp e c ja ln y c h re g is tra c h i strz e ż o n e pod n a d zorem sp e cja ln eg o u rz ę d n ik a 97. O sąd, k ie d y dama s p ra w a p o w in n a b y ć u w a ż a n a za b a rd z ie j lu b m n iej z a re z erw o w a n ą , n a le ż y do p rz e ło ż o n y c h 98. Z z a sad y c h a r a k te r ta jn y m a ją w sz y stk ie k w e stie do ty czące s ta n u p erso n a ln e g o K o n g r e g a c ji99 i d o k u m e n ty z n im i zw iązan e oraz one sam e i m ogą zostać u ja w n io n e ty lk o za w y ra ź n y m zezw oleniem p rze ło ż o n y c h 10°.
S p ra w y ro z p a trz o n e lu b zako ń czan e w in n y b y ć złożone w A rc h i w u m G e n e ra ln y m K o n g re g a c ji ce lem z a k a ta lo g o w a n ia 101. Z a d a n ie m u rz ę d n ik a A rc h iw u m , k tó re g o w sp o m ag ają in n i, o d p o w ied n io p rzy g o to w a n i, je s t tro s k a o u trz y m a n ie A rc h iw u m , strz e ż e n ie su ch ej pieczęci K o n g re g a c ji i u ż y w a n ie je j zgodnie z n o rm a m i o k re ślo n y m i przez P rzeło żo n y ch 102 o ra z w y sz u k iw a n ie złożonych ta m d o k u m e n tó w i p rz e k a z y w a n ie ic h z a in te re so w a n y m 103.
U trz y m a n ie i s p ra w n e fu n k c jo n o w a n ie B ib lio te k i p o w ie rz a n e je st je d n e m u z n iższych u rz ą d n ik ó w , d o k tó re g o z a d a ń n a le ż y zezw ala
91 Par. ta m że, art. 10. 92 Por. tam że, art. 11. 93 Por. tamżfe, art. 12. 94 P or. ROK, A p p en d ix III. 95 Por. RWKj art. 62. 96 Por. tam że,, art. 65. 97 Por. tam że, art. 64 § 1. 98 Por. tam że, art. 64 § 2. 99 Por. tam że, art. 64 § 3. 100 Por. tam że, art. 69 § 3. im p OT tam że, art. 66. ив Por. ta m że, art. 67— 68. 103 Por. tam że, ant. 69 § 1—2.
ri3] S tru k tu ra i zad an ia K o ngregacji 129
n ie n a w ynoszenie k sią ż e k i p e rio d y k ó w o ra z tro s k a o to, ab y m o żliw ie sz y b k o w ró c iły o n e n a sw oje m iejsc a 104.
D ział A d m in is tra c y jn y sk ła d a się z d w óch se k to ró w z o d rę b n y m i u r z ę d n ik a m ilos. P ra c o w n ik w yznaczo n y do pierw szego se k to r a a d m in istra c ja m a n a stę p u ją c e zadania:
1. p rz e le w a n ie o trz y m y w a n y c h iz k a n c e la rii su m p ie n ię ż n y c h n a leżący ch do K o n g re g a c ji n a o d p o w ied n ie k o n to , w sto so w n y ch o k re sa c h i w sposób u sta lo n y ,
2. ro zd ział m iesięczn y ch p e n s ji m iędzy UTzędników K o n g re g a cji,
3. p rz e k a z y w a n ie K o n su lto ro m i in n y m u rz ę d n ik o m e w e n tu a l n y c h w y n a g ro d z e ń u sta lo n y c h p rzez S e k re ta rz a za ich p racę,
4. d b a n ie o u trz y m a n ie w n a le ż y ty m p o rz ą d k u w sz y stk ic h sal i lo k a li w b u d y n k u K o n g reg a cji,
5. sy g n a lizo w an ie k onieczności n a b y c ia od p o w ied n ich u rz ą d z e ń , p rze d m io tó w , m e b li iitp .106, '
6. p rz e k a z y w a n ie S e k re ta rz o w i w y k a z u w p ły w ó w i w y d a tk ó w m iesięczm ych K o n g re g a c ji 107.
Do p ra c o w n ik a d ru g ie g o s e k to ra a d m in istra c y jn e g o n a leży n a to m ia st:
1. zastęp o w an ie w ra z ie nieo b ecn o ści lu b p rzeszk o d y p ra c o w n ik a pierw szeg o se k to ra ,
2. re g u la rn e w y sy ła n ie listó w i d o k u m e n tó w o raz w szy stk ich w y s y łe k K o n g re g a c ji 108.
D z iał S ta ty s ty k i m a za za d a n ie , w k o o p e ra c ji z G łó w n y m U rz ę d e m S ta ty s ty k i S to licy A p o sto lsk iej, z b ie ra n ie d a n y c h sta ty s ty c z n y ch , u ży teczn y ch w p ra c y K o n g re g a c ji 109. Do d a lszy ch za d a ń t e go d z ia łu n a le ż y u w ażn e śled zen ie codziennej p ra s y i ró żn o języ cz n y c h p e rio d y k ó w celem z b ie ra n ia i sy g n alizo w an ia w iadom ości, k tó re m o g ły b y m ieć ja k ie ś znaczen ie d la o m aw ian ej d y k a s te rii. D ział te n p rz y g o to w u je ta k ż e k o m u n ik a ty w y d a w a n e za a p ro b a tą p rzełożonego o dnośnie do z a g a d n ie ń w chodzących w za k re s k o m p e te n c ji K o n g re g a c ji. Z ad a n ie to w y p e łn ia n e je s t w p o ro z u m ie n iu z U rzęd em In fo rm a c ji i D o k u m e n ta c ji P a p ie sk ie g o S e k re ta r ia tu S ta n u 110.
R e g u la m in W e w n ę tr z n y o ra z A n n u a rio P o n tificio z k ilk u o s ta t
n ic h la t w y m ie n ia ją ty lk o je d e n o rg a n d z ia ła ją c y p rz y K o n g re g a c ji — ra d ę w z a je m n y c h k o n ta k tó w m ięd zy K o n g re g a c ją a M ię
104 Por. tamże, art. 76 § il—3.
los p or tam że, art. 70.
i m p 0 r . tamże, art. 71. 107 Por. tamże, a rt. 72 § 1.
los pój. tam że, art. 73.
109 K o n sty tu c ja apost. Regim ini Ecclesiae Universae, n . 29— 131; RW K, art. 74.
»» T am że, n. 22 § 3; RW K, ant. 75.
130 Ks. J. W roceński [14]
d z y n aro d o w ą U n ią P rzeło żo n y ch G e n e ra ln y c h l n . P o w o łan a o na zo sta ła w d n iu 3 m a rc a 1968 r . 112, sta n o w ią c re a liz a c ję p o s tu la tu za w a rte g o w mofcu p ro p rio E cclesiae Sanctae: „n ależy zatroszczyć się o to, ażeb y za p o śre d n ic tw e m ja k ie jś ra d y u sta n o w io n e j p rzy K o n g re g a c ji Z ak o n ó w m o żn a by ło w y słu ch ać z d an ia i zasięgnąć ra d y U n ii P rz eło ż o n y ch G e n e ra ln y c h ” 113.
W y d aje się ra c z e j p ew n e, że is tn ie ją — ta k ja k to m iało m iejsce p rz e d o s ta tn ią re fo rm ą — jeszcze in n e o rg a n y w sp o m ag ające K o n g reg ację. P o n ie w a ż nie z e tk n ię to się z fo rm a ln y m i a k ta m i p r a w n y m i zn o szącym i je, n ale ż y p rz y ją ć istn ien ie:
1. P ap ie sk ie g o D zieła d la P o w o ła ń Z ak o n y ch u stan o w io n eg o przez p a p ieża P iu sa X II,
2. S zkoły P ra k ty c z n e j P ra w a Z ak o n n eg o u tw o rz o n e j 23 p a ź d z ie r n ik a 1951 r.
3. S e k re ta r ia tu pom ocy d la m n isz ek i zakonnic k la u z u ro w y c h 114.
III. Zasady .działania
K o n sty tu c ja ap o st. R e g im in i Ecclesiae TJniversae stw ie rd z a , że K o n g re g a c ja z a ła tw ia s p ra w y ty lk o n a d ro d ze a d m in is tra c y jn e j 115. O k reśla też w sposób bairdzo ogólny z a sa d y je j d z ia ła n ia , o d s y ła jąc — gdy chodzi o szczegóły — do o b y d w u re g u la m in ó w 116.
C złonkow ie K o n g re g a c ji o d b y w a ją z e b ra n ia p le n a r n e i zw y c z a j ne. W p ierw szy ch z n ic h uczestn iczą w szyscy członkow ie o m a w ia n e j dykasterid, łączn ie z b isk u p a m i d iecezjaln y m i. N a ty c h ze b ra n ia c h z a ła tw ia n e są s p ra w y n a jw y ż sz e j w a g i i o d b y w a ją się one, poza w y p a d k a m i sp e c ja ln y m i, raz w ro k u w o k re sie czerw ca lu b p a ź d z ie r n ik a 117. Sposób ich p rzy g o to w a n ia i o dbycia o k re ś lo n y je s t w R e g u la m in ie O g ó ln y m 118.
W z e b ra n ia c h zw y c z a jn y ch n a to m ia st b io rą u d z ia ł oprócz k a r d y n a łó w je d y n ie ci czło n k o w ie (b isk u p i diecezjaln i), k tó rz y a k tu aln ie p rz e b y w a ją w R z y m ie 119. Są one z w o ły w a n e zależnie od
111 Por. RW K, art. 116— 122; A n n u a rio P o n tificio z 1981 r., s. 1031. 112 Taką d a tę p od ają m . in . N. D e l R e , L a C u ria R o m a n a , lin e a m e n -
t i sto ric o g iu r id ic i, R om a 1970, s. 169, ta k że G. D e l g a d o , L a C u ria R om an a. El g o b iern o c e n tr a l d e la Ig lesia , P am p lon a 1973, s. 325, n ie
p o w o łu ją c się jed n ak n a żad en dokum ent. Z o sta ły ty tk o o p u b lik o w a n e sta tu ty U n ii (S ta tu ta U n io n is S u p e rio ru m G e n e ra liu m , C om m en ta- riu m pro r e lig io sis et m issio n a riis 47 (1968) 66—<59.
113 M otu proprio E cclesiae S a n cta e, II, n. 42 (A A S 58 (1966) 77)1). D y sp o zy cja ta w p row ad zała w ży cie u c h w a łę d ek retu P e r je c ta e c a r ita -
tis, n. 23.
114 T aki sta n rzeczy p rzy jm u je G. D e l g a d o , dz. cy t., s. 325. 115 K on sty tu cja apost. R e g im in i E cclesiae TJniversae, n. 73 § 1. 116 T am że, n. 12.
117 T am że, n. 2 § 2; R OK, art. 110 § 1 i 111; R W K , art. 92 i 93. 118 Por. ROK, art. 110—122.
[15} S tru k tu ra i zad an ia K ongregacji 131
p o trz e b y , a d o k o n u je tego K a rd y n a ł P re f e k t po w y słu c h a n iu S e k re ta rz a i P o d se k re ta rz y . R o z p a tru je się n a n ic h s p ra w y m n ie j szej w ag i o ra z p rz y p a d k i n ie c ie rp iące zw łoki 12°. P rzew o d n iczy im K a r d y n a ł P re fe k t, n a to m ia s t S ek retarlz sp o rząd za o d p o w ied n i p ro to k ó ł.
J e ś li z ag ad n ien ie p rz e z n a cz a n e d o ro z p a trz e n ia n a z e b ra n iu p le n a rn y m czy zw y c zajn y m z a w ie ra ró w n ie ż e lem en ty , k tó ry m i in te re so w a ły b y się in n e d y k a s te rie , n a le ż y w u z g o d n ie n iu z nim i p rzy g o to w ać z e b ra n ie m ie sz a n e 121. P ra w o jego zw o łan ia p rz y s łu g u je K a rd y n a ło w i P re fe k to w i, k tó re m u n a jp ie rw z a stała p rz e d s ta w io n a sp ra w a . C zyni to alb o z u rz ę d u , albo n a p ro śb ę in n e j d y k a s te rii, a ta k ż e n a p ro śb ę o soby z a in te r e s o w a n e j122. Z e b ra n iu m ieszan em u p rzew o d n iczy K a rd y n a ł P re fe k t, k tó ry je zw ołał, a fu n k c ję s e k re ta rz a p e łn i S e k re ta rz K o n g reg a cji, n a czele k tó re j stoi ów P r e f e k t 123.
W sp ra w a c h 'm niejszej w a g i m oże b y ć zw oływ ane p o d o b n e z e b ra n ie sam y ch ty lk o K a rd y n a łó w P re fe k tó w lu b S e k re ta rz y z a in te reso w an y c h d y k a s te rii. W d ru g im p rz y p a d k u p rzew o d n iczy m u se k r e ta r z K o n g re g a c ji zw o łu jącej, n a to m ia st fu n k c ję s e k re ta rz a ze b r a n ia p e łn i i n n y 124. S zczególnym i u p ra w n ie n ia m i w te j d z ie d zin ie d y sp o n u je K a rd y n a ł S e k re ta rz S ta n u , k tó ry — jeślii zacho dzi p o trz e b a — m oże zw o łać ze b ra n ie K a rd y n a łó w P re fe k tó w w sz y stk ic h K o n g re g a c ji K u r ii R zy m sk iej 125.
U p ra w n ie n ie ro z strz y g a n ia p ro b lem ó w , k tó re m ogą p o w sta w a ć n a tle k o m p e te n c ji m ięd zy poszczególnym i d y k a ste ria m i, m a d ru g a S e k c ja S y g n a tu ry A p o s to ls k ie j126.
In n y ro d zaj z e b ra ń o d b y w a n y c h w K o n g re g a c ji sta n o w i k o n gres. U czestniczy w n im K a rd y n a ł P re fe k t, S e k re ta rz , P o d s e k re ta r z z a in tereso w an ej se k c ji, d y re k to rz y u rzęd ó w , inini u rz ę d n ic y , k tó ry m z o stały p rz e k a z a n e ja k ie ś sp ra w y do ro z p a trz e n ia , a n ie k ie d y w szyscy u rz ę d n ic y ■— g d y chodzi o k w estie b ęd ące p rz e d m io te m w spólnego z a in te re so w a n ia albo sp ra w y w ażn iejsze 127. Z a d a n ia m i k o n g re su są:
a) a u to ry z a c ja i e re k c ja n o w y ch in sty tu tó w , b) w y d a w a n ie d ę k r e tu p o ch w aln eg o (d i lode), c) a p ro b a ta i re w iz ja ' k o n s ty tu c ji,
d) jednoczenie i z a w ieszan ie in sty tu tó w ,
120 Por. RW K, art. 96.
121 Por. R OK, art. 106 i 109; R W K , art. 97.
122 K o n sty tu cja apost. R e g im in i E cclesiae U n iversa e, n. 14. 123 T am że, n. 15 § 1 i 3.
124 T am że, n . 16. 125 T am że, n. 18.
128 Taimże, n. 1 § 3 i 107.
127 p or r o k , art. 123; RW K, art. 98 § 1. K ongres zw y k le zbiera się raz n a ty d zień (por. RW K, arit. 101 § 1).
132 Ks. J. W roceński [16]
e) n a k a z y w a n ie w iz y ta c ji apostolskich,
f) w y d a w a n ie zarz ą d ze ń w iększego znaczenia,
g) ro z w iązy w an ie p rz y p a d k ó w w p ro w a d z a ją cy c h p ew n e z m ian y d o p ra k ty k i lu b p rzep isó w , k tó ry m i p o słu g u je się K o n g re g a c ja ,
h) fo rm o w a n ie i k sz ta łc e n ie członków in s ty tu tó w i w szy stk ie s p ra w y z ty m zw iązane,
i) k w e s tie d o ty czące ogólnej o d now y życia zakonnego,
j) p o d e jm o w an ie d e c y z ji i ro zw iąz y w a n ie sp o ró w w ięk szej w a gi 12S.
D la p ełn eg o o b ra z u n a le ż y pow ołać się n a odno śn e d y sp o zy cje do ty czące sp o so b u z a ła tw ia n ia s p ra w iw K o n g re g a c ji i fo rm y d o ku m en tó w .
W ro z w ią z y w a n iu p ro b le m ó w K o n g re g a c ja p o w in n a sta ra ć się 0 d o k ła d n ą ic h an alizę i z p a s te rs k ą tro s k ą podchodzić do za g a d n ie ń je j p rz e d k ła d a n y c h , m a ją c n a u w a d ze d y re k ty w y P ap ieża, a ta k ż e o p in ie w y d a w a n e p rzez K o n fe re n c je E p isk o p ató w i M ię d z y n a ro d o w e U n ie P rz e ło żo n y c h G e n e ra ln y c h I n s ty tu tó w M ęskich 1 Ż e ń s k ic h 129.
K ażd a s p ra w a w p ły w a ją c a do K o n g re g a c ji p o w in n a by ć z a re je s tro w a n a z za c h o w a n iem n ale ż y te g o p o rz ą d k u i o d p o w ied n io p rz e ch o w y w an a. N ale ży u n ik a ć na n o szen ia n ie p o trz e b n y c h zn ak ó w n a k a rta c h , n a k tó ry c h je s t z a w a rta , a k o n ieczn e d o p isk i, n o ty czy u w a g i w in n y b y ć d ołączone n a o d d zieln y c h k a r ta c h 13°. C elem zach o w an ia jed n o lito ści w te g o ro d z a ju s k ró ta c h k a ż d y u rz ę d n ik w yznaczo n y d o s tu d io w a n ia d a n e j sp ra w y — z a n im d o jd z ie do k o n k lu z ji — p o w in ie n zo rie n to w a ć się co do e w e n tu a ln y c h d e c y zji ju ż w n ie j p o d ję ty c h 131.
W sp e c ja ln y m re g is trz e z w an y m r e r u m n o ta b iliu m są o d n o to w y w a n e n a jw a ż n ie jsz e fa k ty z życia K o n g reg ac ji, n a to m ia st w in n y m , n o szący m n a z w ę „Sityl i p r a k ty k a ”, zam ieszcza się ro z w ią zan ia, k tó re m ogą m ieć zmaezenie d la p ra w o d a w stw a d y k a s te -
r ii 132.
J e ś li chodzi o fo rm ę d o k u m e n tó w , R e g u la m in W e w n ę trz n y za rzą d za, że K o n g re g a c ja sw o je d ecy zje w y d a je w fo rm ie in s tr u k cji, b rew ió w , d e k re tó w , r e s k ry p tó w i listó w , k tó re m ogą b y ć r e d ag o w a n e w ję z y k u ła c iń sk im lu b w in n y m , b a rd z ie j z n a n y m 133. Etoirmę in s tru k c ji sp o ty k a się b a rd zo rzad k o , ty lk o w w y p ad k u , g d y K o n g reg acja — po u p rz e d n im p o zw o len iu P a p ie ż a — w y d a je n o rm y czy dysp o zy cje o c h a ra k te rz e o g ó ln y m 134. B re v e je s t sto
128 Por. RW K, art. 100. 129 Por. RW K, art. 100. 130 poj- tam że, art. 103. 131 Por. tam że. art. il04. 132 p or_ tam że, art. 106.
133 p or ta m że, art. 114.
(17] S tru k tu ra i za d an ia K ongregacji 133
so w an e w sp ra w a c h d o ty c ząc y ch e ry g o w a n ia zakonów i o p actw , d e fin ity w n e j a p ro b a ty k o n s ty tu c ji i 'n iek tó ry ch ro d z in z ak o n n y ch , a p ro b a ty sta tu tó w , godności czy t y t u ł ó w 135. F o rm ę d e k re tu sto su je się p rz y z a ła tw ia n iu spiraw, k tó r e p o sia d ają o k re ślo n ą, szczególną w agę, np. a p ro b a ta in s ty tu tu n a p ra w a c h p a p ie sk ic h i jego k o n s ty tu c ji, tw o rz e n ie fe d e ra c ji in s ty tu tó w czy sto w a rz y sz e ń m ięd zy w sp ó ln o ta m i zak o n n y m i b lisk im i so b ie d u ch em , tw o rz e n ie K o n fe re n c ji czy U n ii W yższych P rz e ło ż o n y c h i n o m in a c ja d la n ic h a sy ste n tó w , n a k a z y w a n ie w iz y ta c ji ap ostolskich, n o m in a c ja a s y s te n tó w z a k o n n y c h w i n s t y t u t a c h 136. R e s k ry p ty są w y d a w a n e p rz y u d z ie la n iu p rz y w ile jó w , łn d u ltó w , d y sp e n s od p ra w a p ow szechnego czy p a rty k u la rn e g o 137. W resacie lis ty sta n o w ią z w y k łą fo rm ę k o m u n ik o w a n ia się, o b ejm u jąceg o in n e ty p y in te rw e n c ji K o n g re g a cji 138.
W szy stk ie w yżej w y m ien io n e ro d z a je d o k u m en tó w , za w y ją t k ie m Mstów, p o w in n y m ie ć siuchą pieczęć K o n g re g a c ji, k tó ra g w a r a n tu je ich a u te n ty c z n o ś ć 139.
IV. N atura, zakres zadań i kom petencji
O k re śla ją c n a tu r ę k o m p e te n c ji o m a w ian ej K o n g reg acji, n ale ż y o d w ołać się d o te k s tu k o n s ty tu c ji ap o st. R e g im in i E cclesiae U n i-
ve rsa e, k tó r y m a w te j k w e s tii p ie rw sz o rz ę d n e znaczenie.' K o n
s ty tu c ja p o sta n a w ia , że K o n g re g a c ja z a ła tw ia s p ra w y odnoszące się d o in s ty tu tó w z a k o n n y c h o ra z ich członków , z zac h o w a n iem k o m p e te n c ji T ry b u n a łó w , g d y b y n a le ż a ło zastosow ać p o stęp o w an ie są d o w e 14°. Pow yższe p o sta n o w ie n ie k o n s ty tu c ji n a su w a w niosek, że w szelk ie s p ra w y z a ła tw ia n e są w K o n g re g a c ji n a d ro d ze a d m i n is tra c y jn e j. P o tw ie rd z a to in n y fra g m e n t tegoż d o k u m e n tu : „ S p ra w y, k tó re w in n y być ro z p a try w a n e w p o stęp o w an iu sądow ym , n a leż y p rz e sła ć do k o m p e te n tn y c h T ry b u n a łó w ” 141.
Z a k re s k o m p e te n c ji te j d y k a s t e r i i 142 je s t o k re ślo n y ju ż w sam ej n azw ie. T ak w ięc K o n g re g a c ji p o d le g a ją g łó w n ie te s p ra w y i k w e
135 p or ta m że, art. 110. las p o r _ tam że, art. 111. 137 Por. tam że, art. 112. 138 Por. tam że, art. 113. 139 P ar. tam że, art. 115 i 68.
140 K o n sty tu cja apost. R e g im in i E cclesia e U n iv e rs a e , n. 73 § 1. 141 T am że, n. 7.
142 P e w n e zm ian y w k o m p eten cji o m a w ia n ej K on gregacji tu ż przed w y d a n iem k o n sty tu cji apost. R e g im in i E cclesiae U n iv e rs a e w prow adzał resk ry p t C u m a d m o ta e z dnia 6 X I 1964 r. (A A S 59 (19<67) 374—378) d e le g u ją c y n iek tó re u p ra w n ien ia p rzełożon ym za k o n ó w k lery ck ich oraz d ek ret K on gregacji Z a k o n n ik ó w z d n ia 31 V 1966 r. (A A S 59 (1967) 362, 364) p rzy zn a ją cy u p ra w n ien ia n a jw y ższy m p rzełożonym zak on ów la ićk ich n a p ra w ie papieskim - S zerzej n a te n tem a t por. B. J. B e 1- 1 u c o, F a c u lta te s su p e r io ru m re lig io so ru m , R am ae 1966.
134 Ks. J. W roceóski
stie, 'które odnoszą się d o zakonów i in s ty tu tó w św ieck ich o b rz ą d k u łacińskiego, a ta k ż e d o ic h c z ło n k ó w 143.
K o m p eten cja K o n g re g a c ji m a c h a r a k te r p rz e d e w szy stk im p e r so n aln y , p o n ie w a ż o b e jm u je o k re ślo n ą część L u d u Bożego. T ak w ięc p o d leg ają jej in s ty tu ty zak o n n e, czyli w sp ó ln o ty , k tó ry c h członkow ie zgodnie z w ła sn y m p ra w e m s k ła d a ją ślu b y w ieczyste lu b czasow e, a le o d n a w ia n e po p e w n y m czasie, o ra z p o d e jm u ją b ra te rs k ie w spółżycie w e w spólnocie 144, in s ty tu ty św ieckie, w k tó r y c h w ie rn i ży jąc y w św iecie d ąż ą do d o sk o n a łe j m iłości i s ta ra ją się przy czy n ić d o u św ię c e n ia św ia ta 145, o ra z sto w arzy szen ia życia apostolskiego, k tó r y c h członkow ie — b ez ślu b ó w zak o n n y c h ■—■ re a liz u ją w ła sn y c e l a p o sto lsk i sto w a rz y sz e n ia i p ro w a d z ą życie b ra te rs k ie w e w spólnocie, zgodnie z w ła sn y m sposobem życia, d ą żąc do d o sk o n ałej m iło ści p rzez zach o w an ie k o n s ty tu c ji146. W za sadzie k o m p e te n c ja K o n g re g a c ji niie je st o g ran iczo n a, g d y chodzi o zak re s te ry to ria ln y . J e d n a k od ty c h ogólnych z a sa d is tn ie ją p e w n e w y ją tk i do ty czące z a k re s u przed m io to w eg o , a częściow o n a w et te ry to ria ln e g o . D lateg o te ż i in n e K o n g re g a c je K u rii R zy m sk ie j są k o m p e te n tn e o d n o śn ie do sp ra w , k tó re w ja k iś sposób w iążą się z o so b am i p o d leg ły m i o m a w ia n e j K o n g re g a c ji. K o n g re g a c ja N a u k i i W ia ry na p rz y k ła d je st w y łączn ie k o m p e te n tn a w sp ra w a c h w ia ry i m o ra ln o ś c i147, a w ięc czło n k o w ie in s ty tu tó w za k o n n y c h i św ieck ich p o d le g a ją jej w ty m z a k re sie 148. O na też z a ła tw ia sp ra w y p rzen o szen ia d o s ta n u św ieckiego zakonników , k tó rz y p rz y ję li św ięcen ia k a p ła ń sk ie .
Z ak o n n icy p o w o łan i do godności b isk u p ie j p o d le g a ją K o n g re g a c ji B isk u p ó w o dnośnie d o za g a d n ie ń i s p ra w zw iązan y ch z ich p o słu g ą 149. G d y je d n a k b isk u p i-z a k o n n ic y p r a c u ją ina te re n a c h m i sy jn y c h , p o d le g a ją K o n g re g a c ji E w an g elizo w an ia N a ro d ó w 15#. W a r to w ty m m ie jsc u p rzy p o m n ieć d y sp o zy cje K o d e k su o b o w ią z u ją ce w w y p a d k u w y n ie sie n ia z a k o n n ik a do godności b isk u p ie j. O tóż po z o staje o n czło n k iem sw o jeg o in s ty tu tu , lecz n a m ocy ślu b u p o słu szeń stw a p o d leg a je d y n ie B isk u p o w i R zym skiem u. J e s t też zw o ln io n y z ty c h obow iązk ó w , k tó ry c h w e d łu g ro z tro p n e g o u z n a n ia b isk u p a -z a k o n n ik a n ie m ożna pogodzić z jego sta n e m życia 151. In n ą g ru p ą s p ra w w y łą czo n y ch z k o m p e te n c ji .K o n g re g a c ji Z a k o n ó w i In s ty tu tó w Ś w ieck ich są k w e stie ziwiązane z o b rz ą d k a m i
143 K o n sty tu cja apost. R e g im in i E cclesiae U m v e r s a e , n. 73 § 1 i 74. 144 Por. k an. 607 § 2.
14s por. kan. 710. 146 Por. k an . 7311.
147 K o n sty tu cja apost. R e g im in i E cclesia e U n iv e rsa e , n. 29. 148 T am że, n. 34— 36.
149 Tam że, n. 49 § 1. 150 T am że, n. 82. 151 Por. k an. 705.
