Dolnoliasowy wiek warstw wielichowskich na tle badań sporowo-pyłkowych na Niżu Polskim

tJlKD 551. 762. 1:5150. 86 :'581. 331/. 33'2 :552. 52 (438 :251)

Teresa O!RWIWSKA-ZJW!()[;lŃSlKA

Dolnoliasowy wiek warstw wielichowskich na tle badań sporowo-pyłkowych na Niżu Polskim

WSTĘP

Przewaga śród'lądowego typu sedymentacji osadów z po'~ani<cza l'e-

t)1lku i dolnej jury, ich na ogół jednolite wykształcenie litologiczno-fa- cjalne i brak skaJrnieniałości faunistyczny~h 'były g'lówną Iprzyczytną (pOd-

jęcia przez autorkę w 1961 r.badań sporowo"'pyhlmwyCh wspomn:iJanego kompleksu osadowego.

'Mi.tkrotflo'l."ystyczna ,charakterystyka do1nej jury .zost.ała już wcześ­

niej nakreślona przez M. Rogalską 09154, 19'5·6, 19610, 19,6~) maz 'częścio ...

wo przez T. Orłowską-Zwolińską {Orłowska T., Marcinkiewicz T., Ro- :galska M., 1'960). Obecnie przedmiotem 2Jainteresowania stały się osady starsze od iLiasu, w pierwszym rzędzie osady rety.ku. Głównym zadaniem

bym

o~lende gr~ millm-()f1!O!1'y'gtyCZlIllej między 11E!ty1kiem ai dpJną jurą·

Retycki materiał dobadań sporowo..,pyŁkowych .pochodził z profilów wier:tniczydh z terenu Polski ZIB.~lOdniiej: Wieliichowo I, rI, 'IH, W, Mię­

d:zychód, '~bąszynek, {)śno, usytuowanych na monoklinie prz€dsudeclriej.

Przeanalizowlano również w celach porównawczych odcinek profilu wiertniczego Mecho'Wo, znajdującego się na wale pomo'l."skim. Na oibsz,a-· rze !Polski północ:no-za.c~hodniej ,przeprowadzono ponadtO' badania stira- tygrarficzno-palynolo.giczne :profilów retyckich następującyClh wierceń:

Koszalin, Kołobrze.g, SuliszewO', Masz ewo.

W chwili przystąpienia do badań. sporowo--pyŁkowych :WymieniOnych profiild, wiek osadów na podstawie kryteriów litologicz:nyoh określony był na r·etyik luh lias, ',gdyż dokładna ,granica między tymi jednoiStkami nie !była znana. Jedynie .w profilu z Mecl10wa przeprowadzony hył przez R. iDadlem (R. Dadlez, J. KOjpik i in., 1964) litologic2lIly pod'T.Ja~ retyku

nJa 3 ogniwa: dolne, środkOlW€ i górne.

Górne ogniwo retyku zosta~o ustalone na podstawie wyróżnionych

przez T. ·Mludnkiewi,cz (19'62) megaspoT' eharakterysty,cznych dla ,górne- gOI rety,k,u Niemiec; jak: Trileites pinguis (H a ^T r.) P O< t., Bacwlatisporź.tes

. tylotus (Harr.) Pot. i inne. Stwierdzone w :górnym ogniwie retyku

w pr()filu Mec'howo 'bogate spektrum sP9ro'WG-'pyłkowe stało się punk-

Kwaxtaln~ Geologiczny, t. 10, nr 4, lOO6 r.

1004 ^Teresa OrłioiW~a-ZWoa.i.fusika

tern wyjści.owym mi1bofl.oil'ystycznego opracownia .osadów ,górnego. re- tyku, a dzięki temu posłużyło do przeprowadzenia granicy mikroflory- stycznej ^między .osadami górnego retyku i liasu w powstałych omawia- nydh w tej pracy pro:filach (T. Orłowska-ZwoUń'Ska, 1'9:62!). Osady gór- nego retyftru w przeprowadzonym prz€z R. Dadleza i J. Kopika 1(1963~

szczegółowym podziale retyku ^lIla 4 :seri€ rostały ok:reślOlIle mianem Sel'lii

wielichowskiej. . .

lPóźniejsze lba·dani.a. sporowo-.pyłlkowe osadów dol:nego r€tyku i kajlpru (T. Orłowska-Zwolińska, 1963, 1966) wykazały, że retyk ^{pod wzglęq.em} mi!krod:ImystycZlnym nie jest .okresem jednorodnym. Dolny r,etyk ^zwią­

zany jestbowiern dość silnie z kajprem, natomiast retyk górny - war- stwy wieliohowskie - przejawra wiel€ cech wspólnych z dolnym liasem . .

W roku 1964 J. Kopii<: na Kollokwi1.lm Jurajskim w ·Warszawie prred.-

stawił nowy poglitd na stratygmfię epikontynentalnego retyłtu Polski,

według któ'l'ego warstwy wieliohowSkie ^zostały zaliczone do dolneg,Q liasu (J. Kopik, 1'966).

Praea niniejsza przedstawia dokładną, charalkterystykę sporowo-.pył­

kową warstw wielic:howskich oraz omówienie ich wieku z tego. punktu .widzenia.

Na '~aikoń'czenie wstępnych uwa,g Ipra,gnę złożyć serdeczne ^podzięlW' wanie doc. dr J. Bobrowskiej za kierownictwo naukowe oraz mgr

M.

^Ho-

galskiej, mgr T. Marcinkiewicz i mgrowi J. Kopiko.wi za cenne rady

i ;pr~epl'lOlwadzone dySkusj€. . .

KRÓTK'A CHAiRAJKTERYlSTYKA LlTOLOGIOZNA

I STRATYGRAFICZiNAOSADÓW RETYKU NA. NIZU POLSKIM Osady epikontynentalnego. retyku na Niżu Poiskim według ujęcia

R. iOadleza i J. Kopika (1963) obejmują utwory zawarte między .górną serią gipsową [ll/ajwyższego kajpru a szarymi ilasto-piaswzystymi osada- . mi liasu dolnego (seria meC!h.owska).

Dolna granica retyku sprecyzowana Ibyła już wcześniej przez A. Śliw­

czyńską-Szyperko (1960) i R. IDadleza (1962) na podstawie litologii, na- tomiast górna granica przeprowadzona ^została przy pomocy wyróimio- nych wówczas zespołów mega- i mi!krosporowych. iW ikompleksi€ osa- dów retyc!kich R. Dadlez i J. Kopik (19'63) wyróżnili kolejno następują­

ce, ^licząc 'Od ^dołu, serie (warstwy): drawnieńską, jarkowską, ~bąszynecką

i wielicl101Wską. Najmłodsza z nich, seria wJelichows'ka., równowientowa z gó:rniyni. ogniwem ;retyku w .profilu Medhowa, określona została na re-

tyk ,g6rny. · .

Najstarsze warstwyrety'kil: drawnieńskie i jarkowskie !budują iłow­

ce słaho warstwowane, Ipstre, z.wkładkami piaskowca oraz zprzeTostami dolomitów. Warstwy zibąszyneckie .c:hiarakteryzują się głównie niewar- stwowanymi pstrymi iłowcami gruzłowatymi i zlepieńcowatymi, zawie-

'l'ają'cymi wkładki zlepienców ~budowanych z otoczaków wapieni trias,a- wY'ch. Wa'rstwy zbąszyneckie, występujące w pro1filachWieHchowa Ii II, ILI, ·IV, Międzychodu i ~ąszynka, okazały się mikroflorystyC7Jllie

płonne. Na pstrych warstwach zbąszyn€ckich leżą warstwy wielichow- sldezdecydo.wanie odróżniające się litol'OIgicznie. ^Tworzą je

w

^obrębie

~

^{l i -El}

tr

Ej g1 EI§

.

Zbqsz!jnek Miqdz!lchód

L/AS l lA S

'.~roc ^Ir.łsm E. grac. I ^rh, SM

",'~r, I~ ^IV wilfic/lbWS/rre RETYK LIAS RETYK. LIAS

o fi N

I~ iJ.łS11 1.~1il ^{Cl~ .... ~} <:>C:, ~~ ~~~~i .

~~~~

O)~ołI'o-w

"'-

-CQQ)""'-IQ)~ "(",)~""6

I ^I

I

t

III ^{I I}

-

^{+ I}

_,

f--^{- .~ 1 • •}

-

_ . . . .

1

, 11--

^-I

f - _ . : . . , - r· .

f - - - - r - _I

II.

^I

1---11-\

I- I

- ^--,

.

^'

^•

I- I ^I

,

_I.

·-1 ^{~ rw--. -}

^I

•

^I

^fI

^I

--.-, _, ^{.• --.1}

_I

IMW~~

^{' .. , Iii}

^IU~~WW

^I

!~~~JU~ IQI.JuruuIW'

^Iia~

I I

lt:Jo -or IElIlilIu""

UlI!,

lU!

~

^I

f---+-

rEJ~,", .... I .. El

a

El El

I _I

';;;;1

^{+ ~ El El~:+ill}

~.~- ^{ISElIa e lal}

10

I

:er

^lóilla

81 a

El iEl s al Er

"""El El El EIS I

fEl ^{CiI+ as, aE!}

f - Ell

~ '<leE!, .

. . I ~ er-,

er"

- '

--Ię- ^{. I}

6 ~ l'=' al

- I l"" ·e 1"

13 II§SS13S8

13131'- e S~

I ^I

T- ^{s S El}

El~~i ^łOI I~

13 I I+~

I

es SI

. 8 113 .

;ol 1;;1'

,El . I 113 ^El e I I!i:H"~~I~ ^see I

.

,

(EIs iii

I .

I ^{. 8}

S

F3 ^{Ela aii!,} e

T

8 el+ as

e liiI !iI E!

CI ,El !ilE! ---eJ

es'e

(S sessl Efl3

,~ ^{I -!fl!Il3}

l"

e

. I I

,1:3 _I s

--g-,

^{E3 EIS!} """§"l3""

~'+----,--- ---+--.-

lISI Sl-+

^{la l3EiI S El}

~---I-

^{~- , Er} _I

~--:_.,-t ^{ee Ell}

-Ef--Y- --s13 s Ell Sl3l3

---1..- ^I -9 ^. Ef

i I

ID B I I ^{El. S}

._-"13Ef-- I !e3'

I ~S

1--._ - - - _.

..

I + ^--;J

f--. ^\

..

^~

I ^I

I 1=

-r -c; -Iii!

I

Wie/jehowo

II' L I A S

·1

+

W/eliehOwo

/I

l/A S

I

^Z

.J' .4.5 "6

Wlel/ehowo / L / A ^S

- - - r - -'

El El 1:ffJ-

I

I---~--

+

Nechowo Miejscowość

L I A S

Podział strall/graficzny wg

"'1 T--

J. Kopika 1.984

umer /)ra

Unc/v/aloaporile. L . . e h.

.

Polinaspori", L. ł c h.

Cmgvlizano". cielico tUI O rI. op. nov.

och,

Fo ... osporitel polymir:rolot-o"'. Orl. III. """.

Limbo.pari"'s lundbloai; N ilu.

1---;,---1-1 [r.-=:-"'hOC-:ltr>=,:lli=-le;::i ".,.rucow. Orl. III. MY. - - - i 1_ I :;""nOJUki"J' magnu. u, ł. op. nov.

_ _ o tlIDor"" orno"', Orl III. ftQV •

Pi/oaporile. I.vis O rI. lp. """.

Carnuli~",. •• nbar9'ł"si. Sc h

. _-_ ...

T,ioncorcHlłpo,itel (T ... ticu/atvs • T. communis Seh.l Satvrn/sporite. Iplnows O r I. ,p nov.

Sewtir.tj.por;Ie. gothoe R.inh. + S. wialir:hovi&nsi. Or/ •• p. _ •

~/ogln.Ho "oIIei lundb

Ricr:;i.porile. tuberculolUI l u n d b..

Speri,a. odrlenni, R. Pał. f • .... sozoicu. [hle'g.

Tltvri"g;o~ri"'. S.h. (T. inlerlc,iplv.' (Thl.r!!.) up.

interscriptu. Sc h. + T. kMviga'u, 5. h.) Ovo/ipolli. ovo/i, I(ruluch

Acanfhotn/elfłs minor f?og A,te,oco/amQlrilates. globrotu< l u b.

Abi.tinoe - Podocorpoidoe

Coniopte,il &rono"·

C;"",ńeoceoe - Sr:MZOfłOC1IOII

- - - . - - , - - - 1

et. Cibotium K a u tł.

~--

la

C' auli_le. o'teroides Dyb. et Ja~h

tri"".

1C&"vnłlius R a

15'1_ .... av..-ua; \1 rew.} Llnk.

~

^-~-r t:::H::::::II c:: ':.:J

l Chei,o/epidoceo •

--U--~"bI

---_._-

thOr;;;;;iospori'e.p.1!"!~.!~-- . I I o.",ałpo"", granulatu. Dr b. et J ^Q ~ h.

~---r-- D8,!.o.pgrTte' spinosu. D y b. eł-J o c h. .---'1

o..n.o.pori, •• lp. ,

---i

I---'=f-n§ł

...-.1-1-' - - - -

,O

~

ci. fqu; .. tvm L

I .

rn..-=mFT1"n' ^~~, ... cowrnaft .. _::: .. ~'..::I.:...!lsp.!::...na=v:!.. _ _ _ _ _ _ _ _ _ __ł

G/eichen;oc.oe

I El g 0l cI. Ginlcgo bilaba L

'napwtvi'OPOJ/ ... ile.

.1OiD'Il".

^{u 100.}

..

^I lapłlOtrilille. Noum •

uacli'lPOI"ile. virlilu,", Pot . • 1 Klou.

Ell Il}'CO.poro (S.w. et lU p,,': 8t

---x r.

^{m D.}

cł. Lycopoclium inundotum

---~

Morottiopsi. S.himp'-

me

^I JIIonOlu/c;", Pllndoł". o r I sp. no •.

Monosu/cile. 10. III

re

^{I onychium} ompTe.:ilłorm/. K o, a: M u r ~ a [t:r SI + ^{fel. o,munda}

IPodOzomiles b"lIiJlinoJorm;s Mol --es I PodozomU ... clovo'us 801ch.

I PO(łozom;łe. conifaraide. Bolch,

I

^a

El

^I

^·-qCf.

pcx:rocorp". L'H.r.

ta ta liiI cł. Picea A. D lelr.

+ I Plftu. typ IiOploxyTonTUCIOIplI EI.131 PIRUS typ ai/velłr;. Rudolph

la _ł. -m'-_erQ.

la I3IIil1 at Po/.nite. verrucOlus Roo.

I .

PoteOcOtiiferoeB a I c ^h,

I

P,o'oconiferae Saleh.

~ I Ro'u"dipollen;łes lam R o g.

I- i _ 158109'"8110 troim,ono A. Br.

S cło Sphognum ..

f1:'/~po,,'e. malrtcosuSl\oa.

I:---I~t

l

Spora";t". naddeni R. ^Pol.

I

^SporOe. 'o1chopu"c'o'UJ T hle r g.

~---~

<=1 arr.

t---~--~~

B:

131

~7

."

,. Todit •• goeppe"jg"u. (Mun,t.) Kra ...

I--~

I + T,oc"y";'-'''' fj'iciformi, Rog.

jEfEl j1TEf

r --er I d. ToxocBoe

1E:rffiCf. laxoa.oceoe

~ t Cup,e~sociłes minor Mo I. • . Tii> wafch,ap,tes Bol.h.

f I et Be/rych,um TUnor/o' t.

~o'majosp~,~~. N""ilu.

Denn.tood';i;e, <on(,ogo.", 501eh.

I

ł "1:JllYCOS,robu. scott; N o I h.

,d.

lycopOdium on"o"num l.

- P"yopolleftltł!J brłorosu. R e i IS.

1:;1 I Pol/eniles' mocroverruco'Ui TlJi.IL.lI, lfucomm/lCJiTeST' "oec:fUonT~ r d l m.

gorzov;eFlłis R o g.

L-_ _ _ _ _ ~ I.,~~,reł ".,rraanuloful Orf. Sp, noy.

~.9 rr:rrlT.l, IlliWilli 10

m"

Fig.!. Diagramy sporowo-pyłkoOWe· przedstawiające granicę między warstwami wiellehowskimi i mechowskimi w wier- cenia·ch z północno-zachodniej' Poolski

Bpore-anod-pollen diagrams showlng. the boundary betwee:n the WieJ.i<:howo and Mechowo 'OOds i:nbore holes Qf the north-weste.rn areas ol Poland

1 - lIPoromorfY znalezione poza anallzą; 3 - sporomorfy wylltępujące. w nośc! od 1,0 do 5,0%: S - sporomorfy występujące w

nośc! od 5,5 do 10,0%; 4 - sporomorfy występujące w Ilości od 10,5 do 20%; II - sporomorfy występujące W ilości Od 30,5 do 30,0%;

8 - sporomorfy występujące w. ilOŚci od 30,5 do 1I0,O%; 7 - sporomorfy znalezione tylko w wierceniach Osiny 888 ł Gorz6w SL - Praszka 3/ln; 8 - sporomorfy wskamlkowe dla warstw wielichows.ldch; 9 ..:.. sporomorfy częściej 1 liczniej wystę.pujące w war- stwach wielfchowskich nli w mechowskich; 10 - Slporomorfy 'Wspólne dla warstw wielichowsJr:lCh 1 mecbowsldch; 11 - apor-omorfy wskdnikowe dla warstw mechow:skich; Lo otto - poziom LeptdopteT" ottonłsi E. gra.c. - poziom Equłsetite. gracltłs; Th. Ich. -

poziom Thllu'I1'I4topteris 8chen~ . .

1 - spor'omórphs found beyond the analysi!; 2 - sporomorphs occurrlng fram 1,0 to 5,0%; 3 - sporomorphs oCcurring fl'OM 5,5 to 10,0% j ł - sporomarphs occurrlng from 10,5 to JO,O%; II - . sporomorophS occurr1ng from 20,5 to 30,0%; 6 - sporomorphs occurring from 30,5 to 50,0%: 7 - sporomor·phs faund only In bore holes Osiny 866 and Gorzów Sląski - Praszka 3JIII: 8 - indel[ 9p~omorphs charac1erlst1c of the Wie11chowa beds: 9 - sporQmorphs that are caollnoner and more frequently found 10 the Wiellchowo beds 1han in the Mechowo beds; 10 - sporomorphs common to both WieUcbowo and Mechowo bads; 11 - lndex sporomorphs cha- ractlllrist1c of the Mechowo beds: L •. otto - zone Leptdopterla ottonts; E. grac. - zone Equłsetites groetUs; Th. sch. - zone

Thaumatoptert. 8chenkł

BaidaillLa S'P0oo1Wlo-pyłkJoiwe W.a:r.s:tw WIi-ell.d,c;howslldch 1005 monokliny przedsudedldej demnO\sza:re, tłuste iłowce gli!l1koW'e ,z ^wkład­

kami wę,gla.

Sedymenta'cja glinkowa, jak również sedymentacj.a równowieko..,.

wyeih utwo;rów piaszczysto-ilastych w północno-zachodniej 'Polsce (pro- fil Me,chowa), utrzymuje ^się .nadal w niewątpliwie już dolnoliasowych warstw:ach mechowskidh, udokumentowanych mega- i mikrosporami Lycostrobus scotti N ,a t h.

, Osady w,arstw wielichowSk:ich, utwm:zone w odmien:nych warunkach sedymentacyjlnydh niż starsze pstre serie retyku, zawierają bOlgate spek- trum spoTOwo-pyłkowe.

,J. KOIpik w roku 1964 ^,przedstawił na KoHokwium Jurajskim wWar- szawie nowy podział retyku dzieląc go na dOlIny, obejmujący warstwy

dr,a'wrueńSlkie, jarkowskie i 'częściowo zbąszyneC'kie oraz górny, w skład

którego weszła po,zastała część warstw zlbąszyneckich (J. KOIpilk, W(6).

Warstwy wielichowslkie natomiast wymien:iony autocr włączył do liasu dolnego.

Zdaniem J. KopiJka osady wal"stw wielichowskic:h rozpoczynają sedy-

mentację liasową, o czym świadczy zarówno ich typ 'litologiczny, jak i ~alezione szczątki organioczne. Autor ten, ,analizując zasięgi pionowe megaspo;r występują,cydh w warstwach wi,eHchowski,ch, utożsamiQlIlycih

z poziomem Triletes-Schichten wyróżnionym przez H. J. Willa 'Cl'9i5~) na terenie Niemiec, stwierdza ich ,cha:rakter przejściowy między 'Poziomem Lepidopteris a Thaumatopteris. !Na tej podstawie wymien10ny autoT wnioskuje, ^że warstwy wielichOlWskie mogą odpowiadać Ipo,z1omowi Equi- setites gracilis, który zgodnie z Ho T. Troedssonem zalicza do jury

dolnej., '

Jak wyni!ka ,z hadań autorki,spektrum sPQJr{)Wio~pył1kolW'e warstw wielkhorwSkich r6żnLsię odrębnym 'clharakterem florysty,cznym ,od spek- trum warstw retyku' dolnego, ^wykazując silne ipOw.iązania ze ,spektrum warstw meehowskkh, należą'cych do liasu dolnego.

CHARAKTERYSTYKA SlPOThOIWO-PYŁKOW A SPEKTRUM 'WAR'STW WIiELICHOWSKICH

'Charakter sp$ktrum sporowo ... pyłkowe1go warstw wielicholW'skidh, jak

równieżg;I'!anicę palynoloigiczną między oiSadami warstw wieHcholW'ski:ch i mechow$:ich ilustruje fig. 1. Spektrum wal"stw wielichOlWskich, jednQ..,.

zna,cznie wyrksztaacone we wszystkich badany.ch 'profilach, jest repr·e- zentowa:ne przez 3 grupy slporoinorf uło·żonych wpolrządku stratylgra- fkznym. lPierwsz,a ^~lgru'Pa ohejmuje 20 .gatunków SJporomorlf, Ilctóre, wy-

stąpiły tyllko w .omawiamyCih warsma,ch. Drug.agrupa, olbejmująca 4 ,ga- tunki spmromoIT, jest r6wnieżgrupą ,bardzo. ^ważną stratygralfi,cznie, po-

p.iewa'ż miikrospory tWOlrzące ją są Hczne i ,często występują,ce w war- stwach' wielichowskich,a do warstw mecho.w.sk,ich przechodzą Bpor,adycz- nie i pojedYIl1:czo. Trzecia, naj liczniejsza we wszystkich profilach, bo obej-

mują,ca 56 gatunków, jest grupą sporomorl wspólnych d1aw.arstw wie- lic'hiowslkich i mecholW'skich.

Charakterystyczną ,grupą sporomorf .dla warstw wielichOlWskich jest przede' wszystkim' grupa pierw.sza" odżrią~zająca się" krótkimzasięgi'em

1006

straty'graficznym. Wśród 200 Igatunków stwieTdzono 9 miikrospor nowyoh, po raz ,pierwszy :zmalezionych w badainycll profilach, nie podawanyCh w literaturze i nie spotyikanych dotychczas w profilach retyku ii liasu na oQszarz.e Polski.

Na wyróżnienie 'zasłu.guje tu forma Foveosporites polymicroforatus sp. nov., często i licznie znajdowana w omawiianyoh osadach. Do form o ustalonej już pozycji .straty:graficznej i dzięki temu zasługujący,ch na miano. farm. :przewodnich dla warstw wielichowskich należą Cornutispo- rites seebergensis S c h u l z, Trriancoraesporites communis S c łl' u l z, T. reticulatus Sc h '!lI z, S emiretisporites gothae R e i n ha: 1" od t, Limbo- sporites l undbladii !N U s s on.

Wymienione typy sporornorf zostały maiezione poza Polską w osa- daCh Ig6rnego rety1ku (Triletes-Schichten) Ni'emiec i ,cytowane hyły przez P. Rei:nJhmdta (.19tH) i E. Schulza (1962) ja'ko fOrnly chara;kterystyczne dla tych osadów.

Wśród SpoT grupy I na uwagę zasługują również spo1ry mOl"iolO'gicż-

-nie ipOIdloIbn'e do fmim IkJalt'IbońSkich z Gól'll1l€!g<) ŚląskJai, oprnOOłWlalIllydh pt"2lez S. Dybową i A. Ja'ohowicza (1957). Są to pr2lede wszystkim Cingulizona- tes tuberosus, barozo licznie i regularn;ie występujący, Oil'az rzadziej spo- tyka:ne gatulnJki, jak: Cin,gulizonates radiatus D y b. et J a ch. C. kar- czewski D y b. et Ja c h i Densosporites faunus I b r a h i m. Być mo~

że, że spory te należą do roślin reprezentującyCh inne formy systema- tyczne, a tylko 1k00000wergencja ·ksz·tałtów 2lbliża je do spor roślin karboń­

Skich. Nie jest jednak wY'klucza.ne, ż'e ,pochodzą one od roślin prz,etrJWa-

łych od ikJarIbotnU', iktóTe odJnaiJaJZły .pkJ!llJOIWtIlie doIgIOdne wail'!ll!IlUti: dOi swego rozwoju w czasie sedymentacji badanych ooadów.

Br,ak sporomortf "kartbońSkich" w dotychczas zbadalIlych osada,~h

w Polsce i poza PoJSką, tj. osadadh leżącyoh między kal'lbonem a liasem (warstwy wielichowskie w Polsce), czyni je fonnami lprzydatnymi dla stratygrafii omawianych waorstw.

W dxugiejgrupie sporornocf wyróżnia się fOTmaRicciisporites t'lllber- culatus L ul ,n d b 1. Jak stwierdza B. LU'lldblad {t959), jest to fQT!ffia raczej

związana z górnym retykiem, chociaż spotykana niekiedy w liasie dol- nym. E. Schulz (1962) znajduje tę formę z reguły w osadach zaliczanych do Igórnego retyku Niemiec {odpowiednik warstw wie:Ji.chowskich), a t y liko .sporadycznie w osada'ch liasu. To spostrzeżenie znajduje silne potwierdzenie w omawianych profiladh Polski pó]mocno-zaChl()dniej. Wy.., daje się więc słuszm'e u'znanie masowo występującej iOTmy Ricciisporites tuberculatus L u ^Ili d ·b l. za prz,ewodnią dla warstw wielkholwskich. [80'"

dobne stanowisko w badany oh ,profiLaeh zajmują pozostałe formy tej gt'Uipy', fa szczegtJl!niiJe :rIodZla'j Thuringiasporites i Ovalipollis.

Trzecią i naj liczniejszą grupę sporomO!I'f twOlrzy '56 fo:rm: (ułożone

alrfa'betycznie na .fig. li) prze~hodzących do warstw mechowSkiClh.

Uzupełnić naileży, że spektrum sporowo-pyłkowe warstwwielichow- sikich pod względem florystycznym reprezentują głównie spory Pteri- dophyta, a wśród :nich SPOTY paproci-iOOleżące do rodzinCyatheaceae i Schizaeaceae, mniej 'licznie wystę'Pują ziar:ha ;pył!korwe Coniferae wy-

karujące duże podobieństwo d~ ziarn współczem:e żyjących Picea, . Pi':' nus i iIllIlydh. Ten tYiP roślinl()ści trwa nadal w warstwa'Ch, meohowskrl.ch, gdzie rozwija się dalej. Spektrum warstw me'chowskkh (fi'g. 1) _tworzą.

1007

wię,e 1iCZIli~e występują'ce formy wspóLne dla obu warstw o,r:az pojaw~ają,ce

się im-my liasowe nie znane w osada,ch starszych od warstw mecihow- skich. Najważniejsze z nich to Lycostrobus 'scotti N a t h., Tricolpites (Eucommiidites) troeds~ni E T d ot m., ci. Botrychium lunaria L. d illme.

Odxębność florystyczna warstw wielichowskich, zawierających21(} fOTm o zasięgach ogram.iczonych tyliko do tej serii, ()łl"az odrębność warstw me- Chowskich, w !których pojawia się 10 form młodszych wiekiem, wyzna-

czagranicę między tymi warstwami. Granica ta, według ustalonego przez R. Dadleza i J. Kopbka (1-963) ,podziału retyku, :przyjęta była jako granica między retykiem a dolną jurą. Obecność w spektrum warstw wieliClhowskich i mechowSkiClh, aż 56 ,io!I"IIl wspólnych daje św:iiadectwo

rozwoju podo.bnego typu ;roślinności w czasie sedymentacji ty,eh warstw.

Należy jednak zwrócić u"Wagę, że w grupie fOTm wspólnyclh dLa obu omawianych warstw ,część z nkh odZlD.acza się długimi zasięgami str,a- tygraficznymi, roz:poczynającymi się od kajpru lub od retyku dolnego

a· ,koń'czącymi się W' ,czasie sedymentacji osadów jurajskich lulb :nawet

dolno.kredowyClh. Druga część sporomord: tej grupy, jak to !można stwier-

dzić na obecnym etapie badań, pojawia się dopi€'l'o w osadach warstw wielichowskich i ,przechodzi wyżej do osadów jurajskich.

Zestawienie zasięgów form ,górno:kajprowych, dolnoretyckich i dolno- liasowydh, jak róWinież uwzględnienie ich udziału procenWw'ego w spek- trum (T. OrłOlWska-Zwolińska, 196~, 1966) pozwala stwierdzić' odręb­

ność ttlOTystyczną spektrum warstw wieliCihI{),wSkich od spektrum dolne- ,go retyku. Zestawienie to !Wykazuje natomiast silne powiązania floTY- styczne warstw. wiełichowskich . z warstwami mechowskimi, a przez to

i z rQślinnością jurajską. .

Ostatecznym wnioskiem wypływają'cym z przedstawionydhiaktów

może więc być stwie!l':dzenie, :źle mimo pewnej różnicy rw w)11kształceniu

O'bu omawianych warstw, reprezentują one podobny typ rośljnności, co przemawia za włą~eniem warstw wieli.clrowSkioh 40 jury droJnej.

PORÓWNANIE MIKROFI.JORYS~CZNE SPEK'ffiUM iWlARBTW GORZOWSKICH ZE SPEKTRUM WARSTW WIELICIfrOWSKICH

Przy okazji otpracowani!i spe1k,trum warstw wielichowskichpostano- 'wiono raz jeszcze wrócić do sprawy wieku warstw gorzowskich z obsza-

ru, Jury Kxaikowsko-Wi,eluńskiej, olpracoWlanycb metodą spoTowo ... pył­

lrową ,prz:ez M. Rogalską ~19'62), w celu prz·eprowadzenia poróWlIlrani.a.

Warstwy gOTzowSkie na przelkroju geologicznym Gorzów !Śląski - Fraszka'w wierceniu 3/IIT i w wierceniu Osiny 666 określone ;bYły pier- wotnie przez J. Znoskę (1956) ja'ko retyckie. Później Z. MOSSOC'Zy (1961) ora'z Z. Dec-*owSki !(1962) uznali za retyckie warstwy gorzowskie z ;p!I'o- f Nu otwartu Osiny 6'66, li warstwy gorzowskie z profilu 31'.[iJ)! {Gorzów

ŚląSki - IPras2Jkia) przesunęli .do liasu dolnego. J. Kopirk(1966) warstwy gorzowskie umieszcza w ,poziomie Lepidopteris (górny retyk) d :paraleli- zuje je z górną częścią wa:rstw zbąszyneckiclh na Niżu PolSkim. Analiza

sporowo-,pyłkowa przeprowadzona p!r'zez M. Rogalską wykazała duże podobi'eństwo florystyczne ,warstw . gO!rzQ:wskich z wierceni.a Osiny 6'66 i z wiercenia a/III {Gorzów Sląski - IPraszka), co świadczy Q. j,ednako- wym ich wieku.

1008

, Porównanie spektrum· warstw gorzowskich ze spektrum warstw wie- lichowski,cih przedstawia się następują'co: ...

W warstwach ,goczowskich {fig. 1) dość duży udzia~ ilościowy mają iorm~T' )l'owe, jak Patinasporites L e s c h,. Un'dalatisporites L e s ch.

, - ~oaS'pOrites L e s c h. Formy te pojedynczO isporadycz:n:ie trwają _~~Ki.edy do liasu, nie odZnaczają się jednak talk wielkim udziałem pro- centowym. W warstwach gor'zowskich brak jest fonn charakterystycz- nych dla warstw wieUchowskich, co pozwala łatwo odróżnić Oibaspektra od siebie. Ponadto duży udział ;procentowy ma tufortna Ricciisporites tube'fICUlatus i Ovalipollis ovalis, lJ>Odolmie jak 'W warstwach wielichow- skich. W spektrum warstw :gorzowskioh zaobserwowano :raczej nielkz- py iIościo'wy udzda,ł flQTlIl wspólny'oh z fOil'm:ami liasowymi. GOidny pod-

kreślelD.lia jest rów:nież fakt, że w waJI'stwach gorzOIwSjkich, podotbni,e. jak w W1aTstwach wielwhowskich, nie występują :formy młodsze, charakte- rystyczne dla lilasu doliIlego np. Lycostrdbus scotti, Tricolpiites tróedssoni i inne (tabl. XI):

Przyt,QCzone falkty, a głóWJnie. duży udział form starszych, kajpro- wych, ,maz ibrakfmm ,oharakterystyczny,ehdla warstw wieHcoho'Wskich, przy jednoczesnym udzi:ale forrm wspólnych, swiadczyo tym, że wa!l'stwy gO!l'zowskie są starsze od warstw wieHchorwskkh.

SYSTEMATYCZNY OPIS NOWYOH ORAZ WAZNYOH S.TRAT~GRAFIC71N]E SIPOROMiORF, DLA W'ARSTW

W1:ELICHlQWSKfOH . UlWAG1: . METODYCZNiE

Spo.romo!l'fy omawiane W artY'kule. ~tały .wyo<4"ębnione z osadów

iłowcowych, mułowcowych i piaszczystYCl1;tprzy, zą.s~q.sO:}VaJniu tlota,cji,.

Do flotacji użyto ciecz ciężką ((o c. wł. 2,1), Siporządzonąwedług metody E. A. 'Oorogani.ewskiej, J. E. Szienfinkiela i W. P. Griczuka (11952). Wy- dobyty przy pomocy tej metody mater-iałorganiczny.;poddaw:ą.ny był ma- ceracji ,bezw9dnymkwasem azotowym z powodu dużego uwęglemja mi.- bQlspo!I' (rpalttrz M. RiO!g,a~ska, 19'56).

. N'owe oraz wa'żne Stratygll'aficznie sP<:l'romorfy ozna'czono ' 'i opisano

według, morlologkznej systematYi){iR. lPotOln1e (1'95'6, .19'58); natomiast

terminologię ipl'zyjęto wg,J. Dyakowskiej (1,9'59~"

A:b.teturma.

'Turma Subtur;ma lniraturma

OPIS

s

^{po rH e s H. P'OI} t. 18093 T r il e t e sR e i n s ch l8ęl

: Az on o.t ri l et e s L u b. 1935 An c b ra ti illolV. inl.

I'nlfr.aturma Ancotatizostała zaproponq,wa:na dla · trzech~ 'gat!l:Ir~ów'

spotomórtf: ' Tria,1/JCoraespor:~t~s:reticula.tus. ,S ,c h \.l. l z, T: communis S c h·u ł z i " Comutisporites' seęberge'rJ,s'is. S,o 11,'!1:1z: charaktery~ująeY'ch się' zarysemtr6jkątnym , z.' więrzchoHqpn~: W:, kSJ:tlil.łc~e kot\Y:ie.y,~:· O;' P:07 wierzchni ,gładkiej lu1J urzeźJbionej. Spoll'y te wyróżriiają,.s~~ 'Q"Obrz:e ::r.a:z,,:,

1009

wioniętą ekteksYlną; szczególnie u rodzaju C. seebergensis,' gdzie oibser- wuje się rodzaj powłOoki Ootaczającej sporę. MOożliwość prześledzenia k~

lejnych etapów ro.zwo.ju ekteksyny u wymieni,onych gatuIlIków skłania

do. włączenia tych form do. wspólnej grupy.

Genus T r i a n c o r a e s p o r i t e s S c oh lU l z 1962 Triancoraesporites reticulatus :S 'c h u l Z

(tabL I, fig, 1, S)

1962 Triancoraesporites reticutatus S c h u l z; E. Schul'Z, s. 311, tabl II, fig. 12, 13.

Q pi 8: wiellrość okazu od 30+40 J.L. Syora o zarysie trójkątnym;

z trójp'l'omiennym znaikiem' tetradyeznym. Sciallly boczne spo.ry wklęsłe, wierz·choł1ki trójkąta ścięte, kształtem przypominają kotwicę. Sciany spo- ry dwuwarstwowe ze ,słabo wyod~ibniającą się zewnętrzną wa:rstwą -

ekteksyną. Rzeźba powierzclhm.i spor przypomina nieregularną, płaską

i deHkatną siatkę.

Wy s tę pOi w a,!l1' i e: Sporomorla znalezi,oll'1a w wanstwach wieli- chowSikiCh w wiercenia,ch: Wielioho.wo I, Międzychód i Z!bąszyneik.

'O z n a 'c z e n 'i: e i d ,a n e s t 1" a t y g ra f ic z ne: SpQIJ:otm()['fa iden-

tyc~na morlolo.gicznie ze sporami T. reticulatus Schulz z górnego. rety- ku Niemiec.

Triancorae$porites cOmmunis S c h u l Z (tabl. II fig. 2, 4)

1961 'wattztspora ancorae :a. ^{e i} n h.; P. iReinha·rdt, s. 'lIOS, tabl. !l, fig. 14.·

196.2 Triancoraesporites communis S c h u l z; E. Schulz. s. 3U, tab!. II, fig. a, 15.

Q p i s: Wielkość 29+36 JL. Sporomo.ria mo.rfo.logicznie bardzo podob- na do. T. reticulatus. Różni się od WY'żejopllsalIlej fo.nny wyraźnie zary..;.

sowującą się ektelksyną, która niekiedy na wierzchołikach trójkąta d{)-

syć silnie odstaje ,tWOł"ząc wydłużone iI''O'gi. !Powierzch'ITia ,eksyny .gł,adka.

W y s t ę P ⁽⁾ⁱ w a n i e: SpOiromorla znaleziorna w warstwach wieli- cho'wSkich w profilu Wielichowo . l, II, Międzychód IZbąszynek.

O z n a c z e n i e i d a n e S' t r a g r a f i c ^Z ID. e: Sporomocla: :podo.bna do folJ.'lll1'Y Waltzispora a7licOroe R e i n Ib.. z !Osadów górn!ego retylkiw N:ie- mlle^tc (Seebemg lk. !Gotha) Oll1az dlOl foil.'!lll Triancoraesporite,s communis S'chulz róWnież z o.s.adów .górnego. retyku Niemiec (o.twór Waddekath 7). Nazwa T. communis 2i00!tała przyjęta dla ogp()lromorl znalezionych przez all1illoo:ikę 1ZglO1d!ndiez mlec:e'llliam!i: kooe!ksu:botanic2lIlIe,go. o praIWiie

pierwszeństwa,ponięwaz' E. Se h u l z wyodrębnił więcej .niż jeden iga- tunek W · rodzaju Triancoraesporites.

Gen~ C o r

n

u t i s P o r i t e s S

te

h u 1 'z 19'6'2 Cornutisporites seebergensis \ S ch u l z

(ta bL I, fig,. 5, 6)

1962 ·Cornutisporttes seebergensis S c h u ,1 z; E. Sc h:u l z, s. 310, tabl. I. fig. 7, 8.

1962 TTllipa:r,tl/.tes .,,:,e.ttcus .o r,ł.; T. Orłowska-Zwolińska·, s. 729.

O P i s: Wielk,ość 36+47 J.L. Spora w zarysie trójkątria, z trójpr,omien- nym makiem tetradycznym, ()i ramio.nach docho.dzących do.' tbr~egu spo~

1010

ry. Charakterystyczną cechą. jest Po.dwójny zarys spory. Wewnętrzny zary,strbjkątny o dasZkowato ściętych wierz,,,ho~kac:h i wklęsłych lub prostych !bokadl. Z€'WlIlętrzny zarys tworzy silnie rozwinięta elk.teksy- na, 'pTzYlPommająca ;po.włokę otaczają'cą sporę. Ekteksyna zrośnięta jest z endeksyną na wi:erz'chołka'ch trójkąta, a silnie odstająca na 'bokach, co spr:awia wrażenie mgó,w zragiętydh do środka. Między wieTzcho~kami trójikąta ekteksyna tworzy po. stronie proiksyma:lnej silni,e wdęte zatoki.

PO'wierzohnia eksyny ,gładka.

W y s t ę P o w a ⁿⁱ i e: Spo!I"omorfa Z11a1eziona w pTofilu Wielichowo I, II, III, IV i w !pro'filu Międzychód.

O z n a ,c ze n i; e j d a n e s t T a t y,g r a fi 'c z n e: Opisywane Spo!I"O- morfy ;morfologicznie idenrtyczne są ze spoll'ami Cornutisporites seeber- gensis S c hl u l z z 'górnego retyku Niemiec ~Seeber.g k. Gotha).

p r z y n a l 'eż ltl ość b o t an i 'c z n a: Na podstawie morfologicznego

podobieństwa orpisywany,ch sporomO'l'f do SpoI' Hemitella horrida R. iB r.

(taibl. I, fi.g. 7) można przyjąć przynależność botankzną do. rodziny Cyatheaceae.

Intfu-atu:rma A p i c u l a t i (B e n n. et K i d st. 1886) R. P Ol t. 19i56 Genus Lo p h o tr i l e t e s N a um. 19:3'7 non R. !Po. t. 19'56

Lophotriletes verrucosus sp. nO,V.

(tabl. II, fig. 11, il!2)

H O lot Y P U ,s: tabl. 1,1, fig. 11.

L o c u B rt Y P ic u S': Wieliehowo I, głęb. 345,7 m, próbka 2, prep. 7.

S t 'l" la t lU m t y p i 'e lU m: iWlru:nsiliwy wrueli'chorwlSlkie l(!l:ila;!! dolny).

D e r i v,a t i o n o m i n i s: nazwa gatunkowa określa powierzchlnię elksyny 8ipory.

Vler,rurca - ibrIolda'Wlkla:.

M a t e ri a: ł: '5 oka'zów.

D i ,a g n o 2l a: iWielkość 42-:-55 !-L. SpoTa o. zarysie trójkąta, O' lboika-ch prostych lub :lekko wypuUdyclh. 'Trójrpromienny znak tetradycz:ny wyso- ko lpodniesiony. Ramiona zmaku dochodzą do 'brzegu spory. Powterzchrnia eksyny poikryta dużymi (około 5 !-L średnicy), okrągłymi Ibrodarwkiami.

Eksyna spocy gruiba.

W y s t ę P o w a n i e: Sporomorla 'Znaleziorna w 'prolfiluWieHchrowOo 1.

'Ind:raturma M u r o r n a ti' IP o t.et

'K

r e m p. 19154 GenlUlS F o v e o s p o r i t e s B Ild m le 19,57

Foveosporites cavernatus sp. nOfV .

. (tabl. H, fig. 13, ;14)

H o lot yp u s: tabl. m, iig. 1:3, 14 ,(w dwóch prze.1m>jaeh optycznyclh).

L oc u S t y p i e UB:: Wielkhowo I, 'głęb. 34!5,O m, próbka 11,.

S t r a t u m t y p i 'c u m: waT,stwy wielichomki.e i mechowólik:ie liasu dolnego.

n. e r i vat i o n o m i n i s: słowo cavernatus - jamkowaty określa powierze'hnię

ek!syny spory.

Materiał: 4 okazy.

BaJCialll~a'. ISlporowo-pyłkorwe w:a:r.s;Vw rwielliclltO'wskkh 1011 D:i a gn o z a: Wielkość 412+51 J1. Spora w zarysie ok:rągłotrój'kątna,

z trójpromiennymmakiem te'tradycznym. Na powierzchni spory po stronie proksymalnej i dystalnej widO'czne głębolkie, rzadko d dość re- gularnie l'02lInieszczone, 'lejkowate jamki. Grubość eksyny ołlroiło 3 J1.

W ys t ę P o w a n i e: sporomorlaspotylkaria rzadko, wystąpiła tylko wprorfilu Międzychód i, Wielichowo I.

Foveosporites polymicroforatus sp. nov.

(tablII, Itig. 15,~6; tab!. III, fig. 19--.021)

H O lot Y P U 5': łaJbl. llI, ifi,g. 19r-21 (W tTzech przekrojach optycznych).

L o c u s t y P i c oU 51: Wie\lichowo 'I, głęb. SlW,7 aD, próbka .2.

S t r a t u ID t y p i c u m: warstwy wieHe'howskie (11118 domy).

D e r i vat i o al o :m li III li \SI: słowo polymiICrO'jOTatu's olm'eŚ'la Tzeźbę eiks!Y7lY ~ry.

M a t eT i ał: 72 okazy.

Diagnoza: Wielkość 36+47J1. Spora (lo zarysie kolistym. Trójpro- mienny znak tetradyczny delikatny, c'zęsto źle widocZ!ny. Eksyna bardzo gruba (do 3+5 .... gr:ubości), :silnde u:rzeŹ'btOlna głębokimi, małymi d barozo licznymi jamlkami zarówno po stronie proksyntalnej, jak i dystalnej spo- ry. Jamiki te mają zarys okrągły lub wydłużoo.y, niekiedy ,zlewają się

ze solbą. Brzeg SpOil'y w wyru'ku gru1bej i mocnO' urzeźbionej eksY'ny głę­

boko ząhkowany.

W y s t ę P o rw a n i e: Spor:romorfa najliczniej spoń;ykarul! w profhlu

Międ:zychóid; występuje również rw profilu WielichoWIO I, 1'I, MechlOwo

iZbąszynek.

Gemrus S e m i T e ^t i s P o ^T i t e s R e i n h a ^T d t 1;001 Semiretisporites gothae R e i n h.

(taJbl. III, fig. 17, !l8; tabl. IV, tig. 22)

Ul61 Semtrettsporites gothae R e 1. n h.; P. ReiJnha,rdt, s. 709, tabl 2, fig. 5, 6.

19&2 Perinotrttetes reticulatuB O. T.; T. Orłowska~'ZwoIińska, IS. 729.

o

^{:p j, S: W'iellkość' całego} olk:azu waha się od 54 do 9'6 fJ.; najezęśdej

spotykana wielkość - 63 J1.Sporomorfa w zarysie trójkątno-okrągła.

T.rójipromienny znak tetradycmy delikatny, o cienkich, słaJbo widocz- nych ramionach, stanowąicycih prawdopodobnie 2/3 lub 1/2 :promi'enia sPOi!'y. Spora złOlżOlnaz ,części centralnej o~az z wyodręlł:miającego 'się

Cienkiego, del~katnego perysporium, które w płaszczyźnie równikowej sprawia wrażenie szerokiej, dośćpotfa'łdowanej wny. Szerokość zony waha się od 1/3 do 1/2 długości promienia spory. 'Po stronie dystalnej, w części centralnej spory, pe.rysporium tworzy rw~aźną siatkę owielo-

kątnych oczlkach, które na dbwodowej części spory stają się mocno WY'- dłużone, a ścianki siatki robią wrażenie dłll'gioh promieni. lProksymalna strona spo!I'y gładka.

'W Y s t ę;p o wa n i e: Znaleziono łącznie 3'9 okazów w <>.sadach Wail'stw Wiel!iiClhowskidh, w !p1'!O:ffiiliu: WielidhlOwo I, H;

nI;

'Mec!howIo, Międ7JyOOód IZbąszynek.

o

z nac z e n i ,e i d a n e s t r a' t yg r a f ie z ne: 'SPOil'y identyczne

są ze spoTami Semiretisporites gothae, znalezionymi przez p~ iReinhaxdta w osadaCh górnego retyku Niemiec.·

1012

Semiretisporites wielichoviensis sp. norV.

(tabl. IV, fig. 23)

H Q lot y P u s: tab!. IV, fIg. 213.

LOCU5 ty·p-iC"us·: 'Wielli'chawo l, ·głęb. 345,7 m, próbka 2.

S t r a t u m t y p ic li m: warstwy wie1khowskie (lias dolny).

D e r i V a ti o ^lt1 o m i n i s: ll1azwa gatUnku poc'hod;zi od nazwy miejscowości Wie- HchoOwo, ,gdzie został znaoleziony hoOlotyp.

D.i a -gn o z a: Wielkooc okazóW od 96 do 142,8 J.I.. Sporomorfa w za- rysie okrągło-trójkątna, z deliikatnym tr6jprornien.istym znalkiem tetra- dyczmym. Ramiona znaku cienkie i słabo widoczne. Spora złowna. z częś­

ci eentraJnej i wyodTębniają,cego się, cienkiego. perysporium. Szerokość

perysporium na orbwOodzie .spo,ry stanowi 1/4 do 1/3 dług.ości promienia spOTy. lPo stronie dystalnej pexysporium tworzy wyraźną sia1Jkęzar6w- 00 na części centralnej spory, jak i na obwrOdowej. OCZika siatki na części

centralniej - wieldkątne o przeciętnej Śl'edin.icy 8 IJ.. Oczka ;siatiki na częś­

ci obwodowej pexysporium większe, zaokrąglone, ułożone w dwóch lub trze-ch rzęda,ch, roł1ią 'WTażerrie plastra miodu;

W y s t ę P o. w a nie:· Znalezi.onOo 9 okazów w .osadach waTstw wieli- chowskich, w profilu Wielich.owo I, II, IV.

Oznaczenie i dane stiratygraficzne: . Sporomanfa pla- nem :budowy przypomina spory Semiretisporites gothae. Różni się od nich następującymi cechami: większymi rozmiaTami ,całeg'o okazu, bar-

~iej okrągłym za:rysem, węższym peTy~poirium na olbwiodzie w .stosun- ku do średnicycentTal:nej części SpoTy, oraz 'bardziej gęstą i zwartą siat-

ką. Różnice te skłoniły autolrokę do wyodxębnienia nowego gatulIlku.

Semiretisporj,tes ornatus ^sp. nOov.

(tabl. V, fig .. 24, 25) H O l Q t y oP U 'SI: tabl. V, fig. 215.

Locus tyj;>icu·s: 'Wieli1:howoO l, głęb. 3405,7 m, pr6bka 2.

S tlI" a t um t y pi c um: wa'l'Sltwy \wielichowskie (lias dolny).

DerivatioO nominis: od łaciń6'kiego słowa oOmatum - ozdobny.

D i a g n o z a: Wielkość całego okazu dd 60 do 85 J.I.. Sporomorla w za- ry<sie okrągła lub OIkrąlgło-tr6jkątna.. Trójprom'ienny ·znaik tetradyczny,

czę,gto szeroko 'Pękający. Ramiom znaku Y krótkie, starnowią IIlajczęś­

ciej 1/2 długości prOomienia spory. W płaszczyźnie Tównillwwej spOO"y

wyodrębnia się część centralną i otaczające ją obwoOdrowe peryaporium.

Widoczne na obw.odzie spory perysporium zwarte, nie pofałdowane i dość wąskie, o szerok.ości od 1/6 do 1/5 d~ugości promienia spory. PoD; .str.onie dystalnej spora pokryta jest siatką o duźych wielokątnych oczkach, od 8,5 do 13,6 JoL średnicy. ·ŚCia:pk;i ·siatki o ,grubości 2+3,4 IJ.. Siatka ta. prze- chodzi również na stronę proksym'allną 5Vory, gdzie . tworzy jeden 'l"Ząd zamkniętych ocze!k na Ibrzegu. spo~y. Dodatkowym elementem Tze~by są

owalne otworki, około 2,5 IJ. długości, skupiające się przy ściaJIlka~h siat-

~i ocraz drobne ·otworki na ściankach si,atki. lP.onadtoipo· stronie proolksy-' malnej widoc'ZJn:a mocno ziarnista st.ruktura spory.

W y s t ę IP .o W a! n i e: Znaleziono łącznie 8 okazów w osadaCh warstw wielichowskich, w profilach: Wielichowo I,

n,

ITI, Międzychód ..