ZBEGNIElW FAJKLEWICZ
Wyniki interpretacji anomalii sily
ci~zkosci illpoludniomej czesci Walu Pomorskiego
TRESC: Wsttjp - Opls anomalli grawimetrycznej - Uzasad.ni~ 1Pl'ZYl'ltegp BPotIobu Interpretacj! - Teo.r!. Interpretacji p<zy utyc!u grall!ent6w pionowycb - Opia anomali! gred1entu pi.onowego w zwl4zlru ze zdjo:ciem l1'~wimetryCZD.Ym - D,'sko-
"IIa' - Llte.ratura eytowana.
WS~
Obraz grawjmetrycmy poludoiowej
CZll8ci
Walu Pomorskiego jest trudny do OIPis~ i interpr.C'ji. Wynika to z faktu, Ze obejmu,je on 8to- sunkQwo meduty, jail: na zdjllcie p6tregionaln.e, obszar. oraz e braku da- nyoh co do przebiegu izo1in1i lIlaterenach. S¥iednioh w chwili iIIlterpre- tacji tego tematu.J aJro podklad do ponlZszego opracowania posluZylo zdj'lcie grawi- metryczn.e, wykonane w roku 1954 przez gruPIl mgra iIIlz. Reczka (fig. 1).
kt6re jest wlwmoscill Instytutu Geologj.cznego w Warszaw!e
OPIS ANOMAUI GRA WIMETRYCZNE.J
Ano~ grawimetrycma, obejmujllca obsz!lr Interpretowany, jest SUl11I\ pola regionalne,go i lokalnego. W pierwszym przyblli:eniu odpe-
wiada~ ona .moZe cialu zabunzajllcemu, kt6re ma ksztalt antykliny.06 tej antykiiny ma przebieg NW~SE. Na zachodnim brzegu zdjllci.a poni.i~y Szwecjll (na fig. 1 ~ Sz) na p6lnocy i Witankowem (W) na poru,dniu zaznacza sill ona najlepiej w izolinii 15 mgal. Tworzy ona .tutaj charak- terystyczne rozdwojenie, kt6re moze odpowiadac ondulacjom osi pO'-
pmec~j Walu: Mimo spadku wartosci anomalii w kienmlqJ . SE, co swiadczy 0 lZanUll"Zaniu. sill osi w tym kierunlru, Sl.edzic Ii:loZe~ nadal to rozdwojenie na iwliniach 14 mgal, 13 mgal 1 12 mgal. Na podstawie tych izolinii wydzielic mQma grzhiet lP6lnocny przebiE!lg/lj IlCY poniZej Szwecji, ktOry pomilldzy Plytnicll i Sk6rkll skrll'Ca w kierun.ku NE, ale juz na p6lnoc od Grabowna Zl),OWU biegillie w kierunku SE. Kienmek grzbjetu poludniowego jest stale NW-SE.
oKn
... f\,. " ...
{ O;! '
""6 ~,
Fig,l
Anomoli6 graw-"cma potudn!owej CZ<I'icI WiHu Pomorskiego (w m!liealadh - redukeja Bouguera)
NOZ1D1I S -/otony Sk6!ka, mie;scowolci: w pobllZu So. -Krajenkl, &zwecj., W -B _ Badeez, Kn - Ba -Kujan, L -Wltankowo, Wk -BI.a1a 061'<1, G -Llszkowo, L -Wyrzysk, Grelbowno,. I:iobtenie., P -Z - Zlot6w, J - J.strowie. Zt -Pila, punk! K -P' -poIotony w Krajen.ka, ptytnlca, R -Kt -pobll%u punkt 1'0-Radzlcz, Zlotowa
!
I I ..
ANOMlIi!iIA SR.Y CDlZKOSCJ; W RI. O'LP;SCI WALUPOMOIISKlEGO 453
Stwierdzic r6Wniez naleZY, ze oba ~biety, p6h1oooy i poludni«>wy;
nie mogll :wysuwowac zbyi glllbol<o, a to ze w~u na bardro szytkie zanurzanie sill osi Walu. Przy,puszczamie zbudowane SIl one z utworOw jury.
Slorzydlo porooClllo"'Zachodnie tej antykliny zapada :zupeb:rle lagod- nie,.ZW!laszcza w cu:sci poludniowej,o czym Swiadczy du:i:y
odsUW
po-. milldzy ·izoliniami 10 mgal i 5mgal. Skrzydlo poludniowo-zachodnie
zapada w .porownaniu ze skrzydlem p6lnocno-w:schodnim stosunkow:o Btromo.
UZASADN1ENIE PRZYJ.F;TEOO SPOSOBU l!NTERPRI!lTACJI
POBZukiwania iIlaftowe koncentrujll sill !!la badaniu' wa.rstw osado- wych, wysl:llPujllcych w gornej czo::Sci skorupy ziemskiej, dost.:pnej dla wierceti sredniej gll;:bok08ci. Perspekty:wy znalezienia ropy i gazu dajll kopuly, ,bardzo lligodne an'tykllny czy teZ skrzydla wisZllOO uskok6w, zb\ldowane z tych utworow. Formy te ze wzgllldu na swoj ksztalt, j,ak r6wnieZ na sla,be . zr6Znicowanie poszczeg6lnych kompleksbw . pod
wzglf:-
4em gl;:et08ci daj'l bardro ni~ anomalie grawimetryCll.l!le,. te zaS :z uwagi na anomalie regionalne, wywolane przez 1P0dloze krystaliczne, jak rowniez przez lezllce bezposred.nio na rum Bkaly o.sa<iow.e; S'l trudne do wykrycia. z.e wzg.U:du na nalt1adanle sil;: na siebie pola regionalnego i pola loka1nego, to ostatnie u!ega, Jtak sim'emu ZIlieIksztaiceniu, ze jego przyczynl;: ,trudno jest niekiedy przypisae jakiej~ dkre.slone:j fol"lIrle tek:- tonicznej. Z tego:teZ powodu trzeba ail;: starac 0 wy~btUanie anomalii lokalnych od regiol!lBlnych. Moma do tego celu u:i:ywac r6tnych metod, spoSir6d kt6rych najbardziej odpowiedni wydaje mi sill sposllb poI.egajllCY na uZyciu drugiej poohodnej potencjalu. Uzywajllc bowiem tego sposo- bu mozemy wyeliminowac .:Wplyw ozynnika subiektywnego; ktory wy- stllPUje przy st()B()waniu innych me'tod wyodrllbniania anomalii.
Krzywa .
og
& sUnie l'eaguje iIla masy zabur.zajllce . . . ' , 0 . niewielkiclJ.ro~
. miarallh i polozone niezbyt glo:\loko. Jej przebi.eg pozwala dokladoniej lokalizowac ciala anomalne i odznacza si~ duq Wy'razistoSclll w porow- naniu z krzywll anomalii A g. Totez w grawimetrycznej prakltyce POSiZIi-]tiwawczej <tlalezaloby poSwillcic wiIlcej uwagi tej noWQczeSnej mato- dz.ie interpre<tacji.
Jak widac z podan.ego w po,pciednim !YX'ldzjajJe kI:~ opisu ano- :ri:talii, moms bylo pnypuszczac istnieni.e drugo=:dnyob. ondlila.cji osi Walu Poonorskiego na rozpatrywanym Odcinku. BllZsZe 7Jbarlanie tego zagadnienia !!la podataW;ie miipy grawimetrycmej jest niemozliwe
ze
wzgl~u na wplyw p.ola regionalnego. Be~redni.a interpretacja 'krzy-
ZBIGmEW FAJX:IJEWI!CZ.
wych t:. g nie dalaby tutaJ pozlt(lanego rezu,Itatu z uwagl. na to, W prz.ed- Stawiajl\ one przede wszystkim wplywglE:boko spoczywajllCYch utwo- r6w osadowyc'h i krystallcznego podioza. Dlatego teZ w celu wykirycia mniej glE:bokich struktur i 7J.okaJizowania przypl1swza1nyoh orulnlacji osi ~mego Walu zastOSDwJilem metod~ gradient6w pionowych (13,. 11)*.
Metoda ta cieBQ:y siE: duZy'!ll PQwodzeniem w Zwillzku Radziecklril. (13, 2), a takZe w. okrajach zachodnich (4, 3, 11, I, 5, 12,,9), gdzie oIbliczeni.a pro- wadzone AA na maszytl,ac'h, co, :1'Ilacznie skraca czas pracy. Wadl\ tej me- tody jest wla.snie to, ze pochlania ona wiellkll id.oBC pracy, zwillZan.ej z koniecznymi operacjami matematycznymi.
TEORIA INTERPRETACJI PRZY t!2Ycru GRlADIENTOW PIONOWYcH
Z teorii zagadnieii brzegoWych (13) mane jest dobne tz'W. zew-
n~trz.ne. zagadnienie NewDllJllla, 1CtI6re jest drugim g.t6wnym zagadnie-
niem w tym zakresie. .
JeZeli na plas:zczyZnie znana j.est ~ pochodnej pionowej, to potencjal w przes1>rz.eni zewn~t1'Zllej wyraZa sill wzortem:
- k
1
II
gdexR .V =
+
2" -(RB+Z'),I. (1)o 0
gdzie Z jest to wysokosc punktu, dla kJt6rego obliczamy sil<: cillzk06ci, R ~ odlegl06c. mi~y jej rzutem ca plasrI:CZyztlll i elementem plaszczy-
~y, g ~ warto.§c przyt!pieszenia sily ci~Zko.§ct w danym punkcie.
I'rzez r6Zni~wanie i odpowiednie przejScie od warto.§ci nieslrofl-.
czeme malychdo rowc skoflczonych, otrzymujemy na obliczenie ga- dientl.! pionowegl;l wz6:r:
iJg
=...!.-K[go- ,Eg(R)]
oz '" .. '
2gdzie K j,e8t to wspolczyllllik, ktfu-y r6wtta
si~
lO:'R, R - odpowiedni proiniefl paletlkl, go - warto§C siiy ciE:Zkll6cl w d)unkcie, w kt6rym Qbli-. iJg " .
czamy
T '
Woz.Or (2) sluZy do obliczania
oz og
21 anomalii dwu"'"""';ar.r'--- ..
owej·, za j.akl\ wprzyblli:eniu moma uWaZa.c r6wnl.ez anoma4i~ Warn Pomorskiego.Lezy'~ u podstaw koilstrukcji paJetki (di,agramu)., pozwalajlplgo na graficzrici"imalityczru! 'OblicZanie gradieiifu pionowego .
. J i\" ',. . .
ANOMALlA Sn,Y cu;ZKOSCI W PD ez>;$CI WAl.U POMOBSKJl!lGO 4li5
Na lIg. 2 podana jest paletka, kt6rll slroDstruowalem do oIbliczen.
przy interpretacji tego tematu. Sp0s6b jej kooistrUkcji i. poslugiwania ~ nill podany jest w pracach Evjena (4), Weselowa (13) i Haalcka (9) '.
OPIS ANOMALn GRADlENTU PIONOWEGO W ZWI1\ZKU ZE m.rF;C1EM GRA WllIIETRYOZNYM
Na podstawie 270 punkt6w, dla ktorych wramach zdjllcia grawi- metrycznego poludniowej eZll~ Walu Pomorskiego Dbliczone zostaly wanosci
t,
wykreslooo izolinie.Og6lny obraz,
:ti:tQry
przedstawia mapa gradientu pionowego, znacz- nie odbiega od obrazu zdj~agrawimetrycz.negD (fig. 3). Dzi~ki duzej"czuloSci". gradien.tu W u · na masy l.e:i:!Ice stosunkowo plytko (do 1,5 km)
mOZnastwierdZi~ co nast!:puje': .antyklinalna na og61 forma Walu, przed- stawiona na zdj«loCiu grawimet.rycznym, rozpada sill w obrazie gradiem- towym na cztery masywy, oddzlelone od siebie gl~boklmi ohniieniami.
Piel1Wsze z nich przebiega wzdluZ .przypuszczalnej os! Walu i re- prezentowane jest przez wartoScI ujemne zawsrte pomilldzy izoliniami zerowymi. Najwi'lkazll SlZerokosc i. gl~bokosc ma ono w psrtU zacb.od- niej ponize;i linii Szwecja-~lytnica (Sz-P' na fig. 1). W ki,erunku polud- niowo-wschodnim obniienie to znacznie sill ZWIlZa, by. mow sill rozsZe-
rzy~ i osiqgnll~ duZlI gl'lbokoSC w okolicy wiercenia w Sk6rce. Od SI«>r- ki biegnie 000 lukiem Ila p6lnDCny wachiid.
Drugie obni:i:enie zaznacza sill rawniez pasem wartoScI ujemnych.
Biegnie od Pily przez SkOrkll w kierunku obszaru poroZonego na zach6d 00 Krajenki.
Pierwszego z nich moZna sill bylo 5podzie~ rz; cbarakterys'tycz- nego .pnebiegu izolinii sily cillZkoSci ilomi'ldzy SZWecjll a Witankowem.
iJQ .
• Obliczenla warloW! - Pl"ZY uiyclu paletkl podaDej na fig. 2 prowadzi iJz
sl<: w sposOb nas1"lPui~CY. iJ Na mapie anomalll grawlmetrycznych w punkcle, dla
kt6rego chcemy obliC%Yc
.!!..
przykladamy kodelt paletlti (zazwyczaj w pUl>kcle, . iJzw kt6rym pomleNona zostda wartcmC g oznaczona we WZOl"7Je (2) jako go ). ooc%ytu-
jemy warto&e BD oraz wartoki II(R) W miejscach plonowycb kresek paletki. Mailll:
odczytslUl wartoot B. oraz wartoki g(R) przy utyclu wzoru (2) obll ... my·
!!!...
w danym punkcle. 8z.
Ostatnl promie6. peletkl ma dlug06C 16 do 20 Jr:m: st~ wnlosek, Ze Q w~
~ iJz W pewnym puni<cle d.ecyduje nie tylko warto6t 11 W tym puDlreie, ale Wilt'- to6cl wszystklch pun1<t6w grawlmetrycznycb. znajd1.\lllcy~h me w tym promienlu.
~
~ J .D8~ . 2J.BS 1.10~
0JJ3 .1 D.51~
I
~ 0,21 1 018~ 0.11
Fii.2 Paletka do obli- cze6. gradlentu piano_o r; mapy grawknebyczne,j
~
'6
,p.
·Sf} ¥p /
, /
o . 3 . 6
.
9km ,oZ
tZr 11
o
,~
'"
~ , - "'4
...,;;:: - -c!>
. FIg. 3
Anomalia IIradientu plonowego slly cl<:tkotcl w poludnlowej ClZiQ6cl Walu Pomoroklello ObjaBn!enla !iter - jak w fig. 1
Llnlaml Pl'%eryw~ oUla""one &11 Unl. protlMw.
ANOMAiLIA SILY cIF;2lKoSCI W PD OZ&ScI WAl.U POM0RSIKJEG0457
o
istnieniu drugiego obniilenia swiadczyc moze r6w.niei: odpowi.edni uklad izoJinij,. W o.kolilcy Plty prremawia za nim dI:ara.la1lerystyczne wy- gU:c.ie i:zolinii A g (fig. 1), tuZ nad nim polozony uklad izOOnii 12 mgal i 13 mgal oraz uklad i:zolinii w obszarze na zach6d od KtajenkLSkro:yzowanie tyc'h dw6cll kierunk6w, przypadajl\(:e w okoUcy Sk6rki, uwidocznia si«: w grupie pWlkt6w gtawimetrycznyeh,
me
majll- eych warto§ci, ~re by zdecydowanie pasowaly do przehiegajllCYch przez ten teren izolmii.E-mgBI 24 16 ~
20 14 I
·/8 12 I
JP IQ I
8 :
PrtJfiI A -S-K,-Z,
Z,
I I
4 I
QL-~~~~~--t---~~~~~
. .
" .. . . . . . . . . . . . . . . .
';j
20U
. '.
'.~,.'-< '. . ...
~. '~"" .'. ' .;~~----~;'-~--- - --- =
3110 H
- - - - - -
E-mgoJ 20 14 P
18 If! , 12 10 o..,_~
. 8 8 I
4 '
Profil P-S-K-Z
Z
OL-~~~~~~~---~~~---
Or-~~~.~.~.~.~.~.~ .. ~~.~.~.~.~.~.~.~~~~~
1110 20U 300 H
.
,. . .
.. .,
r.-"7I/
~ ~2 I;jij::ttj FIg. ,
.
'. .. . . . . . . .
PrzyiblitoDe ksztalt,y gnbiet6w: p6/nocoego i poludniowego Walu Po- morsldego
Lel1et1da: 1 ~rz>ed I trZeclor.x:d; 2 dQaier; 3 11 ....
Llnle proID6w - abacz fig. 3
VtD4ga: na ru;lnym proft;,u zamlaort P-S-K-Z wlono bile P;S-Kt-Z.
ZBIGNlEW FAJKLEWICZ
Na fig. 4 przedstawiony j,est profi1 Pila-Sk6l1ka-Knjenka-ZlotOw {P-8-K,-Z,)J. W profilu tyro SI! podane: 'kirzywa l!. g zmiany sily cl<:zkosci, krzywa gradientupionowego i p,rzekr6j ~ologiczny skohstruowany na podstawie wiercefl. Widac zen, Ze krzywa gradi.entu pionowego niewiele si<: r6:i:iliod ksztaltu granicy pomi<:dzy utworami
liaSu
i trzeciorz<:du." Nie spodziewaliSmy si<: tsk wie1kiej zgodnoSci pOmi<:dzY ksztaltem
krzywej gradien.tu pionowego a graniCll stratygrafic~II, b<:dllclI zarazem granicII IItologicznll. Gdybysm,y pozostali przy interpretacji krzywej l!. g, nie otrzymaUbyamy takich wynlk6w. Krzywa l!. g zwi.!IZIIna jest w tyro pn,ypadku z warstwami osadowymi, lezllCymi wprOst na podIloZu, i z sa- my m podloielIl krystalicznym. " ' "
Krzywa gradientu pi.onowego, potwienizona w nast<:pstwie przez wiercenia, podaje rzeczywisty ksztalt Walu Pomorskiego w <tyro profilu.
Widac z niel, ze Wal Die ma jednolitej postacl aintyklinaID.ej, ale
Ze
w miej.scu przypuszczalnego maksimum antykliny istnieje obniZenie, dzie1l1ce go na dwie w przyblizeniu antyklinalne, kopulaate formy."
Nawillzujllc do powyiszego, jak !'6wnie:i: do opisu anomalii grawi- metrycznej w rozd.zi81e pierwszym, atwierdzic naleiy. ze forma antykli-"
nalna Walu, jaka by wynikala z rozldadu .izoli.nii l!. g, Die zamacza siI:
w struktu.rie serii utwor6w, lezlICyclt na gl~ok.oSci mniejszej niZ lODO- 2000 m.
Prace sejsmiczne przeprowadzone w profilu Pila-skOrka-Krajenka- "
ZIot6w (p-8-K,-Z,) wY'kazaly istnienie formy ll11Ityklinalnej na odclnku S-K,-Z, z maksimum w K, (por. fig. 1). Form<: b: (grzbiet p6l:nocny Waru)
zaczt:to bI<:dnie uwai:ac za kulminacj<: antyklinorium pomorskiego. Na tej podstawie mOrio si<: 0 przesunl<:eiu osi sejsmii:znej Walu wzgl<:dem jego osi grawimetrycznej przyjmujllc oS sejsmicmll za oS Walu Pomor- skiego. Ksztabt
~ej ~g
pomit:dzy S i Z,' starm:e wiercenia w Sk6r-"z "
ce i ZlotoWie oraz niedawno ukonczone wiercenia w Krajence potwier- dzajll, Ze oS grzbietu p6lnocnego znajduje si<: pOmi<:dzy Knjenkll a SMrk!\.
Z odcinka krzywej gradientu pionowego pomi<:dzy Sk6rk!\ a Pili\, mOZemy wnioskowac 0 siinym zerodowaniu tej p~ii lub obniZeniu tego samego rodzaju, jak nawiercone w Sk6rce. N a fig. 1 zamieszczony jest takze profil przeprowadtrony z punktu A, lezl!.Cego na zach.6d od Pity, przez okolice Sk6rki i - podobnie jak poprzedni":"" przez K, i Z,. Ma on za :lJ8,danie przoedstawic przybli:i:ony ksztaU grzbletu poludniowego .
• Symbol K omacza" skr<it nazwy miejBCowo6cl Kra,...,ka, natomi ... ~ K, .Jest
punktem polDtonym w pd)1iZu te.I mlejaeowc6ci, do !d6reso zostal doprowadzDDy' profil _811 . To
.""'0
d:otyczy symbol! Z I Z,.8%
-5
.• 6
oss.
~.. ~ ~~J<n
~1 02
.-8
FIll. 5
01
tZ,
,
Mapa powierzchni liasu poludniowej tacJi grawlmetryezne:j ~ci Walu Pomonkieco utLYskana na podstawie Interpre-i wierceil Leg.nd": denlwebicl'l powierzchni 11 .. 811 l-pozyt:rwne, 2;-negatywne
I ~
0<
I
~~
~ ~
~ ~
! 8
i
460
. DYSKUSJA
J ak: widal: z powy:i:szego, rozldad izolinti gradientu pionowego zwillZany jest sciSle z tektonikl! Walu Pomorskiego. Na pod:stawie tego rozkladu oraz wierceii wykonana zostala mapa geologk.z:na (£ig. 5), kt6.- ra znacznie r6Zn.i sill od mapy geologicznej, wykreSlonej na podstawie wierceii, kt6re byly wykonane do koiica marca 1956 r.
Charakterystyczne dla il:.ej nowej mapy B4 opisane po.przednio ob- niZenia. Za istnieniem pierwszego 7J nich (obniZenia w strefie osiowej Warn) swiadezy rozldad izo.linii gradientu pionowego,profil P-K,-Z, oraz profu zacz,ynajl!CY I>U: w punkcde A i 'biegn~y dalej prnez II:e same miejsCQwoSci co poprzedni (fig. 4). Moma rowniez przYPUMlCzac,
z.e
pro-E -mg.1
"
ID
. "
IDIDII
. "'"
H
....
,... .
jt..::-j2
--
E -mgal 20
I!IJ 15 "
.. -'<>'-: ..
10 1
..
's"b6 : :
,. :
c
OL-~~---r-.~~~~
Or-~.~.~.~.~.~.~.~.~.~.~.~.~.~.~r- lOO
iJIJII
. . . . . .
;;~~~~~s.~ <. :~~~~~<.'.':-:
~-:-
=- =.-
=-=-'.:.~:-=--=-~... .:.: .'
Fig. 6
PrzybJ.iZoJ>e ksztalty Wahl PolIlOl"S!r.iego
Profi.\e: !ME, przechodzllcy IPrzez okollce mlejscowOlllci Ply1nlca i Badecz BooC, prze- chod:lll!cy przez oIIrollce miejsoowOlllci SzweOja I WitankoW'O
Legenda: I czwartorDjli i trzecio~; 2 lias
fil B-C (fig. 6) zwillZany jest z taki! saml! tektonikl!. Nie zostal on potwie<r- dzony pruz zadne wiercenie, stoSUIilki geologiczne SI! na ni'm zaznaczo- ne linil! przerywanl!. Na OIbszarze wykraczajl!cym poza obrllb zdjllcia, w .rejonie Czaplinka podoboo obniz.enie zostalo uehwy~ przez wier- cenia w profilu po.przecznym do o~ Warn.
Drugie obilliZenie, cil!gnl!oce sill od Pily przez Sk6rkil w obBzar polo- zony na zach6d od l{rajenki, wynika jedynie z in1;erpretacji gradien1lo-
ANOMALIA SILY CIP;ZKOSCI W I'D OZF;SCI WALU POMORSKIEGO 461
wej, kt6rll iJustruje
prom
D-E (fig. 6). SItosunki g:eorog;C2lDIe, jakow
~dzone wierceniami, ~ ,tu zamaczone liniq, przerywanq,. 0 takiej budowie iiwiadczyc maze ~ciowo wie.rcenie w Sl<brce, klt6re przepro- wadzone zostalo przy. ~Zowaniu Obu tych obniZen. .
Ci.eIrawy ;bar'dzo jest obszar wart06ci ujemnych kolo miejscowoiici Piytuica (P'). przypada on w samym 8rodku !army kopulastej i moze odpowiadac wt6rnemu wgl~ieniu (obniZeniu). W .ten wlaBnie spos6b zostal on <T.8.znaczony na mapie geologicmej. Nie jesb jednak wyhlczone, ze jest on zwiq,zany z n.;.edojxzalym wy.sadem solnym.
Powracajq,c ~ jeszcze do rozldadu izoIinii zdj~a grawimetrycz:"
. nego (fig. 1) stwierdzamy, Ze rozklad ;ten jest W znacznym stopniu 2lWill- zany z podlozem. Bye moze, ze pod tq, ez«:Sciq, Warn Pomorskiego tworzy ono wypi~nie ksztaltu Z'hliZonego do formy antyk1linalnej. GOyby na tyro ohszarze bylo przeprowadzone ciloeby jedno glll;bokie wiercenie, ktOreby . doszlo do INystaliniku, moZna by na podstawie interpretacji grawiometrycznej uzyskae dane dotyczq,ce jego ikBztaltu:
Katedm Geof/>!JIl<i Geologic;mej Akademi! G6rn1ezo-H"niicze;
KTakOw, mai 1956 T.
LITERATURA CYTOWANA
1. ACKERMAN H. A, &: DIX C .. H. The 1i.rst; verli.cal deri'Vatlve at gravity. - Geopb,yslcs, vol. XX, no. 1. 19!111.
2. BALA W ADZE B. K. K voprosu 0 yycislen.U vertikalnogo gradlenta sHy tjaZe- sti. - Izv. Akad. Nauk SSRR, ser. geoflz. no. 5. 1965.
3,' ELKlNB THOMAS A. The seccod derivative meIi>od Cif. gravity illIIerpreta.tion.- Geophyaics, vol. XVI, no. 1. 1961.
4. EVJEN H. M. The place of the vertical gnmlem in gravitational Inte.qlre- tatlon. - Ibidem, vol. I, no. 1. 1936.
5. FACSINAY L. A gravimeter meresek kOl'BZerti erte_nek mod"""re!. - Geoflz • .KozI. no. 1-11 .. 1953.
6, GRANT F. S. Tbree-dimenslonal interpretation of gravitational anomalieoi. - Geophysics, vol. XVII, no. 2. 1962.
7. GRANT F. S, Three-dlmeosional in\erpretatil>n oIf gravitatil>nal anomalies Part lI. - Ibidem, vol. XV1I, lW. 4. 196i2.
8. GRIFFIN W. R. Residual gra'Vity in theory and practice. - Ibidem, voL XlV, no.!. 1918 ..
9, HAAlJCK H. Einilie kritlscbe BemerJrun.gen zur Frage der Anal:y.. gravime- trlscoor Stllrungsfelder, - Garlands Beltr. z. Geoph, Leipzig 1954.
46lI ZBIGNIEW FAJKLEWICZ
10. OLCZAK T. Pomiary wag<j skn:<en I problem wyznaezanla ~c'h poc.hod- nych normalnych zewn<:trznego potencjaru sily cl<:ZJ<oolci (The mea.uremenls with the EOtv6s torsion I>alancehand the problem of determining tile higher normal derivatives of the external gravity poten~aI). - BluJ, P. I. G. (BulL
Inst. GeoI. iPo!.), ser. geof. 405, nr 3. Warszawa 1948.
11. ROSENBAOH O. A contribution to the computation a! tib.e ~ deriva- tive" tram gravity data. - Geophysics, vo!. .XVIII, no. 4. 1953. . 12. TSORI CHU. A study of the anomalies In the vertlca.! gradient of gravity wltIJ
the aid of the BesseI-Fourler series. - Proe. JOjp. Aead. Se!. vo!. XXX, no. 6.
1954.
13. VESELOV K. E. Prlmenenie vtoroj verUkalnoj prolzvodnoj potencjala' siIy tjatesti pri geologieeskoj s'emke. - Prlkl. ·Geof. vyp. 11. GostoptechlZdat 1954.
CONSPECTUS
3BurHEB <l>AI1.HUIElBHQ
PE3YJIbTAThI HHTEPlIPETAI(HH AHOMAJIHH CHJIbI TJllKECTH B IOlKHOR qAC'n!: DOMOPCKOrO BAJIA
(Pe3IDMC)
B "",It "'""The II"HbI peayJIbT8Irbl ""repillJ>eT_ _"""'J'II~ ""eIMlIH
1pHC. 1 " non"",,,,,,, TeIOOTe), njJOBeJlElll"olI .c 'I"JlbIO H,,,,,reA'(,,,aIlHJI .... IITOHHIOH I1oMop- eJCooo .BaJIa. 3,l\ecb IlPHIM"H"".I''' _ mopoll. ·OOP.HHaJIbJOoll ~i!
"""""I/J\IQ-
.JIa CHJIbI 'l'ffifOE!CTH.
Ha OOIilOB8!HHIH IBbI1J.HICJIffilHbJX ;3oHa"iIBBiHti: 13ep11HiKlaJlbHhIX l"p~eHTOB W;lf: IIO l1Pa-
""""""PlP>OOIIOlI ""pore 6b1JI13 "bI<IepqeHbY 1IlOOJI"""" rpa,!llrellTa (.pIIIC. 3). B .... pmue
Ii~BmreMOa srolt mpT01t OOH8Ip)1'JKHBalOTC.f.I 3HWq:H"1'.eJIbHbIe O'ltEtJIOfIemis: or rd?Q,-
·'B ... plIqec.I«>lI KapmHbI. 06lI1W' _JI'JHllIJIbIWI cpap..a BaJI., Ilpe)\lC"mBJIeHIlaH Ha
<'pam""""P""""""lI c"e .... e pama)\Q«ro" na _bllpe Maoo!IID8, OO\IleJIeHJHbIe MeOKiIY 00-
·roll ;rJIYI5<m!moH lIOHHlKe_H.
t!leQmoe ". IIlIIIX o:JiP06erneT 'BJ\OIIb "P'WJIOIIa!I1lelMJoll OCH """'" (NW -SE). Em lfJI- .lilOCT:pHpyIOr ~'OOJIb'f:l:&re 3IHQqeJUUl, 33rK1JIlO11eHHb1e. fJ4~ .aYJIeBhUdiH :B3OJlIHHlHJJlMH.
B>oopoe ~e 1'OOIIIe " " " " " " ' " 01i0Jl000ll O'l'lP"',''leJIbHblX
''''''''''''''''It.
0""·npo6eraeT OT P "epea S 'B paJroa, p!IICIIJOJlXJQlreHIlbIlI K 00IIa.I\Y o:r !K. 3m )lOO BalIlpa-
"n""""
oop<lOORalOO"O" " aK]lyre 6 y _ " S.Ha ~e Ni> 4 IIpetIlc"l'mlJleH nJlolllPHi!b P-S-Kl-z", B iI<OTOpOM: oonocT""""""Y:
ltp6BM .ig n _ J I CHJIbI mmecm, ""'"""" IB€f!l'l\HK8JIbIroI"O 1'P"tA'1<"rm IH """""""", . nOJI;y"lleHJOaJI "'" """"""RHH 6ypellllHit.
MbI , , _ , .qro iRpI'II9!IJI I>E!Ip'l'UlIKlIbIIOfO ~II"NI HeMlIIOro <Jl\JlJlII'J;II"OOJI <Yr Ij:><)p-
· .. bI l'jl<l/IIRI\bI """W' JlleIi.aooM " "'J>eT.H<mbI"" ~.
Ha OCElOlBamlH CtRa3aHlHDI'O U£ymHoO ~aTbJ '1ll'n:> BaT! HIe rn:~eT
·O)lIIDJlOII!!I()lI aH'J.\lIlUJlIl"""bJOoll IjJQpMhl, HO om> cytI\""""'Y<"l" B MOOTe "P'WJO""""""'"
'!M3IRJCHMYMa 3IH'l'IBIKJIHHaJIH 1IOBI8Ilft6BHe, 'pm3.r~.JIJm.o.II{OO ero 'Ha t,lPe B!lI"mIKJIHIHaJIbHbIe
~ cjxJpMbI. ilpoopwn. A-S-Kl-Zl B1MeeT I\'ElJIbIO IIl'jle.llCT&Il _6JII!-
·"'ElI'IHYIO ~ KmCHOro· rpe6lm.
AliCll1CCIIJI. - Ha OCHOOa,HHlI· ~eTpHq€"""i! lImepnpl!'l'al\'Hi", a rr"""",,, 6yIpt.>..
mlf! 6bl\J11;l COO'NlIlJIe!IIa ~ ",",pm, otOTOpaIH " . . . . 'l!H'1"eIIbI!IO C"renenu O'lJIH- -qaeTrCH or r.eo.rro-rH"le:oKOit lJDElp'l'bi, ooC'l'aBJIeBm:dt IlLa OCHo:saHJIH 6y~A:, oIIIpOB'6JJ;e...Qflh(X ."lII "P€"'" }JP 1<oHI1Il Wlprra T. ~.
111
ACTA GEOLOGICA POLONICA, VOL. VI
,na. aTOll lIOlIOi! ""PT'" XIlpaIITepQlbl\M:H $JI\fIIOTCJ:[ BbIIlI~e nGIi'<lKemul.
HaJI() npelllJlOJllll"aTb, '!!to I:IJlOIPHJIH B-C H D-E CBJl3aHhI C 'NlRUlCI ORe TeK1"<lOlHllOA, flO
OJIH ·HIe
_ 1 I b l II1II_
,6ypeIJHeo<. t!IomaKeHHe,. npocm~"""" en P....pe3
S B IP"liooJ, ~~" CI3IlW at K, o6lraJlYlllllCll3eT"" JIHmb <'P"~a-
Amop "PlWlOJIaraer, ''!TO pal!o!! ~e.m,HbIX ·_ a OROJIO P' CBR3aH'
CHTOpIPlHbIl< yrJtY6n~ .. JU60 c JlESpe."IWI COIIIIHI>IM f<"YIOO1JOM.
Ec.m< 6", B 3TOIf paltoHe 6"'00 ~ .X<ltR 6", 0)\110 rny6t:J!nl 6ype;me, ;I{O-
_ ~ O<pIC"M"'-""leCl<HX <II>JlOA TO '"" 00HI0BWIlHIH ~PHqecilIDA ... """- rrpe'J.&liHH MOOfOHO 6blJ1!·) 6bI lIorryqm"b JtRIHHbIIe OTHOICIH"I'eJ1bHlQ en:> mOiDMhJ
112
CONSP-ECTUS
Z. FA.MO..EWrcz
GRA VD'!' ANOIIIAI.oiBs IN 1l'ID 801fl'B1IB.N P AIJtT Ol' 'l'BE POMBB.ANIA.N RIDGE
ABSTRACT: Results of interprelation of gravity anomalies In the southern part of the "Wal Pomorskl" {iPomera.nian Ridge, p.,lan<i) are presented. The method of the seoond vertical derivative of the 'gra'Vit¥ potential ds IIIPPlled here. Two de- pressions and their crossiIDg are differentiated and a new geological map af the
inVestigated area is outlined.
This paper presents th~ resulla of a new inlel1>retation of the gravity survey (see fig. 1 In the Pollsh text) In OTder to investigate the' tectonics of .1Ihe southern part of the POlIlEII1l1llan Ridge, .the me1lhod of _ second vertical dertv .. t!ve of the gravity potenti.al was applied here for this purpo'ge.
LIlies of equal gradient (fig. 3) were drawn on the ·basls of W .. values cal- culated troon gravity survey data.
The Image presented on the retNltlng map differs ooasiderably !ram the gravity Image. The simple anticlinal shape of the Ridge shown on 1I1e gravity map appears nO'W as spllt.lnt., four heights separated by ~ depressions.
The first depresslOill rtlIIlB 810i1lg the supposed axis of the Ridge ~ -sE) and Is marked by negative grad.ie!>t values in the space between the zern contour lines.
The second one i'9 also marked by a stn"'p of negative values runniD,g from P' through S into the area west of K. The crosslnr of ·both depression. I. situated in Ibe vicinity of the bore-hole at S.
Fig. 4 shoW!! file gravity curve A, along the profile ll11e P~...z, qetbe,.
with the vertical gradient curve and the geological cross _ n deduced from boI"ing data. 0 .... can soo that the shape of the gradient curve Is almost slmil.,.. to the shape of the boundary between the LlaesJ.c and the TeI"tla,.y.
ThIs leads to 1Ihe eonclusdQQ that the Ridge d""" not consist of a simple anti- clinal form but that jUBt where the anticline was S"UJPposed to culmi.nate, there must be a depression ~aratlng the Ridge Inta two dome !ihapeel features .. The profile A-B-K,-Z, Isdnrwn to show the approximate form of the south.em brallCh of the Ridge.
DlocuSBion. - On the baals of the new ilnterpretatinn. of the gravity survey and new.borlng ref!Ul!s a new geological map of tlJe invEStigated area was ou.tl!ned •
• Abbreviated name of the .locality (for full names see below in the legend for fig. 1).
116
If differs coJEiderably from tb<> eerl1er geological map b""ed on boi"es drilled up to the end of March 1956.
The Characteristic features of tb<> new' map are tba above mentioned cl&- p;ressions. It Is pre&med _ t2te B-.c and D-E protllea are also iiDked with 1lbe aaaie
tectonlcs, but aa yet this la not proved by any drilllng. The existence of the d ....
presslon running from P thrDugh S into the area west of 11:, lamere]y deduced from tba gravity survey Interpretation. The author SIl1II(eSts that the &rea of nega- tive valuea around P' may correspond" either to a s.econdary depressdDn in 1lbe
stru.cture or to an Immature salt plug.
If in the inveslillated area only one bore had been drilled de<!p enough to reach tbe crystanine hasement, It would !le posolble to get from the gravity Inle!-- pretation fUrther data about Its surface shape .
.Institute Of G<!ologlcal Geophllslcs
at the "
College of Mining «< MetailuTW KrakOw, Mall 1956
DESCRI~N OF FIGUIIES IN THE POLISH Il'EXT
FIe. 1 (p. ~
Gr8JIIlty a.nQlnaly In the sou12>em part of the Pomeranlan Rldjje
·(Bougue.r's reduction)
.Name. of IoccJIlties: B - Badecz, BG - Biala GOra, G - G1"abowno, J - Jastrawle, K - Krajenka, 11:, - site near Krajenka, K.n - K~an, L - Liazkowo, l. -, l.ab- :ienica, P - Pila, P' - Plytnlca, R - Radzlcz; S - Sk6rka, Sz ~ Szwecja, W - Wi-
tankowo, Wk - Wyrzysk, Z - Zlolbw, Z1 - otte IIle6r Zlocz6w Fig. 2 ('11. 4Ii6)
Computation pallette for the verilcal "gradtent tram the graovtly map Fig. 3 (p. «l6)
An.o:maly of t'Ilegravity vertical gradient il> the southern part of the P~anian "
RIdge
Uoes of p.rClfiles icdica.ted by brokeiJ. line. E""la.natlon of letters - as In flg. 1 FIg. 4 (p. 4O'l)
A.P,proximale forms of the northern and southern brllDChes of the Pomeranian RidCe Lines "of p.rof.iles see fig. 3
"Legend: 1 Quaternary alld Tertiary; 2 Dagger; 3"Lias Fjg. 5 (p. 4I5Q)
GeoIQllical map of the LlaSlllc ~ ourface In tba sou~bem ,part !If tn.. Pome.-anfan
"Ridge outHned on grotmd of the gravity interpretation and boring data
1 -po~i\jve, 2 - neliative denlvetatloos of 12>e Ll:as&lc beds aurlace"
Fig. 8 (p. 460)
APp.r"oximllte forms of the Pomeranian Ridge
iJ..iI;: pr<>fiie -1ilrougb. the neighbourhood of _ "loC&Utieo Hytniea, Badee:r.;
B-C ~f1le - tbrttugh the ilelgbbow1l00d of tile lDCaHUe. SzwecJe, WitankowD .Legend: 1 Quaternary rind Tertiary; 2 Lia.
1if
