WALUTOWE KREDYTY HIPOTECZNE - ZARYS BIEŻĄCEJ SYTUACJI
Grupa kapitałowa BNP Paribas Bank Polska SA
Warszawa, 26.02.2021 r.
2
O G Ó L N Y Z A R Y S
KLUCZOWY MOMENT DLA PODJĘCIA DECYZJI: ORZECZENIE SĄDU NAJWYŻSZEGO, KTÓRE MA ZOSTAĆ WYDANE 25 MARCA
• W następstwie wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i sądów krajowych, banki odnotowały rosnącą liczbę nowych pozwów i niekorzystnych orzeczeń. W przypadku BNP Paribas Bank Polska, liczba nowych pozwów wzrastała od połowy IV kwartału 2020 r. Choć udział niekorzystnych orzeczeń jest coraz wyższy, to odsetek orzeczeń korzystnych jest nadal większy w drugiej instancji niż w pierwszej.
Na skutek rosnącego ryzyka w sektorze bankowym,
• W konsekwencji Przewodniczący KNF zaproponował sektorowi bankowemu wdrożenie programu dobrowolnego przewalutowania tych kredytów. W tym celu utworzono grupy robocze pod przewodnictwem PKO BP, a Bank powołał specjalny zespół dedykowany do tego projektu.
Koncepcja Przewodniczącego zakłada porównanie frankowych kredytów hipotecznych z analogicznymi kredytami denominowanymi w złotych i zrekompensowanie kredytobiorcom frankowym strat jakie ponieśli w porównaniu z kredytobiorcami złotówkowymi. Niektóre elementy
programu wymagają dalszych analiz i wyjaśnień (np. odliczenie od podatku kosztów przewalutowania). 9 lutego 2021 r. Zarząd Narodowego Banku Polskiego oświadczył, że rozważany jest ewentualny udział NBP w procesie przewalutowania kredytów walutowych po spełnieniu przez kredytodawców określonych warunków. Zaangażowanie NBP jest konieczne by uniknąć deprecjacji złotego.
KNF promuje program zawierania ugód jako sposób na rozwiązanie
problemu hipotecznych kredytów walutowych.
• BNPP BP przygotowuje pierwszy pozew o wynagrodzenie za korzystania z kapitału, jako dalsze działania prawne. Niemniej kluczowym etapem będzie orzeczenie Sądu Najwyższego dotyczące sześciu kluczowych zagadnień. Nie ma pewności, jaka będzie treść orzeczenia, a dodatkowo istnieje ryzyko, że termin ogłoszenia orzeczenia zostanie przesunięty.
Kolejnym ważnym etapem będzie orzeczenie Sądu Najwyższego
• Treść orzeczenia, będzie stanowić kierunkowskaz dla sądów powszechnych oraz będzie mieć wpływ na sytuację klientów i obsługujących ich prawników, a także na szacowany poziom rezerw na postępowania sądowe. Koszt programu przewalutowania kredytów został oszacowany na poziomie 0,7 mld zł dla portfela kredytów denominowanych i 1,3 mld zł dla całego portfela. Po ogłoszeniu uchwały Sądu Najwyższego
konieczna będzie ponowna analiza parametrów stosowanych do wyliczenia rezerw na postępowania sądowe, korekta w założeniach dla różnych scenariuszy oraz ocena wpływu orzeczenia na toczące się postępowania.
W konsekwencji, będzie miało ono wpływ na poziom rezerw i
atrakcyjność programu przewalutowania
• Ze względu na wskazane niewiadome - z których główną jest potencjalny wpływ orzeczenia Sądu Najwyższego oraz konieczność dalszych analiz, rekomendujemy powstrzymanie się od podejmowania aktualnie jakichkolwiek decyzji do czasu orzeczenia Sądu Najwyższego.
Z uwagi na niepewność co do treści orzeczenia,
rekomendujemy powstrzymanie się od podejmowania decyzji do
25 marca
W K O N S E K W E N C J I O R Z E C Z E N I A T S U E , N A S T Ą P I Ł O Z N A C Z N E P O G O R S Z E N I E S Y T U A C J I
A K T U A L N I E O B S E R W O W A N Y J E S T I S T O T N Y W Z R O S T L I C Z B Y N O W Y C H P O Z W Ó W P R Z E C I W K O B A N K O M
Kwartalna liczba nowych pozwów
Łączna liczba pozwów przeciwko BNPP BP Ekspozycje frankowych kredytów hipotecznych
(AKTYWA III KW 2020, MLD PLN)
1 1
3 5
9 10
14 15
21
BOŚ ING Pekao BNPP BP
Getin Santander Mbank Millennium PKO BP
Wysokość rezerw BNPP BP
Dane kwartalne Dane kwartalne
Dane kwartalne
Statystyki dotyczące frankowych kredytów hipotecznych
Źródło: NBP, Bankowebezprawie.pl, Macrobond, BNP Paribas
32 43 59
99
200
Q4'19 Q1'20 Q2'20 Q3'20 Q4'20
Kredyty hipoteczne brutto (CHF)
Udział kredytów
4 822 4 855
4 957 5 186
4 840
4Q 20 3Q 20
2Q 20 1Q 20
4Q 19
-0,4% (wartość w PLN)
6,1%
6,2%
6,4%
6,3% x,x%
kredyty denominowane
42,9%
kredyty walutowe 57,1%
192 243 363
489 644
Q4'19 Q1'20 Q2'20 Q3'20 Q4'20
ŁĄCZNIE RYNEK: 95 mld zł
Współczynnik pokrycia rezerwami
(rezerwy IV KW 2020 /ekspozycje III KW 2020)
Rezerwy
(IV KW 2020, MLD PLN)
10,9 tys. 7,4 tys. Liczba aktywnych kredytów
0,1 0,2
0,3 0,3
0,4 0,6
0,9 1,4
1,5
BOŚ BNPP BP Getin ING Pekao Santander Millennium PKO BP mBank
before 2020 Q1 2020 Q2 2020 Q3 2020 Q4 2020
11,0%
6,4%
6,4%
6,1%
14,9%
35,4%
3,3%
4,1%
6,1%
Wygrane Banku
Wygrane kredytobiorców Sprawy wygrane przez kredytobiorców (% łącznej liczby, RHS)
Denominowane Indeksowane
Przed 2020
4 0
5 10 15 20
till Q3'19 Q4'19 Q1'20 Q2'20 Q3'20 Q4'20
Favorable Unfavorable
Korzystne Niekorzystne
P O M I M O P E W N Y C H P O Z Y T Y W N Y C H S Y G N A Ł Ó W W S P R A W A C H D O T Y C Z Ą C Y C H K R E D Y T Ó W D E N O M I N O W A N Y C H , B N P P B P R Ó W N I E Ż O D C Z U W A T E N T R E N D W Z R O S T L I C Z B Y N O W Y C H S P R A W S Ą D O W Y C H . O R Z E C Z E N I A W D R U G I E J I N S T A N C J I N A D A L S Ą B A R D Z I E J K O R Z Y S T N E D L A B A N K U .
Łączna liczba orzeczeń Liczba nowych spraw sądowych kwartalnie
kredyty denominowane – Liczba nowych spraw sądowych
kredyty walutowe – liczba nowych spraw sądowych
Dane kwartalne od I kw 2019
Dane kwartalne od końca III kw 2019
Dane kwartalne od I kw 2019 Dane kwartalne od I kw 2019
Odsetek korzystnych orzeczeń w drugiej instancji: 33% dla kredytów denominowanych i 80%
dla kredytów walutowych (po TSUE)
23 15 18 26
51
123 131 156
Q1'19 Q2'19 Q3'19 Q4'19 Q1'20 Q2'20 Q3'20 Q4'20
14 10 11 19 36
84 95 115
9 5 7 7
15
39 36 41
P R O G R A M D O B R O W O L N E G O P R Z E W A L U T O W A N I A J E S T A N A L I Z O W A N Y , A L E K O L E J N Y M W A Ż N Y M E T A P E M J E S T O R Z E C Z E N I E S Ą D U N A J W Y Ż S Z E G O
• W grudniu 2020 roku przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego przedstawił propozycję dobrowolnego przewalutowania kredytów hipotecznych denominowanych w CHF na kredyty w PLN, gdyż kredyty hipoteczne w CHF stanowią nadal ryzyko systemowe dla sektora bankowego.
• Zgodnie z propozycją przewodniczącego KNF należałoby porównać kredyty hipoteczne w CHF z analogicznymi kredytami denominowanymi w PLN w oparciu o stawkę WIBOR 3M powiększoną o marżę stosowaną historycznie dla tego typu kredytów i zrekompensować kredytobiorcom frankowym straty, jakie ponieśli w porównaniu z kredytobiorcami złotówkowymi.
• Według naszych szacunków, potencjalny koszt programu przewalutowania dla BNPP Polska wyniósłby:
• 0,7 mld PLN dla kredytów denominowanych
• 1,3 mld PLN dla całego portfela (kredyty denominowane i walutowe)
• 9 lutego 2021 r. Zarząd Narodowego Banku Polskiego oświadczył, że możliwe jest rozważenie ewentualnego udziału NBP w procesie przewalutowania kredytów walutowych na złotówki przez banki krajowe, w oparciu o zasady rynkowe i według rynkowych kursów wymiany, po spełnieniu przez kredytodawców określonych warunków.
• Bank analizuje obecnie skutki programu dobrowolnego przewalutowania, ale nie podjął jeszcze decyzji o zaoferowaniu go kredytobiorcom, ponieważ konieczne będzie przeprowadzenie dodatkowych analiz i wyjaśnień. W szczególności, należy uwzględnić wpływ orzeczenia Sądu Najwyższego. Równolegle, Bank rozpoczął badanie opinii klientów na temat programu przewalutowania oraz przeprowadził testy z kilkoma z nich, przygotowując dodatkowo analizy prawne dotyczące programu i potencjalnego dalszego procesu.
Propozycja przewodniczącego KNF
• W dniu 21 stycznia 2021 roku Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego złożyła wniosek o podjęcie uchwały odpowiadającej na szereg pytań, w szczególności obejmujących następujące zagadnienia:
W przypadku uznania klauzuli przewalutowania za abuzywną, jakie powinny być tego konsekwencje: (i) umowa może być uzupełniona o inne postanowienia w miejsce klauzuli abuzywnej, (ii) umowa powinna być wiążąca w pozostałym zakresie bez żadnych uzupełnień, czy też (iii) będzie podlegała unieważnieniu?
Jeżeli umowa jest bezskuteczna, jak sąd powinien rozliczyć wzajemne płatności: (i) czy powinien uwzględnić odrębnie roszczenie kredytobiorcy niezależnie od roszczenia banku (tzw.
teoria dwóch kondykcji), czy też powinien potrącić oba roszczenia i zasądzić kredytobiorcy tylko różnicę między roszczeniem kredytobiorcy a roszczeniem banku (jeżeli taka różnica istnieje) lub oddalić powództwo, jeżeli roszczenie kredytobiorcy jest niższe od roszczenia banku (tzw. teoria salda)?
Jak należy obliczać termin przedawnienia roszczenia banku o zwrot kapitału?
Czy w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy można żądać wynagrodzenia za korzystanie z kapitału przez drugą stronę?
