Z E S Z Y T Y N A U K O W E P O L IT E C H N IK I Ś L Ą S K IE J Seria: T R A N S P O R T z. 54
2004 N r kol. 1656
Ja k u b M A JE W S K I
BADANIA PO TO K Ó W PO DRÓ ŻNYCH W K O LEJO W Y CH PRZEW O ZACH REG IO NA LNY CH W W O JEW Ó DZTW IE PO DLASK IM
S tr e s z c z e n ie . A rty k u ł p rz e d sta w ia o p is p ro cesu b ad a w c z e g o i g łó w n y ch w n io sk ó w z b ad a ń p o to k ó w p o d ró żn y ch p o łącz eń k o lejo w y ch w w o je w ó d z tw ie p o d lask im . Z b iera n y m a te ria ł źró d ło w y d ał m o żliw o ść b u d o w y o b razu k o m u n ik a c ji k o lejo w ej w re g io n ie , a tak że o cen y roli sp o łeczn ej i g o sp o d a rc z e j, j a k ą on a pełni. S tw o rzo n a d zięk i n im baza dan y ch stała się o p ise m w y k o rzy stan ia tran sp o rtu k o lejo w eg o w reg io n ie. B ad an ia p o k azały p rzy k ład y zb y t w o ln eg o p ro cesu d o sto so w y w an ia o ferty do zach o w ań k o m u n ik acy jn y ch i p o tw ierd ziła z a sad ę, w ed łu g której w k o m u n ik acji p u b liczn ej d o ty ch cz aso w a d o ktryna p o jem n o ści m usi z o stać za stą p io n a p rz e z elasty czn o ść.
PA SSEN G ER FLOW S ANLISYS IN REGIONA L RAILW AY IN PODLASIE REGION
S u m m a r y . T h is d o cu m en t fo cu s on d escrip tio n o f the research p ro cess a n d m ain fin d in g s from research co n n ected w ith railw ay co n n ectio n in the P o d lasie region C o lle c te d w ritin g m aterial allo w ed to creatin g o u tlin e o f railw ay se n d e e in th is region and also its assessm en t as a so lu tio n to the e c o n o m ic an d so cial pro b lem .
D a ta b a se created by this m aterial, b eco m e the d escrip tio n o f u sin g railw ay tran sp o rt in this region.
T h e re se a rc h sh o w ed an y ex am p les to slo w p ro cess o f a d ap ta tio n o ffe r in re la tio n to c o m m u n ic a tio n a l b eh av io u r, an d to co n firm p rin cip le, th at in p u b lic c o m m u n ic a tio n so far e x istin g cap acity d o ctrin e m u st b e rep lace by flexibility.
1. W P R O W A D Z E N IE
P rz e p ro w a d z o n e p rz e z Instytut R o zw o ju i P ro m o c ji K o lei sz c z e g ó ło w e b ad a n ia p o to k ó w p o d ró ż n y c h i stru k tu ry p rzy ch o d ó w sta n o w iły e m p iry c z n ą p o d sta w ę „ A n aliz y p o trz e b p rz e w o z o w y c h i m o ż liw o śc i o p ty m alizacji o fe rty k o lejo w y ch p rz e w o z ó w reg io n aln y ch w w o je w ó d z tw ie p o d la s k im ” . P o m ia ry te o b ję ły w szy stk ie po ciąg i reg io n aln e, k u rsu ją c e na o b sz a rz e w o je w ó d z tw a - z a ró w n o w ru c h u o so b o w y m , ja k i p o sp ieszn y m . Z b ie ra n y p rz e z
o k re s trzech m ie się c y m a te ria ł źró d ło w y d a ł m o ż liw o ść b u d o w y o b razu k o m u n ik acji k o lejo w ej w reg io n ie, a tak że o ceny ro li sp o łeczn ej i g o sp o d arczej, ja k ą on a pełni.
Z g o d n o ść b adań z p rz y g o to w a n ą w cześn iej m e to d y k ą i z ało ż en ie m ak sy m alizacji o b iek ty w izm u u zy sk an eg o m ateriału w ym ag ało z n aczn eg o w k ład u p racy p o stro n ie p o zy sk iw an ia i p rz e tw arzan ia in fo rm ac ji, w tym o b jęcia p racam i k u rsó w i p o łącz eń , do k tó ry ch d o stęp z e w z g lę d u na p o rę k u rso w an ia lub m iejsce ro zp o c z ę c ia relacji je s t u tru d n io n y i m o zo ln y .
P ro w ad zo n e w o k re sie k w iecie ń -m aj b ad an ia frek w en cji o b ejm o w ały d o k ład n y p o m ia r p o to k ó w p o d ró żn y ch w dan y m m ierzo n y m p o ciąg u , z u w zg lęd n ien iem :
0 liczby o sób w siad ający ch i w y siad ający ch na danej stacji/p rzy stan k u o sobow ym ,
° całk o w itej liczb y p o d ró żn y ch w p o ciąg u po p o sto ju ,
° n ajw ięk szej ilości p o d ró żn y ch k o rzy stają cy ch z ku rsu w je d n y m m o m en cie,
° z e staw ien ia sk ład u (in fo rm acji o liczb ie i typie w ag o n ó w - p o d a ż m iejsc),
° info rm acji o p u n k tu aln o ści p o ciąg u ,
0 p ró b ie rep rezen taty w n ej stru k tu ry w p ły w ó w ; sp isa n iu p rzez an k ietera m o ż liw ie dużej ilości b iletó w p o d ró żn y ch ,
° u w ag ankietera.
Z eb ra n y m a te ria ł d a ł z u p e łn ie n o w e p o d sta w y p o d e jm o w a n ia b ieżący ch i strateg iczn y ch d ecy zji, sz c z e g ó ln ie w o d n iesien iu do k ształto w an ia o ferty p rzew o zo w ej z n aczn ie zw ię k sz a ją c z asó b in fo rm ac ji bran y ch p o d u w agę. P o zw o liło to na o d e jśc ie od d o ty ch cz aso w eg o , zak o rzen io n eg o w św iad o m o ści sy stem u „ sk a rg o w o -ż y c z c n io w e g o ” , p o leg ająceg o n a k sz ta łto w a n iu oferty w o p arciu o u w ag i i pism a p asażerów .
G łó w n y m i cela m i, które p o rząd k o w ały p ro ces b ad aw czy i d alsze analizy, było stw o rz e n ie w iary g o d n ej b a z y d an y ch , a co z a ty m id zie p o d staw rzeteln ej o ceny fu n k cjo n o w an ia tran sp o rtu k o lejo w eg o w regionie.
W sferze p rag m aty czn ej w yniki p rac o k azały się d o sk o n ały m ź ró d łe m w sp o m ag ający m b ieżący p ro c e s k o ordynacji p rzew o zó w poprzez:
° u zy sk an ie rzeczy w isty ch in fo rm ac ji u m o żliw iający ch w ery fik ację danych e k o n o m iczn y ch o p o ciąg a ch w y m ag ają cy ch d o fin an so w an ia p rzez sam o rząd w o jew ó d zk i,
° o cen y p o p ra w n o śc i realizacji u m o w y na w y k o n y w an ie p rz e z p rz e w o ź n ik a reg io n aln y ch p rzew o zó w p asażersk ich ,
° p o d sta w ę w yboru p o ciąg ó w , k tó ry ch k u rso w a n ie n ie z b ę d n e je s t d la sp ó jn o ści re g io n u i fu n k cjo n o w an ia sp raw n ej k o m u n ik acji p u b liczn ej w w o jew ó d ztw ie,
° stw o rzen ie m ap y p o to k ó w w k o lejo w y m ru ch u reg io n aln y m w w o jew ó d ztw ie w zale żn o ści od linii k o m u n ik acy jn ej i p ory k u rso w an ia pociągu,
° w ery fik ację o ferty p rz e w o z o w e j - i o k reślen ie p rio ry tetó w tw o rzen ia ro zk ład u ja z d y .
2. P R O C E S B A D A W C Z Y
2.1. B a d a n ia fr e k w e n c ji
W z a ło ż e n ia c h p rzy jęto , ż e d la p o p ra w n e g o w sen sie m eto d o lo g iczn y m b a d a n ia p o to k ó w p a sa ż e rsk ic h n ie z b ę d n e je s t z a a n g a ż o w a n ie p o d m io tu n ieza leżn eg o o d p rz ew o źn ik a.
Je d n o c z e śn ie d la u zy sk an ia rz e te ln e g o w y n ik u z b ie ra n ie danych m usi być p ro w a d z o n e p rz e z w y szk o lo n y ch a n k ieteró w , k tó rz y nie s ą z ain tereso w an i o so b iście tak im lub in n y m
B ad an ia p o to k ó w p o d ró żn y ch w k o lejo w y ch p rz e w o z a c h reg io n aln y ch . 185
w y n ik ie m 1. W celu o sz a c o w a n ia całk o w iteg o i czą stk o w e g o p o to k u p o d ró żn y ch z p o d ziałem na liczbę o sób w siad ający ch i w y siad ający ch na k ażd y m p rzy stan k u (stacji) zało ż o n o o b liczen ia z d o k ła d n o ś c ią do o so b y i gran icę b łęd u na p o zio m ie ± 2% .
D o w y k o n an ia b ad a n ia p o słu ży ły o p ra c o w a n e p o d czas p o d o b n y ch p rac zestan d ary zo w an c fo rm u larze zaw ierające in fo rm ac je o:
c dacie, d n iu tygodnia, 0 n u m erze pociągu, 0 relacji pociągu,
0 z e staw ien iu sk ład u (tab o rze),
0 o p isie o d cin k a, na któ ry m p ro w ad zo n y był p o m ia r (stacja ro zp o c z ę c ia i zak o ń czen ia, g o d zin y p lan o w eg o o d jazd u i p rzy jazd u pociągu),
0 p u n k tu aln o ści w sto su n k u do ro zk ład u ja z d y ,
0 liczb ie o só b w siad ający ch i w y siad ający ch na p o szczeg ó ln y ch stacjach i p rzy stan k ach , 0 ogólnej liczb ie p asażeró w k o rzy stający ch z p o łącz en ia,
° m ak sy m aln y m zap ełn ien iu składu,
° k o n tro li b iletów .
E lem en ty u zu p ełn ian e by ły o d o d atk o w e in fo rm acje, tak ie ja k o cen a czy sto ści składu, sz acu n k o w a liczb a m ło d z ie ż y sz k o ln e j, c z y uw agi d o ty czą ce ja k o ś c i św iad czo n y ch u słu g i o b serw acje w łasn e, k tó re sta n o w iły p u n k t w y jścia do o p isu ja k o ś c io w e g o św iad czo n y ch usług.
2.2. B a d a n ia stru k tu ry w p ły w ó w
R ó w n o leg le z b a d an ie m p o to k ó w p asa ż e rsk ic h p ro w a d z o n e były szc z e g ó ło w e p o m iary stru k tu ry b iletó w w dan y m k ursie. O b jęły on e w szy stk ie p o ciąg i p o d leg ające b ad an iu p o to k ó w p o d ró żn y ch . P o d staw o w y m ich ce le m by ło zeb ran ie w iary g o d n ej, źró d ło w ej in fo rm ac ji o relacjach , ro d zaju b iletó w , cenach i innych o p łatach , a ta k ż e stru k tu rze ulg. D ane te ro z w ija ły in fo rm a c je o frek w en cji d zięk i zo b ra z o w a n iu g ru p y p o d ró żn y ch k o rzy stają cy ch z d an eg o k ursu. D o d atk o w o o p ró c z in fo rm ac ji o b iletach w fo rm u larzach stru k tu ry w pływ ów ujęto inne o p łaty taryfow e z w ią z a n e z d an y m k u rsem (d o p łaty za w y p isan ie b iletu w p o ciąg u , o p łaty za p o n ad w y m iaro w y b ag aż, p rzew ó z ro w eró w i kary z a p rz ejazd y b czb ilcto w e).
W p o ciąg a ch o b ard zo w y so k ich frek w en cjach , w k tó ry ch n iem o żliw e by ło sp isan ie w szy stk ich p o d ró żn y ch w w yn ik u prac a n k ietera p o w sta w a ła o k reślo n a próba re p rezen taty w n a - od 5 0 -9 0 % p o d ró żn y ch - k tó ra sta n o w iła p o d sta w ę o b lic z e ń służących u stalen iu śred n ieg o w pływ u od je d n e g o pasażera.
O trzy m an e w w yniku b ad ań u śred n io n e d an e, w z e sta w ie n iu z łą c z n ą ilo śc ią p o d ró żn y ch k o rzy stają cy ch z p o ciąg u , zac z e rp n ię te z b a d a n ia p o to k u stały się p o d sta w ą sza c u n k ó w stro n y p rzy ch o d o w ej, p o zw alając na o k re śle n ie łącznych w p ły w ó w z d an eg o kursu.
P o n ad to w yniki bad ań stru k tu ry w p ły w ó w p o z w o liły na:
0 u sta le n ie n a jw ażn iejszy ch g ru p o só b k o rzy stają cy ch z u słu g k o lei, co u m o ż liw ia d o p aso w an ie ro zk ład u d o ich p o trz e b (u czn io w ie, p raco w n icy , p o d ró że fak u ltaty w n e2),
1 W przypadku PK P, g d z ie zatrudnieni pracow nicy korzystają z b ezpłatn ych przejazdów , istnieje n ieb ezp ieczeń stw o zaw yżan ia frekw encji w p o ciągach , które słu żą d o w o zo m p racow niczym kolejarzy i ró w n o leg le n ied o sza co w y w a w n ie frekw encji w p ociągach o w y so k ich potokach, g d z ie popraw ne dok onanie pom iaru w ym aga d u żeg o w kładu pracy, który w przypadku pracow nika PK P nie je s t dodatkow o w ynagradzany.
* p ozw ala na to analiza grup u lg - np. zniżki 3 7 i 49% to w przew ażającej w ię k szo śc i u czn io w ie, 9 9 i 80% pra
co w n ic y PK P i ich rodziny, 15, 3 3 i 50% ulgi h an dlow e. Ponadto stosu nek b iletó w jed n o ra zo w y ch i po zo sta ły ch (tygod n iow ych , dw utygodn iow ych , m iesięczn y ch , kw artalnych i rocznych) p ozw ala o c en ić stały bądź fakultatywny charakter potoku.
° u stalen ie średniej w ielk o ści w pływ u od p a sażera na p o szczeg ó ln y ch liniach,
° o k reślen ie w ielk o ści p rzy ch o d ó w P K P P R na teren ie w o jew ó d ztw a, 0 o k reślen ie skali n iezb ę d n ej do tacji do p rzew o zó w .
2.3. B u d o w a b a z y d a n y c h
O trzy m an e fo rm u larze a n k ie t były sy stem aty czn ie w p ro w ad zan e d o sy stem u k o m p u tero w eg o w celu o trzy m an ia zb io rczy ch dan y ch o p o to k a c h i in fo rm ac ji o stru k tu rze w pływ ów . S truktura stw o rzo n ej w efek cie b a z y danych o b jęła czte ry zasa d n ic z e grupy in fo rm acji:
0 d an e o g ó ln e o p o ciąg u i b ad an iu c h arak tery zu jące je d n o s tk o w y w y n ik - p o c h o d z ą c e z in fo rm ac ji zeb ran y ch p rz e z an k ietera,
0 d a n e z b io rcze o frek w en cji i p o toku p o d ró żn y ch i z a p e łn ie n iu p o ciąg u - p o ch o d z ą c e z bad an ia p o toku.
° u śred n io n e d an e o p rzy ch o d ach p o ch o d zące z bad ań stru k tu ry w p ły w ó w - w sk a ź n ik i je d n o s tk o w e o b liczo n e za p o m ą c ą p ro g ram u K ollnfo® n a p o d sta w ie dan y ch ź ró d ło w y ch o
op łatach taryfow ych,
0 d o d atk o w e m iary sy n tety czn e, takie ja k sto su n ek ilości m iejsc do m ak sy m aln ej ilości pasażeró w , frek w en cje o d cin k o w e, czyli ilości p asażeró w , k tó rz y k orzystali z d a n eg o p o ciąg u - w siad ając, w y siad ając b ąd ź ja d ą c tranzytem - w p o m ięd zy o k reślo n y m i stacjam i (p aram etr ten d aje m o ż liw o ść bard ziej szczeg ó ło w ej oceny, ja k k sz ta łtu je się p o to k na p o szczeg ó ln y ch frag m en tach trasy).
C o isto tn e, w arto ść śred n ia o p łaty za p rzejazd zo stała o k reślo n a dla trzech ró żn y ch p rzy p ad k ó w , które w zale żn o ści od p rzy jęty ch zało żeń p o z w a la ją na p la n o w a n ie d o fin an so w an ia p rzew o zó w :
0 u śred n io n a staty sty czn ie w a rto ść p o jed y n cz eg o b iletu , w y n ik ając a z p o m iaru stru k tu ry w p ły w ó w , p rzy zało ż en iu że w szy stk ich p o d ró żn y ch o b o w ią z u je taryfa n o rm a ln a (w tej w ersji z a ło ż o n a je s t c a łk o w ita i p ełn a refu n d acja u lg u staw o w y ch i p raco w n iczy ch ). Z a m o d y fik u jące w pływ u zn aw an e s ą n ato m iast ulgi h an d lo w e, któ re o d p o w ied n io o b n iż a ją w arto ść opłat,
° w arto ść śred n ia o p łaty z a p rzejazd b ez re fu n d acji ulg p raco w n ik ó w kolei i ich ro d zin - p a ra m e tr ten p o k a z u je u ś re d n io n ą cen ę b iletu , o b lic z o n ą w e d łu g an alo g iczn y ch ja k w p o p rzed n im p u n k cie zasad , z tym że ulg i 99 i 80% trak to w an e s ą p o d o b n ie j a k h a n d lo w e i nic p o d le g a ją refu n d acji,
° w arto ść śred n ia o p łaty za p rz e ja z d b e z refu n d acji - je s t to uśred n io n a, „su ro w a ” cena b iletu b e z ja k ic h k o lw ie k m odyfikacji.
B ad an ia p o to k ó w p o d ró żn y ch w k o lejo w y ch p rze w o z a c h regionalnych.. 187
P rzy k ła d szczeg ó ło w ej a n a lizy w p ły w ó w p ro g ra m em K o lln fo
- i n i x
l i i Uruchom Kollnfo
/ / / / / / / y / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / .Kollnfo. uersja kolinfo_l-0-0_dcbug
— > START
/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / Pobierań plik: konfigMtolInfo.cfg ... OK
PLIKl_POCIAGOW=dano\UZP-??-??-*.csu PLIK_CEN=konf igsceny.ccu
P U KJÍVNI KU -jújmik .eso
/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / Pobierań plik: konfig\ceny.csu ___ OK
Pobierań plik: dane\UZP-ll-05-04-88722.cso OK
<1> llartosc OBI - 1,14; 0B4 = 1,14; 0B6 « 1.14
<2> Wartość OBI = 11,30; 0B4 =2,26; 0B6 = 2,26
<3> Wartość OBI = 11,30; 0B4 = 11,30; 0B6 - 11,30
<4> Wartość OBI = 1,70; 0B4 = 0,02; 0B6 = 0.02
<5> Wartość OBI = 5,70; 0B4 » 1,15; 0B6 = 1,15
<61 Wartość OBI = 1,14; 0B4 = 0,23; 0B6 = 0,23
<7> Wartość OBI = 0,92; 0B4 = 0,92; 0B6 = 0¿92
<2> Wartosc OBI - 11,30; OB
<3> Wartosc OBI = 11,30; OB
<4> Wartosc OBI '« 1,70; 0B4
<5> Wartosc OBI = 5,70; 0B4
<6) Wartosc OBI = 1,14; 0B4
<7> Wartosc OBI = 0,92; 0B4
<8> Wartosc OBI = 1,44; 0B4
<9) Wartosc OBI - 8,00; 0B4
<10> Wartosc OBI » 1,62; OB
<11> Wartosc OBI =2,85; OB
<12> Wartosc OBI =1,14; OB
<13) Wartosc OBI = 6,24; OB'
<14> Wartosc OBI = 8,00; OB'
<15> Wartosc OBI =1,60; OB
<16> Wartosc OBI = 5,70; OB
<17) Wartosc OBI = 5,70; OB
<18) Wartosc OBI = 2,03; OB
<19) Wartosc OBI = 1,70;
<20) Wartosc OBI = 2,00;
<21) Wartosc OBI = 1,75;
<22> Wartosc OBI = 1,14;
<23> Wartosc OBI = 9,10;
<24> Wartosc OBI =1,60;
<25) Wartosc OBI = 1,14;
<26) Wartosc OBI - 4,60;
<27) Wartosc OBI = 3,10;
<28) Wartosc OBI = 6,80;
<29) Wartosc OBI = 1,36;
<30) Wartosc OBI .= 0,65;
<31) Wartosc OBI =3,10;
<32) Wartosc OBI = 1,62;
<33) Wartosc OBI = 6,80;
Zapisuje plik: tiynik.cso
'B4 = 0,01; OB6 = 'B4 = 1,60; OB6 = OB4 = 0.02; OB6 0B4 = 2,85; 0B6 0B4 = 1,14; 0B6 0B4 = 0,78; OB6 OB4 = 8,00; 0B6 0B4 = 0.02; 0B6 0B4 = 5,70; OB6 OB4 = 1,15; OB6 0B4 = 0,02; OB6 0B4 = 0,02; OB6 0B4 - 0,02; OB6 0B4 = 0,02; OB6 OB4 = 1,14; OB6 0B4 = 9,10; OB6 0B4 = 0,02; 0B6 OB4 = 0,02; 0B6 0B4 = 4,60; OB6 OB4 = 1,15; 0B6 0B4 = 1,36; 0B6 0B4 = 0,02; OB6 0B4 « 0,65; OB6 0B4 = 3,10; OB6 0B4 = 0,02; OB6 0B4 = 1,36; OB6
... OK
v ... OK 1.14
= 2,26
= 11,30 0 .0 2 1.15 0,23 0¿92 0-01 1.60
= 0,02
= 2,85
= 1.14
= 0,78
" 5,04 - 0,02 '
= 3,59
= 1.15
= 0,02
- 0,02
= 0,02
= 0,02
= 0,58
= 9.10
= 0.02
» 0,02
= 4,60
= 1,15
= 1,36
= 0,02
= 0,33
= 1,95 - 0.02
= 1,36
/ / / / / / / / / / / / / / / / / / J / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /
— > KONIEC <--
<BEZ BLEDOW)
/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /
I d
3. A N A L IZ A W Y N IK Ó W
N ajsłab iej w b ad a n ia c h w y p ad ły p o ciąg i w ie c z o rn e - m .in . n a g łó w n ej linii 4 0 B iałystok - E łk (poc. 15127 p rzy j. 2 3 :3 7 do E łku, i na linii n r 6 B ia ły sto k przyj. 2 2 :3 6 do K u ź n ic y B iało sto ck iej). N ie w ie lk a g rupa osób k o rzy stała ró w n ież z w ybran y ch k u rsó w na linii C zere m c h a -H a jn ó w k a , C z e re m c h a -S ie m ia n ó w k a -S ie d lc e (reg u larn ie n o to w an o w p o ciąg a ch frek w en cje po n iżej 4 0 osób). Je d n a k sy tu ację tych p o łą c z e ń ra tu je fakt realizo w an ia p rz e w o z ó w a u to b u se m szy n o w y m SN 81 d y sp o n u jący m o d p o w ie d n ią do p o trz e b ilo ś c ią m iejsc - co z n a jd u je o d z w ie rc ie d le n ie w sto su n k o w o w y so k im w sk aźn ik u w y k o rzy stan ia m iejsc.
Z m ie n n a sy tu acja p rze w o z o w a ch arak tery zo w ała lin ię n r 6, na której m ięd zy S zep ieto w e m a M a łk in ią n o to w an o frek w en cje n aw et poniżej 10 osó b . Je d n o c z e śn ie p o ło żo n a na tej sam ej linii stacja Ł apy g en ero w ała n ajw y ższe p o to k i w reg io n ie (pow yżej 20 0 osób je d n o ra z o w o ), co w p ły w ało na to, że frek w en cje p o m ięd zy B iały m sto k icm a Ł ap am i reg u larn ie p rzek raczały 4 0 0 osób.
K ilk a p o ciąg ó w w reg io n ie o siąg n ęło w szczytow ych m o m en cie 100% d o stęp n y ch m iejsc. M ak sy m aln ie w trak cie m ierzeń stw ierd zo n o zap e łn ie n ie na p o z io m ie 150% (p o c ią g o 14:40 z B iałeg o sto k u do M ałk in i). R ó w n o cześn ie w y so k ie w sto su n k u do p rzeciętn ej z ap ełn ien ia m iejsc o b serw o w an e były w p o ciąg ach , które w o p in ii p rz e w o ź n ik a n ie m a ją zn aczen ia d la je g o oferty, a w ięc w p o ciąg a ch m ięd zy szczy to w y ch (9 :0 0 -1 4 :0 0 ), często zn aczn ie p rz ew y ższając frek w en cje n o to w an e przed 6:00.
Isto tn y tren d o b serw o w an y na liniach o niższy ch p o to k ach (np. S o k ó łk a-S u w ałk i, B iały sto k -C zerem ch a, S iem iaty cze-C zerem ch a-H ajn ó w k a) to zd ecy d o w an y , n a w e t d w u k ro tn y w zro st p o to k ó w to w arzy szący o k reso m o k o ło w cck en d o w y m . W sk azu je to na fakt, że lin ie te p e łn ią o g ra n ic z o n ą ro lę w ru ch u lo k aln y m (n ied o sto so w an a do p o trzeb , zbyt u b o g a o ferta) i fu n k c jo n u ją p rzed e w szy stk im w ruchu m ięd zy reg io n aln y m w y k o rzy sty w an e w d o jazd a ch i p o w ro tach m ło d z ie ż y n a u czeln ie o raz ru ch u w e ek en d o w eg o o só b p racu jący ch d alek o p o za m iejscem zam ie sz k a n ia i turystów . N a d ru g im bieg u n ie stoi p rzy k ład linii n r 6 i w m n iejszy m sto p n iu 38 p o k azu ją ce, że n a jw ięk sze p o to k i s ą g en ero w an e w m c h u lokalnym , przy o b słu d ze c o d zie n n y ch d o jazd ó w d o - i z pracy, szkół, o raz p o d ró ż y fak u ltaty w n y ch do usług p ublicznych.
L ata u trzy m y w an ia n ie d o p raco w an ej, n iep rzem y ślan ej i u b o g iej o ferty p rzy dobrej altern aty w ie dro g o w ej d o p ro w ad ziły do alarm u jąceg o z ała m an ia p rzew o zó w na linii 40 o b słu g u jącej b ard zo w a ż n e dla w o je w ó d z tw a o śro d k i m iejsk ie (S u w ałk i, A u g u stó w ).
A n alo g ia sytuacji sp o w o d o w a n a w z g lęd am i tech n iczn y m i istn ieje na linii n r 32 (B iały sto k - C zerem ch a).
P o w y ższe p rzy k ład y p o k a z u ją sk alę ro zp ięto śc i w p o to k ach i b a rd z o zró żn ico w an y ch ch arak terach n ie ty lk o p o szczeg ó ln y ch linii i o d cin k ó w , ale p ó r d n ia i z m ia n w rytm ie tyg o d n io w y m . G ru p a p o ciąg ó w p rzew o żący ch reg u larn ie p o w y żej 300 o só b p o tw ierd za istn ien ie zn a c z n e g o p o ten cjału dla ru ch u reg io n aln eg o na P o d lasiu i m o żliw o ść p o zy sk an ia d użych g rup p o d ró żn y ch . Z d ru g iej strony, w y stęp o w an ie p o ciąg ó w o b ard zo słabych p o to k ach d o w o d zi, że w w ie lu p rzy p ad k ach p o trz e b n a je s t w ery fik acja o ferty i d o sto so w an ie ilości i w ielk o ści sk ład ó w do rzeczy w isty ch potrzeb.
N ie p o k ó j b u d zi fakt, ż e p o za lin iam i m ag istraln y m i b ard zo z b liż o n e do sieb ie p o m ia ry p o to k ó w św ia d c z ą o w ąskiej g ru p ie k o rzy stają cy ch z u słu g k o lei p o d ró żn y ch . Z d arzały się p rzy p ad k i, k ied y k o n d u k to rz y byli w stan ie d o k ład n ie p rz e w id z ie ć liczb ę w siad ający ch b ąd ź w y siad ający ch osó b , z a n im p o c ią g d o jech a ł do stacji. D o w o d zi to z d ecy d o w an eg o zaw ężen ia o ferty d o stary ch k lie n tó w k o lei i z n ik o m eg o u d ziału p o d ró ży fak u ltaty w n y ch , zy sk u jący ch na z n aczen iu w innych śro d k ach transportu.
4. P O D S U M O W A N IE
A n aliza w y n ik ó w b ad a ń stw o rzy ła m o żliw o ść w ery fik acji d o ty ch cz as sto so w an y ch dan y ch i isto tn eg o z w ięk szen ia p recy zji p o zy sk iw an y ch in fo rm acji. P o w stała baza danych sta ła się zo b iek ty w izo w an y m o p isem rzeczy w isteg o w y k o rzy stan ia tran sp o rtu k o lejo w eg o w re g io n ie na p o zio m ie d etali (P K P u zn aw ało d an e na ten tem at za ta jem n icę h an d lo w ą). D zięk i nim o rg a n iz a to r p rzew o zó w zy sk ał p o d staw ę k sz ta łto w a n ia o fe rty p rzew o zo w ej i n aty ch m iasto w ej
B ad an ia p o to k ó w p o d ró żn y ch w k o lejo w y ch p rz e w o z a c h reg io n aln y ch .. 189
w ery fik acji p aram etró w , tak ich ja k p o d aż m ie jsc czy term in y k u rso w an ia pociąg ó w . P onadto, w yniki w o d n iesien iu do linii z o fe rtą w m iarę ró w n o m ie rn ie ro z ło ż o n ą (lin ia 6) p o z w o liły o sza c o w a ć zró ż n ic o w a n ie p o to k ó w na p rzestrzen i doby.
W k o lejn y ch etap a ch prac z e b ra n y m a te ria ł źró d ło w y w zb o g aco n y o w y w iad y w śród p asa ż e ró w stał się p o d s ta w ą p ó źn iejszy ch prac stu d ialn y ch nad m a rk e tin g o w ą s tro n ą oferty.
W n io sk i z b ad a ń p o tw ie rd z iły z m ian y zach o w ań k o m u n ik acy jn y ch , k tó re o b serw o w an e s ą w całej P o lsce, a k tó re sz c zeg ó ln ie w id o c z n e były w trak cie k o m p lek so w y ch b ad ań ru ch u p rz e p ro w ad zo n y ch w latach 2 0 0 1 -2 0 0 4 w innych reg io n ach P o lsk i, dotyczące:
° zan ik u w yraźn y ch szczy tó w k o m u n ik acy jn y ch , 0 sp ła sz c z e n ia am p litu d y krzyw ej p o to k ó w p asażersk ich ,
0 p rz e su n ię c ia się na p ó źn iej p o c zątk u p o ran n eg o szczy tu k o m u n ik acy jn eg o i d łu ższeg o trw an ia szczy tu p o p o łu d n io w eg o ,
° zd ecy d o w an eg o sp ad k u p o to k ó w p o za m iastam i po g o d zin ie 2 0 :0 0 i p rzed g o d z in ą 5:30.
B ad an ia p o k azały p rzy k ład y zb y t w o ln eg o p ro cesu d o sto so w y w an ia się oferty p rz e w o ź n ik a do d o m in u jący ch z ach o w ań k o m u n ik acy jn y ch , k tó reg o e fek tem s ą z d a rz a ją c e się b a rd z o n isk ie p o to k i. P o tw ie rd z iła się tym sam y m o b o w iązu ją ca w k rajach E u ro p y Z ach o d n iej zasad , w ed łu g której w k o m u n ik acji p u b liczn ej d o ty ch cz aso w a d o k try n a p o je m n o śc i m usi zo sta ć za stą p io n a p rz e z e lasty czn o ść. K olej p o w in n a p rz e w o z ić z n aczn e ilo ści p asażeró w , o feru jąc im ro zb u d o w an ą, sta b iln ą o fertę, a n ie w y b ran e w y so k o ferek w en cy jn e k u rsy co k ilk a go d zin .
K o ń c o w e w n io sk i m o ż n a zam k n ą ć w trzech k o n k lu zjach :
° R o z k ła d ja z d y w obecnej p o staci je s t w dużej m ierze n ied o sto so w a n y d o popytu, ro zp raszając się na o b słu d ze p o to k ó w p rzed 6:3 0 ran o lub w g o d zin ac h p ó źn o w ic c z o m y c h , p rzy częsty m b rak u oferty w ciągu d n ia lub p ó źn y m p o p o łu d n iem .
0 S k ład y p o ciąg ó w k u rs u ją z e z d ecy d o w an ie zb y t d u ż ą ilo śc ią w ag o n ó w , k tó ra je s t a b so lu tn ie zb ęd n a z p u n k tu w id z e n ia o b sługi p o d ró żn y ch , co p ro w ad zi do w y d łu żan ia c zasó w ja z d y i p o g o rszen ia b e z p ie czeń stw a p o d ró żn y ch . P o n ad to p rzy czy n ia się do w zro stu d eficy to w o ści tran sp o rtu k o lejo w eg o .
0 R u ch na w ięk szo ści linii p ro w ad zi się m a łą lic z b ą p o ciąg ó w , za to z d u ż ą ilo śc ią w a g o n ó w , p o d c z a s g d y o czek iw an ia sp o łeczn e s ą d o k ład n ie o d w ro tn e - d u ż o pociąg ó w , m n ie jsz e składy.
5. Z E S T A W IE N IA S T A T Y S T Y C Z N E
W y k res o g ó ln y fr e k w e n c ji ru chu reg io n a ln eg o w ciągu d ob y
R ozk ład frek w en cji w p o d zia le na d n i w o ln e i p ra cu ją ce
B ad an ia p o to k ó w p o d ró żn y ch w k o lejo w y ch p rzew o zach regionalnych.. 191
pn wt sr cz pt so nd
R o zk ła d frek w en cji ru ch u reg io n a ln eg o w cyklu ty g o d n io w y m chronologiczny
uszeregow any
R ozk ład frek w en cji ru chu reg io n a ln eg o w cyk lu d ob ow ym
P rzy k ład o w e ro zk ład y frekw encji dla p o szczeg ó ln y ch linii
poc. 77422 B ia ly sto k -S zep ieto w o (o 2 0 :3 0 z B iałeg o sto k u ) 21 k w ietn ia 2004
B ad an ia p o to k ó w p o d ró żn y ch w k o lejo w y ch p rzew o zach regionalnych.. 193
poc. 6 1 1 2 5 S u w a łk i-B ia ły sto k (o 15:09 z S u w ałk ) 27 m aja 2004
poc. 77624 K u ź n ic a -B ia ly sto k (o 7:14 z K u źn icy ) 6 k w ietn ia 2004
250
100 50
S *
< /poc. 15843 B ia ly sto k -E lk (o 14:26 z B iałeg o sto k u ) 7 k w ietn ia 2004
A b s tr a c t
D etailed research o f railw ay co n n ectio n m a d e b y the In stitu te fo r R ailw ay s P ro m o tio n and D ev elo p m e n t w as p a rt an d parcel o f “ P a sse n g e r flo w s an aly sis in reg io n al ra ilw a y in the P o d lasie reg io n “
C o n n ected m aterial g a v e n ew po ssib ilities to m a k e a cu rren t an d strateg ic d ecisio n , e sp ecially in re fe r to c reatin g reg io n al railw ay tran sp o rt o ffer, a t the sam e tim e in creasin g c ap ab ility o f in fo rm atio n . C reate d d ata b ase covers:
- fin d in g s o f p a sse n g e r flow ,
- av erag in g d ata co m e from research o f in flu en ce stru ctu re, a d d itio n al m e a su re m e n t characterize q u ality an d v iew o f transport.
B ad an ia p o to k ó w p o d ró żn y ch w k o lejo w y ch p rzew o zach reg io n aln y ch .. 195
A n aly sis o f research resu lts g av e p o ss ib ility o f v erific atio n o f h ith erto ex istin g d ata an d in creasin g o f the gain ed in fo rm atio n . S h o w ed v ery hig h scale o f sp read , a n d th eir d ifferen t ch aracter, w h ich does n o t d e p en d on line a n d seg m en ts b u t on th e daytim e.
R esearch sh o w e d so m e e x am p les to low p ro cess a d ap ta tio n c a rrie r o ffer in relatio n to d o m in a n t co m m u n ic a tio n a l b e h av io u r. T h is is th e reaso n th a t w e h a v e very low flow . T his ro le (o b lig a to ry in the W est E u ro p e) seem s to b e truth, th a t ra ilw a y tra n sp o rt sh o u ld c a n y m an y n u m b e r o f p assen g er, at th e sam e tam e o fferin g stab le offer, ag ain st m an y co u rse at few h o u rs intervals.
T h e final findings:
T im e tab le in p re se n t fo n n is n ’t a d a p te d to p assen g er d em an d , c o n cen tratin g to se n d e e on flow b efo re 6:3 0 a.m . o r later. T he train trav els w ith to m u ch n u m b e r o f carriag es, th is is un n ecessary , reg ard in g to serv ice o f the p assenger. T h is is the reaso n th at travel is too long an d is n ’t safe. In a d d itio n co n trib u te to in creasin g d eficien cy o f railw ay transport.
O n th e m ajo rity lines u se th e sm all am o u n t o f trains, b u t larg e q u a n tity o f carriag e, w h ile e x p e c ta tio n o f p assen g ers are in v erse larg e q u an tity o f trains, b u t sm all a m o u n t o f carriag es.
