Poradnik praktykanta w szkole podstawowej

Poradnik praktykanta w szkole podstawowej

Wstęp

Niniejszy poradnik jest adresowany do studentów¹ odbywających praktykę dydaktyczną w szkole podstawowej w zakresie nauczania języka angielskiego. Może on stanowić podręczne źródło wskazówek i porad przydatnych na każdym etapie praktyki, jak również wsparcie i zachętę do stawiania pierwszych kroków na drodze do nauczycielskiej autonomii.

Poradnik został podzielony na 4 części odpowiadające poszczególnym etapom praktyki przewidzianym w regulaminie. Wszystkie wskazówki są przedstawione w punktach, co zapewnia przejrzystość opracowania oraz umożliwia wykorzystanie go jako listy kontrolnej działań podejmowanych przez praktykanta.

Cele praktyki dydaktycznej są określone w sylabusie przedmiotu oraz w regulaminie praktyki;

należy się z nimi zapoznać jeszcze przed jej rozpoczęciem. Niemniej jednak każdy student powinien wytyczyć sobie również cele osobiste, aby móc później dokonać pogłębionej refleksji nad przebiegiem praktyki oraz nad osiągniętymi efektami uczenia się. Świadomość zamierzonych celów jest niezbędna na drodze doskonalenia osobistego i zawodowego, w którym praktyka nauczycielska odgrywa bardzo istotną rolę.

Życzę wszystkim praktykantom sukcesów i satysfakcji z relacji nawiązywanych z uczniami oraz z pierwszych przeprowadzonych lekcji.

Wioletta Szóstak

Część 1. Obserwowanie lekcji

Tradycyjna dydaktyka koncentruje się na czynnościach nauczyciela, zwłaszcza na metodach i technikach nauczania. Również dla praktykanta, działania i zachowania nauczyciela-opiekuna prowadzącego znajdą się centrum uwagi, gdyż będą stanowić wzór do naśladowania oraz źródło inspiracji. Z drugiej jednak strony, należy pamiętać, że współczesna dydaktyka koncentruje się na uczniu oraz procesie uczenia się, dlatego obserwując lekcje, należy poświęcić nie mniejszą uwagę czynnościom i zachowaniom ucznia.

Proponowane punkty do obserwacji lekcji zostały tutaj sformułowane w formie pytań, spośród których praktykant może wybrać kwestie najbardziej go interesujące i adekwatne do wytyczonych celów osobistych.

1 Dla uproszczenia stylu stosuję rzeczowniki rodzaju męskiego: student, praktykant, nauczyciel i uczeń, chociaż tekst odnosi się w równej mierze do studentek, praktykantek, nauczycielek i uczennic (przyp. autorki).

Na co warto zwrócić uwagę obserwując nauczyciela?

1. Z jakim nastawieniem nauczyciel przychodzi do klasy? Jak wita się z uczniami i jak rozpoczyna lekcję?

2. W jaki sposób nauczyciel informuje uczniów o celach lekcji i jej temacie?

3. O co pyta i ile czasu czeka na odpowiedź klasy? Czy powtarza lub parafrazuje swoje pytania? Czy sam udziela sobie odpowiedzi?

4. Czy nauczyciel podaje instrukcje do ćwiczeń i zadań w języku polskim czy angielskim? Co sprawia, że są one zrozumiałe bądź niezrozumiałe dla uczniów?

5. Czy nauczyciel uzupełnia lekcję materiałami i zadaniami spoza podręcznika? Jaki jest ich cel i wpływ na przebieg lekcji?

6. Czy nauczyciel stosuje nowoczesne technologie? W jaki sposób i w jakim celu?

7. Czy nauczyciel dostosowuje tempo lekcji i rodzaje ćwiczeń do potrzeb uczniów, czy też realizuje zaplanowany materiał bez względu na to, co się dzieje w klasie?

8. Czy nauczyciel interesuje się tym, co robią uczniowie podczas lekcji i czy dostrzega pojawiające się problemy?

9. Jak nauczyciel reaguje na zachowania uczniów, którzy przeszkadzają w lekcji? Czy są to reakcje skuteczne?

10. W jaki sposób nauczyciel podsumowuje i kończy lekcję? Czy robi to przed czy po dzwonku oznajmiającym koniec lekcji?

Na co warto zwrócić uwagę obserwując uczniów?

1. Z jakim nastawieniem uczniowie przychodzą do klasy? Jakie emocje można wyczytać z ich rozmów i zachowań, gdy zajmują miejsca i przygotowują się do lekcji?

2. Czy temat lekcji wzbudził ich zainteresowanie, czy też wręcz przeciwnie? Dlaczego tak się stało?

3. Jak uczniowie reagują na poszczególne czynności i pytania nauczyciela? Czy chętnie biorą udział w lekcji?

4. Czy instrukcje do zadań i ćwiczeń są dla nich zrozumiałe? Co się dzieje, gdy tak nie jest?

5. Czy poszczególne zadania są dla uczniów ciekawe i odpowiednio trudne? Na jakiej podstawie obserwator może to stwierdzić?

6. Czy emocje i zachowania uczniów zmieniają się z biegiem lekcji? Czy nudę zastąpiło ożywienie, czy może jest na odwrót?

7. Czy zachowania uczniów zakłócają przebieg lekcji? Jakiego rodzaju są to zachowania i czy można stwierdzić ich przyczyny?

8. Czy uczniowie zabiegają o uwagę nauczyciela? W jaki sposób to robią i czy są w tym skuteczni?

9. Jaki jest stosunek uczniów do nauczyciela? W jaki sposób dają temu wyraz?

10. Jaka jest reakcja uczniów na zakończenie lekcji? Jakie wnioski można z tego wyciągnąć?

Powyższe pytania podają przykłady problemów, na które praktykant może zwrócić uwagę podczas obserwacji lekcji. Mogą one również stanowić podstawę do przygotowania własnych formularzy obserwacyjnych, które umożliwią uporządkowanie poczynionych spostrzeżeń. Na początek proponuję prosty formularz (jego zawartość jest przykładowa):

Etap lekcji Czynności i zachowania nauczyciela Czynności i zachowania uczniów Sprawdzanie

pracy domowej

Nauczyciel pyta tylko ochotników Większość uczniów zgłasza się do odpowiedzi, ale niektórzy nawet nie otworzyli zeszytów. Jeden uczeń nie ma zeszytu ani podręcznika i rysuje sobie coś na dłoni.

Prezentacja nowej struktury gramatycznej (czas Present Continuous)

Nauczyciel pokazuje kolejno 10 ilustracji, do każdej mówi zdanie w języku angielskim, np. He’s riding a bike, i tłumaczy je na język polski.

Na początku uczniowie słuchają w skupieniu, ale po 5 ilustracjach niektórzy tracą zainteresowanie.

Uczeń bez zeszytu nadal rysuje na dłoni.

Zestawienie czynności i zachowań nauczyciela z czynnościami i zachowaniami uczniów

ukazuje zależności między nimi, ułatwia wyciągnięcie właściwych wniosków i niejednokrotnie sugeruje rozwiązania do pojawiających się problemów.

Kiedy praktykant nabierze już trochę doświadczenia obserwacyjnego, może skoncentrować się na wybranych aspektach lekcji, np. na instrukcjach i poleceniach nauczyciela:

Instrukcja Opis instrukcji w odczuciu obserwatora

Język instrukcji

Zrozumienie przez uczniów w skali 1–5

Problemy

Instrukcja do pracy w parach (zadanie z luką informacyjną)

Długa, ale zrozumiała

polski 3 Nauczyciel rozdał karty pracy przed podaniem instrukcji i część uczniów już go nie słuchała

Instrukcja do ćwiczenia leksykalnego w podręczniku (uzupełnianie luk)

Krótka i prosta angielski 5 brak

Taki formularz, po zgromadzeniu spostrzeżeń z kilku lekcji, będzie szczególnie pomocny dla praktykanta, który postawił sobie za cel nauczenie się podawania prostych i zrozumiałych instrukcji w języku angielskim. Poczynione notatki pomogą w wyciągnięciu wniosków i podjęciu właściwych działań podczas lekcji prowadzonych.

Część 2. Przygotowanie do prowadzenia lekcji

Praktykant prowadzi lekcje pod opieką i według wskazań nauczyciela prowadzącego, toteż z reguły nie decyduje samodzielnie o treściach lekcji i materiałach, z których będzie

korzystać. Niemniej jednak staranne przygotowanie do lekcji leży po stronie praktykanta i powinno uwzględniać następujące etapy:

1. Rozmowa z nauczycielem-opiekunem prowadzącym, który wyznacza zakres materiału oraz główne cele lekcji; udziela też podstawowych informacji o grupie uczniów, z którą praktykant będzie pracował.

2. Dokładne zapoznanie się z materiałem wskazanym przez nauczyciela prowadzącego oraz gruntowne przygotowanie językowe do lekcji. Warto w tym miejscu podkreślić, że jedynie bardzo dobra znajomość słownictwa i struktur gramatycznych umożliwia nauczycielowi ich przystępne objaśnienie oraz podanie uczniom poprawnych przykładów ich użycia.

3. Przewidywanie potencjalnych problemów, które mogą dotyczyć następujących aspektów lekcji:

 Nauczane treści

Na przykład, przygotowując się do lekcji wprowadzającej pozornie prostą strukturę There is / there are, możemy przewidzieć, że uczniowie będą ją rozumieć i tłumaczyć dosłownie: „Tam jest / tam są”, a więc błędnie. Nauczyciel świadomy tego problemu włączy do lekcji przykłady, które pokażą uczniom, że słowo there na początku zdania nie jest okolicznikiem miejsca, a ten znajduje się na końcu:

There aren’t many people there. There are interesting books here.

Pomocne w utrwaleniu poprawnego znaczenia struktury będzie również tłumaczenie takich zdań na język polski, natomiast zignorowanie problemu sprawi, że pomimo wykonania ćwiczeń podręcznikowych uczniowie nie będą potrafili używać struktury we właściwych dla niej kontekstach.

 Problemy techniczne

Nowoczesne technologie niewątpliwie ułatwiają nauczycielowi przeprowadzenie lekcji oraz dają niezliczone możliwości jej urozmaicania. Zdarza się jednak, że nieoczekiwanie zawodzą i wówczas zakłócają przebieg lekcji, prowadząc do niepotrzebnej straty czasu. Warto więc być przezornym i przygotowując lekcję z wykorzystaniem jakichkolwiek technologii zaplanować, co zrobimy w razie wystąpienia problemów. Na przykład, w trakcie lekcji okazuje się, że nie można odtworzyć nagrania do ćwiczenia w słuchaniu lub też wyświetlić slajdu ze słowami, których uczniowie mają użyć w swoim opowiadaniu. W pierwszy przypadku

nauczyciel może sam przeczytać tekst, o ile jest do tego przygotowany i posiada zapis nagrania. Może też zrezygnować z ćwiczenia w słuchaniu przekładając je na kolejną lekcję, ale wówczas musi je zastąpić innym, przygotowanym uprzednio ćwiczeniem.

W drugim przypadku słowa można uczniom podyktować bądź zapisać na tablicy, ale też trzeba być przygotowanym na taką ewentualność. Zastosowanie prostych

alternatyw pozwala nauczycielowi kontynuować lekcję bez tracenia czasu na rozwiązywanie problemów technicznych w jej trakcie.

 Zachowania uczniów i relacje w grupie

Na przykład, w szkole podstawowej możemy zaobserwować, że dziewczynki nie chcą pracować z chłopcami w grupach, a zwłaszcza w parach. Planujemy więc taką

organizację pracy w klasie, żeby ich do tego nie zmuszać i tym samym uniknąć zbędnych problemów z dyscypliną. A jeśli wiemy, że dana grupa uczniów jest hałaśliwa i niesforna, to nie planujemy gier i zabaw wprowadzających nadmierne ożywienie w klasie, gdyż możemy stracić kontrolę nad zachowaniem uczniów. Z kolei w grupach, w których daje się zaobserwować silną rywalizację pomiędzy uczniami,

nie warto organizować ćwiczeń opartych na współzawodnictwie, żeby nie podsycać negatywnych emocji z tym związanych.

Pomocne w przewidywaniu takich problemów będą wnikliwe obserwacje lekcji na pierwszym etapie praktyki oraz wskazówki nauczyciela prowadzącego, który zna uczniów, ich problemy oraz potrzeby.

4. Planowanie lekcji, które należy rozpocząć od sformułowania celów. Powinny one

odpowiadać na pytanie: „Czego nauczą się uczniowie podczas lekcji?”, a NIE: „Jaki materiał lub temat trzeba przerobić?” Cele powinny być wyrażone prostym, precyzyjnym językiem jako konkretne rezultaty lekcji, których osiągnięcie daje się zweryfikować. Na przykład:

Cel główny: uczeń potrafi tworzyć pytania i przeczenia w czasie teraźniejszym prostym z użyciem operatorów „do” i „does”

Cele operacyjne:

 uczeń wie, w której osobie użyć operatora „do”, a w której „does”

 uczeń potrafi przekształcić zdania twierdzące w czasie teraźniejszym prostym w zdania przeczące

 uczeń potrafi ułożyć pytania do tekstu napisanego w czasie teraźniejszym prostym Mając sformułowane cele, można podejmować decyzje odnośnie etapów lekcji, ćwiczeń i zadań dla uczniów oraz materiałów i pomocy naukowych, z jakich będziemy korzystać.

Wszystkie te decyzje powinny być podporządkowane celom lekcji.

Planując lekcje z dziećmi warto mieć na uwadze ich naturalną potrzebę ruchu, krótki czas koncentracji uwagi, potrzebę stabilizacji i bezpieczeństwa oraz wynikające z niej upodobanie do czynności powtarzalnych. Aby sprostać tym potrzebom, trzeba zadbać o następujące aspekty i elementy lekcji:

 Jasne reguły zachowania w klasie oraz ich konsekwentne przestrzeganie. Stosowanie się do reguł i norm grupowych jest ważnym elementem rozwoju społecznego dziecka i uczniowie chętnie przestrzegają ustalonych zasad, jeśli widzą, że przestrzega ich również nauczyciel. Na przykład, jeśli dzieci muszą wyciszyć i schować telefony na czas lekcji, to nauczyciel wycisza i chowa swój telefon. Stałość reguł daje dzieciom poczucie pewności i bezpieczeństwa, dzięki czemu są spokojniejsze i chętniej biorą udział w lekcji.

 Przejrzysta i przewidywalna struktura, w ustaleniu której pomagają tzw. klasowe rytuały, czyli ćwiczenia i czynności wykonywane każdorazowo na danym etapie lekcji, np. zawsze zaczynamy i kończymy lekcję tą samą piosenką lub rymowanką,

zapisujemy dzień tygodnia oraz datę na tablicy, zaznaczamy pogodę w

przeznaczonym do tego kalendarzu na ścianie klasy, czytamy bajkę o ustalonej porze.

Rytuały klasowe, podobnie jak reguły zachowania, dają dzieciom poczucie stabilizacji i bezpieczeństwa.

 Ćwiczenia ramowe (ang. threads), które również wprowadzają do lekcji element stałości i przewidywalności. Są to ćwiczenia, których ramy i zasady pozostają nie zmienione, podczas gdy ich zawartość językową można dowolnie różnicować w zależności od poziomu i upodobań uczniów. Klasycznym przykładem ćwiczenia ramowego jest popularna gra w Bingo, którą można wykorzystać do utrwalenia liczebników, liter alfabetu lub słownictwa związanego z danym tematem. Można też zagrać w Bingo fonetyczne, żeby sprawdzić, czy dzieci prawidłowo rozróżniają problematyczne dźwięki. Zasady gry pozostają zawsze takie same, dzięki czemu nie musimy ich za każdym razem wyjaśniać; wystarczy krótka instrukcja: „Let’s play Bingo.” Oszczędzamy w ten sposób czas lekcji, a dzieciom dajemy poczucie bezpieczeństwa wynikające z dobrze im znanej sytuacji.

 Krótkie, zróżnicowane ćwiczenia i aktywności, które naprzemiennie ożywiają i wyciszają klasę. Do aktywności energetyzujących (ang. stirring activities) należą wszelkiego rodzaju gry i piosenki ruchowe oraz ćwiczenia w mówieniu, natomiast zadania wyciszające (ang. settling activities) to czytanie, słuchanie, pisanie, rysowanie i kolorowanie. Zaplanowanie kilku następujących po sobie ćwiczeń energetyzujących doprowadzi do nadmiernej ekscytacji i hałaśliwości dzieci, utrudniając nauczycielowi zapanowanie nad klasą. Z kolei nadmiar ćwiczeń wyciszających wywołuje znudzenie i problemy z koncentracją uwagi: dzieci zaczynają się wiercić, rozmawiać i szukać pretekstów do chodzenia po klasie. Oznacza to, że potrzebują zmiany aktywności na ruchową. Planując lekcje z dziećmi, trzeba więc koniecznie zwrócić uwagę na to, jak dane ćwiczenie wpływa na zachowanie uczniów i dążyć do równowagi między

„energetyzatorami” i „pacyfikatorami”.

 Ćwiczenia i aktywności opcjonalne (tzw. plan B), które wykorzystamy, kiedy na przykład klasa pracuje szybciej niż się spodziewaliśmy i nieoczekiwanie mamy kilka minut do zagospodarowania przed końcem lekcji. Mogą się one okazać potrzebne również w toku lekcji, gdy stwierdzimy, że przygotowane przez nas aktywności są zbyt trudne lub mało zajmujące dla uczniów, bądź też nie możemy ich przeprowadzić z przyczyn technicznych. Mając plan B, możemy reagować elastycznie na to, co dzieje się w klasie i dostosowywać lekcję do bieżącej sytuacji oraz do bieżących potrzeb uczniów.

Część 3. Prowadzenie lekcji

Nie sposób przewidzieć wszystkich okoliczności i czynników, które mają wpływ na przebieg i sukces lekcji w danej grupie uczniów, warto jednak oprzeć się na kilku podstawowych zasadach:

1. Nauczyciel informuje uczniów – w sposób dla nich zrozumiały – czego nauczą się na lekcji.

2. Nauczyciel jest bardzo dobrze przygotowany do lekcji: nie czyta instrukcji i objaśnień z kartki, nie szuka w popłochu kart pracy czy właściwego nagrania. Dzięki temu prowadzi lekcję płynnie i dynamicznie, nie marnując czasu i nie tracąc uwagi uczniów.

3. Nauczyciel angażuje w lekcję wszystkich uczniów, a nie tylko ochotników. Pomocne mogą być na przykład drewniane szpatułki z wypisanymi imionami dzieci, które nauczyciel wybiera losowo z ustawionego na biurku kubka.

4. Nauczyciel uważnie obserwuje zachowania i pracę uczniów podczas lekcji i dostosowuje swoje działania do ich potrzeb: jeśli uczniowie nie zapamiętali nowych słówek, organizuje kolejne ćwiczenie powtórzeniowe; jeśli materiał podręcznikowy jest za łatwy, rezygnuje z niego na rzecz zadań trudniejszych. Umożliwia to przygotowany wcześniej elastyczny plan lekcji z opcjonalnymi zadaniami.

5. Nauczyciel nie podaje żadnych instrukcji ani objaśnień wtedy, kiedy uczniowie rozmawiają – najpierw prosi o ciszę i skupia na sobie uwagę uczniów.

6. Instrukcje i objaśnienia nauczyciela są krótkie, proste i zrozumiałe dla uczniów, poparte przykładami.

7. Nauczyciel prowadzi lekcję w języku angielskim, stosując ilustrację i demonstrację jako podstawowe techniki ułatwiające uczniom zrozumienie przekazywanych treści.

8. Nauczyciel rozdaje karty pracy i dzieli uczniów na pary lub grupy dopiero po podaniu instrukcji do zadania. W przeciwnym razie utraci uwagę uczniów i wywoła niepotrzebne zamieszanie w klasie.

9. Nauczyciel monitoruje pracę w parach i grupach, zachęcając uczniów do współpracy i pomagania sobie nawzajem; w razie potrzeby pomaga uczniom słabszym.

10. W klasach młodszych nauczyciel rozpoczyna naukę współpracy od tzw. par otwartych, czyli takich, które wykonują zadanie na forum klasy, skupiając na sobie uwagę rówieśników oraz nauczyciela. W ten sposób dzieci uczą się, na czym polega praca w parach i oswajają się z tą formą pracy na lekcji. Kiedy praca w parach otwartych przebiega już bardzo sprawnie, można przejść do tradycyjnych par zamkniętych, czyli takich, które pracują jednocześnie i samodzielnie. Dopiero kolejnym etapem będzie praca w grupach, na początek najlepiej 3- osobowych.

11. Nauczyciel szybko reaguje na problemy pojawiające się w klasie pamiętając, że najskuteczniejszą reakcją na pierwsze przejawy niewłaściwych zachowań jest reakcja

niewerbalna, na przykład znaczące spojrzenie lub gest, bądź też reakcja ograniczająca się do wypowiedzenia imienia ucznia i zaangażowania go w lekcję.

12. Nauczyciel jest opanowany i pewny siebie: nie podnosi głosu i nie daje wyprowadzić się z równowagi. Wzbudza tym szacunek i zaufanie uczniów oraz daje im poczucie

bezpieczeństwa.

13. Nauczyciel jest świadomy upływu czasu i nie daje się zaskoczyć dzwonkiem kończącym lekcję. Jeśli uczniowie pracują wolniej niż się spodziewał, rezygnuje z ćwiczeń, które mogą dokończyć w domu na rzecz ćwiczeń w mówieniu lub innych, które pozwalają sprawdzić, czy cele lekcji zostały osiągnięte.

14. Nauczyciel kończy lekcję krótkim powtórzeniem przerobionego materiału, aby sprawdzić, czego uczniowie się nauczyli (czy osiągnęli swoje cele). Może też zadać pracę domową i poinformować uczniów o tym, czego będą się uczyć na następnej lekcji.

Część 4. Refleksja

Refleksja jest niezbędnym elementem uczenia się przez całe życie w zawodzie nauczyciela.

Refleksyjny nauczyciel rozważa swoje doświadczenia oraz poddaje je krytycznej analizie i ewaluacji, mając na celu rozwiązywanie pojawiających się problemów, adaptację do

zmieniających się wymogów szkoły oraz nieustanne doskonalenie swojego warsztatu pracy.

W ramach praktyki dydaktycznej, refleksja może przebiegać w następujących etapach:

Etap 1 – przemyślenia własne praktykanta na temat przeprowadzonej lekcji. Aby były one owocne, można uzgodnić z opiekunem praktyki listę kryteriów, na podstawie których będzie omawiana efektywność każdej lekcji, na przykład:

1. Czy lekcja przebiegła zgodnie z planem?

2. Czy uczniowie chętnie brali w niej udział?

3. Czy byli cały czas aktywni?

4. Czy komunikowali się w języku angielskim adekwatnie do swojego poziomu?

5. Czy i w jakim stopniu osiągnęli wytyczone cele lekcji?

6. Czy nauczyciel osiągnął wytyczone cele osobiste?

Refleksja może więc polegać na udzieleniu sobie odpowiedzi na te i inne pytania dotyczące efektywności lekcji. Można też oprzeć ją na sporządzonym wcześniej planie lekcji i dodać do niego notatki o tym, które ćwiczenia przebiegły pomyślnie, które zajęły mniej lub więcej czasu niż to było przewidziane, które nie spełniły oczekiwań uczniów (np. wywołały znudzenie) i które nie spełniły oczekiwań nauczyciela (np. nie zmotywowały uczniów do rozmowy w języku angielskim). Takie notatki ułatwiają wyciągnięcie konstruktywnych wniosków oraz zaplanowanie kolejnych lekcji w sposób bardziej efektywny.

Na zapis polekcyjnych refleksji można też przeznaczyć osobny notatnik, który będzie stanowił swego rodzaju dziennik lub pamiętnik. Zebranie wszystkich przemyśleń z praktyki w jednym miejscu ułatwi pogłębioną refleksję nad jej całością i zachęci do podejmowania dalszych działań na drodze rozwoju osobistego i zawodowego.

Etap 2 – omówienie lekcji z opiekunem-nauczycielem prowadzącym i / lub opiekunem z ramienia uczelni. Jest to okazja do podzielenia się swoimi przemyśleniami z etapu1 oraz do zadawania pytań. Opiekun może pomóc w znalezieniu odpowiedzi na nurtujące praktykanta pytania, rozwiać niektóre wątpliwości oraz zwrócić uwagę na kwestie, których praktykant nie był świadomy (np. zbyt dużo mówił podczas lekcji lub zwracał się częściej do uczniów

siedzących po jego prawej stronie). Wnioski ze wspólnej refleksji nad lekcją i jej omówienia też warto sobie zapisać: albo na planie lekcji albo w dzienniku. Mogą one stanowić inspirację do sformułowania nowych celów na kolejne lekcje prowadzone oraz do studiowania

literatury przedmiotu.

Etap 3 – refleksja nad całością doświadczeń wyniesionych z praktyki. Na tym etapie praktykant powinien odpowiedzieć sobie na pytanie, czy i w jakim stopniu osiągnął cele wytyczone przed praktyką, na ile praktyka przyczyniła się do jego rozwoju zawodowego i osobistego oraz jakie kroki chciałby podjąć po jej zakończeniu. Refleksyjny nauczyciel nie ustaje w poszukiwaniach. Zgromadzone doświadczenia i przemyślenia wykorzystuje do stawiania sobie kolejnych pytań i wyznaczania kolejnych celów; nawiązuje współpracę z innymi nauczycielami celem wymiany doświadczeń i uczenia się od siebie nawzajem;

prowadzi badania w działaniu, bierze udział w szkoleniach i konferencjach, a wszystko po to, aby ustawicznie rozwijać swoje kompetencje i podnosić swoje kwalifikacje. Praktyka

dydaktyczna w szkole podstawowej jest dopiero pierwszym krokiem na tej drodze.

Proponowana literatura:

Gower R., Philips D., Walters S. 2005. Teaching Practice. A Handbook for Teachers in Training.

Oxford: Macmillan Books for Teachers

Lewis G., Mol H. 2005. Grammar for Young Learners. Oxford: OUP

Pamuła M. 2003. Metodyka nauczania języków obcych w kształceniu zintegrowanym.

Warszawa: Fraszka Edukacyjna

Pamuła M., Sikora-Bansik D. 2008. Inteligencje wielorakie na zajęciach języka angielskiego, czyli jak skutecznie i ciekawie uczyć dzieci w młodszym wieku szkolnym. Warszawa: CODN Read C. 2009. 500 Activities for the Primary Classroom. Oxford: Macmillan Books for Teachers