Projekt „Wzmocnienie Kompetencji – Strategia partycypacji w lokalnym rozwoju usług społecznych”
dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO
na lata 2021 – 2030.
JAK PRZYGOTOWAĆ SIĘ DO WSPÓŁPRACY Z CUS?
Fundacja Konwent Klubów i Centrów Integracji Społecznej ul. Wiejska 3, 23-300 Janów Lubelski
e.mail: fundacjakiscis@fundacjakiscis.pl http://fundacjakiscis.pl, tel. 787805030
Program szkolenia:
1. Centra usług społecznych - Szansa na integrację i rozwój usług społecznych na poziomie lokalnym.
2. Usługi społeczne – USŁUGA –SPOŁECZNA – SOCJALNA.
3. Założenia Strategii partycypacji w lokalnym rozwoju usług społecznych - model współpracy pomiędzy NGO
a CUS.
4. Korzyści płynące ze współpracy
w realizacji usług społecznych pomiędzy NGO a CUS.
1. Centra usług społecznych - Szansa na
integrację i rozwój usług społecznych na poziomie
lokalnym.
Dlaczego zaproponowano zmianę ?
Instytucje na poziomie gminnym świadczące usługi mieszkańcom:
• ośrodki pomocy społecznej (OPS mogą – w myśl ustawy o CUS – zostać przekształcone w CUS, ale ustawodawca przewidział też tryb utworzenia CUS przy pozostawieniu OPS)
• podmioty oferujące usługi zatrudnienia socjalnego,
• instytucje kultury (w tym samorządowe ośrodki kultury i biblioteki),
• instytucje edukacyjne,
• placówki opieki zdrowotnej i promocji zdrowia.
Wady i zalety tego rozwiązania ?
Idea CUS:
Rozwój i integracja usług społecznych w formule centrów usług
społecznych na poziomie lokalnym odpowiada kluczowym aspektom profilowania polityki ekonomiczno społecznej na poziomie krajowym.
Punktem wyjścia jest:
• Przekroczenie podziałów resortowych lepsza koordynacja i faktyczne zwiększenie dostępności usług społecznych na poziomie lokalnym.
• Rozbudowa sfery społecznej, szczególnie na obszarach tj. małe miasteczka i obszary wiejskie, obszary peryferyjne.
• Ukierunkowanie na profil prorodzinny.
Ustawa o CUS
⚫ 19 lipca 2019 roku Sejm RP uchwalił ustawę praktycznie jednogłośnie - 426 głosów za, 1 głos wstrzymujący, 0 głosów przeciw.
⚫ 2 sierpnia 2019 roku Senat RP jednogłośnie, bez poprawek przyjął ustawę w wersji uchwalonej przez Sejm RP.
⚫ Przepisy ustawy (Dz. U. z 2019 r., poz. 1818) weszły w życie 1 stycznia 2020 roku.
Zadania Centrum Usług Społecznych
Katalog zadań centrum ustawodawca określił w art. 13 ustawy, w którym wskazał dziewięć podstawowych zadań jakie będzie realizowało centrum. W ust. 1 użyto sformułowania „w szczególności”, co oznacza, że przyjęte wyliczenie nie ma charakteru enumeratywnego ( zamkniętego) i centrum może realizować także inne zadania.
Art. 13. 1. Do zadań centrum należy w szczególności:
1) zaspokajanie potrzeb wspólnoty samorządowej w zakresie usług społecznych przekazanych do realizacji centrum, w tym określonych w programie usług społecznych;
2) prowadzenie rozeznania potrzeb i potencjału wspólnoty samorządowej w zakresie usług społecznych;
3) opracowywanie diagnozy potrzeb i potencjału wspólnoty samorządowej w zakresie usług społecznych;
4) realizowanie programu usług społecznych, w tym kwalifikowanie osób zainteresowanych do korzystania z usług społecznych określonych w programie usług społecznych oraz opracowywanie i monitorowanie realizacji indywidualnych planów usług społecznych;
5) realizowanie innych niż usługi społeczne zadań przekazanych do realizacji centrum, w tym zadań z zakresu pomocy społecznej, w przypadku, o którym mowa w art. 9 ust. 2 pkt 1 oraz ust. 3 pkt 1;
Zadania Centrum Usług Społecznych c.d.
6. podejmowanie działań na rzecz integracji i wspierania rozwoju wspólnoty samorządowej z wykorzystaniem potencjału tej wspólnoty, w tym organizowanie działań
samopomocowych, wolontaryjnych i sąsiedzkich stanowiących uzupełnienie usług społecznych (działania wspierające);
7. opracowywanie standardów jakości usług społecznych określonych w programie usług społecznych, w przypadku braku określenia tych standardów w obowiązujących przepisach, oraz ich wdrażanie;
8. podejmowanie działań na rzecz rozwoju i koordynacji usług społecznych, w tym przez nawiązywanie współpracy z organami administracji publicznej, organizacjami
pozarządowymi i podmiotami, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, podmiotami wykonującymi działalność leczniczą w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności
leczniczej oraz osobami fizycznymi i prawnymi;
9. gromadzenie, aktualizowanie i udostępnianie informacji o usługach społecznych realizowanych na obszarze gminy tworzącej centrum oraz gminy będącej stroną
porozumienia, o którym mowa w art. 10 pkt 2, lub porozumienia, o którym mowa w art. 15 ustawy.
Art. 2. Ustawy o CUS - Usługi społeczne
Usługi społeczne oznaczają działania z zakresu:
1) polityki prorodzinnej, 2) wspierania rodziny,
3) systemu pieczy zastępczej, 4) pomocy społecznej,
5) promocji i ochrony zdrowia,
6) wspierania osób niepełnosprawnych, 7) edukacji publicznej,
8) przeciwdziałania bezrobociu, 9) kultury,
10) kultury fizycznej i turystyki,
11) pobudzania aktywności obywatelskiej, 12) mieszkalnictwa,
13) ochrony środowiska,
14) reintegracji zawodowej i społecznej
- podejmowane przez gminę w celu zaspokajania potrzeb wspólnoty samorządowej, świadczone w formie niematerialnej bezpośrednio na rzecz osób, rodzin, grup społecznych, grup mieszkańców o określonych potrzebach lub ogółu mieszkańców.
Struktura organizacyjna
centrum
Struktura Centrum
W ramach struktury organizacyjnej centrum wyodrębnia się, w szczególności:
1) stanowisko dyrektora centrum;
2) zespół do spraw organizowania usług społecznych;
3) zespół do spraw realizacji zadań z zakresu pomocy
społecznej - w przypadku centrum, będące jednocześnie ops-em;
4) stanowisko organizatora społeczności lokalnej.
Struktura Centrum:
• W skład zespołu do spraw organizowania usług społecznych wchodzą organizator usług społecznych oraz koordynatorzy indywidualnych planów usług społecznych w liczbie dostosowanej do potrzeb wynikających z uwarunkowań lokalnych;
• W skład zespołu do spraw realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej wchodzą organizator pomocy społecznej, specjaliści z zakresu pracy socjalnej, pracy z rodziną oraz inni specjaliści realizujący zadania z zakresu pomocy społecznej, w tym w zakresie integracji społecznej. W ramach zespołu może zostać wyodrębniona komórka realizująca zadania z zakresu pracy socjalnej.
• W ramach zespołu, o którym mowa w pkt 2, centrum zatrudnia pracowników socjalnych zgodnie z zasadami określonymi w art. 110 ust. 11 i 12 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.
• W centrum mogą zostać wyodrębnione zespoły lub stanowiska inne niż określone w pkt 1 i 2, jeżeli potrzeba ich wyodrębnienia wynika z uwarunkowań lokalnych lub rodzaju usług społecznych lub innych zadań realizowanych przez centrum.
• W strukturze organizacyjnej centrum nie mogą funkcjonować jednostki zapewniające pobyt całodobowy.
Dyrektor centrum - zadania
• Centrum kieruje dyrektor centrum, do jego należy w szczególności:
• kierowanie pracami centrum i reprezentowanie centrum na zewnątrz;
• zatwierdzanie opracowywanych przez organizatora usług społecznych standardów jakości usług społecznych;
• zatwierdzanie indywidualnych planów usług społecznych i ich aktualizacji;
• opracowywanie rocznego planu działalności centrum;
• opracowywanie sprawozdania z działalności centrum za poprzedni rok kalendarzowy;
• sprawowanie zarządu mieniem centrum;
• prowadzenie gospodarki finansowej centrum.
Dyrektor centrum może jednocześnie wykonywać zadania organizatora usług społecznych.
Organizator usług społecznych - zadania
Do zadań organizatora usług społecznych należy w szczególności:
• organizowanie usług społecznych realizowanych przez centrum;
• prowadzenie na bieżąco rozeznania potrzeb wspólnoty samorządowej w zakresie usług społecznych i potencjału wspólnoty samorządowej w zakresie organizowania usług społecznych;
• podejmowanie działań w celu rozwijania oraz koordynacji lokalnego systemu usług społecznych, w tym nawiązywanie współpracy z organami administracji publicznej, organizacjami pozarządowymi i podmiotami, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, podmiotami wykonującymi działalność leczniczą w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej oraz osobami fizycznymi i prawnymi, wykonującymi usługi z zakresu, o którym mowa w art. 2 ust. 1, na obszarze działania centrum;
• opracowywanie standardów jakości usług społecznych określonych w programie usług społecznych, w przypadku braku określenia tych standardów w obowiązujących przepisach;
• kieruje zespołem do spraw organizowania usług społecznych.
Koordynator indywidualnych planów usług społecznych - zadania
Do zadań koordynatora indywidualnych planów usług społecznych należy, w szczególności:
• przeprowadzanie rozpoznania indywidualnych potrzeb osoby zainteresowanej skorzystaniem z usług społecznych określonych w programie usług społecznych, zwanego dalej „rozpoznaniem indywidualnych potrzeb”;
• opracowywanie indywidualnych planów usług społecznych i ich aktualizacji;
• monitorowanie realizacji indywidualnych planów usług społecznych;
• koordynowanie usług społecznych udzielanych w ramach indywidualnych planów usług społecznych;
• przeprowadzanie z osobami objętymi indywidualnymi planami usług społecznych rozmów podsumowujących realizację tych planów.
Organizator społeczności lokalnej - zadania
Do zadań organizatora społeczności lokalnej należy w szczególności:
• prowadzenie na bieżąco rozeznania: potrzeb wspólnoty samorządowej w zakresie działań wspierających i potencjału wspólnoty samorządowej w zakresie działań wspierających;
• opracowywanie, w oparciu o wnioski wynikające z rozeznania potrzeb i potencjału wspólnoty samorządowej w zakresie działań wspierających, planu organizowania społeczności lokalnej i jego aktualizacji oraz realizacja tego planu;
• podejmowanie działań w celu aktywizacji wspólnoty samorządowej, w szczególności organizowanie działań wspierających;
• inicjowanie innych niż określone w pkt 3 działań zmierzających do wzmocnienia więzi społecznych i integracji wspólnoty samorządowej;
• współpraca z podmiotami prowadzącymi na obszarze działania centrum animację lokalną lub inne formy pracy środowiskowej.
Organizator społeczności lokalnej
Plan organizowania społeczności lokalnej
1. W celu integracji i wspierania rozwoju wspólnoty samorządowej, centrum opracowuje plan organizowania społeczności lokalnej.
2. Plan jest opracowywany przez organizatora społeczności lokalnej, z uwzględnieniem wniosków wynikających z rozeznania potrzeb i potencjału wspólnoty samorządowej w zakresie usług społecznych i działań wspierających, i podlega aktualizacji w przypadku istotnej zmiany tych wniosków.
3. Plan, o którym mowa w ust. 1, zawiera w szczególności:
1) opis działań, w tym działań wspierających, służących realizacji planu;
2) terminy i sposób realizacji poszczególnych działań w ramach planu.
4. W przypadku centrum funkcjonującego dla kilku gmin, plan zawiera informacje w zakresie określonym powyżej w odniesieniu do każdej z gmin, która zawarła porozumienie (z art.10 pkt 2 lub porozumienie z art. 15).
Pierwszy krok do współpracy.
Diagnoza potrzeb i potencjału wspólnoty samorządowej.
1. Na podstawie wniosków wynikających z rozeznania potrzeb i potencjału wspólnoty samorządowej w zakresie usług społecznych centrum opracowuje diagnozę potrzeb i potencjału wspólnoty
samorządowej w zakresie usług społecznych.
2. Diagnoza jest opracowywana na okres 5 lat i podlega aktualizacji w przypadku istotnej zmiany wniosków wynikających z rozeznania, o którym mowa powyżej.
3. Diagnoza zawiera w szczególności informacje dotyczące:
1) potrzeb wspólnoty samorządowej w zakresie usług społecznych;
2) jednostek organizacyjnych gminy, organizacji pozarządowych i podmiotów, o których mowa w art. 3 ust. 3ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, oraz osób fizycznych i prawnych, wykonujących usługi z zakresu, o którym mowa w art. 2 ust. 1, na obszarze
działania centrum wraz ze wskazaniem wykonywanych przez nie usług.
4. W przypadku centrum, utworzonego dla co najmniej dwóch gmin, diagnoza zawiera informacje w odniesieniu do każdej z gmin, która zawarła porozumienie ( z art.10 pkt 2 lub porozumienie z art. 15).
5. Diagnoza jest przekazywana wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) oraz radzie gminy. Przed przekazaniem diagnozy, centrum przeprowadza konsultacje diagnozy ze wspólnotą samorządową.
Centrum usług społecznych
dla kilku gmin
Centrum dla kilku gmin …
Jakie usługi społeczne mogą być realizowane przez CUS międzygminny?
• Ustawa (art. 10 pkt. 2) określa, że CUS międzygminny powinien realizować wybrane usługi społeczne z co najmniej trzech zakresów, o których mowa w art. 2 ust. 1 ustawy (na możliwych 14);
• Należy zatem rozważyć trzy możliwości:
• realizowanie zadań, które są już w pewnym stopniu wykonywane w gminach w niewielkim stopniu, celem wspólnego finansowania i dopasowania do potrzeb;
• realizowania działań, które są obecnie realizowane przez gminy, ale na rzecz nowych klientów;
• realizowania działań nierealizowanych dotychczas przez gminy.
Centrum dla kilku gmin …
Realizowanie zadań, które są już w pewnym stopniu wykonywane w gminach w niewielkim stopniu, celem wspólnego finansowania i
dopasowania do potrzeb:
• poradnictwo rodzinne o charakterze mobilnym (art. 2, pkt 2);
• placówki wsparcia dziennego na obrzeżach gmin (art. 2, pkt. 2);
• placówki dla dzieci do lat 3 (art. 2 pkt. 1);
• reintegracja zawodowa i społeczna (CIS, KIS, WTZ) (art. 2 pkt. 6 i
14)
Centrum dla kilku gmin …
Realizowania działań, które są obecnie realizowane przez gminy, ale na rzecz nowych klientów:
• usługi opiekuńcze środowiskowe dla ogółu mieszkańców nie korzystających z pomocy społecznej (art. 2 pkt. 4);
• stworzenie bazy dawców i odbiorców usług (art. 2);
• pobudzanie aktywności obywatelskiej w zakresie działań
wspierających usługi (art. 2, pkt. 11).
Centrum dla kilku gmin …
Realizowania działań nierealizowanych dotychczas przez gminy:
• opieka wytchnieniowa jako element usług opiekuńczych (art. 2 pkt. 4);
• asystenci osób z niepełnosprawnością (art. 2 pkt. 6);
• placówki dla dzieci do lat 3 (art. 2 pkt. 1);
• reintegracja zawodowa i społeczna (CIS, KIS, WTZ) (art. 2
pkt. 6 i 14).
CUS
Informacje
podsumowujace
Tworzenie CUS - fakultatywność
Nowe rozwiązania wdrażają zainteresowane samorządy, dając przykład pozostałym.
Ustawa zawiera regulacje kierunkowe, pozostawiając spory obszar swobody w zakresie organizacji i funkcjonowania lokalnego systemu usług społecznych – możliwość wykorzystania lokalnego know-how.
Wsparcie tworzenia CUS – działania rządu i administracji państwowej
państwa (m.in. Program pilotażowy MRPiPS).
Tworzenie CUS
Tworzenie CUS jest dobrowolne – to zadanie własne gminy o charakterze fakultatywnym. CUS to jednostka budżetowa gminy. Dwa podstawowe tryby utworzenia CUS:
• gminne CUS – działające na obszarze gminy, powstałe przez przekształcenie OPS;
• partnerskie CUS – działające na obszarze dwóch lub więcej gmin, powstałe na podstawie porozumienia gmin, funkcjonujące obok OPS.
Przekształcenie OPS w CUS nie oznacza likwidacji OPS, ale przeniesienie ogółu zadań i zasobów OPS do CUS.
W gminnym CUS z założenia będzie działał zespół ds. pomocy społecznej obok zespołu ds. usług społecznych.
Gminne programy usług społecznych
• Usługi społeczne to termin szerszy niż usługi pomocy społecznej, ale węższy niż usługi użyteczności publicznej.
• Usługi społeczne określone w PUS mają charakter powszechny, są kierowane do osób, rodzin, grup społecznych lub ogółu mieszkańców.
• Programy usług społecznych (PUS) – przyjmowane
w drodze uchwały akty prawa miejscowego stanowiące
podstawę realizacji usług społecznych w szerszym
wymiarze niż wynika to z przepisów innych ustaw.
Cel zmiany:
Ustawa umożliwia konsolidację usług społecznych do tej pory rozproszonych w sensie
instytucjonalno-prawnym
i organizacyjnym.
Proces konsolidacji polega na:
• wyodrębnieniu spośród ogółu realnie dostępnych już (w oparciu o inne przepisy ustawowe) usług społecznych (ustawa o CUS określa dokładnie, z jakich obszarów usługi wchodzą tu w grę) pewnej bazowej ich grupy, w ramach której będą one świadczone w sposób zintegrowany przy wykorzystaniu CUS;
• uzupełnieniu tej bazowej grupy usług o nowe usługi społeczne, które będą dostępne dzięki uchwaleniu lokalnego programu (programów) usług społecznych; program taki określa, do kogo adresowane są takie usługi i na jakich zasadach są one realizowane.
Jedno okienko – kompleksowa usługa w jednym miejscu.
CUS ma udostępniać pakiety personalizowanych usług na zasadzie jednego okienka; to pakiety usług personalizowanych, uzgadnianych z mieszkańcami.
Funkcję jednego okienka ustawodawca przypisał CUS – w zakresie rozeznania potrzeb i kwalifikowania do korzystania z usług.
Samo świadczenie poszczególnych usług ma zaś pozostać zadaniem odpowiednich
usługodawców współtworzących system, z którymi nie ma jednak już potrzeby uzgadniania terminów, warunków i innych szczegółów.
EFEKT:
• Utworzenie CUS będzie sprzyjać rozwojowi partnerskiej współpracy międzyinstytucjonalnej i międzysektorowej przez zlecanie usług społecznych lokalnym podmiotom usługowym
(obszar ekonomii społecznej).
• Otwarcie CUS na pracę środowiskową wzmacniającą spójność społeczną – zadaniem organizatora społeczności lokalnej jest m.in. upowszechnianie działań wspierających o
charakterze wolontariackim, samopomocowym i sąsiedzkim (obszar ekonomii solidarnej).
Ustawa o CUS wprowadza do praktyki publicznych służb społecznych formułę
zarządzania przypadkiem (case managementu).
Formuła ta, w metodyce pracy socjalnej znana od co najmniej 40 lat, polega na wprowadzaniu do systemów wsparcia społecznego roli case managera, który ma zapewnić, że oferowane usługi odpowiadają na realne potrzeby konkretnego mieszkańca, są mu świadczone w odpowiednim czasie i jakości.
Należy to wyraźnie podkreślić, że mowa tu o case managerze jako swoistym rzeczniku mieszkańca jako świadczeniobiorcy usług realizowanych przez CUS, czyli specjalisty troszczącego się o kompleksowe i projakościowe zaspokojenie potrzeb mieszkańca.
Case manager to strażnik wskaźników efektywności.
Stanowisko pracy tak sprofilowanego case managera określa terminem
„koordynator indywidualnych planów usług społecznych”.
Integracja usług społecznych w CUS – cztery wymiary
• Wymiar instytucjonalny: w CUS dostęp do usług z różnych obszarów, świadczonych przez podmioty lokalne, w tym przedsiębiorstwa społeczne; efekt: instytucjonalne
osadzenie PRZEDSIĘBIORSTW SPOŁECZNYCH
w lokalnym systemie usługowym.
• Wymiar funkcjonalny: budowanie palety usług dostępnych poprzez CUS wokół potrzeb rodziny – usługodawcza aktywność na rzecz mieszkańców; efekt: osadzenie PRZESIĘBIORSTW SPOŁECZNYCH w społeczności lokalnej.
• Wymiar więziotwórczy: integracja usług społecznych świadczonych przez specjalistów z działaniami wspierającymi o charakterze samopomocowym, wolontariackim i sąsiedzkim w celu integracji społeczności lokalnej; efekt: impuls dla rozwoju EKONOMII SOLIDARNEJ.
• Wymiar empowerment – upodmiotowienie mieszkańców, wzmocnienie profesji i zawodów pomocowych; efekt: nowe możliwości rozwoju KAPITAŁU LUDZKIEGO podmiotów ekonomii społecznej i solidarnej.
PODSUMOWANIE
Centra usług społecznych.
Szansa na integrację i rozwój usług społecznych na poziomie lokalnym.
Co wiemy o idei powołania CUS ? Na jakie potrzeby odpowiada CUS ? Plusy i minusy
powołania CUS.
Czy CUS jest innowacją społeczną ?
Czy coś zmieni ? • A może poszukajmy odwołania do szerszego kontekstu ?
• Czyli po co to robimy ?
Osadzenie koncepcji CUS w polityce społecznej.
Koncepcje polityki społecznej ?
Szeroko zdefiniowana polityka społeczna stanowi kluczowy element wszelkich działań państwa i jego instytucji, mających na celu kształtowanie warunków życia społeczeństwa oraz służących realizacji zasady sprawiedliwości społecznej. Dążąc do osiągnięcia jak największej skuteczności działań publicznych w tej sferze należy traktować politykę
społeczną na zasadach równości,
komplementarności i synergii z polityką gospodarczą.
Polityka społeczna jest kształtowana w odpowiedzi na aktualne oraz prognozowane kwestie społeczne.
Tym samym polityka społeczna nabiera coraz większego znaczenia w obliczu wyzwań społeczno – gospodarczych, określanych przede wszystkim przez pryzmat zmian demograficznych oraz kryzysu ekonomicznego.
Ale jak to zrobić, aby było efektywniej ?
Czy mamy tu elementy CUS ?
KONCEPCJA WIELOSEKTOROWEJ
I OBYWATELSKIEJ POLITYKI SPOŁECZNE.
Podejście wielosektorowe dotyczy przede wszystkim organizacji i realizacji lokalnych usług społecznych, które mają pluralistyczny charakter.
Polega to na różnorodności instytucjonalnej w udostępnianiu oraz dostarczaniu i produkcji usług społecznych (welfare pluralism).
Zalety:
Wielosektorowa polityka społeczna rozkłada odpowiedzialność za realizację zadań i usług społecznych na większą liczbę podmiotów działających w
ramach różnych sektorów.
Włącza w partycypacyjny sposób w dostarczanie usług społecznych
różnorodne grupy interesariuszy, a także aktywnych obywateli, którzy tworzą lub współtworzą (koprodukcja) usługi społeczne bardziej lub mniej formalne.
Ale czy są to zalety ?
Zalety c.d.:
Usługi udostępnia najczęściej sektor publiczny (częściej samorząd tery- torialny, rzadziej państwo), natomiast wytwarzanie usług - ich produkcja jest często powierzana organizacjom pozarządowym lub wyznaniowym, podmiotom rynkowym, ale czasami także instytucjom publicznym. Także sektor nieformalny (rodzina, wspólnota, środowisko lokalne) staje się w wielu przypadkach koproducentem usług społecznych. Wielosektorowa polityka społeczna dotyczy głównie rozwoju usług, natomiast bardzo rzadko dotyczy świadczeń pieniężnych.
Warto podkreślić, że wielosektorowość może przyczyniać do większego zróżnicowania usług, odpowiadających na zindywidualizowane potrzeby obywateli. Skuteczność w tym względzie zależy jednak od sprawnej organizacji i koordynacji usług oraz rozwiązań w zakresie ich finansowania i ewaluacji, a także od jakości kadr służb społecznych i ich kompetencji.
Wielosektorowa p.s. a koncepcja CUS
Wielosektorowa polityka społeczna ma liczne zastosowania w kontekście usług społecznych. Można ją odnosić do kwestii programowania, planowania, organizacji usług, sposobów ich finansowania jak i zarządzania lokalną polityką społeczną.
Można wykazywać, że sposób organizowania i koordynacji usług może być znacznie bardziej skuteczny, efektywny i wydajny jeśli dopuszczeni zostaną interesariusze z różnych sektorów do realizacji zadań społecznych i socjalnych przy jednoczesnym procesie integracji i koordynacji usług.
Państwo i/lub samorząd może być w tym modelu koordynatorem i współpłatnikiem usług na zasadzie finance mix, ale już za ich produkcję i dostarczanie odpowiedzialne powinny być podmioty z innych sektorów
Obywatelskość
Bliskim wielosektorowości paradygmatem, przyczyniającym się do pozytywnej zmiany roli i znaczenia usług społecznych jest uspołecznienie polityki społecznej, czyli wykorzystanie potencjału podmiotów trzeciego sektora (organizacji pozarządowych) w produkcji i dostarczaniu usług społecznych.
Uspołecznienie we współczesnej polityce społecznej można rozumieć jako „włączenie”
społeczeństwa obywatelskiego, sektora pozarządowego, podmiotów ekonomii i integracji społecznej, a także struktur nieformalnych do realizacji lokalnej polityki społecznej.
Zalety:
Wielu ekspertów i badaczy związanych z sektorem pozarządowym twierdzi, że w realizacji usług społecznych, sektor pozarządowy jest bardzo często niezastąpiony, że ze względu na fakt, że szybciej i skuteczniej dociera do odbiorców pomocy, jest bardziej elastyczny, innowacyjny, efektywniejszy finansowo.
Ponadto sektorowi pozarządowemu przypisuje się rolę trampoliny do rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, zacieśniania więzi społecznych i pogłębiania integracji społecznej. Jest lub może być on też ważnym pracodawcą.
Zaleta !
Wielosektorowa polityka społeczna oprócz podmiotów pozarządowych zwraca także uwagę na wykorzystanie w produkcji usług społecznych sektora ekonomii społecznej, w którym działają przedsiębiorstwa społeczne i spółdzielnie socjalne.
A teraz kilka słów o usługach
2. Usługi społeczne – USŁUGA – SPOŁECZNA –SOCJALNA
Jakie mamy usługi:
Definicja usługi społecznej
B.Szatur Jaworska usługi społeczne to czynności podejmowane w celu bezpośredniego zaspokajania ludzkich potrzeb, które nie polegają na
wytwarzaniu dóbr materialnych służą zaspokajaniu indywidualnych potrzeb jednostek i rodzin, choć ich jakość i dostępność ma wpływ na
funkcjonowanie szerszych zbiorowości i grup społecznych.
W tym znaczeniu usługi społeczne mogą być finansowane, organizowane i dostarczane zarówno przez instytucje publiczne, jak i niepubliczne prywatne;
uzyskiwane są bezekwiwalentnie , częściowo odpłatnie lub w pełni odpłatnie.
Jako dziedziny usług społecznych traktuje: edukację i wychowanie, ochronę zdrowia, pomoc społeczną, resocjalizację, kulturę, rekreację i wypoczynek,
socjalne budownictwo mieszkaniowe.
Komisja Europejska - usługi społeczne:
o Są to usługi zorientowane na osobę , przeznaczone do zaspokajania życiowych potrzeb człowieka, zwłaszcza potrzeb słabszych grup w społeczeństwie,
o zapewniają ochronę przed ogólnymi i szczególnymi zagrożeniami dla życia oraz pomagają w realizacji osobistych wyzwań i w sytuacjach kryzysowych,
o świadczone są również na rzecz rodzin , w kontekście zmiany wzorców rodziny, wspierania ich roli w opiece nad młodymi i starszymi członkami rodziny, jak również nad osobami niepełnosprawnymi, oraz kompensują ewentualny rozpad rodzin,
o są to kluczowe instrumenty ochrony podstawowych praw człowieka i ludzkiej godności, o pełnią rolę zapobiegawczą i integrują społecznie wszystkich członków populacji,
niezależnie od ich stanu posiadania czy dochodów
o przyczyniają się do zwalczania dyskryminacji, zapewnienia równości płci, poprawy warunków życia i tworzenia równych szans dla wszystkich , zwiększając tym samym zdolność jednostek do pełnego uczestnictwa w życiu społecznym.
Usługi socjalne
• to te, które „przeznaczone są do zaspokajania życiowych potrzeb człowieka, zwłaszcza potrzeb słabszych osób czy grup w społeczeństwie; zapewniają ochronę przed ogólnymi i szczególnymi zagrożeniami dla życia oraz pomagają w realizacji osobistych wyzwań i w sytuacjach kryzysowych; świadczone są również na rzecz rodzin, (…);
są to kluczowe instrumenty ochrony podstawowych praw
człowieka i ludzkiej godności” .
Usługi społeczne definicja ustawowa
Art. 2 ust 1 ustawy o CUS określa iż usługami społecznymi są działania z zakresu:
polityki prorodzinnej, wspierania rodziny, pieczy zastępczej, pomocy społecznej, promocji i ochrony zdrowia, wspierania osób niepełnosprawnych, edukacji
publicznej, przeciwdziałania bezrobociu, kultury, kultury fizycznej i turystyki,
pobudzania aktywności obywatelskiej, mieszkalnictwa, ochrony środowiska oraz reintegracji zawodowej i społecznej
– podejmowane przez gminę w celu zaspokajania potrzeb wspólnoty
samorządowej, świadczone w formie niematerialnej bezpośrednio na rzecz osób, rodzin, grup społecznych, grup mieszkańców o określonych potrzebach lub ogółu mieszkańców.
Usługami społecznymi są w szczególności działania podejmowane na podstawie 17 ustaw, wymienionych w art. 2 ust. 2 ustawy o cus.
Przykładowy katalog usług społecznych
Przykładowy katalog działań będących usługami społecznymi w rozumieniu ustawy został przestawiony w uzasadnieniu do projektu ustawy i zawiera:
• pracę socjalną z osobą i rodziną oraz asystenturę dla rodzin,
• środowiskową pracę socjalną w różnych formach,
• terapię osób i rodzin doświadczających trudności w funkcjonowaniu w społeczeństwie,
• mediacje rodzinne i w sporach innych niż rodzinne,
• animację lokalną,
• edukację środowiskową oraz inne formy działań aktywizujących w środowisku zamieszkania,
• poradnictwo prawne, obywatelskie, psychologiczne i rodzinne, w tym małżeńskie,
• reintegrację zawodową i społeczną,
• interwencję kryzysową,
• usługi wsparcia dla osób tworzących rodzinną pieczę zastępczą,
• rehabilitację zawodową i społeczną osób niepełnosprawnych, asystenturę i inne usługi wsparcia dla osób
niesamodzielnych i osób o ograniczonej samodzielności, w tym niepełnosprawnych, przewlekle chorych, starszych i bezdomnych,
• usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze, w tym dla osób niesamodzielnych i osób o ograniczonej samodzielności pozostających w środowisku zamieszkania,
• usługi wsparcia dla opiekunów osób niesamodzielnych i osób o ograniczonej samodzielności, w tym usługi opieki wytchnieniowej,
• wsparcia doradczego, informacyjnego i psychologicznego,
• pomoc postpenitencjarną i readaptację społeczną, promocję zdrowia, w tym zdrowia psychicznego, oraz
• edukację zdrowotną.
Usługi społeczne to termin szerszy niż usługi pomocy społecznej,
ale węższy niż usługi użyteczności publicznej.
Zgodnie z ustawą o CUS usługa społeczna to:
wsparcie w obszarze określanym w polityce społecznej jako „sfera społeczna” (współtworzy ją 14 wymienionych przez ustawodawcę zakresów)
usługa o charakterze niematerialnym (świadczenie pieniężne i pomoc rzeczowa nie są usługami społecznymi w rozumieniu ustawy)
świadczone bezpośrednio (zakładany bezpośredni kontakt usługodawcy z usługobiorcą) przez osoby mające odpowiednie kwalifikacje (definicja nie ustanawia własnych wymogów kwalifikacyjnych, ale uznaje za obowiązujące wszystkie takie wymogi sformułowane w innych aktach prawnych).
• Priorytety Unii Europejskiej to już nie tylko jak to było do niedawna – rozwój usług o charakterze aktywizującym, a więc podnoszących zdolność zatrudnieniową na rynku pracy. Tak jak wcześniejsze projekty systemowe realizowane w gminach i powiatach przez PCPR/GOPS/MOPS/OPS, które obejmowały najczęściej wyłącznie osoby korzystające z pomocy społecznej, często wykluczone lub zagrożone wykluczeniem społecznym.
• Obecnie priorytetem jest rozwój kompleksowych lokalnych systemów usług społecznych użyteczności publicznej, świadczonych dla ogółu mieszkańców bezpłatnie lub za rozsądną cenę, niestanowiącą bariery dostępu.
Analiza aktualnego systemu polityki społecznej w Polsce dostarcza wielu przykładów dublowania usług o charakterze społecznym świadczonych tym samym osobom przez różnych usługodawców tylko pod innymi formalno- prawnymi nazwami wsparcia.
Pytanie : „Czego nam brakuje?”, jest w równoważone przez pytanie:
„Co już mamy?”, i jak wykorzystać już posiadany potencjał.
Potencjał instytucjonalny i organizacyjny jest zazwyczaj wykorzystywany tylko częściowo, co spowodowane jest rozproszeniem usług w ramach różnych lokalnych podsystemów wsparcia: pomocy społecznej, rehabilitacji osób niepełnosprawnych, przeciwdziałania bezrobociu, zatrudnienia socjalnego, ochrony zdrowia psychicznego itp.
CUS to ma być instytucja koordynująca cały system usług społecznych.
3. Założenia Strategii
partycypacji w lokalnym rozwoju usług społecznych - model współpracy pomiędzy NGO a
CUS.
Wzmocnienie Kompetencji –
Strategia partycypacji w lokalnym rozwoju usług społecznych.
Główny cel projektu został określony następująco:
• synergiczne wzmocnienie pozycji organizacji
obywatelskich w regionalnej polityce rozwoju usług
społecznych poprzez wzrost ich kompetencji, a także
wzrost partycypacji liderów (obywateli) w procesie
planowania i świadczenia tych usług.
Dokument Strategii partycypacji w rozwoju lokalnych usług społecznych, będzie "drogowskazem" dla wdrażania współpracy wielosektorowej między organizacjami pozarządowymi /instytucjami tworzącymi CISy lub KISy
a Centrami Usług Społecznymi oraz wskazującym możliwości
wykorzystania ich potencjału organizacyjno-technicznego dla
lokalnych sieci świadczenia usług społecznych.
Założenia Strategii Partycypacji
w rozwoju lokalnych usług społecznych Regionu Lubelskiego
Kierunkowa definicja strategii:
Wśród licznych definicji terminu strategia, wybrano jako wiodącą dla konstruowania projektu Strategii Partycypacji taką, która wskazuje iż jest to proces tworzenia i realizacji perspektywicznych planów, uzyskiwania określonej pozycji względem otoczenia a także jest względnie trwałym wzorcem działania.
Założenia Strategii Partycypacji
Wizja zawarta w Strategii Partycypacji:
Każdy podmiot ekonomii społecznej i solidarnej, w tym podmioty reintegracyjne Lubelszczyzny partnerem
dla Centrów Usług Społecznych
w 14 ustawowych zakresach usług
społecznych .
Założenia Strategii Partycypacji
Proponowana misja w Strategii Partycypacji:
Podmioty ES i organizacje zatrudnienia socjalnego Lubelszczyzny gotowe do współpracy z CUS-ami w obszarze usług społecznych dla mieszkańców swoich gmin.
W tak sformułowanej misji wskazano na kilka znaczących aspektów dokumentu, a mianowicie:
o głównym realizatorem strategii będą organizacje pozarządowe, których statutowa działalność odnosi się do ustawowego katalogu usług społecznych a także ich niektóre jednostki organizacyjne, zwłaszcza CIS-y i KIS-y Regionu Lubelskiego,
o wypełnione zostaną takie funkcje strategii jak: (a) informacyjno-edukacyjna, (b) inspirująca organizacje do wewnętrznych analiz i zmian,
o przygotowanie organizacji i zwiększenie ich gotowości do lokalnej współpracy z miejscowymi CUS-ami.
Po co, kto i dlaczego ? Zakładamy, iż:
• Istnieje „deficyt wiedzy NGO”, szczególnie w zakresie wariantowości powoływania i tworzenia CUS, jego wewnętrznej kultury organizacji, obligatoryjnych stanowisk pracy (pracownicy CUS), którymi należałoby współpracować, możliwości udziału w pracach diagnostycznych oraz procedurach zlecania usług społecznych.
• Ważne dla środowiska ES, w tym organizacji reintegracyjnych (CIS, KIS), stworzenie spójnego dokumentu zawierającego minimum informacji o formach prawno- organizacyjnych CUS (cel edukacyjny), podającego w miarę ujednolicone procedury przygotowania się każdej organizacji do współpracy (cel – wzmocnienie kompetencyjne liderów, analiza potencjału organizacji, specjalizacja usługowa), z uwzględnieniem etapu konsultacji, przyczyni się nie tylko do promocji problematyki ale uaktywni organizacje w kierowaniu do JST pytań „kiedy można spodziewać się decyzji o własnym CUS.
• Proponowany dokument jest ”drogowskazem” dla środowiska podmiotów ES, w tym podmiotów reintegracyjnych do przygotowania własnych potencjałów organizacyjno-technicznych, dokonania analiz deficytów oraz mocnych stron, które przydadzą się w momencie pozyskiwania zleceń na usługi społeczne, lub wyspecjalizowania się w niektórych z nich. Zawarte propozycje procedur i instrumentów procesów przygotowawczych powinny pomóc opracowywać własne portfolia dla CUS-ów.
Adresaci Strategii Partycypacji
Konstrukcja Strategii Partycypacji
Dokument składa się z 4 części
Część I - Wizja, Misja i Adresaci Strategii Część II – Komponenty (cele szczegółowe):
1) Komponent edukacyjny
2) Komponent własnych analiz
3) Komponent doradztwa, monitoringu i testu Część III – Wskaźniki Strategii
Grupa NGO – organizacje pozarządowe prowadzące działalność gospodarczą lub działalność odpłatną pożytku publicznego, w tym Związek Stowarzyszeń FLOP – 63, Lubelskie Forum OON Sejmik Wojewódzki – 45
Ponadto, instytucje JST biorące udział w pilotażu
Komponenty Strategii - cele szczegółowe
• Bezwzględne zdiagnozowanie szans PES/organizacji na współpracę z punktu widzenia podstawowych zadań CUS oraz
• Wskazanie mocnych stron PES/organizacji oraz skoncentrowaniu zasobów na specjalizacji usługowej, doprowadzającej do wzmocnienia pozycji jako partnera CUS w sferze zlecania zadań na konkretne usługi z lokalnego
programu usług społecznych.
Strategia Partycypacji będzie obejmować działania prowadzące do wychwycenia lokalnych sposobności, wzmocnienia pozycji na rynku
wykonawców usług społecznych oraz koncentracji zasobów na tych usługach jakie będą na liście lokalnego programu usług.
Komponent 1:
Wzmocnienie edukacyjne PES/organizacji – usługi społeczne i nowa instytucja
• Cel komponentu:
Wyposażenie organizacji pozarządowych w minimum wiedzy o CUS, strukturze organizacyjnej i katalogu ustawowych usług społecznych.
• Sposób wdrożenia:
1.Cykl edukacyjno-szkoleniowy dla przedstawicieli wybranych PES, w tym organizacji
pozarządowych i podmiotów reintegracyjnych, których działalność statutowa zgodna jest z ustawowym katalogiem usług społecznych,
2.Materiały informacyjne dla przedstawicieli PES (zeszyty).
• Wykonawca:
Eksperci zewnętrzni lub firmy szkoleniowe z doświadczeniem
Komponent 2:
Potencjał PES/ organizacji wobec wyzwań współpracy z CUS
• Cel komponentu:
Przygotowanie PES/organizacji do współpracy z CUS-ami, w tym do specjalizacji w określonych rodzajach usług społecznych.
• Sposób wdrożenia:
1.Analiza potencjału organizacji w świetle przyszłej współpracy z CUS 2.Wyznaczenie Lidera Organizacji ds. Współpracy z CUS
3.Portfolio organizacji tzw. Oferta Organizacji dla CUS – Specjalizacja Usług Społecznych
• Wykonawca:
Każdy PES/organizacja, które mają zamiar uczestniczyć w lokalnych programach usług
społecznych, w tym współpracować z CUS-em. Obligatoryjne działanie PES/organizacji, które zostaną zaproszone do Testu Strategii Partycypacji.
Komponent 3:
Doradztwo dla PES/organizacji – TEST – Monitoring
• Cel komponentu:
Stworzenie w Regionie Lubelskim na potrzeby PES/organizacji punktu doradztwa oraz test proponowanych kierunków przygotowania do współpracy z CUS.
• Sposób wdrożenia:
1) Utworzenie Lubelskiego Obserwatorium o CUS
2) Test Strategii Partycypacji na wybranych terytoriach Regionu Lubelskiego 3) Ścieżka testowania Strategii dla pilotażowego terytorium - procedury
• Wykonawca:
Każdy PES/organizacja, które mają zamiar uczestniczyć w lokalnych programach usług społecznych, w tym współpracować z CUS-em. Obligatoryjne działanie PES/organizacji, które zostaną zaproszone do Testu Strategii Partycypacji.
Wybrane elementy komponentów
Komponent 1 - szkolenia
• Cykl szkoleniowy powinien zwrócić uwagę przedstawicielom PES, w tym organizacjom pozarządowym dysponującym podmioty reintegracyjne (CIS, KIS) na niektóre rodzaje usług społecznych, które są typowymi potrzebami mieszkańców każdej gminy, a które mogą stać się przedmiotem ich specjalizacji we współpracy z CUS.
Usługa pomocy osobistej
Usługa profesjonalnego reprezentowania interesów
Usługa interwencji kryzysowej i usług w nagłych przypadkach
Usługa krótkich urlopów, tzw. usługa wytchnieniowa
Usługa zawierania znajomości
Usługa pomocy domowej i opieki domowej
Komponent 1 - szkolenia
Kierunki specjalizacji PES/organizacji pozarządowych we współpracy z CUS istotnym jest także uwzględnienie obszaru działań wspierających, które umieszczone są w ustawie o usługach społecznych. Takie formy działań wspierających jak:
grupy samopomocowe, kluby wolonatriuszy, czy
koordynowanie pomocy sąsiedzkiej nie są obcymi w
działalności PES/organizacji.
Usługi wspierające:
Dla seniorów:
•Utworzenie klubu aktywnego seniora.
•Utworzenie klubu wolontariusza, zrzeszającego wolonatariuszy,
świadczących pomoce osobom starszych oraz seniorów, chcących pomagać innym.
•Pomoc sąsiedzka
Dla społeczności terytorialnej:
• Działania animacyjne, służące pobudzaniu ludzi do działania,
•Inicjowanie spotkań obywatelskich i grup obywatelskich.
•Tworzenie miejsc
społecznościowych działających w oparciu o mechanizmy wspólnotowe (domów sąsiedzkich, centrów
aktywności, lokalnej, itp.).
•Inicjowanie Banku Czasu.
•Warsztaty edukacyjne.
Elementy Komponentu 2
-przygotowanie potencjału do współpracy.
Analiza potencjału PES/organizacji z wykorzystaniem metody SWOT to własna praca – w czasie Testu Strategii to praca z udziałem zespołów ekspertów (ZET) oraz Obserwatorium CUS
KARTA „ATRYBUTY ORGANIZACJI – PARTNERA CUS
Mocne strony - element Karty Atrybutów
Słabe strony - element analizy
nie ujmowany w Karcie Atrybutów
Szanse/korzyści współpracy NGO - CUS - element Karty Atrybutów
Zagrożenia - element analizy nie ujmowany w
Karcie Atrybutów
Analiza SWOT powinna koncentrować się na takich zasadniczych obszarach jak:
Obszar 1 Zbieżność działalności statutowej organizacji w kontekście ustawowego zakresu usług społecznych
Obszar 2 Zasoby kadrowe organizacji i możliwość pozyskania specjalistów/pracowników do wykonywania określonych usług
Obszar 3 Własna baza materiałowo-techniczna i możliwości nieodpłatnego jej powiększenia
Obszar 4 Źródła finansowe – własny budżet, stopień zasilania zewnętrznego Obszar 5 Doświadczenia organizacji, szczególnie w sferze usług społecznych (wykonane projekty, wykonane zlecenia zadań publicznych)
Obszar 6 Etyka i wiarygodność organizacji w otoczeniu (referencje)
Obszar 7 Strategiczni partnerzy organizacji, przynależność do sieci lub platform współpracy
Elementy Komponentu 2 - przygotowanie potencjału do współpracy.
Wyznaczenie przez każdy PES/organizację reprezentanta do współpracy z CUS.
• Spełnienie zasady
„jednego okienka”
we współpracy z CUS
• LIDER PES/organizacji ds.
Współpracy z CUS
Elementy Komponentu 2
- przygotowanie potencjału do współpracy.
• Przygotowanie portfolio dla CUS – w formacie drukowanym (teczka)
Wyznaczenie wewnętrznego katalogu usług społecznych jako specjalizacji danego
PES/organizacji (z analizy SWOT) OFERTA dla CUS
„Specjalizacja usług społecznych”
Koncentracja potencjału PES/organizacji na wybranych usługach, gwarantujących jakość wykonania, zachowanie standardów nadzorowanych
przez CUS
Portfolio "Specjalizacja Usług Społecznych"
Karta Atrybutów PES - partnera CUS
Oferta "Specjalizacja Usług Spolecznych"
Elementy Komponentu 3
Obserwatorium, Test, Monitoring
Intencją Strategii Partycypacji jest utworzenie przy jednej organizacji pozarządowej Regionu Lubelskiego punktu aktywnej polityki informacyjnej z zakresu promocji CUS i współpracy pomiędzy tą jednostką organizacyjną JST a środowiskiem podmiotów ES (szeroko rozumianym).
• Obserwatorium CUS będzie uczestniczyło w najważniejszych etapach wdrażania Strategii Partycypacji – edukacji, przygotowania PES/organizacji do współpracy z CUS, a także przeprowadzenia testu. Przewiduje się, że w Obserwatorium CUS gromadzone będą materiały szkoleniowe, informacje o dobrych praktykach oraz będzie prowadzone doradztwo i interpretacja rozwiązań prawnych z zakresu usług społecznych.
Elementy Komponentu 3
Obserwatorium, Test, Monitoring
Utworzenie Obserwatorium CUS
Liderzy
PES / Organizacji pozarządowych
Liderzy
podmiotów reintegracyjnych (CIS, KIS)
Przedstawiciele Sieci i Platform Współpracy z innych Regionów Kraju
Przedstawiciele JST na terytorium ktorych funkcjonuje CUS lub na których zamierza się taką jendostkę utworzyć
Pracownicy
Ośrodków Pomocy Spolecznej
Mieszkańcy gmin
Elementy Komponentu 3
Obserwatorium, Test, Monitoring
Dostępność do Obserwatorium CUS będzie zagwarantowana poprzez:
•usługi doradztwa prawnego i merytorycznego – dyżury ekspertów,
•bibliotekę dokumentów informacyjnych wraz z wykorzystaniem specjalnie opracowanego Portalu,
•kontakt z ekspertami Testu Strategii Partycypacji – koordynacja pracy zespołów eksperckich z terytoriów na których będzie prowadzony pilotaż
Elementy Komponentu 3
Obserwatorium, Test, Monitoring
TEST STRATEGII (pilotaż na wybranych terytoriach) – utwierdzenie się w trafności
komponentów, szczególnie potrzebie wzmocnienia kompetencji Liderów PES/organizacji oraz zainicjowanie praktycznej współpracy pomiędzy NGO a CUS
Kategorie terytoriów:
1) Terytorium optymalne – to na którym funkcjonuje CUS i działają PES/organizacji, których działalność statutowa obejmuje swym zakresem 14 obszarów usług społecznych (ustawa) 2) Terytorium częściowo optymalne – to, na którym jest CUS lecz brak jest działalności PES/organizacji (którą należy doprosić)
3) Terytorium perspektywiczne – to, na którym istnieje gotowość JST do utworzenia CUS oraz są działające PES/organizacje
4) Terytorium perspektywiczne niepełne – to, na którym istnieje gotowość JST do utworzenia CUS, lecz brak jest działających PES/organizacji i zachodzi potrzeba skojarzenia partnera z
sektora NGO
Elementy Komponentu 3
Obserwatorium, Test, Monitoring
• Proponowane procedury TESTU
1)Alokacja zespołów eksperckich (2 os.) na terytoriach Testu (rekrutacja, zadania)
2)Lubelska mapa PES/organizacji – przyszłych partnerów CUS (wybór organizacji gotowych do pilotażu)
3)Wprowadzenie zespołów i PES/organizacji na terytorium Testu (praca w terenie z JST) 4)PES/organizacja gotowa do współpracy z CUS (praca analityczna)
5)Komparatystyka oczekiwań „CUS – PES/organizacji” (spotkania konsultacyjne z CUS, lub instytucjami gotowymi do ich tworzenia)
6)Pilotażowa próba włączenia PES/organizacji do wybranych zadań CUS – głównie konsultacje w zakresie diagnozy potrzeb mieszkańców oraz planu uslug społecznych (wykonanie pracy
„zleconej” na rzecz CUS)
4. Korzyści płynące ze współpracy
w realizacji usług społecznych pomiędzy NGO a CUS
Włączenie mieszkańców w decyzje podejmowane przez samorządy lokalne, (bo na tym szczeblu najlepiej uwidacznia się partycypacja społeczna) stało się swoistego rodzaju modą, hasłem o charakterze deklaratywnym.
W praktyce, jak pokazują liczne badania czy obserwacje, wywołuje ona więcej obaw, lęków, niechęci, niezrozumienia, oporu zarówno po stronie władz lokalnych, przedstawicieli instytucji jak i samych mieszkańców gminy.
Ustawa o realizowaniu usług społecznych daje konkretne narzędzie do realizacji partycypacji mieszkańców w tworzeniu katalogu usług społecznych, które będą dostępne. To nie Dyrektor CUS tworzy ten katalog to mieszkańcy i docelowo Rada Gminy która podejmie Uchwałę w tym zakresie.
W swojej istocie partycypacja
społeczna zakłada
osiągnięcie pięciu
kluczowych celów
oUwzględnienie w publicznym procesie decyzyjnym oczekiwań, potrzeb, interesów danej społeczności.
o Poprawa jakości merytorycznej podejmowanych decyzji.
oRozwiązywanie konfliktów pojawiających się pomiędzy różnymi grupami interesów.
oKreowanie sieci zaufania.
oInformowanie i edukowanie społeczeństwa.
A może coś jeszcze ?
Literatura:
M. Grwiński, 2009, Wielosektorowa polityka społeczna. O przeobrażeniach państwa opiekuńczego.
Warszawa.
A. Karwacki, M. Grewiński, 2010, Nowa polityka społeczna – aktywizacja, wielosektorowość, współdecydowanie. Warszawa
M. Grwiński, 2021, USŁUGI SPOŁECZNE WE WSPÓŁCZESNEJ POLITYCE SPOŁECZNEJ. PRZEGLĄD PROBLEMÓW I WIZJA PRZYSZŁOŚCI. Warszawa.
B.Szatur-Jaworska B., Grewiński M.2018, Dylematy definicyjne usług społecznych w kontekście wypracowania definicji prawnej „usług społecznych” na potrzeby powołania Centrów Usług Społecznych w Polsce”, Kancelaria Prezydenta RP.
M. Rymsza 2013, Aktywizacja w polityce społecznej. W stronę rekonstrukcji europejskich welfare states?, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa .
M.Rymsza, Karwacki A. 2017, Między podejściem empowerment a zarządzaniem underclass: dwa modele aktywizacji w polityce społecznej, [w:] M. Rymsza, B. Gąciarz, T. Kaźmierczak, B. Skrzypczak (red.), Niezatrudnieniowe wymiary aktywizacji. W stronę modelu empowerment?.
M. Rymsza, Karwacki A. 2013, Standardy jakości usług jako narzędzia zarządzania procesami świadczenia usług reintegracji (rehabilitacji) społecznej i zawodowej w KIS, CIS, ZAZ, Fundacja Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.
Projekt „Wzmocnienie Kompetencji – Strategia partycypacji w lokalnym rozwoju usług społecznych”
dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO
na lata 2021 – 2030.
Dziękuję za uwagę
Fundacja Konwent Klubów i Centrów Integracji Społecznej
ul. Wiejska 3, 23-300 Janów Lubelski e.mail: fundacjakiscis@fundacjakiscis.pl http://fundacjakiscis.pl, tel. 787805030
