Onderzoek naar de veiligheid van de kade rond de Beemster.

Onderzoek

naar

de veiligheid

van de kade rond de

BE

EMS

T

ER

A

72-036

LIJST

VAN BIJLAGEN

Bijlage

nummer

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29

Tekening

nummer

72.84 A3 72.91 A5 72.92 A5. 72.93 A5 72.94 A5 72.95 A5 72.96 A5 72.97 A5 72.98 A5 72.99 A5 72.100 A5 72.101 A5 72.102 A5 72.103 A5 72.104 A5 72.105 A5 72.106 A5 72.107 A5 72.108 A5 72.109 A5 72.110 A5 73.173 A l 73.208 A l 73.209 A l 73.210 A l 74.77 A) 74.78 A3

Korte omschrijving

Situatie

dw.pr.

1,2

dw.pr.

3,4

dw.pr.

5,6

dw.pr.

7,8

dw.pr.

9,lO

dw.pr.

11,12

dw.pr.

12a913

dw.pr.

14,15

dw.pr.

16,17

dw.pr.

17a,18

dw.pr.

19,20

dw.pr.

21,22

dw.pr.

23,24

dw.pr.

25,26

dw.pr.

27,28

dw.pr.

29,30

dw.pr.

31,32

dw.pr.

33,34

dw.pr.

37,38

Riet gorzen

Foto

4,5,6

Foto

7,8

Geschi edeni

s

(kaart ca

1600)

Hydrologisch profiel

L.G.M.rapport

CO

21143

I

L.G.M.rapport

CO 21143 I 1

dw.pr.

35936

INHOUDSOPGAVE 1. I n 1 e i d i ng 2. B e s c h r i j v i n g van de droogmakeriJ de 2 . 1 De droogmakerij 2.1.1 L i g g i n g 2.1.2 2.1.3 Economische belangen 2.1.4 Bestemmingsplannen

2.1.5 Gevolgen van een doorbraak 2.2. De boezem

2.2.1 Oppervl a k t e en p e i 1 en

2.2.2 Compartimenteringsmogelijkheden

( n a a r de t ó e s t a n d van 1973)

2.2.3 Dal i n g van de boezem b i j een doorbraak 2.2.4 Gevolgen voor de scheenvaart en de water-

huishouding b i j een doorbraak 2.3 De r i n g d i j k

2.3.1 De l e n g t e van de d i j k

2.3.2 B e s c h r i j v i n g van h e t p r o f i e l aan de hand van gemeten d w a r s p r o f i e l e n 2.3.3 B e s c h r i j v i n g van de d i j k 2.3.4 Vreemde elementen 2.3.5 Onderhoud van de d i j k 3. De geschiedenis 3 . 1 3.1.1 Geschiedenis t o k ca 1600 3.1.2 3.1.3 H e t u i t w a t e r i n g s k a n a a l 3.2 De tegenwoordige s i t u a t i e 3.2.1 De Beemster 3.3 Toekoms t p l annen 3.3.1 De Beemster 3.3.2 De r i n g d i j k boezem en de r i n g d i j k Oppervl a k t e en p e i 1 en I-let o n t s t a a n van de d r o o g m a k e r i j

Geschiedenis van de b e d i j k i n g en droog- maki nq

BLADZIJ

DE 1 3 4 8 9 9 9 10 10 10

BLADZ IJ

DE

4. 4 . 1 4.2 4 . 3 4.4 5. 6. 7. 8. Grondonderzoek

Toelichting op de keuze van de onder- zochte dwarsprof i e l en

Uitvoering

van

het grondonderzoek en de r es u lta te n

S t a n d

van

het f r e a t i s c h vlak

Keuze profielen s t a b i l i t e i tsonderzoek Maatgevende boezems tand

Stabil i teitsonderzoek in één dwarsprofiel Beoordeling van de veiligheid

van

de gehele kade Samenvatting 11 11 11 12 12 13 14 15/16 17/18

1

1. In1 eiding

In het kader

van

het systematisch onderzoek i s een onderzoek

ingesteld

naar

de veiligheid

van

de kade

van

de Beemster, ofwel de

Beemsterringdijk ( f o t o 1 ) .

Vroeger beschermden grote gedeelten van de d i j k -het

achter1 iggende l a n d tegen het water u i t de Beemster e

'

Nu beschermt de d i j k een grote droogmakerij, waarin een

agra-

risch gebied en de gemeente Beemster z i j n gelegen. De gemeente

bestaat u i t de "buurten" Noord-, Midden-

,

West- en Zui d-oost

Beemster. De veiligheid van de kade i s , behalve

voor

de belangen

in de polder, eveneens

van g r o o t

belang

voor

de scheepvaart in het

Noordhollands I . kanaal en de waterhuishouding van de Schermer-

boezem ( z i e hoofdstuk 2.2.3 en 2 . 2 . 4 ) .

dering

van

het u i t e r l i j k van de d i j k , een analyse van de bestaande

hydrologische, geologische, bodemkundige en geschiedkundige gegevens.

Tevens werden gegevens omtrent onderhoud en gedrag

van

de dijk

verzameld.

Het

grondmechanisch onderzoek en de rapporteri ng hierover

i s verricht door het Laboratorium

voor

Grondmechanica ( L . G . M . ) t e

Del f t (bijlagen 28 en 2 9 ) .

Er

i s gebruik gemaakt

van

38 gemeten dwarsprofielen, die

door

de Provinciale Waterstaat van Noord-Holland beschikbaar werden gesteld. Ter aanvul 1 ing werd nog een tweetal dwarsprofielen gemeten

(bijlagen 2

t / m

2 1 ) .

Verleend

door

de Provinciale Waterstaat

van

Noord-Hol land en de

Technische diensten van het waterschap de Beemster en het Hoogheem-

raadschap

van

de Uitwaterende S1 ui zen i n Kennemerl and en West-

Fries1 and.

Er

i s een verkenning uitgevoerd, die bestond u i t een bestur

2

2 Beschrijving van de droogmakerij, de boezem en de r i n g d i j k

2.1. De droogmakerij

2.1.1.

L i g g i n g

De Beemster l i g t ten noorden

van

Purmerend. De droogmakerij wordt aan d r i e z i j d e n , h e t westen, het noorden en het oosten be-

grensd door de Beemsterringvaart.

De

z u i d - z i j d e wordt begrensd door het Noordhollands kanaal.

2.1.2. Oppervlakte

en

peilen

De Beemster heeft een waterstaatkundi ge oppervlakte van Men kan s t e l 1 en dat de verhoudingsgewijs hoger 1 i ggende 7100 ha.

noordel i j ke en zuidel i j ke delen van de droogmakerij 1 angs natuur-

1 i j ke weg afwateren naar het dieper gel egen middengedeel t e . Het polderpeil kan op N.A.P.-5,00

m

worden gesteld.

Kruisoord, het oude land, l i g t a a n z i e n l i j k minder diep; de maai- veldhoogte verloopt daar van N.A.P.-1,30 m i n het noorden t o t N.A.P.-2,00

m

in het zuiden. Het polderpeil i s aan deze maaiveld- hoogte aangepast.

De maaiveldhoogte i s ongeveer N.A.P.-3,00

m

à N.A.P.-3,75

m.

2.1.3, Economische belangen

De Beemster heeft c i r c a 8000 inwoners.

De economische waarde van de droogmakerij wordt hoofdzake- l i j k bepaald door de g r o o t t e .

Er

z i j n twee belangrijke wegen i n aanleg, namelijk rijksweg 7 van noord naar z u i d en de provinciale weg S10 van oost naar

west,

beide dwars door de Beemster.

2.1.4. Bestemmingsplannen

bestemmi ngspl annen. worden bebouwd.

Voor de Beemster bestaan op

het

ogenblik geen ingrijpende Rondom de woonkern Mi ddenbeemster zul 1 en enige percel en

3

I n Zuid-oost Beemster z i j n eveneens huizen in aanbouw. Tussen dwars- profiel 25 en de voormalige inundatiesluis wordt een rioolwater-

zuiveringsinstal l a t i e gebouwd. 2.1.5 Gevolgen

van

een doorbraak

van

het maalpeil (N.A.P.), waarbij de boezem een gemiddelde diepte heeft

van

2,50

m.

De slootberging

van

de Beemster i s verwaarloosd, hoewel moet worden opgemerkt d a t deze tamelijk g r o o t i s . Verder i s aangenomen d a t de noodkeringen n i e t gesloten z i j n . De polder zal in d i t ongunstige geval gemiddeld ongeveer 1 meter inunderen. Hierdoor zal aanzien1 i jke schade aan bebouwing en gewassen op- treden. Wegverkeer door de polder zal onmogelijk z i j n , zodat het verkeer op de belangrijke noord-zuid en oost-west routes gestrmnd

wordt.

Indien de geprojecteerde ncodkeringen t i j d i g gesloten kunnen worden, zal de inundatie n ih il z i j n .

Bij een inundatieberekening

van

de polder i s uitgegaan

2 . 2 . De boezem

2.2.1. Oppervlakte en pei 1 en

vaart en Noordhollands kanaal maken deel u i t

van

de Schermer- boezem, d i e b i j N.A.P.-0,40

m

een oppervlakte heeft

van

1900 ha.

Door het onderlopen

van

boezemlanden e.d. heeft de boezem een oppervlakte van 2000 ha b i j een peil

van

N.A.P.

Behoudens op- en afwaaiing v a r i e e r t het boezempeil

van

N.A.P.-0,58

m

t o t

N.A.P.

Het maalpeil i s vastgesteld o p N.A.P.

De reeds genoemde boezemwateren ( p u n t 2.1.1. ) Beems terring-

In hoofdstuk 5 wordt de maatgevende boezemstand behandeld. 2.2.2. Compartimenteri ngsmogel i j kheden

( n a a r

de toestand

van

1973)

De Beemsterringvaart en het Noordnol 1 ands kanaal staan onder normale omstandigheden met elkaar en met het overige boezem- water in open verbinding.

Er

bestaat echter de mogelijkheid om de boezem langs de Beemster in twee compartimenten t e verdelen:

4

Door boezemscheidingen b i j Spi j kerboor, Purmerendx, West Graft- d i j k en Rustenburg

kan

het boezemwater langs de Westdijk, Noord- d ijk en Oostdijk

van

de r e s t

van

de boezem worden afgesloten. Hierdoor o n t s t a a t een wateroppervlakte

van

165 ha d ie ‘2100 x 10 3 3

m

water bevat.

Volgens inlichtingen zal het boezemoppervlak in de toekomst kleiner gemaakt worden door de bouw

van

nieuwe boezemscheidingen in het kanaal, o p d a t d i t van het Alkmaarder meer kan worden afge- slo te n.

2.2.3 Daling

van

de boezem b i j een

doorbraak

Indien de in hoofdstuk 2.1.5 berekende inundatie zou plaats- vinden, zal de boezem nagenoeg leeggelopen z i j n .

In het geval d a t de noodkeringrn t j j d i g gesloten zullen z i j n , zal het compartiment

waar

de doorbraak heeft plaatsgevonden, volle- dig in de polder leeglopen.

2 . 2 . 4 Gevolgen

voor

de scheepvaart en de waterhuishouding b i j een

door-

braak.

I n geval

van

een

doorbraak

zal de scheepvaart op het

Noord-

hollands kanaal en de r e s t

van

de boezem volledig gestremd worden. Tevens zal de waterhuishouding

van

het gehele gebied

van

de Scher- merboezem

-

+

72.500 ha t i j d e l i j k gestoord z i j n .

2.3 De ringdijk

2.3.1 De lengte van de d i j k

29 km langs de Beemsterringvaart en 9 km langs het Noordhollands kanaal.

De ringdijk heeft een t o t a l e lengte

van

38 km, hiervan l i g t

2.3.2 Beschrijving

van

het profiel aan de hand

van

gemeten dwarsprofielen

van

de kruin i s ongeveer N.A.P.t1,35 m. De breedte van de kruin i s

De d ijk

rondom

de Beemster i s v r i j gelijkvormig. De hoogte

5

door de afgeronde

vorm

moeilijk precies vast t e s t e l l e n ; met

uitzondering

van

dwarsprofielen 31 en 33 i s tenminste een kruinbreedte van 4 à 5

m

aanwezig. Ter hoogte

van

de dwars- profielen 31 en 33 i s de kruin aanzienlijk breder. De binnen- taluds z i j n betrekkelijk hol en hebben i n de s t e i l e gedeelten een taludhelling

van

1:2 à 1:2,5. De hellingen

van

de buiten- taluds z i j n ongeveer 1:2. Op enige afstand achter de d i j k l i g t praktisch overal een d ijk slo o t.

2.3'3. Beschrijving

van

de d ijk

De gehele ringdijk i s bekleed met een in goede s t a a t

verkerende grasmat; de d i j k v er e i s t weinig onderhoud. Langs

de Beemsterringvaart 1 i g t een rietschoot. Het buitentalud i s onverdedigd. Bij een duikeronderzoek in 1971 langs de kaden van de Beemster i s gebleken d a t de kade onder de rietschoot e r u i t z i e t

z o a l s

i n b ijla g e 22 i s getekend. De boordvoorziening langs het Noordhol 1 ands kanaal i s in onderhoud b i j de Rij kswaterstaat. Deze

wordt

in 1973 verbeterd. De noodzaak

van

d i e verbetering b l i j k t u i t de plaatse1 i jk e afkalving

van

de kanaaloever.

Op de kruin

van

de ringdijk bevindt zich praktisch over de gehele lengte een weg,

doorgaans

voorzien

van

een a s f al t ver - harding ( f oto 1). De weg i s onverhard tussen de Oostmijzerweg en het Westmijzerpad nabij dwarsprofiel 8 en 9 en van ongeveer 1OOm voor dwarsprofiel 12

t o t

300

m

voorbij dwarsprofiel 14; d i t i s eveneens het geval langs de Tuinhoek in Zuid-oost Beemster en langs het Noordhol 1

ands

kanaal ongeveer

van

dwarsprofiel 29

t o t

hal ver- wege dwarsprofiel 31 en 32.

Er

i s geen weg van circa 400 m voorbij dwarsprofiel 4 t o t ongeveer 500

m

voorbij dwarpprofiel 7 ( f o t o 2 ) . Langs het hele wegtraject komen op- en a f r i t t e n

voor.

stand van de s l o o t t o t de teen van de d i j k i s tenminste 8m,

behalve in de dwarsprofielen 11, 31 en 33

waar

de afstand geringer i s . Hier i s echter het profiel veel zwaarder.

6

Langs de Zuiddijk, vanaf halverwege dwarsprofiel 27 en 28 t o t aan de Westdijk halverwege dwarsprofiel 32 en 33, dient het onderhoud

van

de d ijk s loo t met de nodige omzichtigheid t e geschieden,

want

b i j t e diep baggeren

wordt

het evenwicht verstoord en komt de

slootbodem omhoog. I n verband hiermee i s ongeveer 1100

m

ten westen van de Middenweg, dus circa 300

m

voorbij dwarsprofiel 2 7 , over een afstand

van

rond 100

m

de d ij k s l o ot gedempt. Te z i j n e r t i j d z a l in d i t gedeel t e een afwateringsgreppel worden aangelegd.

2.3.4. Vreemde elementen

Vrijwel langs de gehele ringdijk

s t a a t

een enkele bomenrij, Op enige afstand

van

de binnenteen, langs de d i j k s l o o t , komen

( f o t o 4 ) .

of in de binnenkruinlijn, o f hoog in het binnentalud.(foto 1 en 3 ) pl aatsel i j k boomgroepjes (hoofdzakel i j k knotwi 1 gen)

voor

Deze zullen i n de loop

van

de t i j d door het zogenaamde uitstervings- proces verdwijnen.

Langs

de Westdi j k 1 i g t

,

zoveel mogelijk langs de di j k s l o o t , een 200

mm

gasleiding. Deze leiding k r u is t de d i j k

c irc a 250

m

ten noorden van dwarsprofiel 1

-

t e r hoogte van de

Schermerhornerweg

-

en nabij dwarsprofiel 34. Halverwege dwarsprofiel 31 en 32 k r u is t een 500

mm

waterleiding de Westdijk; deze leiding k ru is t de Oostdijk n a b i j de Kwadijkerweg, In de toekomst zal een 700 mm waterleiding de Oostdijk kruisen t e r hoogte van de kruising van de in aanleg zijnde provinciale weg S 10 met de Oostdijk. Een 900

mm

rioolwaterpersleiding k r u i s t de Oostdijk ongeveer 200

m

ten noorden

van

dwarsprofiel 22. Nabij de Nekkerweg k r u i s t een 900

mm

waterleiding de Zuiddijk; deze leiding k r u i s t de Noorddijk halverwege dwarsprofiel 6 en 7. I n de binnenteen l i g t praktisch over de gehele lengte

van

de Oostdijk een 50 k v e l e k t r i c i t e i t s k a b e l . De PTT-kabels liggen

doorgaans

langs de d ijks lo o t .

Van het gemaal b i j Beets ( z i e ook hoofdstuk 3 ) zal de u i t s t r o - ming in de nabije toekomst worden gesaneerd. De plannen

voor

het s tic h ten

van

de watergang liggen reeds klaar.

7

De watergang van de van d w a r s p r o f i e l 2 5 - i s met nog wel aanwezig.

2.3.5. Onderhoud van de d i j k

n u n d a t i e s l u i s - e e n k l e i n e 300 m t e n westen k l e i g e d i c h t ; de muren en hoofden z i j n

Zoals b i j p u n t 2.3.3. reeds werd opgemerkt, v e r e i s e n de

r i n g d i j k en de d i j k s l o o t w e i n i g e x t r a onderhoud, Toch z i j n e r enige punten d i e meer dan normale aandacht vragen. I n d i t verband wordt h e r h a a l d d a t h e t onderhoud van de d i j k s l o o t i n de zuidwest hoek van de Beemster met de nodige o m z i c h t i g h e i d moet geschieden.

I n de n a b i j h e i d van d w a r s p r o f i e l 3 werd een k w e l p l a a t s g e s t o p t met een k l e i k i s t . De kwel o n t s t o n d w a a r s c h i j n l i j k door een veenlaag. Tussen de d w a r s p r o f i e l e n 7 en 8 werd een k w e l p l a a t s g e s t o p t met een vurenhouten damwandje; d i t wandje s t r e k t z i c h u i t o v e r een a f s t a n d 'van 50 m en h e t b e s t a a t u i t planken van 1 m l e n g t e .

I n h e t b u i t e n t a l u d van de O o s t d i j k n a b i j Oosthuizen h e e f t i n 1969 een k l e i n e a f s c h u i v i n g p l a a t s gehad. Door de f i r m a Fugro werd

e r o v e r i s een onderzoek i n g e s t e l d naar de m o g e l i j k e oorzaken; h

r a p p o r t u i t g e b r a c h t (Fugro B3173).

I n en om d w a r s p r o f i e l 17A i s een toenemende kwe ( f o t o 5 ) .

8

3.

3.1. 3.1.1.

3.1.2.

De geschiedenis (bronnen:beschri jving

van

de provincie Texei ra de

Mattos

-

b i j l a g e 26) Het ontstaan

van

de droogmakerij

Geschiedenis t o t ca 1600

De Beemster i s ontstaan u i t de toenmalige

stroom

Bamestra, d ie in de loop der t i j d een meer

vormde.

Dit meer verenigde zich met het Havermeer en de Schar; d i t geheel

nam

voortdurend in

grootte en diepte to e ,

w a n t

het water van de Zuiderzee

kon op

twee plaatsen in- en uitstromen, namelijk via de Purmer aan de zuidoost- z ijd e en via de Korssloot die in het oorspronkelijke Havermeer uitkwarr

(noordoostzi j d e ) . ’

Schaderdam) gelegd, en in het begin

van

de v i j f t i e n d e eeuw i s de Nieuwendam b i j Monni kendam gelegd, daardoor werd de open verbinding met de Zui derzee verbroken.

In het begin

van

de veertiende eeuw i s de Schardam (ook wel:

Geschiedenis

van

de bedijking en droogmaking

bedijkers van de Beemster

op

zich een kanaal t e graven

van

het Schermeer b i j Ursem, langs Avenhorn en Oudendijk,

n a a r

de zeedijk b i j Lutjeschardam. I n d ie d i j k moest een s l u i s komen van bepaalde afmetingen (name1 i j k van gelijke afmetingen a l s de sl u i s t e Schardam), Genoemde overeenkomsten tussen de bedijkers

van

de Beemster en de regenten van de Uitwaterende sluizen kwamen in 1607

t o t

stand. Later was men

van

mening d a t de middelen

om

de Schermerboezem

naar

behoren t e ontlasten

nog

n i e t voldoende waren, en in 1611 werden de bedijkers

van

de Beemster verplicht een tweede duikersluis t e maken b i j Zaandam. De contraprestatie bestond u i t de toezegging d a t de Beemster a l t i j d v r i j

zou

mogen uitmalen en n i e t aan een peil gebonden zou z i j n .

rondom

het meer en was e e r t i j d s

aan

golfaanval vanuit

het meer onderhevi g. Vermoede1 i j k zal het kade1 i chaam geen grote afwijkingen in de lagenopbouw geven; de kern van het kadelichaam Ten behoeve van de belangen

van

de Schermerboezem namen de

9

z a l u it veen z i j n opgebouwd.

De

bovenlagen

van

de kade

bestaan

ui t aangebrachte klei houdende materi al en.

Eind 1608 waren enkele molens i n b e d r i j f

en

men begon met

het droogmal en. Begin 1609 waren 26 wi ndwatermol ens gereed. T o t

eind 1609 had men geen tegenslagen

en

e r kwam

overal

grond boven

water;

alleen de Kil, een dieper gedeelte,

s t o n d

nog onder water.

Tengevolge van een hevige

storm

b r a k op 23 januari 1610 de Waterlandsche Zeedijk b i j

Durgerdam

door. Hierop bezweek de

Beemsterringdijk b i j Neck en b i j de Rijp; de droogmakerij l i e p weer onder.

van

de kavels plaatshebben.

Zonder verdere tegenslagen kon op 30 j u l i 1612 de toewijzing

3.2 De tegenwoordige s i t u a t i e 3.2.1

De

Beemster

In de Beemster i s het u i t oud l a n d bestaande Kruisoord, vroeger behorend

t o t

de polder Beetskoog, nog duidel i j k t e herkennen aan

de minder diepe ligging, en

aan het

g r i l l i g e r verloop

van

het

sl otenpatroon.

de Arenbergerpolder, de Bovenpolder, de Middenpol der, de Hoge

Kilpolder

en

de

Lage

Kilpolder.

gehouden op N.A.P.-5,00

m

( z i e p u n t 2 . 1 . 2 ) . Hiertoe z i j n twee gemalen in b e d r i j f :

aan

de oostdijk het dieselgemaal "Jac.

Bouwman"

(1962; 410 m3/min.) en

aan

de westdijk het volautomatisch

e l e k t r i s c h e gemaal "Wouter S1 uis" (1973; 310 m3/min).

gehandhaafd en zal a l s opslagplaats worden gebruikt. De

watergang

moet nog worden gedicht ( z i e p u n t 2.3.4).

In de Beemster

wordt

thans

geen onderscheid meer gemaakt in

Het

peil in de droogmakerij

wordt thans

met enige t o l e r a n t i e

10

3.3, Toekomstplannen

3.3.1 De Beemster

Voor

de Beemster bestaan o p het ogenblik geen ingrijpende

bestemmingsplannen ( z i e punt 2.1.4).

De gemeente Beemster bestaat u i t de woonkernen o f -buurten

Zuid- Oostbeemster,

Noord-

Midden- en Westbeemster. Op vele

kaarten s t a a t Oostbeemster en soms ook Zuidbeemster a l s woonkern

vermeld; d i t i s echter n i e t correct.

3.3.2 De ringdijk

De weg op d e ringdijk ( z i e

p u n t

2.3.3.)

wordt

in toenemende

11

4. Grondonderzoek

4.1. Toelichting op de keuze van de onderzochte dwarsprofielen

Bij het v a stste lle n

van

de t e onderzoeken dwarsprofielen i s

van

de volgende punten uitgegaan:

a . De geschiedenis

van

de di j k

b. De gegevens van de beheerder omtrent het onderhoud van de kade

c. De verkenning

van

de kade

d . De ervaring y opgedaan b i j

het

syskemati sch kadeonderzoek in

de Purmerringdi j k (rapport C 71-014).

Uit een vergelijking

van

de geschiedenis

van

het ontstaan en de ligging

van

Purmer en Beemster b l i j k t een duidelijke overeenkomst. Het

was dan

ook n i e t de verwachting d a t de t e onderzoeken profielen veel i n opbouw zouden verschi 11 en.

Bij een verkenning in samenwerking met het L.G.M., i s de keus gevallen op de profielen 3, 7 , 10, 1 2 a y 15, 17a, 20, 23, 26, 30,

33 en 37.

ling t e verwachten viel in verband met de vroegere verbindingsgeul met de Zuiderzee. Profiel 17a i s uitgezocht, omdat hier volgens de beheerder de hoeveelheid kwel toeneemt ( z i e 2.3.5).

Profiel 12a i s uitgezocht omdat h i e r een afwijkende samenstel-

4.2 Uitvoering

van

het grondonderzoek en de resultaten

uitgevoerd. De resultaten z i j n weergegeven in r a p p o r t CO-21143-1 d a t a l s b ijlag e i s toegevoegd.

heeft de kade, met uitzondering van profiel 12a en 15, overal de- zelfde laagopbouw. Dit i s geheel volgens de in 4. l gedane veronder- s t e l l i n g . De afwijkende opbouw

van

profiel 12a i s n i e t

van

dien aard dat e r

o p

deze p la a ts een nader onderzoek gepleegd moet worden. schetsen.

Het L.G.M. heeft het grondonderzoek in bovenstaande profielen

Zoals u i t de resultaten van het L.G.M.-onderzoek b l i j k t ,

1 2

4.3. Stand van het f r e a t i s c h vlak.

In de onderzochte profielen z i j n open peilbuizen g e p l a a t s t

met een

fi

1 t e r d i e p t e variërend-van maaiveld-1

,Oom

t o t maaiveld-l,50m.

De waarnemingen geven overal hetzelfde beeld, behalve in dwars-

profiel 17A, waar het f r e a t i s c h vlak aan de oppervlakte komt. ( B i t

was reeds b i j de verkenning geconstateerd).

Gezien de g r o t e afmetingen en de opbouw van de kade ( z i e ook

L.G.M..~rapport) leek het n i e t j u i s t

om

a l l e e n op de waarnemingen

van de open peilbuizen af t e gaan. Aan het L.G.M. i s verzocht

om

t e r p l a a t s e ,van dwarsprofiel 17A waterspanningsmeters t e plaatsen

en de waarnemingen t e gebruiken b i j de stabiliteitsberekeningen.

4.4. Keuze profielen s t a b i l i t e i tsonderzoek.

samenstelling h e e f t . Bij de keuze van het nader t e onderzoeken

dwarsprofiel i s daarom g e l e t o p de afmetingen van de kade en de

gegevens omtrent het onderhoud. P r o f i e l 17A i s wat d i t b e t r e f t het

ongunstigste p r o f i e l omdat:

a . Het binnentalud s t e i l e r ( 1 2 ) i s dan b i j de overige profielen

b. De k r u i n smaller i s dan b i j de overige profielen

c.

Er

kwel verschi jnselen onderaan het binnental ud geconstateerd

z i j n ( 2 . 3 . 5 en 4 . 2 ) .

13

5. Maatgevende boezemstand

Het

boezempeil wordt zoveel mogelijk gehouden op N.A.P.-0,58m. Het maalpeil

i s

N.A,P.(bereikt t e Spijkerboor). I n geval

van

b i j - voorbeeld opwaaiing

kan

de bemaling s t o p gezet worden a l s de boezem- stand op een andere p l a a t s N.A.P.t0,08m wordt. Gezien de ligging in het s t e l s e l

van

boezemwateren, behoeft

voor

de boezem rond de Beemster nauwe1 i jks met opwaaiing rekening gehouden t e worden. Een boezem- stand

van

N.A.P.t0,20

m

i s a l s maatgevend aangenomen. De over- schri jdingsfrequentie

van

deze stand kon door gebrek aan gegevens n ie t exact worden berekend,

maar

vQl gens in1 chtingen zal deze ongeveer L O - ~ z i j n .

Daar

het peil

van

de boezem door de bouw

van

enige boezemgemalen steeds beter geregeld kan worden, zal de overschri jdingsfrequentie

14

6. Stabi 1 i t e i tsonderzoek i n één dwarsprofiel

uitgevoerd.

De

keuze

van

het profiel i s uitvoerig gemotiveerd i n

hoofdstuk 4.4.

g r o o t gedeelte u i t een droog talud omdat het verschil tussen de

kruinhoogte en de normale boezemstand ruim 2 meter i s . Gezien

moeilijkheden in het verleden (kleine afschuivingen) i s een onder-

zoek ingesteld

naar

de s t a b i l i t e i t

van

het buitentalud(zie 2 . 3 . 5 ) .

I n het daar genoemde Fugro-rapport wordt a l s oorzaak

van

de a f -

schuiving het verzadigd raken

van

het p l a a t s e l i j k sterk zandhoudende

t a l ud genoemd.

resultaten staan beschreven in

r a p p o r t

CO-21143-9 I 1 d a t a l s bijla-

ge i s toegevoegd. De s t a b i l i t e i t

van

het profiel wordt a l s ruim

voldoende beoordeeld, Er moet h i e r b i j worden opgemerkt d a t het buiten-

talud minder stabiel i s dan het binnentalud.

Bij de verkenning i s gebleken d a t de kade door

zwaar

verkeer

bereden wordt ( 3 . 3 . 2 . ) Uit een berekening waarbij een verkeersbel as-

ting behorende b i j belastingklasse 45 volgens de V.O.S.B. a l s s t a -

tische belasting op de kade aangebracht werd, volgde d a t een derge-

1 i j k e belasting uit veil iaheidsoverwegingen n i e t toelaatbaar i s .

In profiel 1 7 A heeft het

L.G.M.

een stabiliteitsonderzoek

Het buitentalud

van

de kade

van

de Beemster bestaat

voor

een

15 7 . 7.1. 7 . 2 . 7.3. 7.4. 7.5. 7.6.

Beoordeling

van

de veiligheid van de gehele kade

cludeerd

wat

b e t r e f t de veiligheid

van

de gehele kade:

Uit de voorgaande hoofdstukken

kan

het volgende worden gecon-

Indien het grote aantal noodkeringen n i e t t i j d i g gesloten

kan worden, zal b i j een

doorbraak

van

de kade met een schadelijke

inundatiehoogte rekening gehouden moeten worden.

De kade heeft nagenoeg overal dezelfde afmetingen, die

voor

de veiligheid voldoende z i j n . De rietberm behoort volgens het i n

p u n t

2.3.3 genoemde duikeronderzoek, n i e t

t o t

het profiel van de kade. Wel heeft de berm een dempende werking op de golfaanval.

Om de veiligheid van de kade tussen dwarsprofiel 27/28 en

32/33 t e waarborgen, verdient het aanbeveling om, waar d i t nodig

i s , verdere maatregelen tegen het rijzen

van

de s ootbodem t e nemen.

In haar (concept)nota "Vreemde elementen in op en nabij

waterkeringen" w i j s t de Technische Adviescommissie op de gevaren van bomen op waterkeringen.

b i j omwaaien een zodanige beschadiging

van

de kade veroorzaken,

d a t de veiligheid

van

de kade in gevaar

wordt

gebracht.

Het verdient daarom aanbeveling de bomen t e verwijderen, die

De kade

wordt

op verschillende plaatsen gekruist

door

gas-

In principe vormen deze leidingen een gevaar voor de water-

en vloei s t o f l e i dingen.

kering en moeten, indien d i t mogelijk i s , u i t de kade worden

verwijderd. Indien d i t n i e t mogelijk i s , dient een sterkteberekening

t e worden uitgevoerd, die voldoet

aan

de leidraden

voor

constructie

en beheer van

gas-

respectievelijk vloeistofleidingen (uitgaven

van

de Technische Adviescommissie

voor

de Waterkeringen).

De oude watergangen

van

de inundatiesluis nabij dwarsprofiel

25 en

van

het gemaal b i j Beets blijven, ondanks d a t z i j gedicht

16

7 . 7 .

deze constructies t e verwijderen, dient een onderzoek t e worden ingesteld, gevol gd

door

de noodzakel i j ke maatregel en.

Zoals

reeds was

verondersteld

en

door

het

L.G.M. i s

aangetoond,

wordt

de opgetreden (dwarsprofiel 7 / 8 ) en optredende kwel (dwars- profiel 17A)

veroorzaakt door een

veenlaag die

ononderbroken

van

de boezem naar het binnentalud l o o p t . Bij het grondonderzoek i s deze

veenlaag in a l l e profielen geconstateerd. Hoewel d e eigenschappen

van

veen nog n i e t geheel bekend z i j n , l i g t het

voor

de hand t e ver- onderstellen d a t e r ook op andere plaatsen spontaan kwel op kan

treden. Soortgel i jke gevallen z i j n ook

van

andere

kaden bekend. geen gevaar

voor

de s t a b i l i t e i t

van

de kade. De l a a t s t e conclusie i s gebaseerd op de goede s t a b i l i t e i t

van

profiel 17A. Hier t r a d

ernstige kwel op.

De optredende kwel

vormt,

zolang deze n i e t grondmeevoerend i s ,

7.8. Uit de geschiedenis, de configuratie en de samenstelling

van

de kade volgde dat profiel 17A het zwakste profiel

was. De

s t a b i l i t e i t

van

d i t profiel i s echter nog ruim voldoende, z o d a t

geconcludeerd mag worden d a t de gehele kade s t a b i e l i s .

7.9. Het

sterk

teruglopen

van

de veiligheid b i j een zware verkeers-

17

8.

Samenuatti

ng

I n

het

kader van

het

systematisch kade-onderzoek i s de

veiligheid onderzocht van de kade rond de Beemster. (Beemster- ringdijk)

.

8.1. De afmetingen

v a n

de ringdijk z i j n zeer ruim (de normale boezemstand l i g t c i r c a '2

m

onder de kruin, de kruin- breedte i s minimaal 5

m ) .

De verwachting

was

dan ook

d a t

de

kade voldoende stabiel

zou

z i j n .

8.2. Uit de verrichte onderzoekingen b l i j k t d a t d e kade homogeen

van

opbouw

i s

over

de gehele lengte.

De

kade bestaat u i t veen met een kleikap. Het veen g a a t over in klei en zand in de onder-

grond.

8.3. Op grond

van

voornoemde overwegingen was het mogelijk door

middel van een uitgebreid onderzoek in een enkel dwarsprofiel een oordeel

t e

vormen over d e gehele kade. Als enige mogelijkheid van s t a b i l i t e i t s v e r l i e s werd kwel door de veenlaag gezien. Deze kwel- verschijnselen doen zich

over

enkele t r a j e c t e n

voor.

Voor

het stabi 1 i t e i tsonderzoek i s

daarom

een profiel gekozen waar de meeste kwel geconstateerd

werd.

8.4.

De

berekende S t a b i l i t e i t

van

de kade i s voldoende.

Dë

gevonden

minimum evenwichtsfactor

van

het binnental ud b i j maatgevende water-

s t a n d (N.A.P.t0,20 m ) i s 1,47.

De

gevonden minimum evenwichtsfactor

van

het buitentalud i s 1.44.

8.5.

Er

z i j n factoren d i e de s t a b i l i t e i t nadelig kunnen beïnvloeden. 8.5.1. üe op enkele punten geconstateerde kwel door de veenlaag k a n

zich in de l o o p der t i j d ook op andere pltaatsen manifesteren. I n de kennisomtrent het gedrag van veen i n een boezemkade z i j n

lacunes. Naast het 1

angzame

afbraakproces

bestaat

de mogelijkheid

van een s n e l l e erosie van het veen, afhankelijk

van

milieu en samen- s t e l l i n g . Men dient zich vooral b i j een dergelijk zware kade bewust t e z i j n en

t e

blijven

van

d i t gevaar. Rij de inspecties dient

daarom extra aandacht besteed

t e

worden

aan

een eventuele u i t b r e i - ding van de kwelplaatsen en aan het meenemen

van

organisch

18

m a t e r i a a l door h e t k w e l w a t e r . T i j d e n s h e t u i t g e v o e r d e onderzoek werd h e t meevoeren van m a t e r i a a l door h e t k w e l w a t e r n i e t gecon- s t a t e e r d .

8.5.2. De aanwezigheid van vreemde elementen, d i e de s t a b o n g u n s t i g kunnen beïnvloeden, i s ongewenst. H e t v e r d i e n t l i n g de op de kade aanwezige bomen t e v e r w i j d e r e n , i n d i

l i t e i t aan beve- n deze b i j omwaaien de v e i l i g h e i d van de kade z u l l e n aantasten.

De oude coupures i n de kade kunnen een b e d r e i g i n g van de s t a - b i 1 i t e i t vormen. A m b e v o l en w o r d t een u i t g e b r e i d onderzoek i n

de kade j d e r d . rig t e e en beheer van gas- en v l o e i s t o f l e i d i n g e n ( u i t g a v e n T.A.W.).

t e s t e l l e n en de n o d i g e maatregelen t e t r e f f e n . De i n aanwezige l e i d i n g e n dienen i n p r i n c i p e t e worden verw I n d i e n d i t n i e t m o g e l i j k i s , d i e n t een s t e r k t e b e r e k e n worden u i t g e v o e r d volgens de l e i d r a d e n v o o r c o n s t r u c t

8.5.3, Het zware v e r k e e r o v e r de weg op de kade. U i t een berekening, u i t g a a n d e van t e g u n s t i g e omstandigheden (zonder s t o o t e f f e c t ) , volgde h e t s t e r k t e r u g l o p e n van de v e i l i g h e i d t e n gevolge van zwaar v e r k e e r . H e t i s daarom b i j z o n d e r b e l a n g r i j k h e t zware v e r k e e r op de kade t e vermijden.

W

A

STICHTING WATERBOUWKUNDIG LABORATORIUM I I V o o r o n d e r z o e k aan d e B o e z e m k a d e r o n d o m d e B e ems t e r CO-2 1 1

43-1

augustus 1972

' Werkzaamheden ten behoeve van opdrachtgevers worden slechts uitgevoerd op voorwaarde dat de opdrachtgever afstanä doet van leder recht op aansprakelijkstelling en zich verplicht tot vrijwaring voor iedere aansprakelijkheid jegens derden.

~ ... O L Inle i ding -1- I

In het kader van een systematisch onderzoek naar de stand- zekerheid van de boezemkaden is in opdracht van het Centrum v o o r Onderzoek Waterkeringen (C.O.W. ) door het Laboratorium voor Grondmechanica (L.G.M.) een vooronderzoek uitgevoerd aan de

-

boezemkade rondom de Beemster. De resultaten van het onderzoek

worden in dit rapport vermeld.

r

Algemene gegevens betreffende het u i t ~ e v o e r d e N - e ; r r e i . n w e r k U

-

aantal onderzochte profielen : 11'

-

aantal continuboringen

29

mm : 30

-

aantal middelzware sonderingen : 10

-

periode terreinwerk

12/6-26/6-1972

Onder zoek

In overleg tussen het C.O.WO en het L,G.M. zijn 12 profielen

.

i n ' d e kaden door middel van een gezamenlijke verkenning uitge- zocht voor een vooronderzoek, waarvan 9 profielen nrs.

3,7,10,

12A91S,17A,20,33 en

37

in het kadegedeelte langs de Beemster- ringvaart en 3 profielen nrs.

23,26

en 3 0 in het kadegedeelte langs het Noordhollands Kanaal (zie bijlage PI).

*... ,

. .

I n de k a d e g e d e e l t e n t e r p l a a t s e van d e p r o f i e l e n n r s . 23 e n

. 33 i s v r o e g e r r e e d s een onderzoek d o o r h e t L.G.M. u i t g e v o e r d .

Om d e z e r e d e n werd h i e r geen nieuw o n d e r z o e k i n g e s t e l d e n werd v o o r d i t r a p p o r t dan ook van de r e s u l t a t e n van de v r o e g e r e o n d e r z o e k e n g e b r u i k gemaakt ( z i e b i j l a g e n CO-15196-17, -19 e n * - 2 0 ) .

I n e l k p r o f i e l i s i n de k r u i n van de kade een middelzware s o n d e r i n g u i t g e v o e r d , gecombineerd met een c o n t i n u b o r i n g 29 mm

( b i j l a g e n S I t / m S I O ) , B i j h e t p r o f i e l no.20 kon d e z e b o r i n g

ten g e v o l g e van de a a n w e z i g h e i d van p u i n i n de k a d e , n i e t i n

d e k r u i n worden u i t g e v o e r d , I n h e t p r o f i e l no. 3 i s nog e e n e x t r a b o r i n g aan de boezemzijde van d e k r u i n gemaakt, _{. .}

Verder z i j n i n de p r o f i e l e n c o n t i n u b o r i n g e n 29 m m u i t g e -

voerd i n p r i n c i p e i n h e t b i n n e n t a l u d e n aan de t e e n van h e t t a l u d . De r e s u l t a t e n van d e z e b o r i n g e n z i j n g e t e k e n d i n d e , d w a r s p r o f i e l e n v a n d e b i j l a g e n D I t / m D60 Van de b o o r m o n s t e r s u i t de c o n t i n u b o r i n g e n z i j n i n h e t l a b o r a t o r i u m de volume,gewichten p e r m e t e r b o r i n g b e p a a l d . 1evens z i j n de g r o n d s o o r t e n b e s c h r e v e n en d e b o o r r e s u l t a t e n g e f o t o g r a f e e r d . Aan de u i t g e l e g d e e n i n de l e n g t e doorgesneden g r a n d m o n s t e r s z i j n met b e h u l p van een h a n d p e n e t r o m e t e r de v a s t - ' heden v a n de d i v e r s e g r o n d l a g e n gemeten t e n e i n d e de c o n s i s t e n t i e

van. dieze l a , g e n v a s t t e l e g g e n . De penetrometer-waarden ( p > z i j n

_-

g r a f i s c h weergegeven n a a s t de b o o r p r o f i e l e n .

De f o t o ' s van de b o o r r e s u l t a t e n z i j n a l s b i j l a g e n n o s , F l It/m F3O b i j d i t r a p p o r t gevoegd,

De d w a r s p r o f i e l e n z i j n opgemeten door de P r o v i n c i a l e

Waterstaat van Noord-Holland.

De p l a a t s b e p a l i n g en d e w a t e r p a s s i n g van d e onderzoekpunten werden door de m e e t d i e n c t van h e t C.Q.W. u i t g e v o e r d . De t i j d e n s h e t w a t e r p a s s e n van de d w a r s p r o f i e l e n waargenomen w a t e r s t a n d e n i n de boezem en i n de k w e l s l o o t z i j n i n de d w a r s p r o f i e l e n i n g e - t e k e n d .

-3

-

T o p o g r a f i e e n s t r a t i g r a f i e '

( z i e b i j la g e PI

Het g e h e l e g e b i e d van de p o l d e r "De Beemster" i s d o o r boezemwater b e g r e n s d . Deze boezem vormt t e v e n s de g e b i e d s g r e n s . v a n de g e l i j k g e n o e m d e gemeente.

Volgens de G e o l o g i s c h e Kaart van Nederland n r .

19

k w a r t - b l a d Z I I e n IV b e s t a a t h e t g e o l o g i s c h p r o f i e l van de be- schouwde p o l d e r i n de h o g e r e l a g e n u i t mariene s e d i m e n t e n . Deze mariene a f z e t t i n g e n van Calais-ouderdom b e s t a a n hoofd- z a k e l i j k u i t k l e i e n t o t f i j n e zanden.

De P l e i s t o c e n e zanden b e g i n n e n e r op c a

18

m

-

N . A . P O

T u s s e n de t o p l a a g van h e t P l e i s t o c e e n e n h e t genoemde mariene p a k k e t kan nog e e n dunne l a a g van organogene s e d i m e n t e n

-

B a s i s v e e n

-

voorkomen,

Het v r o e g e r aanwezige Hollandveen boven de genoemde

mariene a f z e t t i n g e n v i n d t men n i e t meer i n de p o l d e r z e l f , d a a r deze grond i n de t i j d , d a t d i t g e b i e d e e n meer was v o l l e d i g werd weggeslagen. I n h e t k a d e l i c h a a m wordt hel; veen wel t e r u g -

_ -

gevonden, daar deze d i j k e n werden a a n g e l e g d op h e t l a n d rondom h e t meer. Het meer s t o n d e e r t i j d s i n v e r b i n d i n g met d e Z u i d e r -

/ z e e , z o d a t de d i j k e n a a n eb e n v l o e d o n d e r h e v i g waren.

A a n g e t r o f f e n g r o n d s l a g

( z i e b i j l a g e n D I t / m DÓ e n S I t / m S I 0 1

U i t de r e s u l t a t e n van de u i t g e v o e r d e s o n d e r i n p n e n

b o r i n g e n b l i j k t . , d a t de laagopbouw van d e meeste g e o b s e r v e e r d e p r o f i e l e n o n d e r l i n g v r i j w e l g e l i j k i s ,

A l l e e n b i j de p r o f i e l e n nos. 26 e n 30 e n v e r d e r nog b i j de

p r o f i e l e n nos. 12a e n

15

werden b e p a a l d e a f w i j k i n g e n i n de l a a g - opbouw g e c o n s t a t e e r d , z o a l s l a t e r wordt vermeld,

I n de bovenlagen van h e t k a d e l i c h a a m b e v i n d e n z i c h t o t een d i e p t e van 1 , 0 5 2 , O m

-

N . A , l ? . a a n g e b r a c h t e k l e i i g e m a t e r i a l e n , Onder deze a n t h r o p o g e n e gronden l i g t e e n v e e n p a k k e t ,

-4-

Het ba-jsniveau van dit veeil reikt bij alle boringen tot een diepte van ca

5

m

-

N.A.P. De veenlaag wigt naar de teen van de kade uit, waarbij de onderkant van het veen ongeveer

horizontaal ligt. In de boringen, die in de teen van de kaden zijn verricht,komt dit veen nog slechts als een dunne laag voor. In de profi.elen nos. 12a en I 5 i s deze veenlaag nog zeer sterk vermengd met een kleiige component.

Tussen de veenhorizont en een diepte van . I 0 à 12 m

-

N.AoPo

I

/

vindt men hoofdzakelijk slappe aanslibbingen, zoals uit de lage sondeerwaarden blijkt,

Beneden dit klei-traject lopen de sondeerwaarden op in vrijwel zuivere zandlagen. Ter plaatce van de onderzoekpunten nos, 26-1 en 30-1 beginnen deze zandlagen direct onder de boven- genoemde veenlaag, zodat daar de bovengenoemde slappe kleilaag ontbreekt

.

De Pleistocene zanden, evenals het Basisveen werden bij dit onderzoek door hun grote diepteligging niet bereikt; wel is âi.1; het geval bij een vroeger ter plaatse van het geprojecteerde profiel no. 33 uitgevoerd onderzoek (zie de tekeningen CO-15196-

1'7,

-19

en - Z O > ,

Volgens de hier gemaakte diepsonderingen correspondeert de bovenzi.jde van de Pleistocene vaste zanden met de opgaaf van de Geologische Kaart d.i. op ca I 8 m

-

N . A . P .

Voor een nauwkeurig beeld wordt verwezen naar de bijlagen.

I

Samenvatting en c o n c l u e

1. Gezien de 12 opgemeten profielen kan worden geconcludeerd,

dat de boezemkaden rondom de Beemster vrij gelijkvormig zijn.

De kruin ligt aanzienlijk hoger boven de boezem dan bij polder- kaden gebruikelijk is, aangezien de dijken vloedstanden moesten kunnen keren, De kaden zijn na de drooglegging van hek meer als hek ware omgekeerd, daar zij vroeger aan de binnenzijde moesten. keren.

Opgemerkt wordt, d a t a h e b e t r o k k e n kaden b i n n e n t a l u d s hebben d i e normaal z i j n v o o r b u i t e n t a l u d s van oude "zee"- d i j k e n , De gemiddelde h e l l i n g s v e r h o u d i n g e n h i e r v a n v a r i ë r e n t u s s e n l : 3 e n 1:4,5.

De k r u i n , d i e d o o r z i j n a f r o n d i n g s v o r m vaak m o e i l i j k g e d e f i n i e e r d i s , h e e f t ongeveer e e n b r e e d t e v a n

4

m. U i t -

z o n d e r i n g h i e r o p vormt h e t p r o f i e l no, 3 3 , waar d o o r h e t m a s s i e v e r e k a d e l i c h a a m de k r u i n ook b r e d e r is. Op de k r u i n van de kaden, g e l e g e n op 1,O 6 l , 3 m boven N.A.PO, l o o p t e e n weg a

De h o o g t e v e r s c h i l l e n t u s s e n h e t h o o g s t e p u n t e n de t e e n van d e kade b e d r a g e n o n g e v e e r

4,s

m.

.

2. Wat de opbouw van de g r o n d l a g e n b e t r e f t , z i j n geen be-

.

l a n g r i j k e p l a a t s e l i j k e a f w i j k i n g e n gevonden,

De k e r n van h e t k a d e l i c h a a m i s u i t veen opgebouwd. De b o v e n s t e k l e i i g e l a g e n , d i e m e e s t a l nog met z a n d i g e n p u i n - m a t e r i a a l z i j n gemengd, b e h v l o e d e n h e t g e w i c h t van h e t k a d e l i c h a a m t e n g u n s t e , en t e v e n s b e l e t t e n z i j h e t o n t s t a a n van k w e l v e r s , c h i j n s e l e n . P a s de o n d e r s t e k l a s t i s c h e s e d i m e n t e n , d i e u i t k l e ï o f f i j n e z a n d l a g e n b e s t a a n . , c o r r e l e r e n met de , ' laagopbouw i n de p o l d e r .

Het z e e r v a s t e zandcomplex b e g i n t op c a

18

m

-

N.A.P.

3 . Het b o v e n s t a a n d e g e e f t op h e t e e r s t e g e z i c h t n i e t de

i n d r u k , d a t de kaden onvoldoende s t a b i l i t e i t b e z i t t e n , Ten e i n d e een meer g e f u n d e e r d b e e l d o v e r de s t a b i l i t e i t t e v e r - k r i j g e n r a d e n w i j a a n e e n p r o f i e l v o o r e e n n a d e r onderzoek w i t t e k i e z e n , e n wel h e t p r o f i e l no017A, waar l o c a a l e e n

t a l u d h e l l i n g van 1:2 voorkomto

O p g e s t e l d d o o r : L a b o r a t o r i u m v o o r Grondmechanica, D e l f t , a u g u s t u s 1972

. .

{)

,

Bij dit rapport b e h r e n de Volgende bijlagen:

O

-

legenda

PI

-

situatie o p schaal 1:25.000

DI t/m D6

-

dwarsprofielen o p schaal 1 : l O O

S I $/m S I 0

-

sondeerrecultaten

17, 1 9 , 20

-

sondeerresultaten,van vroeger

onderzoek onder ons nummer CO-1s.igG

F. L. P .B. s.O. c .b. C. B.

&

P T. V. C' pl' = frcaticche lijn = pulsboring = steekboring = continuboring 2 9 mm = continuboring 66 mm = volume gewicht in t/m 3 = hand penetrometerwuarde in kg/cm 2 = cohesie in kg/cm 2 2 = torvane-waarde in kg/cm

= hoek van inwendige wrijving

= beproefd monster

-

C = celproef

1 klei 2 zand fijn 3 zand

4

zand g r o f

5

veen

6

kleihoudend

7

slibhoudend

8

zandhoudend 9 humushoudend 'i O veenhoudend 1 1 plantenresten 12 schelpen I 3 grind 1 4 houtresten

15

k e i l e e m 16 leem 17 puin

18

koolas X laagjes = volume gewicht H = horizontale doorlatendheid

V

= verticale doorlatendheid Sa= samendrukkingsproef $I = continuboring 2 9 mm

n

p evenwichtsfactor =

M

=I continuboring

66

m m C' + t g @ ' beschikbaar

e

= pulsboring c

+

tg@ benodigd v o o r evenwicht

e

= steekboring X = oppervlakteboring

V

= diepsondering

v

= middelzware sondering

$

= waterspanningsmeter

#

= peilbuis

[-I

I . ...

. . . zand klei

v]

veen

pJ

planten- _{resten hout} teel-

m

aarde --

I\lyVyVl

schelpen

0

U

L A B O R A T O R I U M V O O R G R O N D M E C H A N I C A T E D E L F T

I

I

I

B I J L A G E 0 (ADEONDERZOEK BEEMSTER.

-

EGENDA

I A 4 I

I

CO .I

2

I

1

4 3

j i j . , 1 ~, :1 . -,..,... ... ~ . . . .,.I L EGENDA I Z

IE

Bi JLAGE: O . . ~. ! , . , 8 : s I , , 1 , , ' I , . , , I j / , , ~ i , '

1 -

( P U N T NO:

3-2

L A B O R A T O R I U M V O O R G R O N D M E C H A N I C A

-rE:

D E L F T BIJL:

51

A DEON DE

RZO

E

K

R E C

M

ST E: R.

IORING

SONDERING EN

PL.

KLEEF.

I

A,

I

1co.:.27

143

L A B O R A T O R I U M V O O R G R O N D M E C H A N I C A T E D E L F T *

(ADEONDERZOEK R E C M STER.

gv

I B I J L : ~ ~

30RING

SONDERING EN PL.

KLEEF.

I A 4 1

C0+21143

L A B O R A T O R I U M V O O R G R O N D M E C H A N I C A T E D E L F T

KA DEON DERZOEi'K I3 E'CM STER.

QJ

IBIJL:~

3

I

A,

I

C O + S I 143

1486 29

1.34 I 1.51 I ! , . , . ' ' I

L A B O R A T O R I U M V O O R G R O N D M E C H A N I C A T E D E L F T

ADEONDERZOEK REEMSTER. BUL:

s

5

iORING

SONDERING EN PL.

KLEEF.

I A 4 1

c0+23

143

2 9 5

R O F I E L NO:

1 7 ~

U N T NO:

17A-1

L A B O R A T O R I U M V O O R G R O N D M E C H A N I C A T E D E L F 1

I

BIJL:

S

6

:ADEONDERZOEK REEMSTER.

IORING

SONDERING

EN PL. KLEEF.

L A B O R A T O R I U M V O O R G R O N D M E C H A N I C A T E D E L F T

I

($$

B I J L 5

7

KADEONDERZOEK REEM STER.

BORING

SONDERING

EN

PL. KLEEF.

A4 co+2a143

L A B O R A T O R I U M V O O R G R O N D M E C H A N I C A T E D E L F T

qw

6 i J L : s a

:ADEON DERZOEK R EEM STER.

c

IORING SONDERING EN PL. KLEEF.

I

A4

I

C0+21143

KADEONDERZOEK F3

E'EM

STER.

C0-:-21143

BORING SONDERING EN PL.

KLEEF.

S T A B I L I T E I T S O N D E R Z O E K AAN E E N DWARSPROFIEL VAN DE BOEZEMKADE

R.ONDOM DE BEXMSTPER

.

_______~_

-

__-____

* Werkzaamheden ten behoeve van opdrachtgevers worden slechts uitgevoerd op voorwaarde dat de opdrachtgever afstand doet van ieder recht op aansprakelijkstelling en zich verplicht tot vrijwaring voor iedere aansprakelijkheid jegens derden.

-1

-

I n h e t kader vali e e n s y s t e m a t i s c h onderzoek n a a r de

s t a n d z e k e r h e i d van de boezemkaden

i s i n

opdracht van

h e t Centrum v o o r Onderzoek Waterkeringen (C.O.W.) d o o r

h e t Laboratorium

v o o r

Grondmechanica (L.G.M.) een sta-

b i l i t e i t s o n d e r z o e k u i t g e v o e r d aan een d w a r s p r o f i e l

( n r .

l 7 A )

van de boezemkade rondom de Beemster, waar-

van

de r e s u l t a t e n i n d i t r a p p o r t worden vermeld.

* *

_*

Algemene gegevens b e t r e f f e n d e h e t onderzoek.

A a n t a l onderzochte prof i e l . e n : I a a n t a l c o n t i n u b o r i n g e n 66 mm

:

5

a a n t a l langzame celproeven :

1 9

t o t a l e b o o r l e n g t e : c a

31

m

a a n t a l g e p l a a t s t e waterspanningsmet

ers

:

9

p e r i o d e t e r r e i n w e r k : 18 en

19

o k t o b e r

1972

p e r i o d e w a t e r spanningsmetingen : 6

m a a r t - 9

a p r i l

1973

* *

_*

Inlei.dinE,>

Voorafgaand aan h e t s t a b i l i t e i t s o n d e r z o e k i n h e t onder- havige p r o f i e l i s een vooronderzoek u i t g e v o e r d i n een

t w a a l f t a l p r o S i e l e n van de kade. Deze p r o f i e l e n l i g g e n

r e g e l m a t i g v e r d e e l d over de t o t a l e l e n g t e van de kade,

h e t g e e n op de s i t u a t i e t e k e n i n g van b i j l a g e I?-I i s aan-

gegeven.

-2-

U i t h e t vooronderzoek, d a t h e e f t b e s t a a n u i t de u i t v o e - r i n g van middelzware sonderingen en continuboringen met

een d i a m e t e r van

29

mm,

i s gebleken, d a t e r t u s s e n de

onderzochte p r o f i e l e n weinig v e r s c h i l i n grondlagenop- bouw e n p r o f i e l v o r m b e s t a a t .

De r e s u l k a t e n

v a

h e t vooronderzoek waren a a n l e i d i n g

om

een

voldoende s t a b i l i t e i t

van

de kade t e verwachten.

I n

verband e c h t e r

met

de onvang van h e t d o o r de kade be-

schermde b e l a n g werd b e t w e n s e l i j k geacht om van tenmin-

s t e één p r o f i e l de w e r k e l i j k e s t a b i l i t e i t t e b e p a l e n

d o o r middel van een a a n v u l l e n d s t a b i l i t e i t s o n d e r z o e k .

De

keus i s h i e r b i j g e v a l l e n op p r o f i e l

l 7 A ,

behorende t o t de

p r o f i e l e n met h e t s t e i l s t e b i m e n t a l u d e n de s m a l s t e k r u i n ;

v e r d e r bestond e r geen voorkeur b i j de keuze van een van

de onderzochte p r o f i e l e n .

* *

_*

. Doel

en

omvang van het; onderzoek

Het d o e l van h e t s t a b i l i t e i t s o n d e r z o e k i s , t e b e p a l e n i n

welke mate h e t kadelichaam i n s t a a t i s de druk van h e t

boezemwater t e weerstaan i n normale en i n extreme omstan-

digheden zonder d a t t e g r o t e vervormingen van b e t k a d e l i -

chaam o p t r e d e n . De berekeningen d i e h i e r v o o r worden gemaakt r e s u l t e r e n I n een s t a b i l i t e i t s f a c t o r , waarvan de beteken3.s

u i t g e b r e i d w o r d t behandeld i n h e t C.0.W.-rapport g e t i t e l d

"Systematisch kade-onderzoek"

,

waarnaar h i e r w o r d t verwe zen.

Om de berekening van de s t a b i l i t e i t s f ' a c t o r t e kunnen u i t -

voeren w o r d t een rekenmodel van h e t p r o l i e l gemaakt aan de hand van grondboringen, l a b o r a t o r i m p r o e v e n en water-

spanningsmetingen.

De

maatgevende boezemwaterstand welke

a l s randvoorwaarde d i e n t b i j de berekeningen van he extreme

t o e s t a n d w o r d t verkregen u i t een d o o r h e t C.O.W. u i t g e v o e r -

l -

_-

_3-

Voor de b e p a l i n g van h e t rekenmodel z i j n naast de gegevens

welke u i t h e t vooronderzoek z i j n v e r k r e g e n ,

5

c o n t i n u ge-

. s t o k e n b o r i n g e n met e e n d i a m e t e r van 66 mm u i t g e v o e r d ,

genummerd

17A-5

t / m

17A-9,

waarvan één i n h e t b u i t e n t a -

l u d , 6 é n . i n de k r u i n e n d r i e i n h e t b i n n e n t a l u d van de

kade ( z i e b i j l a g e D-7).

Aan de b o o r r e s u l t a t e n

z i j n

t o t a a l

1 9

ongeroerde grondmon-

s t e r s o n t l e e n d waarop langzame c e l p r o e v e n z i j n v e r r i c h t t e r b e p a l i n g van de wrijvingseigenschappen van d.e d i v e r s e grond-

l a g e n .

Tevens z i j n met behulp van grondmonsters u i t de aange-

boorde grondlagen een gxioot a a n t a l volumegewichten b e p a a l d

om de aanwezige gsondspanningen i n h e t p r o f i e l

vast

t e

s t e l l e n .

Daar de weerstand t e g e n evenwicht s v e r l i e s van een g r o n d l i -

chaam mede a f h a n k e l i j k i s van de heersende k o r r e l s p a m i n -

gen i n de grond, welke o p hun b e u r t z o a l s bekend

i s

beyn-

v l o e d worden d o o r de heersende waterspanningen, i s de k e n n i s

van de waterspanningen v o o r a l t e r p l a a t s e van h e t p o t e n t i ë l e

g l i j v l a k gewenst. H i e r t o e z i j n met behulp van Bourdon-water- spanningsmeters op v e r s c h i l l e n d e p l a a t s e n e n d i e p t e s de waterspanningen gedurende een p e r i o d e van c a . 1 maand ge-

meten, w a a r b i j t e v e n s h e t w a t e r p e i l i n de boezem en de

kwelslooi; i s waargenomen.

De p l a a t s e n van deze m e t e r s z i j n v a s t g e s t e l d aan de hand van de r e s u l t a t e n van i n l e i d e n d e berekeningen b e t r e f f e n d e

h e t v e r l o o p van de p o t e n t i ë l e g l i j v l a k k e n , De b i j deze

in-

l e i d e n d e berekeningen t o e g e p a s t e waterspanningen z i j n ge-

s c h a t

aan

de hand van waarnemingen aan ondiepe p e i l b u i z e n .

De r e s u l t a t e n van h e t t e r r e i n w e r k , d e laboratoriumproeven

en de waterspanningsmetingen hebben u i t e i n d e l i j k g e r e s u l - t e e r d i n een rekenmodel waarmed.e de d e f i n i t i e v e bereke- ningen z i j n u i t g e v o e r d . H i e r b i j z i j n t o e g e p a s t een gemeten

boeeemwaterstand van

0,44

m

-

N.A.F. met b i j b e h o r e n d e ge-

meten waterspanningen i n de kade, e n een maatgevende boezem-

b i j b e h o r e n d e waterspanningen i n de kade i s g e s c h a t aan de hand van h e t v e r l o o p van de geméten waterspanningen. Het

t o e g e p a s t e s l o o t p e i l i n de kwelsloot i s i n b e i d e geval-

l e n de gemeten waarde van ca

4 , 3

6

4 , 4

m

-

N.A.P.

* *

_*

R e s u l t a t e n

BorinEen: --I--

--

( z i e b i j l a g e n

D-7

e n B - I )

De boringen van h e t s t a b i l i t e i t s o n d e r z o e k z i j n g e s i t u -

e e r d t u s s e n de boringen van h e t vooronderzoek i n

om

zo-

v e e l mogelijk gegevens over h e t grondlagen v e r l o o p t e v e r k r i j g e n . De r e s u l t a t e n komen goed overeen met h e t -

geen b i j h e t vooronderzoek was gevonden.

De

kade b e s t a a t onder de k r u i n vanaf de oppervlakte

t o t

ca 0 , s m

-

N.A.P. u i t zandige k l e i , gevolgd d o o r een

ca I à

l , 5

m

dikke l a a g k l e i a l of n i e t vermengd met plan-

t e n r e s t e n , Hieronder i s t o t ca 4,O

à

4,5

m

-N.A.P. een

veenpakket aanwezig d a t n a a r de p o l d e r t o e u i t w i g t .

Onder h e t veen i s een ca I

m

d i k k e overgangslaag aan-

g e t r o f f e n , bestaande l u i t k l e i met p l a n t e n r e s t e n . Onder

d i t pakket i & van ca

5,0

a

5 , 5

m

-

N.A.P.

t o t

10 à 10,s

m

-

N.A.P. een l a a g aanwezig bestaande u i t k l e i a f g e w j s s e l d

d o o r dunne z a n d l a a g j e s . Het h i e r o n d e r aanwezige zand,

doorsneden d o o r k l e i l a a g j e s , welk pakket r e e d s d o o r de

sondering l 7 A - I u i t h e t vooronderzoek was aangetoond, i s

b i j b o r i n g 1 7 A - 8 nog j u i s t aangeboord. De a a n g e t r o f - f e n grondlagen z i j n e n i g s z i n s geschematiseerd weerge- geven en a l s zodanig t o e g e p a s t i n h e t rekenmodel op b i j l a g e G - I .