W A N D A C Z E R N IA W SK A , A N T O N I STR A H L
SPEK m O M ETKY O ZN A METODA OZNACZANIA BOiRU Z ZASTOSOWAINIEM KURKUMINY W GLEBACH I MATERIAŁACH
ROŚLINNYCH
JU N G — C en traln y O środek M et od yczno -N a u k o w y ds. S ta cji C h em iczn o -R o ln iczy ch w e W rocław iu
Istnieje wiele sposobów oznaczania boru. Wybór metody uzależniony je s t od jego zaw artości w badanym m ateriale. W analizie śladowej zna lazły na ogół zastosowanie metody spektrom etryczne w ykorzystujące b arw niki organiczne, jak alizaryna — S, chinalizaryna purpura, kwas karm inow y, 1,1-dw uantrim id i inne, które z borem tworzą połączenia barwne. Niedogodnością tych metod jest fakt, że reakcje barw ne zacho dzą w środowisku stężonego kwasu siarkowego i podwyższonej tem pe raturze, a także w w ydłużonym okresie czasu. Jednym z najbardziej •czułych odczynników stosowanych do oznaczania śladowych zawartości boru jest kurkum iną — produkt benzenowego ek strak tu kurkum y.
W roku Г908 C l a r k e i J a c k s o n [2] zastosowali po raz pierw szy kurkum inę do oznaczania śladowych zawartości boru; w następnym okresie H a a s [6] ulepszył tę metodę. Reakcję chemiczną zachodzącą między borem a kuriuim iną w yjaśnił S p i c e r i S t r i c k l a n d [12]. Według tych autorów bor w zależności od środowiska, w którym zacho dzi reakcja, tw orzy z kurkum iną następujące połączenia:
— rezocjaninę — związek boru z kurkum iną tworzący się w obec ności stężonego kw asu octowego w stosunku m olekularnym 1: 2,
— rubrokurkum inę — związek boru z kurkum iną tworzący się w obecności kwasu szczawiowego w stosunku m olekularnym 1: 1, przy ■czym czułość tej reakcji jest dw ukrotnie mniejsza od poprzedniej.
W spotykanych publikacjach większość autorów oznacza bor za po mocą kurkum iny, prowadząc reakcję w środowisku kw asu szczawiowe go w podwyższonej tem peraturze. Zagadnieniem tym zajmowali się
28 W. Czerniawska, A. Strahl
[4] i С z u m a k о V [3]. Wskazane przez w ymienionych autorów me tody oznaczania boru są uciążliwe lub wręcz nie dają dobrej pow tarzal ności wyników. Z tego też względu przebadano metodę oznaczania boru za pomocą kurkum iny według G r i n s t e a d a [5], przebiegającą w środowisku kw asu octowego lodowatego i w tem peraturze pokojowej. Dla celów porównawczych zastosowano diantrim idow ą metodę [9] ozna czania tego pierw iastka.
CZĘSC D O ŚW IA D C Z A L N A
W PŁYW CZASU I OBJĘTOŚCI PRÓBKI N A PRZEBIEG REAKCJI
Do potrójnego szeregu kolb wprowadzono identyczne, stopniowo w zrastające objętości wzorca: 0,00, 0,10, 0,20, 0,30, 0,40, 0,50, 0,60, 0,70, 0,80, 0,90 i 1,00 cm3, zawierającego 1 |ig/cm3 B. Wzorce te poddano re akcji z kurkum iną w trzech różnych czasach: 1, 2 i 3 godziny (rys.).
W p ły w czasu i o b jęto ści roztw oru na p rzeb ieg rea k cji
1 — czas re a k c ji 1 godz., 2 — czas r ea k cji 2 godz., 3 — czas rea k cji 3 godz.
T h e rea ctio n tim e and so lu tio n v o lu m e e ffe c t of th e rea ctio n course
1 — r e a c tio n tim e — 1 hour, 2 — rea c tio n tim e — 2 h ours, 3 — rea c tio n tim e — 3 hours
Jak z niego wynika, w przedziale od 0,00 do 0,50 cm3 objętości analizo wanych w.zorców uzyskane w yniki są proporcjonalne i mało zróżnico wane w czasie, natom iast powyżej tej w artości następuje zanik sygna łów z równoczesnym zróżnicowaniem czasów reakcji.
P R Z Y G O T O W A N IE RO Z T W O R Ó W B A D A N Y C H P R Ó B E K DO A N A L IZ
M a t e r i a ł r o ś l i n n y . 2,5 g powietrznie suchego i zmielonego m ateriału roślinnego ( 0 cząstek < 1 mm) wkładano do tygla kw arco wego pojemności 20 cm3; powierzchnię próbki zwilżano 5 cm3 nasyco nego roztw oru w odorotlenku wapnia i wstawiano do zimnego pieca ele ktrycznego. Próbkę mineraJizowano w tem peraturze 550°C w ciągu 8 godzin. Ostudzony popiół zwilżano wodą redestylow aną i rozpuszcza no w 2,5 cm 8 roztw oru kwasu solnego 1 : 1 w podwyższonej tem p eratu rze; zawartość tygli przenoszono ilościowo do kolby miarowej
poje-mności 50 cm8. Po ostudzeniu dopełniano do kreski wodą redestylow aną i sączono przez średni sączek do naczynia z polietylenu.
G l e b y m i n e r a l n e . 25,0 g pow ietrznie suchego i zmielonego m ateriału glebowego ( 0 cząstek < 1 mm) gotowano z 50 cm 8 wody re- destylowanej w 250 cm8 kolbie płaskodennej ze szkła bezborow ego1, pod chłodnicą zw rotną przez okres 5 m inut według B e r g e r a i T r u - o g a [1]. Do ostudzonego roztw oru dodano 0,5 cm8 10-procentowego roztw oru siarczanu magnezu, zamieszano i sączono przez tw ardy karbo w any sączek do naczyń z polietylenu.
G l e b y i p o d ł o ż a o g r o d n i c z e . 20,0 cm8 gleby lub podłoży ogrodniczych ekstrahow ano z 200,0 cm8 0,03 N kw asu octowego z do datkiem około 200 mg węgla aktywnego według N o w o s i e l s k i e g o [11] przez 30 m inut na mieszadle obrotowym (40 obr/min). Roztwór są«^ czono przez tw ard y karbow any sączek do naczyń z polietylenu.
PRZEBIEG A N A L IZ Y
/Do kolb stożkowych pojemności 50 cm8 ze szkła bezborowego lub do naczyń z polietylenu o tej sam ej pojemności odmierzano pipetą po 0,50 cm 8 roztw orów badanych uzyskanych z m ineralizacji m ateriału roślinnego lub ekstrakcji gleb i podłoży ogrodniczych; dodawano z biu- re ty po 3,0 cm8 roztw oru kurkum iny, 3,0 cm8 m ieszaniny kwasów octo wego i siarkowego, mieszano dokładnie, zamykano kolby korkiem i od staw iano na przeciąg 1 godziny; następnie dodawano 15 cm 8 roztw oru buforu octanowego. Równolegle sporządzano roztw ory wzorcowe: do kolbek stożkowych ze szkła bezborowego lub naczyń z polietylenu od mierzano za pomocą m ikrobiurety 0,00 0,05 0,10 0,15 0,20 0,25 0,30 0,35 0,40 0,45 i 0,50 cm8 roztw oru wzorcowego zawierającego 2 jig/cm8 B. Roztwory wzorcowe uzupełniano do objętości 0,50 cm8 wodą redestylo- waną i postępowano z nim i jak z roztw oram i badanych próbek. Pom iar absorbancji wykonano na spektrofotom etrze Spekol w kuw etach o gru bości w arstw y m ierzonej 1 cm, długości fali 540 nm wobec wody.
O D C Z Y N N IK I
Roztwór kurkum iny: 0,125 g k u rk u m in y 2 rozpuszczono w 100 cm8 kw asu octowego lodowatego cz.d.a.
M ieszanina kwasów siarkowego i octowego: zmieszany stężony kwas siarkow y cz.d.a. (1,84) z kwasem octowym lodow atym cz.d.a. w stosun ku 1 : 1.
1 Szkło k w a rco w e lub so d o w e.
30 W. Czerniawska, A. Strahl
Bufor octanowy: 250 g octanu am onu cz.d.a. rozpuszczony w 300 cm? kwasu octowego lodowatego cz.d.a. i uzupełniony wodą redestylow aną do objętości 1 dm8.
Roztwór wzorcowy: 0,5715 g kw asu borowego cz.d.a. rozpuszczony w wodzie redestylow anej i uzupełniono nią do objętości 1 dm8. Roz tw ór ten rozcieńczano 50-krotnie; 1 cm8 roztw oru zawiera 2 jig B.
SPR A W D Z E N IE M ETO D Y
— Gelem spraw dzenia spektrofotom etrycznej m etody oznaczania bo ru za pomocą kurkum iny dodawano do roztworów analizow anych pró bek znane ilości boru; ze względu na zróżnicowaną zawartość tego pierw iastka w badanym m ateriale dodawano różne jego ilości (ta;b. 1; 2 i 3).
— Precyzję proponowanej m etody sprawdzono na dwóch próbkach o krańcow o zróżnicowanej zaw artości boru, analizując w 11 powtórze niach każdą.
S tatystyczne k ry teria oceny wyników przedstaw iają się następu jąco: Rozrzut wyników: * i= 1,2 - 1,5 mg/kg j:2=29,6 — 31,2 mg/kg W artość średnia: Xy= 1,3 mg/kg æ2=30,4 mg/kg Odchylenie standardow e pojedynczego wyniku:
Sx = 0,11 mg/kg S * = 0,73 mg/kg Odchylenie standardow e średniej arytm etycznej:
*§1 = 0,03 mg/kg
Ś2= 0 ,2 2 mg/kg Współczynnik zmienności:
V'1 = 8,5°/o V2 = 2,4°/o
Przedział ufności dla poziomu prawdopodobieństwa 95 wynosi: jui= 1,3 ±0,07 mg/kg
ji2—30,4 ± 0,49 m g/kg W N IO SK I
Przeprowadzono badania nad możliwością zastosowania soektrofo- tom etrycznej metody oznaczania boru za pomocą kurkum iny do wycią gów roślin, gleb i podłoży ogrodniczych.
M a t e r i a ł r o ś l i n n y
Comparison o f r é s u l t a o f th e boro n c o n te n t d e t e r m i n a t i o n s by th e d ia n th x im id and curoum in m ethod P l a n t m a t e r i a l
M a te r i a ł a n alizo w a n y Z aw arto ść b o ru w m g/kg Boron c o n te n t i n m g/kg Oznaczono
/ûg в D eterm in ed /xg В Dodano /Ug В Added yug в O znaczono ł ą c z n i e /4 5 В D e term in e d l n t o t a l /»в в Odzysk i L l a t e r i a l a n a ly z e d m etoda d ia n trim id o w a d ia n th r im i d m ethod m etoda kurkuminowa e u r cumin m ethod o d c h y le n ie % d e v i a t i o n i n % R e c u p e r a tio n l n % Jęc z m ie ń z ia r n o B a r le y g r a i n 0 ,53 0,53 0 ,0 0,01 0 ,2 5 0 ,29 111,5 Owies z i a r n o O at g r a i n 0,60 0,73 + 22,0 0,02 0 ,2 5 0,30 115,3 P s z e n ic a z ia r n o Wheat g r a i n 1,00 1,30 + 30,0 0 ,03 0 ,2 5 0 ,30 107,1 K ukurydza z ia r n o Maize g r a i n 1,83 1,93 + 5,0 0,05 0 ,2 5 0,41 136,6 Jęczm ień słoma B a r le y s tra w 5,30 6,00 + 13,0 0,15 0 ,2 0 0 ,3 7 105,7 R zepak n .i3 io n a Rape se e d 6,20 6,90 + 11,0 0,17 0 ,2 0 0 ,3 7 100,0 K ukurydza z i e l o n a masa Maize g re e n m a tte r 6,40 7,70 + 20,0 0,19 0 ,20 0 ,44 112,8 S ia n o łąkowe Łleadow hay 8 ,5 0 10,30 + 21,0 0,26 0,1 5 0,45 109,7 S ia n o łąkowe Meadow hay 8,80 10,00 + 14,0 0 ,25 0 ,1 5 0 ,44 110,0 L u cern a s ia n o A l f a l f a hay 15,70 17,30 + 10,0 0,43 0 ,2 0 0 ,6 4 101,5 K oniczyna p astew na F o d d er c lo v e r 17,30 20,20 + го О 0,51 0 ,1 5 0,68 103,0 Z iem n ia k i ł ę t y P o ta to haulm s 19,20 21,60 + 13,0 0 ,54 0,20 0 ,77 104,1 S e r a d e la z i e l o n a masa S a n fo in g re e n m a tte r 19,80 23,20 17,0 0,58 0 ,2 5 0,85 102,4 B u ra k i l i ś c i e B eet l e a v e s 25,30 28,80 + 13,0 0,72 0 ,1 5 0 ,89 102,2 K ap u sta l i ś c i e Cabbage l e a v e s 28,00 31,20 + 11,0 0,78 0 ,1 5 0 ,9 3 100,0 S ło n e c z n ik z i e l o n a masa S a n flo w er g re e n m a tte r 39,60 40,10 + 1,0 1,00 0 ,2 0 1.21 100,8 K u r k u m in o w a m e to d a o d łą c z a n ia В w g le b a c h
32 W. Czerniawska, A. Strahl
Porównanie wyników oznaczeń z a w a rto ś c i b oru uzyskanych m etodą z d ia n trim id em 1 kurkumlną Gleby m in e ra ln e
Com parison o f r e s u l t s o f th e boron c o n te n t d e te rm in a tio n s by th e d ia n th rlm i d and curcum ln method M in eral s o i l s
Z aw artość b o ru w mg/kg
Boron c o n te n t i n mg/kg Oznaczono /Ug В D e te r mined в Dodano /i g в Added / ig в Oznaczo no łą c z n ie /ig в D eterm i ned l n t o t a l p g в Odzysk % M a te r i a ł an alizo w an y M a te r i a l a n a ly se d m etoda d i a n t r i m i -dowa d i a n t h r i -mid method metoda k u rk u -minowa c u r -cumin method o d c h y le n ie % de v i a t i o n i n % Recupe r a t i o n in % B i e l i c a - p ia s e k luźny P o d zo l - lo o se sand 0,11 0,16 + 45 0 ,0 4 0 ,2 5 0 ,2 9 100,0 B i e l i c a - p ia s e k g l i n i a s t y mocny
Po d zo l - heavy loamy sand 0,11 0 ,0 9 - 18,2 0,0 2 0 ,2 5 0 ,2 5 92*5 B i e l i c a - p ia s e k g l i n i a s t y
mocny
P odzol - heavy loamy sand
0 ,1 2 0 ,1 3 + 8 ,3 0 ,0 3 0 ,2 5 0 ,2 7 9 6 ,4 B i e l i c a - p ia s e k g l i n i a s t y le k k i Po d zo l - l i g h t loamy sand 0 ,1 4 0 ,1 4 0 ,0 0 ,0 3 0 ,2 0 0 ,2 2 95,6 B i e l i c a - p ia s e k g l i n i a s t y le k k i
P odzol - l i g h t loamy sand 0 ,1 7 0 ,2 0 + 17,6 0 ,0 5 0 ,2 5 0 ,3 0 100,0 B i e l i c a - p ia s e k g l i n i a s t y
mocny
P o d zo l - heavy loamy sand 0 ,1 7 0 ,1 8 + 5 ,9 0 ,0 4 0 ,2 0 0 ,2 4 95,6 R ędzina - p ia s e k g l i n i a s t y
le k k i
R en d zin a - l i g h t loamy sand 0 ,1 9
0,21 + 10,5 0 ,0 5 0 ,2 5 0 ,3 0 100,0 P s e u d o b ie lic a - p ia s e k g l i n i a s t y le k k i Brown p o d z o lic s o i l - l i g h t loamy sand 0 ,2 0 0 ,2 3 + 15,0 0 ,0 6 0 ,2 0 0 ,2 5 96,1 C zarna z ie m ia - g l i n a le k k a
B lack e a r t h - sandy loam 0 ,2 0 0 ,1 9 - 5 ,0 0 ,0 4 0 ,2 5 0 ,2 7 93,1 B i e l i c a - p ia s e k s ł a b o g l i n i a s t y
Podzol - c o a rse sandy s o i l 0 ,3 7 0 ,3 7 0 ,0 0 ,0 9 0 ,2 5 0 ,2 9 8 5 ,2 B i e l i c a - p ia s e k g l i n i a s t y le k k i Po d zo l - l i g h t loamy sand 0 ,3 9 0 ,4 2 + 7 ,7 0,1 1 0 ,2 0 0,31 100,0 Mada - g l i n a c ię ż k a A l l u v i a l s o i l - c la y loam 0 ,4 0 0 ,3 7 - 7 ,5 0 ,0 9 0 ,2 5 0,31 91,1 G leba b ru n a tn a - g lin a le k k a
Brown s o i l - sandy loam 0 ,4 0 0 ,3 8 - 5 ,0 0 ,1 0 0 ,2 5 0 ,3 4 97,1 R ęd zin a - p ia s e k g l i n i a s t y
mocny
R en d zin a - heavy loamy sand 0,41 0 ,5 0 + 2 2 ,0 0 ,1 3 0 ,2 0 0,31 9 3 ,9 G leba b ru n a tn a - g l i n a c ię ż k a
Brown s o i l - c la y loam 0 ,4 3
0 ,4 2 - 2 ,3 0,11 0 ,2 5 0 ,3 6 100,0 Czarnoziem - utw ór pyłowy
Chernozem - s i l t loam 0 ,51 0 ,5 2 + 2 ,0 0 ,1 3 0 ,2 5 0,3 8 100,0 R ędzina - g l i n a le k k a
R endzina - sandy loam 0 ,5 4 0,51 - 5 ,5
0 ,1 2 0 ,2 0 0 ,3 0 93 ,7 B i e l i c a - g l i n a le k k a
Podzol - sandy loam 0 ,6 9 0,71 + 3 ,4
0 ,1 8 0 ,2 5 0 ,4 0 9 3,0 R ęd zin a - p ia s e k g l i n i a s t y mocny
R endzina - heavy loamy sand 0 ,7 5 0 ,7 5 0 ,0 0 ,1 8 0 ,2 5 0 ,4 3 100,0 C zarna z ie m ia - g l i n a le k k a
B lack e a r t h - sandy loam 0 ,8 2 0 ,8 4 + 2 ,4 0,21 0 ,2 5 0 ,4 4
95,6 G leba b ru n a tn a - p ia s e k g l i n i a
s t y mocny
n ik i g le b o z n a w c z e P o d ło ż a o g ro d n ic z e
C om parison o f r e s u l t s o f th e b o ro n c o n te n t d e te r m in a tio n s by th e d i a n th r im i d and curcum in m ethod H o r t i c u l t u r a l s u b s t r a t e s M a te r i a ł an alizo w a n y M a t e r i a l a n a ly z e d Z a w a rto ść b o ru w m g/kg B oron c o n te n t i n mg/kg Oznaczono / i g в D e term in ed /ug В Dodano >ug В Added ju g В O znaczono łą c z n ie ju g В D e term in e d i n t o t a l ß - Z в Odzysk % m etoda d ia n trim id o w a d i a n th r im i d method m etoda kurkuminowa cu rcum in m ethod o d c h y le n ie % d e v i a t i o n i n % R e c u p e r a tio n i n % T o rf w ysoki Sphagnum p e a t 0 ,0 0 0 ,0 0 0 0 0 ,2 5 0 ,2 3 9 2 ,0 Z iem ia wrzosowa H e a th e r e a r t h 1,20 1,2 7 + 2 0 ,0 9 0 ,2 5 0 ,3 3 9 7 ,0 Z iem ia połowa F i e l d e a r t h 1,55 1 ,5 0 - 3 0 ,0 8 0 ,2 5 0 ,3 1 9 3 ,9 W ęgiel b ru n a tn y - t o r f Brown c o a l - p e a t î , 6 0 1 ,4 3 -1 0 0 ,0 7 0 ,2 5 0 ,3 2 100,0 Z iem ia kompostowa Compost e a r t h 2 ,2 0 2 ,0 6 - 6 0 ,1 0 0 ,2 5 0 ,3 6 102,8 Z iem ia kompostowa Compost e a r t h 2 ,9 0 2 ,8 0 - 3 0 ,1 4 0 ,2 5 0 ,3 9 100 ,0 Z iem ia in sp ek to w a H otbed e a r t h 3 ,4 0 3 ,3 0 - 3 0 ,1 7 0 ,2 5 0 ,3 8 90 ,5 Ziem ia kompostowa Compost e a r t h 3 ,7 0 4 ,0 4 + 1C 0 ,2 0 0 ,2 5 0 ,4 7 1 0 4 ,4 Z iem ia o g ro d n ic z a m ie sza n a Mixed h o r t i c u l t u r a l e a r t h 3 ,9 0 4 ,1 0 + 5 0,2 1 0 ,2 5 0 ,4 6 10 0 ,0 Ziem ia cyklamenowa Cyclamen e a r t h 4 ,6 0 4 ,9 0 + 6 0 ,2 5 0 ,2 5 0 ,5 0 10 0 ,0 M ieszanka u n iw e rs a ln a U n iv e rs a l m ix tu re 4 ,8 0 4 ,6 0 - 4 0 ,2 3 0 ,2 5 0 ,4 3 8 9 ,6 W ęgiel b ru n a tn y Brown c o a l 6 ,4 0 5 ,9 0 - 7 0 ,2 9 0 ,2 5 0 ,5 2 96 ,2 Z iem ia liś c io w a L e a f e a r t h 7 ,3 0 8 ,1 0 + 11 0 ,4 0 0 ,2 5 0,6 1 9 3 ,8 Z iem ia l iś c io w a L e a f e a r t h 8 ,4 0 8 ,6 0 + 2 0 ,4 3 0 ,2 5 0 ,6 7 9 8 ,5 CO CO K u r k u m in o w a meto da o z n a c z a n ia -B w g le b a c h
34 W. Czerniawska, A. Strahl
1. Proponowana m etoda spektrofotom etrycznego oznaczania boru za pomocą kurkum iny je st prosta, szybka i mniej uciążliwa niż metoda z diantrim idem i dlatego może znaleźć zastosowanie w analizach sery j nych.
2. Przeprow adzone badania wykazały, że optym alna objętość roz tw oru analizowanego nie powinna przekraczać 0,5 cm8, w ystarczający zaś czas reakcji wynosi 1 godzinę.
3. Uzyskane w yniki oznaczeń zawartości boru w wyciągach roślin, gleb i podłoży ogrodniczych proponowaną metodą są w zasadzie zbieżne z w ynikam i uzyskanym i metodą porównawczą, aczkolwiek różnice tych wyników między obu metodami przekraczają w niektórych przypad kach 10%.
4. Spektrof-otometryczna metoda oznaczania boru za pomocą k u rk u miny wykazała zadowalającą precyzję: ilości boru dodawanego do roz tworów analizowanych próbek odzyskiwano w granicach 10% błędu.
L IT E R A T U R A
[1] B e r g e r K. C., T r u o g E.: B oron tests an d d eterm in a tio n for soils and p la n ts. S o il Sei. 57, 1944, 25.
[2] C l a r k e L., J a c k s o n C. L.: A m . C hem . J. 39, 1908, 696.
[3] C , z u m a k o v A. , L u t o ń s k a P.: J e d n o d u ch y sposob sta n o v en ia boru V pode a v ra stlin a ch . V e d e e k e P race Labo. Pod. v B r a tisla v e , 2, 1967, 175-181.
[4] G r e e n h a l g h R. , R i l e y J. P.: T he d ev elo p m en t o f rep rod u cib le s p e - ctro p h o to m etric cu rcum in. M ethod for d eterm in g b oron and its a p lica tio n -to sea w ater. A n a ly st 12, 1962, 970.
[5] G r i n s t e a d R., S n i d e r S.: T h e cu rcu m in sp ectro p h o to m etric den t of B. A n a ly st 92, 1967, 532.
[6] H a a s A. R. C.: B oron in circus trees. P la n t P h y silo g y 20, 1945, 323. [7] J a c k s o n M. L.: S o il ch em ica l a n a ly sis. P r e n tic e -H a ll Inc. E n gelw ood
C liffs. N o w y Jork 1958.
[8] J o h n s o n E. A. , J a b i o n s k i W.: C urcum in. R eagen t for bor m onograph. (No. 42, H op k in and W illiam s L td. C h ad w el M eath, E ssex .
[9] K a m i ń s k a W. , K a r d a s z T., S t r a h l A.: M etod y badań la b o ra to ry jn y ch w sta cja ch ch em iczn o -ro ln iczy ch . C zęść I. B ad an ie gleb, W rocław 1969.
[10] i M a s a t o s h i M i g a m o t o : C olor d ev elo p m en t of b oron w ith cu rcu m in - o x a lic acid. T okio T ech n ol. J ou rn al 23, 1963, 60.
[11] N o w o s i e l s k i О.: Z asady o p ra co w y w a n ia zaleceń n a w o zo w y ch w ogrod n ictw ie. PW RiL, W arszaw a 1978, 122.
[12] S p i c e r G. S., S t r i c k l a n d J. D. H.: C om pounds of curcum in and
b o ric acid. P art I. T h e str u c tu r e of resocyan in . J o u rn a l o f C hem . Soc. 4T 1952, 4044. P art. II. T h e stru ctu re o f ru b rocurcum in. J o u rn a l of C hem . Soc. 4, 1952, 4650.
В. Ч Е Р Н Я В С К А , А. Ш Т Р А Л Ь С П ЕК ТРО М ЕТРИ Ч ЕС К И Й МЕТОД О П РЕДЕЛ ЕН ИЯ Б О Р А В П О Ч В А Х И РА С Т И Т Е Л Ь Н Ы Х М А Т Е Р И А Л А Х С ПРИ М ЕН ЕН И ЕМ К У Р К У М И Н А И нститут агротехни ки, удобр ен и я и п очвоведени я, Н ауч н о-и ссл едов ател ьск и й центр п /д агрохи м и ческ и х страиций во В р оц л ав е Р е з ю м е И зу ч а л а сь возм ож н ость применения спектром етричеокого метода оп р ед ел е ни я бора при помощ и куркум ина в в ы тя ж к ах и з р астений, -почв и отородничих субстратов. 1. П редлагаем ы й спектром етрический метод оп р едел ен и я бора п ри помощ и куркум и на является неслож ны м , быстрым и мене обременительны м, чем метод с диантримидом, в св я зи с чем он м о ж ет н айти прим ен ение в серийн ы х а н а л и зах. 2. П р ов еден н ы е и сследован ия показали , что оптимальны й объ ем а н а л и зу е- мого раствора не д о л ж ен превы ш ать 0,5 см8, время реакци и составл яет 1 час. 3. П олучен н ы е р езул ьтаты оп ределений содер ж ан и я бора в в ы т я ж к а х и х растений, почв и субстратов по п р ед о л ж ен н о м у м етоду в принципе сходн ы с р е зультатам и полученны ми по сравнительном у методу, хотя разни цы «показаний превы ш аю т иногда 10%. 4. С пектром етрический метод оп ределен и я бора с употреблением к уркум и на п ок азы вал удовлетворительную точность: возврат добавляем ы х к ан ал и зов ан ным растворам количеств бора н аходи лся в п р ед ел а х 10% ошибки. W. C Z A R N IA W S K A , A. S T R A H L
SPEC TRO PH O TO M ETR IC M ETH O D OF THE B O R O N D ETER M IN A TIO N IN SO ILS A N D P L A N T M A TE R IA L S
In s titu te o f S o il S cien ce and C u ltiv a tio n of P la n ts, M e th o d ic o -S c ie n tific C entre fo r A g ricu ltu ra l C h em istry S ta tio n s in W rocław
S u m m a r y
In v e s tig a tio n s o n p o ssib ility of a p p lica tio n of th e sp ectro p h o to m etric boron d e te r m in a tio n m eth od at u se of cu rcu m in for ex tra cts of plants, so ils and h o rti cu ltu ra l su b stra tes w e r e carried out. On th e b asis o f in v e s tig a tio n resu lts th e fo llo w in g co n clu sio n s h ave b e e n draw n:
1. T he proposed spectrophoitom etric boron d eterm in a tio n m ethod at use of cu rcu m in is sim p le, q u ick and le ss tireso m e th an the m eth o d a t u se of ddanthrim id, and th e r e fo r e it can b e a p p lied in se r ia l a n a ly ses.
2. T he in v e stig a tio n s h ave proved th at th e op tim u m v o lu m e o f th e so lu tio n an alyzed can n ot ex c e e d 0.5 cm 3; th e s u ffic ie n t rea ctio n d u ration is 1 hour.
3. T h e resu lts o f the boron co n ten t d eterm in a tio n in ex tr a c ts of plan ts, soils and h o rticu ltu ra l su b stra tes b y th e p roposed m eth od are, on the w h o le, id en tica l w ith th e resu lts ob tain ed b y th e com p arative m eth od , a lth ou gh d ifferen ces of th e s e resu lts b e tw e e n b oth m eth od s m en tio n ed ex c e e d in som e cases 10%.
36
cu rcu m in proved to be s a tisfa c to r ily exa ct; th e ob tain ed recu p era tio n s of th e k n o w n b oron am ou n ts added to so lu tio n s of th e sam p les an alyzed m ain tain ed w ith in th e 10% error.
M g r W a n d a C z e rn ia w sk a I n s t y t u U p r a w y , N a w o że n ia i G le b o z n a w s tw a
