Maria Cybulska
O przestępczości drogowej [przegląd
artykułu Aleksandra Bachracha,
zamieszczonego w Nr 12(1963)
czasopisma "Państwo i Prawo"]
Palestra 8/2(74), 44-45
P rze g lą d p r a s y p r a w n ic z e j N r 2 .(74)
r y c h j e s t o c z y w iste , że są d z a w ie si w y k o n a n ie k a r y — n ie m oże p rz e m a w ia ć aa p r z y ję c ie m s u g e r o w a n e j k o n c e p c ji ta k ż e d la te g o , że m o ż n a w p r a w d z ie p rz e w id z ie ć ; k ie d y w y k o n a n ie k a r y n ie b ę d z ie z a w ie sz o n e , je d n a k ż e je s t b a rd z o w ą tp liw e , czy is tn ie je m o żn o ść, a ra c z e j b e z w z g lę d n a p e w n o ś ć p rz e w id z e n ia teg o , czy k a r a zo s ta n ie z a w ie sz o n a .
Co się ty c z y p rz e k a z y w a n ia s p r a w p rz e z p r o k u r a to r ó w s ą d o m sp o łe c z n y m , to z d a n ie m a u to r a — r o la ty c h s ą d ó w m a z n a c z e n ie g łó w n ie z p u n k t u w id z e n ia p r o f i la k t y k i. S ą d y te je d n a k n ie m o g ą s ta n o w ić g e n e ra ln e g o n a rz ę d z ia w w a lc e z d r o b n ą p rz e s tę p c z o ś c ią c h o ć b y z te g o w z g lę d u , że o p ie r a ją s w ą d z ia ła ln o ś ć n a a u to r y te c ie m o r a ln y m z b io ro w o śc i, a u to r y te t zaś t e n m oże z r e g u ły p o w s ta ć ty lk o w w ie l k ic h z a k ła d a c h fa b ry c z n y c h .
„ P r o b l e m a t y k a k a r a n i a d r o b n e j p rz e s tę p c z o ś c i n ie n a s tr ę c z a w ie lu z a g a d e k —r w y w o d z i d a le j a u t o r — p ó k i ch o d zi o t a k i e czy n y j a k k ra d z ie ż m ie n ia w a rto ś c i do 300 zł lu b ta k ie j a k o g ro m n a w ię k sz o ść tr a d y c y jn y c h w y k ro c z e ń . A le w k a te g o r ię d r o b n e j p rz e s tę p c z o ś c i m o g ą w c h o d z ić ta k ż e in n e c z y n y , co do k tó r y c h s y t u a c j ą n ie je s t p r o s ta . M oże się w ięc o k a z a ć , że m e to d a o d rę c z n e g o s p y c h a n ia tu k a r a l n o ś c i w dół — o d s ą d ó w p o w sz e c h n y c h do k o le g ió w k a r n o - a d m i n is t r a c y j n y c h , a s tą d d o s ą d ó w sp o łe c z n y p h — n ie je s t d o b r a ” .
A u to r i l u s t r u je s w ą m y ś l sz e re g ie m p r z y k ła d ó w , a m ię d z y in n y m i p rz y k ła d e m n a s tę p u ją c y m : P r e z e s sp ó łd z ie ln i, z a sk o czo n y p r z y w ie z ie n ie m do s p ó łd z ie ln i w ie l k ie g o z a p a s u ja r z y n , w o b a w ie o ich z e p su c ie d a je p o le c e n ie k ie r o w c y c ię ż a ró w k i o d w ie z ie n ia ic h n a ty c h m ia s t d o ro z d z ie ln i w ie d z ą c o ty m , że k ie r o w c a te n w ró c ił d o p ie r o co ze s łu ż b o w e j p o d ró ż y po d w ó c h n ie p rz e s p a n y c h n o c a c h . K ie ro w c a w y r u s z y ł w d ro g ę — i p r z e je c h a ł n a śm ie rć d zieck o . O b u s k a z a n o . Czy to w ie lc y , ś r e d n i czy d ro b n i p rz e s tę p c y ? W teg o r o d z a j u s p r a w a c h — z d a n ie m a u to r a — ty lk o s ą d o w e p o s tę p o w a n ie m o że z a g w a ra n to w a ć o b y w a te lo w i je g o p ra w a . R e a s u m u ją c , a u to r f o r m u łu j e n a s tę p u ją c e w n io s k i: Z a g a d n ie n ie d r o b n e j p rz e s tę p c z o śc i n ie w y m a g a r a d y k a ln e g o n o w a to r s tw a . M o że o no b y ć r o z w ią z a n e p rz e z w ła śc iw e r o z b u d o w a n ie p r a w a o w y k ro c z e n ia c h . S ą d o w n ic tw o sp o łe c z n e m a w ie lk ą p rz y sz ło ść p rz e d so b ą ja k o c z y n n ik w y c h o w a w c z y , a le je g o p o m o c w z a k r e s ie z w a lc z a n ia a k tu a l n e j d ro b n e j p rz e s tę p c z o ś c i je s t ra c z e j o g ra n ic z o n a do b a r d z o n is k ic h s to p n i te j p rz e s tę p c z o śc i. K w e s tię , czy s p r a w c a je s t d r o b n y m p rz e s tę p c ą , m o ż n a ro z s trz y g n ą ć d o p ie ro po p rz e p r o w a d z e n iu re g u la rn e g o p o s tę p o w a n ia s ą d o w e g o . W o b e c n e j c h w ili p rz e c ią ż e n ie s ą d o w n ic tw a n ie je s t ju ż g ro ź n e , w o b e c czego „ n ie m u s i b y ć d z iś p o d s ta w o w y m n a tc h n ie n ie m r e f o r m ” D la te g o te ż n a le ż y s k u p ić u w a g ę nie n a o b n iż e n iu w ła ś c iw o ś c i rz e c z o w e j, lecz n a ro z s z e rz e n iu s k a li ś r o d k ó w , k tó r y m i ro z p o rz ą d z a sę d z ia . „ J e ś li po ro z p o z n a n iu s p r a w y sę d z ia d o jd z ie do p rz e k o n a n ia , że w y s ta r c z y z a s to s o w a n ie t a k i c h śro d k ó w , ja k n a g a n a , u p o m n ie n ie , o d d a n ie pod d o z ó r śro d o w is k o w y itp . — n ie c h m a m o ż n o ść o rz e c z e n ia ic h (...).”
O przestępczości drogowej
p is z e A le k s a n d e r B a c h r a c h w n rz e 12 (1963) „ P a ń s tw a i P r a w a ” .
F u n k te m w y jś c ia r o z w a ż a ń a u to r a są w y ty c z n e w y m ia r u s p r a w ie d liw o ś c i i p r a k ty k i s ą d o w e j w s p r a w a c h p r z e s tę p s tw d ro g o w y c h u c h w a lo n e p rz e z S ąd N a j w y ż sz y n a p o s ie d z e n iu p o łą c z o n y c h Izb K a r n e j i W o js k o w e j z 22.V I.1963 r. (VI K O 54/61 — M on. P o l. N r 70, poz. 348). Z d a n ie m a u to r a w y ty c z n e te n ie o tw o rz y ły n o w e j „ e p o k i” w te j d z ie d z in ie , gdyż w is tn ie ją c y m s t a n ie p r a w n y m u c z y n ić teg o n ie m o g ły . P o z o s ta ło n ie r o z w ią z a n y c h s z e re g tr u d n o ś c i i sp rz e c z n o śc i, k tó r e ro d zą
:N r 2 (74)
się w p r a k t y c e n a tl e o b o w ią z u ją c y c h p rz e p is ó w . S k ła n ia to do w n io s k u , że i s t n ie j e p iln a p o tr z e b a z m ia n y k a r n o m a te r ia ln e j b a z y p r a w n e j w te j d z ie d z in ie .
P o ję c ie p r z e s tę p s tw a d ro g o w e g o , a c z k o lw ie k u ż y w a n e p o to c z n ie , n ie zo sta ło o k re ś lo n e w te o rii. R ó w n ie ż i w u s ta w o d a w s tw ie n a s z y m n ie s p o ty k a m y teg o te r m in u . W y ty c z n e S ą d u N a jw y ż sz e g o p o d ję ły w ię c p ró b ę d e fin ic ji ta k ie g o p r z e s tę p s tw a w n a s tę p u ją c y c h s ło w a c h : „ O k re ś le n ie » p rz e s tę p s tw o drogow e:« u ż y w a n e w n in ie js z y c h w y ty c z n y c h o z n acza p rz e s tę p s tw o p o le g a ją c e n a s p r o w a d z e n iu p rz e z u c z e s tn ik a r u c h u d ro g o w e g o n ie b e z p ie c z e ń s tw a k a ta s tr o f y w k o m u n ik a c ji a lb o in n e g o s k u tk u p rz e s tę p n e g o w w y n ik u n ie p r z e s tr z e g a n ia p rz e z s p r a w c ę p rz e p is ó w lu b z a sa d r u c h u d ro g o w eg o . P r z e s tę p s tw e m d ro g o w y m je s t ta k ż e k ie r o w a n ie p o ja z d e m (p ro w a d z e n ie p o ja z d u ) w s ta n ie n ie trz e ź w o ś c i” .
A n a liz u ją c p o szczeg ó ln e e le m e n ty p o w y ż sz e j d e f in ic ji, a u to r z w ra c a m ię d z y in n y m i u w a g ę n a to , że z w ęża o n a p o ję c ie p o d m io tu , o g ra n ic z a b o w ie m k r ą g p o d m io tó w do „ u c z e s tn ik ó w r u c h u d ro g o w e g o ”. A c z k o lw ie k w d a ls z y m c ią g u w y ty c z n e o m a w ia ją o d p o w ie d z ia ln o ść s k u tk o w ą ta k ż e in n y c h o só b n ie b ę d ą c y c h u c z e s tn i k a m i r u c h u d ro g o w eg o (np. d y s p o n e n tó w ), to je d n a k g d y b y n a w e t u z n a ć , że z w ę żen ie , k tó r e z n a la z ło się w d e fin ic ji, je s t r a c z e j o m y łk ą , o m y łk a ta j e s t z d a n ie m a u to r a z n a m ie n n a , św ia d c z ą c a o s k o n c e n tro w a n iu c a łe j u w a g i n a je d n y m ty lk o ź ró d le n ie b e z p ie c z e ń s tw a s p o w o d o w a n y m p rz e z u c z e s tn ik ó w r u c h u d ro g o w e g o i n a p rz e o c z e n iu in n y c h ź ró d e ł (np. z a c h o w a n ia się in n y c h osób n ie b ę d ą c y c h u c z e s t n ik a m i r u c h u d rogow ego). Z ja w is k o w y p a d k o w o ś c i d ro g o w e j p r z e d s ta w ia się u n a s g ro ź n ie . A c z k o lw ie k b o w ie m z a g ęszczen ie sa m o c h o d ó w w P o ls c e je s t d w a r a z y m n ie js z e od p r z e c ię tn e j ś w ia to w e j, to je d n a k lic z b a w y p a d k ó w p o łą c z o n y c h z o f ia r a m i w lu d z ia c h p r z e k r a c z a s t a n d a r d ś w ia to w y . P r z e s tę p s tw a d ro g o w e są z z a s a d y n ie u m y ś ln e i p r z e w a ż n ie r e z u lta te m n ie je d n e j p rz y c z y n y , lecz s p lo tu k ilk u p rz y c z y n . P o m im o n ie o s tro ż n o ś c i k ie ro w c y m o ż n a b y b y ło n ie je d n o k r o tn ie u n ik n ą ć w y p a d k u , g d y b y osoby o d p o w ie d z ia ln e za b e z p ie c z e ń s tw o n a sz o s a c h w y p e łn ia ły n a le ż y c ie sw ojp o b o w ią z k i.
A u to r w y s n u w a n a s t ę p u ją c e w n io s k i:
„ U k s z ta łto w a n a w p r a k t y c e i a fir m o w a n a p rz e z W y ty c z n e z a s a d a , że k ie ro w c a m a o b o w ią z e k d o sto so w a ć sp o só b p ro w a d z e n ia sa m o c h o d u do w s z e lk ic h w a ru n k ó w t r a s y (je c h a ć ta k , a b y n ie sp o w o d o w a ć w y p a d k u ), p o d y k to w a n a je s t w z g lę d a m i b e z p ie c z e ń s tw a i tr u d n o je s t ją z teg o p u n k tu w id z e n ia z a k w e s tio n o w a ć . S tw a rz a je d n a k n ie z a m ie rz o n y i w y so ce n ie p o ż ą d a n y „ p r o d u k t u b o c z n y ” , a m ia n o w ic ie „ s ta n u s p o k o je n ia ” i b e z k a rn o ś c i w ś ró d lic z n e j p rz e c ie ż k a d r y o só b z a tr u d n io n y c h w s łu ż b ie d ro g o w o -k o m u n ik a c y jn e j, w ś ró d k tó r e j w y p a d k i b e z tr o s k i i o p ie s z a łości, a n ie k ie d y w rę c z sz k o d liw y c h d z ia ła ń p r z y c z y n ia ją się d o w z r o s tu w y p a d k ó w d ro g o w y c h , a ta k ż e ro z m ia r u ich s k u tk ó w d la ż y c ia i z d ro w ia lu d z k ie g o o ra z d la ta b o r u k o m u n ik a c y jn e g o ” .
O bniżenie renty wyrównawczej wskutek przyczynienia
się poszkodowanego do wypadku w zatrudnieniu
to t y t u ł a r t y k u łu M ie c z y sła w a P i e k a r s k i e g o d r u k o w a n e g o w n rz e 12 (1963) „ P a ń s tw a i P r a w a ”.
W ą tp liw o śc i, k tó r e w o s ta tn ic h la ta c h p o w s ta ły n a tle o b lic z a n ia r e n ty w y r ó w - n a c z e j w ra z ie p rz y c z y n ie n ia się p o sz k o d o w a n e g o do w y p a d k u , m ia ła u s u n ą ć u c h w a ła s k ła d u 7 sę d z ió w S ą d u N a jw y ż sz e g o z d n ia 19.111.1962 r. I C O 4/62 (O SN zesz. 3/1962, poz. 82), k tó r e j tr e ś ć je s t n a s tę p u ją c a :
