PRZYRODA
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PRZYRODY W KLASACH IV - VI OPRACOWANE NA PODSTAWIE PROGRAMU NAUCZANIA DKW-4014-165/99
KLASA VI WSZECHŚWIAT I ZIEMIA
Dział: Ziemia częścią wszechświata
Wymagania na ocenę:
Dopuszczającą
- omawia budowę i zastosowanie kalendarza - podaje różnicę między gwiazdami a planetami
- podaje przykłady świadczące o istnieniu pola grawitacyjnego wokół Ziemi - podaje przykłady zastosowania sztucznych satelitów
Dostateczną
- wykazuje istnienie pola grawitacyjnego Ziemi - wykazuje co to są galaktyki
Dobrą
- opisuje zasługi Mikołaja Kopernika
- wyjaśnia, co nazywamy polem grawitacyjnym
- potrafi przedstawić w kolejności planety Układu Słonecznego - wyjaśnia, w jakim celu prowadzone są loty kosmiczne
Bardzo dobrą
- rozumie i potrafi wyjaśnić, od czego zależy wartość siły grawitacji - podaje przykłady planet, które nie mają atmosfery i wyjaśnia dlaczego - opisuje jak powstał Układ słoneczny
- opisuje nie tylko zasługi Mikołaja Kopernika ale również innych uczonych, którzy przyczynili się do rozwoju astronomii.
Celującą
- dysponuje wiedzą i potrafi ją przekazać klasie na tematy interesujące go i wykraczające poza program. (Przykładowe tematy: najnowsze badania kosmosu, jak rozwijała się wiedza o wszechświecie od starożytności do współczesności, moja wiedza o księżycu)
Dział: Ziemia - nasza planeta
Wymagania na ocenę:
Dopuszczającą
- wyjaśnia, na czym polegają oddziaływania magnetyczne - daje przykłady tych oddziaływań
- potrafi wskazać południki, równoleżniki, bieguny ziemi i jej oś Dostateczną
- rysuje linie pola magnetycznego
- podaje przykład zjawiska mającego związek z polem magnetycznym Ziemi określa długość i szerokość geograficzną na wskazanej półkuli
Dobrą
- potrafi wyjaśnić, na czym polega elektryzowanie się ciał - zna i wyjaśnia pojęcie pola magnetycznego
- pokazuje położenie biegunów magnetycznych i geograficznych - określa położenie geograficzne dowolnego punktu na Ziemi
Bardzo dobrą
- objaśnia, na czym polegają oddziaływania magnetyczne
- wyjaśnia, jak działa igła magnetyczna i dlaczego ustawia się w kierunkach N- S - mając podane współrzędne geograficzne potrafi odszukać dane punkty
- zna pojęcie czasu miejscowego, stref czasowych, czasu urzędowego Celującą
- potrafi nie tylko określić położenie geograficzne podając stopnie ale i minuty
- potrafi wyjaśnić klasie jak oblicza się czas słoneczny i wykonuje konieczne do tych wyjaśnień zadania
Dział: Rola Słońca
Wymagania na ocenę:
Dopuszczającą
- wymienia źródła światła
- objaśnia, jak należy zachowywać się w czasie burzy
- podaje przykłady ciał przezroczystych i nieprzezroczystych - wyjaśnia zjawisko dnia i nocy
- potrafi obliczyć długość dnia i nocy mając podana godzinę wschodu i zachodu słońca - rysuje odbicie światła od powierzchni lustrzanych
- wyjaśnia, dlaczego następują pory roku Dostateczną
- potrafi dać przykłady sztucznych i naturalnych źródeł światła - wyjaśnia, kiedy następuje załamanie światła
- podaje przykłady występowania w przyrodzie rozszczepienia światła - wyjaśnia powstawanie barw widzianych przedmiotów
- pokazuje na globusie strefy oświetlenia Ziemi Dobrą
- buduje prosty obwód elektryczny
- określa podstawowe właściwości przewodników i izolatorów
- rysuje promień świetlny przechodzący z powietrza do innego ośrodka - objaśnia dlaczego światło białe ulega rozszczepieniu
- objaśnia oświetlenie ziemi w pierwszych dniach kalendarzowych pór roku Bardzo dobrą
- wyjaśnia przyczynę różnic dnia i nocy
- tłumaczy zjawisko zaćmienia Księżyca i Słońca - opisuje budowę oka
- charakteryzuje poszczególne strefy oświetlenia Ziemi Celującą
- potrafi wyjaśnić jak zależy oświetlenie od kąta padania promieni słonecznych w wybranych dniach roku
MORZA I OCEANY
Dział: Wszechocean
Wymagania na ocenę:
Dopuszczającą
- odczytuje z mapy nazwy kontynentów, oceanów i mórz
- odszukuje na mapie rowy oceaniczne, wyspy, podmorskie łańcuchy górskie - rysuje falę
Dostateczną
- potrafi wyjaśnić dlaczego na głębokości poniżej 100m panują ciemności - opisuje warunki na szelfie
Dobrą
- wyjaśnia przyczyny różnego zasolenia oceanów i mórz - opisuje fale
- wyjaśnia przyczynę przypływów i odpływów i falowania Bardzo dobrą
- charakteryzuje warunki życia we wszystkich strefach oceanów - opisuje rafę koralową
- wyjaśnia przyczynę powstawania prądów morskich Celującą
- zna i potrafi przekazać klasie nie tylko przyczyny powstawania prądów w oceanach ale i potrafi podać przykłady różnych prądów i wyjaśnić ich wpływ na klimat
- wykaże się znajomością różnych ciekawostek interesujących go oceanów lub wybranych mórz.
Dział: Charakterystyka stref życia w morzu
Wymagania na ocenę:
Dopuszczającą
- wymienia strefy życia w morzu - rysuje chełbię
- opisuje budowę zewnętrzną ryby - opisuje budowę zewnętrzną skorupiaka - wymienia źródła dźwięków
- wyjaśnia jak powstaje echo
- wymienia korzyści jakie ma człowiek z mórz i oceanów Dostateczną
- opisuje warunki w poszczególnych strefach - odróżnia polipa od meduzy
- wymienia przystosowania ryb do życia w wodzie - podaje przykłady skorupiaków morskich
- wyjaśnia do czego służą: echosonda i batyskaf - podaje przykłady innych zwierząt morskich Dobrą
- opisuje przystosowania chełbi do życia w wodzie - opisuje budowę stułbi
- charakteryzuje koralowce
- rozpoznaje wybrane skorupiaki morskie - wyjaśnia co nazywamy falą dźwiękową - opisuje budowę ucha
- opisuje wykorzystanie mórz i oceanów przez człowieka Bardzo dobrą
- ocenia możliwości rozwoju życia w poszczególnych strefach
- wyjaśnia na czym polegają przystosowania zwierząt do wodnego trybu życia - wyjaśnia dlaczego fale dźwiękowe nie rozchodzą się w próżni
- analizuje skutki wykorzystania zasobów morskich przez człowieka Celującą
- potrafi przedstawić systematykę zwierząt i wskazać grupy organizmów morskich - potrafi scharakteryzować mieszkańców raf koralowych
- wyjaśnić jak powstają rafy, w jakich warunkach i wskazać największe ich skupiska
Dział: Z wody na ląd
Wymagania na ocenę:
Dopuszczającą
- omawia budowę komórki zwierzęcej - wskazuje zwierzęta występujące w jeziorze - opisuje budowę zewnętrzną żaby
- podaje przykłady płazów chronionych Dostateczną
- opisuje budowę pierwotniaków na przykładzie pantofelka - omawia budowę stułbi
- opisuje wybrane czynności płazów
- podaje przykłady zależności pokarmowych w jeziorze Dobrą
- zna różnicę między komórka zwierzęcą a roślinną - charakteryzuje przystosowania stułbi dożycia w wodzie - rozpoznaje zwierzęta żyjące w jeziorze
- wymienia cechy budowy zewnętrznej przystosowujące płazy do życia na lądzie - wymienia te cechy, które wiążą płazy ze środowiskiem wodnym
Bardzo dobrą
- charakteryzuje różne grupy pierwotniaków - charakteryzuje faunę różnych stref jeziora - zna płazy chronione i przyczyny ich ochrony
- wyjaśnia sposób oddychania płazów i ich poruszania się w dwóch środowiskach Celującą
- potrafi powiązać budowę płazów z ich przystosowaniami do życia w środowisku wodno- lądowym
- potrafi zainteresować kolegów ciekawostkami z życia płazów egzotycznych ŻYCIE NA LĄDZIE
Dział: Warunki życia na lądzie
Wymagania na ocenę:
Dopuszczającą
- porównuje warunki życia w wodzie i na lądzie - opisuje budowę zewnętrzną ptaka
- odróżnia ptaki drapieżne od innych - określa rolę ptaków w przyrodzie
- wymienia charakterystyczne cechy ssaków - podaje przykłady ssaków różnych środowisk - opisuje rolę dżdżownic w przyrodzie
- opisuje sposób postępowania w przypadku przyczepienia się kleszcza - nazywa części owada
Dostateczną
- omawia cechy przystosowujące gady do życia na lądzie - wymienia cechy przystosowujące ptaka do lotu
- podaje przykłady ptaków chronionych i odbywających wędrówki - rozpoznaje gatunki ssaków chronionych
- opisuje budowę zewnętrzna pająka
- wskazuje przykłady pozytywnego i negatywnego znaczenia owadów - nazywa części ciała winniczka
Dobrą
- omawia proces rozmnażania gadów
- wskazuje podobieństwa i różnice między ptakami i gadami - opisuje cechy przystosowawcze do życia w glebie u dżdżownic - wymienia przyczyny wędrówek ptaków
- rozpoznaje typy aparatów gębowych owadów - charakteryzuje rolę owadów w przyrodzie Bardzo dobrą
- porównuje czynności życiowe płazów i gadów - opisuje rozmnażanie ptaków
- na wybranych przykładach wykazuje związek między trybem życia a budową ptaków - charakteryzuje rozmnażanie i rozwój ssaków
- opisuje czynności życiowe dżdżownicy - omawia rozmnażanie winniczka
Celującą
- opisuje przystosowania ptaków do lotu, znając ich budowę wewnętrzną
- porównuje rozmnażanie ptaków i ssaków, biorąc pod uwagę stekowce, torbacze i ssaki łożyskowe
Dział: Krajobrazy Ziemi
Wymagania na ocenę:
Dopuszczającą
- wymienia elementy klimatu - odczytuje dane z wykresów
- pokazuje na mapie położenie poszczególnych stref geograficznych - wymienia po 3-4 gatunki zwierząt charakterystycznych dla tych stref - wymienia cechy klimatu pustynnego, arktycznego
Dostateczną
- wymienia charakterystyczne cechy wszystkich typów klimatów - podaje przykłady roślin uprawianych w tych strefach
- na wybranych przykładach omawia przystosowania zwierząt do warunków klimatycznych - opisuje zajęcia mieszkańców wybranych stref
Dobrą
- wyjaśnia w jaki sposób określa się klimat
- wykonuje obliczenia posługując się danymi z wykresów - opisuje zróżnicowanie krajobrazowe Europy
- wykazuje związek między klimatem a światem roślinnym i zwierzęcym - wykazuje wpływ klimatu na sposób gospodarowania i gęstość zaludnienia - porównuje warunki przyrodnicze różnych rejonów geograficznych
Bardzo dobrą
- na podstawie analizy danych dotyczących rozkładu temperatur i ilości opadów porównuje klimaty różnych rejonów geograficznych
- wskazuje przyczyny odchylenie granic stref od równoleżników
- przewiduje zmiany, jakie mogą zachodzić w środowisku na skutek eksploatacji bogactw naturalnych i mineralnych
- opisuje trasy wypraw polarnych ze szczególnym uwzględnieniem udziału Polaków Celującą
- omawia wpływ czynników klimatotwórczych na konkretnych przykładach ZIEMIA NASZE WSPÓLNE DOBRO
Dział: Zagrożenia i szanse przyrody
Wymagania na ocenę:
Dopuszczającą
- wymienia przyczyny zmian w krajobrazie naturalnym
- opisuje skutki zanieczyszczeń środowiska - wymienia formy ochrony przyrody Dostateczną
- charakteryzuje zanieczyszczenia środowiska - podaje przykłady gatunków chronionych - wymienia dwa światowe parki narodowe Dobrą
- wyjaśnia przyczyny powstawania zanieczyszczeń przyrody - charakteryzuje dwa wybrane parki narodowe
Bardzo dobrą
- przewiduje skutki niekontrolowanego składowania odpadów radioaktywnych i substancji trujących
- wyjaśnia konieczność selektywnej zbiorki odpadów i recyclingu Celującą
- bierze udział w konkursach i apelach ekologicznych
- popularyzuje zdrowy tryb życia w zgodzie z prawami natury
- zna i upowszechnia problemy ochrony przyrody najbliższej okolicy jego zamieszkania.
Wszystkie wymagania na ocenę celującą są propozycjami, a uczeń może oczywiście sam wybierać te elementy wiedzy przyrodniczej, które go interesują.
