Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISSN 2083-8611 Nr 289 · 2016
Bartosz Lawędziak
Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach Wydział Ekonomii
Katedra Metod Statystyczno-Matematycznych w Ekonomii bartoszlaw@ue.katowice.pl
PERSPEKTYWY ROZWOJU RYNKU SEKURYTYZACJI PO KRYZYSIE FINANSOWYM W 2007 R.
Streszczenie: W artykule podjęte zostało zagadnienie sekurytyzacji w kontekście kryzysu finansowego w latach 2007-2008. W szczególności uwagę zwrócono na perspektywy roz- woju tego procesu oraz jego kierunek. Przedstawiono dane statystyczne dotyczące wybra- nych rynków finansowych dla sekurytyzacyjnych papierów wartościowych. Celem prezen- tacji jest przedstawienie perspektyw i dynamiki oraz ocena, jak i porównanie rynku sekurytyzacyjnego w okresie przed kryzysem, w trakcie jego trwania i ostatnim okresie.
Słowa kluczowe: ryzyko, sekurytyzacja, kryzys finansowy.
Wprowadzenie
Pojęcie „sekurytyzacji” w kontekście ostatniego kryzysu finansowego jest postrzegane negatywnie. A sam mechanizm działania, w szczególności sekury- tyzacji syntetycznej, trudny do zrozumienia nie tylko dla inwestorów, ale i jej twórców. Początkowo proste połączenie rynku kredytowego z finansowym prze- obraziło się w proces, angażujący znaczną ilość podmiotów rynku finansowego oraz rynek instrumentów pochodnych, opartych o coraz szerszy wachlarz akty- wów, przyjmując przy tym coraz częściej charakter działalności nieuregulowanej (z ang. shadow banking) [Bloomenstein, Keskinler, Lucas, 2011]. Jednym ze sposo- bów na pojawiające się trudności może być regulacja, która została podjęta zarówno przez Stany Zjednoczone, jak i Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego.
1. Czynniki wspierające ponowny rozwój sekurytyzacji
Proces sekurytyzacji, a w szczególności wywodzące się z niego papiery wartościowe są często wiązane z przyczynami kryzysu finansowego zapocząt- kowanego w USA. Jednakże, to właśnie na rynku amerykańskim dostrzec moż- na działania wspierające ponowny rozwój sekurytyzacji. Przemawia za tym pre- sja podażowa – banki pozbawione wsparcia banków centralnych będą poszukiwały płynności i dywersyfikacji źródeł finansowania. Z drugiej strony, z presji popytowej inwestorzy poszukują rozsądnych stóp zwrotu przy różnym poziomie ryzyka. Wśród inwestorów rośnie zainteresowanie papierami ABS, za czym przemawia także malejące oprocentowanie obligacji skarbowych. W efek- cie spadających marż, inwestorzy europejscy są coraz częściej zainteresowani inwestycjami w emisje papierów oferujących wyższe oprocentowanie [Schütt, Kollmann, von Scheliha, 2010].
Analizując amerykański rynek papierów ABS w okresie 2007-2010 widać, że wartość emisji zmniejszyła się o ponad połowę (z 290 bln USD w 2007 r. do 106 bln USD w 2010 r.), europejskie emisje ABS straciły wartościowo o 20%.
W roku 2008 wartość amerykańskich emisji hipotecznych MBS wspierana przez luzowanie ilościowe (z ang. Quantitative easing) [Fabozzi, Kothari, 2008] – ro- dzaj polityki pieniężnej stosowanej przez bank centralny USA − wynosiła 1,4 bln USD, ale już w 2013 r. osiągnęła wartość 1,9 bln USD. W przypadku eu- ropejskich emisji sekurytyzacyjnych instrumentów hipotecznych od 2008 r. ich wartość stale spada z 910 mld USD do 98 mld USD w 2013 r. Można zatem stwierdzić, że rynek sekurytyzacji uregulował się sam, a inicjatorzy oraz inwe- storzy pozostają ostrożni i niechętni ryzyku.
2. Ocena rynku sekurytyzacji w wybranych obszarach
W kontekście kryzysu finansowego, rozpatrzono w szczególności rynek pa- pierów wartościowych, zabezpieczonych wierzytelnościami CDO (z ang. Collate- ralized Debt Obligation), które stanowiły najszybciej rosnący sektor papierów war- tościowych, opartych na aktywach [Murakami, 2012], co przedstawia tab. 1 i rys. 1.
Tabela 1. Wartość emisji obligacji CDO w latach 2005-2014 (w mld USD)
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Wartość emisji CDO ogółem 251,27 520,64 481,60 61,89 4,34 8,67 31,13 64,37 90,27 141,29 Cash CDO i hybrydowe CDO 206,22 410,50 340,38 43,60 2,56 8,22 30,35 64,31 85,62 140,26 Synthetic CDO 44,42 66,50 48,47 1,34 0,25 0,44 0,01 0,00 1,26 0,00 Rynkowe CDO 0,62 43,64 92,75 16,95 1,52 0,00 0,77 0,06 3,39 1,03 Źródło: Na podstawie: [Global CDO Issuance and Outstanding].
R Ź
d T
Ź Rys Źród
dzaj Tab
Poży spek Obli inwe Obli spek Prod struk Akty Swa Inne Źród
P
s. 1.
dło: N
Sz j ak bela
yczk kulac igacj estyc igacj kulac dukty ktury ywa apy ( e dło: N
Pers
Dy Na po
zcz ktyw a 2.
ki o r cyjny
je o r cyjny je o r cyjny
y yzow
mie (bez
Na po rspek
ynam odsta
egó wów
Wa (w m
rating ym
ratin ym ratin ym
wane szan CDS
odsta ktyw
mika awie
ółow w p artoś
mld
gu
ngu
ngu
e ne
S)
awie wy r
a em e: [G
wy prez ść e d US
2 6
3
1
15 0 2 1 e: [G
rozw
misj loba
udz zent
mis SD) 2005 69,44
3,88
1,41
57,57 0,89 2,26 5,81 loba
woju
ji ob al CD
ział tuje sji o ) 5 2
4 1
2
7 3
1 1 al CD
u ry
blig DO Is
ł ob e tab oblig
2006 71,9
24,86
0,94
07,7 0,02 0,76 14,45 DO Is
ynku
acji Issua
bliga b. 2 gacj
6 91 1
6 7
4
70 2 2 6 5 Issua
u sek
i CD ance
acji 2 i ry
ji CD
2007 138,8
78,5
2,15
259,1 0,00 1,15 1,72 ance
kury
DO and
i CD ys.
DO
7 83
7
5
18 0 5 2
and ytyz
w la Outs
DO 2.
O we
200 27,4
15,9
0,00
18,4 0,00 0,00 0,00 Outs
zacj
atac stand
O na
edłu
8 49
96
0
44 0 0 0 stand
i po
ch 2 ding
a ry
ug ak
200 2,0
1,9
0,0
0,3 0,0 0,0 0,0 ding
o kry
2005 g].
ynku
ktyw
09 03
97
00
3 00 00 00 g].
yzys
5-20
u gl
wów
201 1,8
4,8
0,0
1,7 0,0 0,0 0,3
sie f
014
loba
w ba
10 81
81
00
73 00 00 32
fina
alny
azow
20 20,
1,0
0,0
1,9 0,0 0,0 8,1
anso
ym
wyc
11 ,00
03
00
98 00 00 13
owym
z p
ch la
20 44
0,
0,
20 0, 0, 0,
m w
pod
atac
012 ,06
06
00
,25 00 00 00
w 20
dzia
ch 2
20 26
0,
0,
63 0, 0, 0, 007 r
ałem
2005
013 6,36
,00
,00
3,91 ,00 ,00 ,00 r.
m na
5-20
2 70
0
0
70 0 0 0
8
a ro
014
014 0,02
0,43
0,00
0,85 0,00 0,00 0,00
5
o-
R Ź
k p z d s k
p 7 m t T
Ź Rys Źród
kred pon zam dły stru kred
pok 71%
muj tylk Tab
USD EU GB JPY AU Poz Źród
s. 2.
dło: N
W dytó niew mien em ume
dyto Ze kazu
% i je E ko 1 bela
D UR BP Y UD
zosta dło: N
Dy 200 Na po
W ro ów waż nian misj
enty owy e w uje t 201 Eur 10%
a 3. W
ałe Na po
ynam 05-2 odsta
oku hip
du na n
e o y C ych wzgl tab.
14 r ro, p
% w Wa (w m
2 19 4
5 4 0 0 odsta
mika 201 awie
u 20 pote uża
na i oblig CDO h or
lędu 3 d r. – przy w 20
artoś mld 2005 98,92 42,26
5,01 4,49 0,10 0,49 awie
a em 4 e: [G
007 eczn
czę inst
gac O o raz a u na dom – 76 y c 014 ść em d US 5
2 4 6
e: [G misj
loba
7 w nyc ęść trum cji s
opa akty a w minu 6%
czym r.
misj SD)
200 411,9
92,7 6,1 4,96 2,44 2,44 loba
ji ob al CD
zw ch w pap men
synt arte ywa walu
ując udz m t
sji o ) 06
95 75
1 6 4 4 al CD
blig DO Is
wiąz w se pier nty
tety na ach utę, cym ział tutaj
blig
20 344 122 6,2 2,2 0,4 6,2 DO Is
acji Issua
zku egm rów CD yczn
a o h mi w m cią
łu w aj od
gacj
007 4,08 2,42 20 27 42 21 Issua
i CD ance
u ze men w w DO nyc obli iesz któ ągle w ry dno
i CD
2 24 2
2 0 0 4 ance
DO and
e w ncie arto [Cu ch C
igac zany órej
e jes ynk otow
DO
2008 4,75 9,16 2,77 0,45 0,00 4,75 and
w z Outs
wzro sub ości umm CDO cjac
ych prz st d ku, d
wan we
Outs zależ
stand
oste bpr iow min O o ch h.
zepr dolar dru no z
edłu
2009 2,26 0,23 0,20 0,25 0,00 1,39 stand
żno ding
em rime wych
ns, 2 oraz o
row r am ugie
zna
ug ro
9 6 3 0 5 0 9 ding
ści g].
pra e, z h o 201 z ca
rati
wad mery
mi aczn
odza
201 3,7 4,3 0,0 0,0 0,0 0,4 g].
od a
awd mn par 2].
ałko ingu
dzan ryka iejs ny s
aju w
10 79 32 08 04 00 44
akty
dopo niejs
rtyc W owi u s
no e ańsk sce
spa
wal
20 8 22
0 0 0 0
ywó
odo szył ch n rok icie spe
emi ki o w t adek
luty
011 8,47 2,03 0,00 0,63 0,00 0,00
ów b
obie ł się na h
ku 2 e w
kul
sje dpo tym k z
y w l
2 4 1 bazo
eńst ę ta hipo
200 wyco lacy
ob owie m ze
25
lata
2012 44,69 17,62 0,00 0,00 0,00 2,06
owy
twa akże
otec 08 z ofan yjny
liga edn esta
%
ch 2
2 9 2 0 0 0 6
ych
a ni e ry ce z znac ne z ym,
acji nio w awie
w 2
200
201 80,3 8,3 0,2 0,0 0,0 1,3
lata
iesp ynek
zost czą zos , sw
i CD w 2 eniu 200
5-2
13 37 30 29 00 00 31
ach
płac k C tała ąco tały wap
DO 2007
u ut 07 r
014
20 107 14
0, 0, 0, 19
cani CDO
a po spa y in pac
, ja 7 r.
trzy r. d
4
014 7,65 4,10
,00 ,00 ,00 9,55
ia O, o- a- n- ch
ak – y- do
c c w
n ż W T
Ź
R Ź
chę cow wła
na p żen War Tab
Bila Arb Źród
Rys Źród
P
W ęć u wan asny
W prze ia ( rtoś bela
anso bitraż dło: N
s. 3.
dło: N Pers
W la zys ego ych W ro enie (poz ść e a 4. W
owe C żowe Na po
Dy Na po
rspek
atac skan o pr ins oku esie zysk emis
Wa w la
CDO e CD odsta
ynam odsta
ktyw
ch 2 nia rzez stru
20 eniu
kan sji o artoś
atac
O DO
awie
mika awie
wy r
200 zys z in ume
010 u ak nia
om ść em ch 2
200 37, 213 e: [G
a em e: [G
rozw
5-2 sku nstru
ntó nas ktyw
fun awi misj 2005 05
96 ,31 loba
misj loba
woju
2009 z r um ów d
stąp wów ndus
iany sji b 5-20
20 65 454 al CD
ji bi al CD
u ry
9 n różn ment
dłuż piła w k szy ych ilan 014 006
,67 4,97 DO Is
ilans DO Is
ynku
ajcz nicy t CD
żny a zm kred
) or h ins nsow (w
20 49 43 Issua
sow Issua
u sek
zęst y st DO ych.
mian dyto
raz stru wyc
mld 007 9,74 1,86 ance
wych ance
kury
tszą tóp O z p
. na owy
akt ume ch i
d U 2 1 6 4 and
h i a and
ytyz
ą pr mię pul
cha ych tyw entó arbi SD) 2008
3,95 7,94 Outs
arbit Outs
zacj
rzy ędz i ak
arak h na wnym
ów itraż )
2 5 4
stand
traż stand
i po
czy zy ś
ktyw
kter a ryn
m z prz żow
2009 0,89 3,44 ding
żowy ding
o kry
yną red wów
ru e nki zarz zeds wych
9 9 4 g].
ych g].
yzys
em dnio w a
emi i ka ządz staw h ob
2010 5,17 3,49
h CD sie f
misji owa
a st
sji apita
zan wia bliga
0 7 9
DO fina
i C ażon
opą
na ałow niu e
tab acji
201 25,7 5,3
w la anso
CDO ną s ą zy
bila we eks b. 4
i CD
11 77 6
atac owym
O by stop ysku
ans w poz
i ry DO
201 31, 33,
ch 2 m w
ył a pą z u, w
sow celu zycj ys.
12 ,00 ,37
2005 w 20
arbi zysk wyp
wy, p u ic ją k 3.
20 8, 82
5-20 007 r
itra ku, płac
pole ch s kred
013 ,18 2,10
014 r.
ż, c wy can
ega spie dyto
20 19 12
8
czy ypra
ą o
ając enię ową
014 9,72 21,58
7
li a-
d
cy ę- ą.
8
Podsumowanie
Na podstawie zaprezentowanych danych można stwierdzić, że ostanie lata po kryzysie finansowym, rynek obligacji CDO cechuje nieznaczna dynamika z tendencją wzrostową na rynku sekurytyzacji zarówno w USA, jak i Europie.
Obecnie głównymi nabywcami emisji są sami inicjatorzy, którzy wykorzystują papiery sekurytyzacyjne z wysokim ratingiem jako zabezpieczenia, np. w trans- akcjach otwartego rynku – repo. Jest to transakcja warunkowego zakupu, pole- gająca na zakupie papieru wartościowego i jednoczesnym zobowiązaniu się do jego sprzedaży w ustalonym terminie w przyszłości. Banki centralne zawierając transakcje repo udzielają w ten sposób bankom komercyjnym krótkotermino- wych pożyczek.
Literatura
Bloomenstein H.J., Keskinler A., Lucas C. (2011), Outlook for the Securitization Mar- ket, “OECD Journal: Financial Market Trends”, Vol. 2011.
Fabozzi F.J., Kothari V. (2008), Introduction to Securitization, John Wiley & Sons, New Jersey.
Global CDO Issuance and Outstanding, www.sifma.org/reaserch/staitstics (dostęp:
13.01.2015).
Murakami Y. (2012), Innovative Securitization after the Crisis? Whole Business Securi- tization in the U.S. and Japan, Harvard Law School.
Schütt S., Kollmann H., Scheliha M. von (2010), Asset – Backed Finance Research. Fu- ture of Securitisation in Europe, BearingPoint, “Management & Technology Con- sultants”, Frankfurt am Main, Germany.
PROSPECTS FOR THE DEVELOPMENT OF THE SECURITIZATION MARKET AFTER THE FINANCIAL CRISIS IN 2007
Summary: The article addresses the issue of securitization in the financial crisis in 2007-2008. In particular, attention was paid to the prospects of development of this process and its direction. Presents statistics on selected financial markets for securitized securities. There was also a brief evaluation and comparison securitization market in the period before the crisis, during his lifetime and the last period.
Keywords: risk, securitization, financial crisis.
