Klasa 7b
Mili uczniowie, to już ostatnie tematy jakie dla Was przygotowałam. Dziękuję Wam za pracę w tym roku szkolnym i życzę wspaniałych wakacji.
Termin wykonania zadania: 23 czerwca 2020r.
Temat: Równowaga wewnętrzna organizmu – homeostaza.
(temat i cele lekcji zapisujesz w zeszycie) Cele lekcji:
- wyjaśnisz pojęcia „homeostaza”
- poznasz mechanizmy termoregulacji i regulacji poziomu wody
- przeanalizujesz regulacje poziomu glukozy we krwi Przebieg lekcji:
1.Czym jest homeostaza?
Organizm człowieka musi działać w zmieniających się warunkach zewnętrznych
(temperatura, stres, emocje, stan zagrożenia, sen) i do nich dostosować działanie poszczególnych układów tak, aby zapewnić optymalną pracę całego ustroju. W czasie snu wszystkie układy „odpoczywają”, nie zaprzestają jednak działania, lecz funkcjonują
„na zwolnionych obrotach”. Natomiast w czasie silnego stresu następuje całkowita mobilizacja organizmu i większość układów pracuje bardzo intensywnie. Dlatego też mówimy, że poszczególne układy zawsze funkcjonują tak, aby zapewnić organizmowi stan równowagi – są one zawsze gotowe do wzmożonej pracy, a jeśli nie muszą intensywnie działać, zwalniają tempo do najmniejszego możliwego w danej chwili. Zdolność organizmu do efektywnej obrony przed czynnikami stresowymi w celu przywrócenia i utrzymania wewnętrznej równowagi nazywamy homeostazą. Utrzymanie wewnętrznej stabilności organizmu wymaga kontrolowania i regulowania najważniejszych parametrów środowiska wewnętrznego, do których należą: stan nawodnienia organizmu, temperatura ciała, odczyn krwi i płynów ustrojowych, objętość płynów ustrojowych, stężenie związków chemicznych zawartych w płynach ustrojowych (np. stężenie glukozy we krwi), ciśnienie krwi oraz stężenie tlenu i dwutlenku węgla we krwi
CZYNNIKI ŚRODOWISKA WEWNĘTRZNEGO WYMAGAJĄCE REGULACJI I KONTROLI
STAŁOŚĆ ŚRODOWISKA WEWNĘTRZNEGO - HOMEOSTAZA
2.Mechanizm zapewnienia homeostazy.
Kontrola poszczególnych parametrów organizmu odbywa się poprzez receptory
(głównie chemiczne), które zbierają informacje o aktualnym stanie i przekazują do odpowiedniego miejsca (głownie do układu nerwowego), gdzie następuje interpretacja
tych danych. Zostają one porównane z wartościami optymalnymi bądź z przedziałem
wartości dopuszczalnych. Jeśli odbiegają od tych wartości, następuje reakcja organizmu i wymuszenie na narządach wykonawczych odpowiedniego do sytuacji działania. Wszystkie
procesy regulacyjne w naszym organizmie przebiegają poza kontrolą człowieka. Nie jesteśmy bowiem w stanie regulować świadomie i stale oddychania, rozprowadzania tlenu po całym ciele, trawienia czy regularnych skurczów i rozkurczów serca. Nasz organizm wykonuje naprawdę wielką pracę, aby utrzymać się przy życiu – warto to sobie uświadomić. Jednym ze sposobów wspomagania go w tym dziele jest prowadzenie higienicznego trybu życia.
3.Regulacja poziomu wody w organizmie.
Bilans wody organizmu.
U zdrowego dorosłego człowieka, ilość wody w organizmie jest stała. Wzrost lub spadek wody w organizmie niesie za sobą wzrost lub spadek jej wydalania.
Popularne i często powtarzane hasło głosi, że ludzkie ciało w 75% składa się z wody.
Częściowo jest to prawda, a częściowo – mit.
Wiele w tym względzie zależy od naszego wieku i płci, a także ogólnego stanu zdrowia i prowadzonego trybu życia. Nie da się jednak ukryć, że woda w organizmie stanowi składnik
niezbędny do prawidłowego funkcjonowania.
Ciało noworodka, niezależnie od jego płci, składa się z wody w około 75%. Jest to spowodowane faktem, że narządy niemowlęcia wciąż nie są do końca rozwinięte, a jego tkanki dopiero stabilizują swoją strukturę. Z wiekiem dochodzi do unormowania tej sytuacji, a około 12 roku życia zaczynają być widoczne różnice międzypłciowe.
Zawartość wody w organizmie chłopców, a później mężczyzn jest generalnie nieco wyższa, niż ma to miejsce w przypadku dziewcząt i kobiet. Przyczyną tych różnic jest fakt, że organizm osobnika płci żeńskiej jest z natury wyposażony w większą ilość tłuszczu,
podczas gdy organizm męski ma procentowo więcej tkanki mięśniowej. Woda jest jednym z głównych składników mięśni, dlatego też szacuje się, że stanowi około 60-65% masy ciała
przeciętnego mężczyzny. W tym samym czasie organizm kobiety składa się z wody w około 50-55%. Sytuacja zmienia się oczywiście w zależności od naszego wieku i prowadzonego
trybu życia. Ciało seniora może zawierać poniżej 50% wody, co manifestuje się m.in.
w wysuszonej i pomarszczonej skórze.
Woda dostaje się do organizmu przez jedzenie i pośrednio przez płyny. Część wody jest produkowana w organizmie podczas procesu metabolizmu ( podczas rozpadu składników odżywczych potrzebnych do wytwarzania energii).
Woda jest wydalana z organizmu poprzez oddawanie moczu, a także przez oddychanie (płuca) i pocenie się (skóra). Kał zawiera stosunkowo śladowe ilości wody (ok. 3-4%).
Poniższy przypadek odnosi się do zdrowego mężczyzny żyjącego w klimacie umiarkowanym.
2,5l wody dziennie jest niezbędne do potrzymania funkcji życiowych. Taka sama ilość 2,5l jest wydalana powyżej wspomnianą drogą.
Ciało ludzkie jest wyposażone w wiele mechanizmów, które wspierają regulację wody w organizmie. W owym procesie bardzo ważne są ośrodki nerwowe w mózgu, które
kontrolują uczucie pragnienia i wydajność nerek.
Stymulacja tych ośrodków sprawia, że pragnienie wody wzrasta, a stymulacja innych ośrodków uwalnia hormon antydiuretyczny (ADH) z przysadki mózgowej.
ADH przyczynia się do pracy nerek i wytwarzania moczu.
W związku z tym, jeśli ilość płynu wpływającego do krwiobiegu maleje, to ciśnienie krwi także spada. W konsekwencji spadek ciśnienia sprawia, że z nadnercza uwalniany jest aldosteron, który sygnalizuje nerkom zatrzymanie wody.
Mechanizm ten nie może jednak działać prawidłowo u osób, które nie spożywają wystarczającej ilości wody.
Dzieje się tak, ponieważ ciało musi dostarczyć minimum 400 ml wody każdego dnia do moczu (jest to wystarczająca ilość, aby wydalić niepotrzebne produkty metabolizmu).
Zdrowy dorosły człowiek potrzebuje ok. 1,5 l wody dziennie, aby dobrze funkcjonować.
Osoby czynnie uprawiające ciężkie czynności fizyczne w gorącym klimacie mogą potrzebować nawet do 10 litrów wody dziennie.
4. Regulacja poziomu glukozy we krwi.
5. Regulacja temperatury ciała.
MECHANIZMY ZAPOBIEGAJĄCE NADMIERNEMU WYCHŁODZENIU
MECHANIZMY ZAPOBIEGAJĄCE NADMIERNEMU PRZEGRZANIU
6. Podsumowanie. Uzupełnij ćwiczenia – zeszyt ćwiczeń strona 121 i 122
Termin wykonania zadania: 25 czerwca 2020r.
Temat: Choroba – zaburzenie równowagi.
(temat i cele lekcji zapisujesz w zeszycie) Cele lekcji:
- wyjaśnisz pojęcia „zdrowie” i „choroba”
- poznasz drogi zakażenia wybranymi chorobami zakaźnymi oraz sposoby zapobiegania tym chorobom - omówisz pozytywny wpływ aktywności fizycznej na organizm
- określisz, dlaczego antybiotyki i inne leki należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza Przebieg lekcji:
1.Zagadnienia dotyczące zdrowia ludzi są przedmiotem działań globalnych. Ochroną zdrowia i koordynacją działań międzynarodowych zajmuje się powołana w 1948 roku przy ONZ
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO, ang. World Health Organization).
Zgodnie z definicją podawaną przez tę organizację, zdrowie to całkowity brak choroby i kalectwa oraz stan pełnego fizycznego, psychicznego i społecznego dobrostanu
(dobrego samopoczucia). Zatem kwestie zdrowia człowieka dotyczą nie tylko chorób i ich
zwalczania, ale również wzmacniania zdrowia i niedopuszczania do rozwoju chorób (profilaktyka).
2.Rodzaje zdrowia.
Stan zdrowia to jeden z najcenniejszych stanów człowieka. Każdy rodzaj zdrowia jest niezwykle ważny, toteż powinniśmy dbać o nie wszystkie w naszym życiu codziennym.
Zdrowie fizyczne odnosi się do ciała człowieka, polega na prawidłowym funkcjonowaniu wszystkich narządów naszego ustroju. Jego utrzymanie jest w dużej mierze zależne od nas, od naszej dbałości o własny organizm.
Zdrowie psychiczne jest tak samo ważne jak zdrowie fizyczne. Sposobem na określanie stanu zdrowia psychicznego jest określanie funkcjonowania danej osoby na co dzień. Osoba zdrowa psychicznie jest zdolna do działania, potrafi znieść stres, utrzymać odpowiednie stosunki międzyludzkie, być niezależna, a także odzyskać siły
po trudnych sytuacjach życiowych. Długotrwały stan napięcia psychicznego i nieradzenie sobie z nim może doprowadzić do silnej depresji, utraty kontroli nad
sobą, a nawet do utraty zdrowia fizycznego.
Zdrowie społeczne to umiejętność nabywania i utrzymywania kontaktów z innymi ludźmi. Znaczenie zdrowia społecznego jest bardzo ważne, gdyż podtrzymywanie stosunków międzyludzkich pozwala na normalne funkcjonowanie i rozwój każdego człowieka. Dzięki nim możemy liczyć na pomoc rodziny, przyjaciół, znajomych, którzy pomogą nam np. przezwyciężyć sytuacje związane z silnym stresem. Człowiek pozbawiony kontaktów międzyludzkich jest samotny, co negatywnie wpływa na jego zdrowie fizyczne i psychiczne.
Godło Światowej Organizacji Zdrowia WHO
2. Profilaktyka = zapobieganie
Profilaktyka zdrowotna – działania mające na celu zapobieganie chorobom, poprzez ich wczesne wykrycie i leczenie.
Wyróżniamy następujące fazy:
profilaktyka wczesna – utrwalanie prawidłowych wzorców zdrowego stylu życia
profilaktyka pierwotna (I fazy) – zapobieganie chorobom poprzez kontrolowanie czynników ryzyka
profilaktyka wtórna (II fazy) – zapobieganie konsekwencjom choroby poprzez jej wczesne wykrycie i leczenie (przesiewowe badanie skriningowe)
profilaktyka III fazy – zahamowanie postępu choroby oraz ograniczenie powikłań 3. Ruch to zdrowie.
Ruch to najlepsze „lekarstwo”, jakie każdy z nas może sobie sam przepisać. Jest dobry na wszystko, dlatego należy go zażywać jak najwięcej, nie martwiąc się przy tym, że go przedawkujemy.
Ruch jest potrzebny, aby nasz
organizm utrzymać w dobrym zdrowiu.
Sprawia, że jesteśmy silniejsi oraz bardziej wytrzymali na zmęczenie.
Aktywność fizyczna ma pozytywny wpływ nie tylko na nasze ciało – poprawia ona także samopoczucie i zapewnia dobry nastrój.
Pozwala też na zachowanie odpowiedniej wagi ciała.
Ruch na świeżym powietrzu może zwiększyć naszą odporność na choroby.
Trzeba jednak pamiętać o tym, żeby dostosować ubiór do pogody, czyli ubierać się tak, by ani się nie przegrzewać, ani nie zaziębić.
Często mówi się, że ruszając się, „spalamy kalorie”. Oznacza to, że zużywamy energię, którą pobraliśmy z pożywienia, zamieniając ją na ruch. Ilość tej energii mierzy się w jednostkach zwanych kilokaloriami (kcal). Energię pożywienia wyraża się też w kilodżulach (kJ). Kiedy jemy zbyt dużo i zbyt mało się ruszamy, tyjemy. Nawet najprostsze czynności pozwalają nam spalać kalorie i dbać o zdrową sylwetkę.
4. Choroby.
Zdrowie jest jedną z najważniejszych wartości w życiu człowieka, dlatego trzeba o nie dbać nawet wtedy, gdy cieszymy się jego pełnią. Zdrowy tryb życia zwiększa szansę na utrzymanie dobrej kondycji ciała i ducha do końca życia oraz na posiadanie zdrowego potomstwa.
Zachorowania, zwłaszcza wywołane przez bakterie i wirusy, pojawiają się często wtedy, gdy spada odporność organizmu, co może być wywołane przez niezdrowy, wyniszczający tryb życia oraz przez długotrwałe pozostawanie w stresie.
Jak przenoszą się choroby?
Znasz już choroby wieku dziecięcego. Problem z nimi jest taki, że są to choroby zakaźne. Do tej grupy zaliczamy również przeziębienie, zapalenie płuc, grypę i wiele innych. Każdy, kto na nie chorował, wie, że podczas choroby należy unikać kontaktu z osobami zdrowymi, aby ich nie zarazić. Ale jak dokładnie trzeba się izolować? Czy wystarczy nie przebywać w jednym pomieszczeniu z chorym? Aby odpowiedzieć na to pytanie, musimy wiedzieć, jak dochodzi do zarażenia.
Drogi przenoszenia chorób Nazwa drogi
przenoszenia Opis Przykłady chorób
kropelkowa
Dochodzi do niej wtedy, gdy szkodliwe drobnoustroje znajdą się w powietrzu – na przykład w wyniku kichnięcia lub kaszlu.
różyczka, odra, ospa wietrzna, angina, gruźlica
pokarmowa
Drobnoustroje dostają się do organizmu razem z pokarmem lub wodą; źródłem zakażenia może być również mleko kobiety karmiącej piersią.
wszelkie zatrucia pokarmowe, salmonelloza, dur brzuszny
kontaktowa
Do zakażenia dochodzi poprzez bezpośredni kontakt z chorą osobą lub przedmiotem przez nią dotykanym.
głównie choroby zakaźne skóry, np.
świerzb,
wszawica, grzybica przez wrota
zakażenia
Drobnoustroje przedostają się z ziemi lub
przedmiotów przez zadrapania lub rany na wścieklizna, tężec
Drogi przenoszenia chorób Nazwa drogi
przenoszenia Opis Przykłady chorób
skórze.
przez ugryzienie lub ukąszenie
Drobnoustroje przedostają się do organizmu w wyniku ugryzienia lub ukąszenia przez zarażone zwierzę.
borelioza
5. Choroby cywilizacyjne - przyczyny i przykłady. Jak im zapobiegać?
Choroby cywilizacyjne często są nazywane chorobami XXI wieku, ponieważ występują globalnie i są bardzo powszechne.
Ich pojawianie się jest ściśle powiązane z postępem cywilizacyjnym, stąd ich znaczne rozprzestrzenienie się jest typowe dla krajów wysoko rozwiniętych. Choroby cywilizacyjne stają się coraz większym problemem współczesnego społeczeństwa. Co warto o nich wiedzieć? Jak im zapobiegać?
Jakie są przyczyny chorób cywilizacyjnych?
niewystarczająca codzienna aktywność fizyczna
siedzący tryb życia
monotonna, źle zbilansowana dieta bogata w energię, cukry, tłuszcze zwierzęce, sól i produkty wysoko przetworzone, jednocześnie uboga w warzywa i owoce zawierające
błonnik, witaminy i sole mineralne, a także produkty pełnoziarniste, nie bez znaczenia jest ich jakość
zanieczyszczenie środowiska naturalnego: powietrza, wody, gleby
obciążenie genetyczne. Wpływ obciążenia genetycznego populacji w rozwoju chorób cywilizacyjnych, w zależności od źródeł, jest szacowany na 12-20%
niehigieniczny tryb życia: stres i permanentne napięcie, przepracowanie, brak czasu na odpoczynek, brak odpowiedniej ilości regenerującego snu, sięganie po używki
(palenie papierosów, spożywanie alkoholu), hałas i pośpiech,
zmiany klimatyczne, wyczerpywanie się zasobów naturalnych
Najczęstsze choroby cywilizacyjne.
Najbardziej powszechne choroby cywilizacyjne to te, które określa się dietozależnymi oraz choroby związane z zanieczyszczeniem powietrza oraz obecnością dymu papierosowego.
Dietozależne choroby cywilizacyjne to:
choroby układu krążenia: udar mózgu, zwężenie tętnic, tętniaki, miażdżyca, choroba niedokrwienna serca, zawał mięśnia sercowego, choroba nadciśnieniowa
choroby nowotworowe: rak sutka, trzustki, żołądka, macicy, gruczołu krokowego, jelita grubego
otyłość i nadwaga
cukrzyca insulinoniezależna, insulinooporność
choroby układu pokarmowego: przewlekłe zaparcia, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, choroba refluksowa przełyku, nieswoiste zapalne choroby jelit, stany
zapalne pęcherzyka żółciowego, uchyłkowatość jelit
próchnica zębów
nadwrażliwość pokarmowa, nietolerancja i alergia pokarmowa
zaburzenia psychiczne: anoreksja, depresja, alkoholizm, narkomania, bulimia Choroby cywilizacyjne powiązane z zanieczyszczeniem powietrza oraz obecnością dymu papierosowego to:
choroby układu oddechowego, takie jak astma oskrzelowa, przewlekła obturacyjna choroba płuc, rak płuc i przełyku
alergie.
6. Leki i suplementy diety.
Czym różni się lek od suplementu?
Wiele osób nie potrafi jednoznacznie wskazać różnic pomiędzy lekiem a suplementem diety.
Wbrew pozorom jest jednak ona bardzo znacząca. Najprościej mówiąc, produkt leczniczy zawiera wszystkie niezbędne substancje, które pomagają zapobiegać chorobom lub je leczyć.
Natomiast suplement diety, jak sama nazwa wskazuje, jest preparatem spożywczym, którego głównym zadaniem jest uzupełnienie codziennej diety o składniki, których w niej brakuje.
7. Uzupełnij ćwiczenia w zeszycie ćwiczeń strony 123-124.
