• Nie Znaleziono Wyników

Walory turystyczne gminy Baranów

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Walory turystyczne gminy Baranów"

Copied!
12
0
0

Pełen tekst

(1)

Dorota Zarzeczna, Wojciech Żyłka,

Ryszard Zarzeczny, Cezary

Michalski

Walory turystyczne gminy Boronów

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura

Fizyczna 7, 171-181

(2)

Seria: KULTURA FIZYCZNA z. VII, 2007

D orota Zarzeczna, W ojciech Żyłka,

R yszard Z arzeczny, C ezary M ichalski

Walory turystyczne gminy Boronów

Słowa kluczowe: turystyka, rezerw at leśny, pom nik przyrody, gm ina

Boronów.

Touristic virtues of the Boronów commune.

K eyw ord s: tourism , forest’s sanctuary, m onum ent o f nature, The Bo­

ronów com m une

A bstract

T h e B o r o n ó w c o m m u n e i s s i t u a t e d i n t h e n o r t h - w e s t p a r t o f S i l e s i a n p r o v i n c e o n t h e S i l e s i a n - K r a k ó w u p l a n d . T h e c o m m u n e a r e a c o u n t s 5 3 3 9 h e c t a r e s a n d i n a b o u t 6 6 % i s c o v e r e d b y f o r e s t s . B e c a u s e o f m a n y s c e n e r y a n d n a t u r a l v i r t u e s , i n 1 9 9 8 a l l o f t h e c o m m u n e a r e a w a s i n c l u d e d i n t o t h e “ L a s y n a d g ó r n ą L i s w a r t ą ” l a n d s c a p e p a r k . I n t h e r e g i o n o f D ę b o w a G ó r a t h e r e i s a f o r e s t ’s s a n c t u a r y - “ R a j - c h o w a G ó r a ” ( f o u n d e d i n 1 9 5 9 ) w h i c h a i m s t o p r o t e c t m i x e d f o r e s t w i t h t r e e s o f a v e r a g e 1 3 0 y e a r s o l d . T h e r e a r e a l s o a b o u t 1 0 0 s p e c i e s o f v a s c u l a r p l a n t s . T w e n t y s e v e n t r e e s ( l i m e - t r e e s , o a k s , b e e c h e s , p i n e s ) i n t h e c o m m u n e i s c o n s i d e r e d t o b e m o n u m e n t s o f n a t u r e . A m o n g m a n y m o n u m e n t s o f a r t i n B o r o n ó w , D ę b o w a G ó r a , G r ó j e c , H u c i s k o , S i t k i , D o ł y , Z u m p y - t h e m o s t i n t e r e s t i n g i s O u r L a d y o f R o s a r y c h u r c h i n B o r o n ó w - z e r o c l a s s m o n u m e n t f r o m t h e y e a r o f 1 6 1 1 . T h r o u g h o u t t h e c o m m u n e r u n t h r e e t o u r i s t i c t r i a l s . H o w e v e r , i n s p i t e o f u n d e n i a b l e t o u r i s t i c v i r t u ­ e s , t h e B o r o n ó w c o m m u n e d o e s n ’t h a v e a g o o d d e v e l o p e d t o u r i s t i c i n f r a s t r u c t u r e .

I. W stęp

R o s n ą c e t e m p o u r b a n i z a c j i , p o s t ę p u j ą c e z a n i e c z y s z c z e n i e ś r o d o w i s k a , n a d ­ m i e r n e o b c i ą ż e n i e s t r e s e m i h a ł a s e m , w z r o s t t e m p a ż y c i a - t o t y l k o n i e k t ó r e z c z y ­ n n i k ó w p o w o d u j ą c y c h s y s t e m a t y c z n e p o g a r s z a n i e s i ę w a r u n k ó w e g z y s t e n c j i c z ł o w i e k a . C z y n n i k i t e p r z y c z y n i a j ą s i ę d o s p o t ę g o w a n i a u c z u c i a z m ę c z e n i a i c z ę s t o w y w o ł u j ą c h ę ć u c i e c z k i z e ś r o d o w i s k a m i a s t n a ł o n o n a t u r y . P r z e b y w a ­ n i e w s c e n e r i i l a s ó w , z b i o r n i k ó w w o d n y c h , p ó l - s p r z y j a r e g e n e r a c j i s i ł p s y c h o f i ­ z y c z n y c h . S t ą d t e ż w o s t a t n i c h l a t a c h o b s e r w u j e s i ę i n t e n s y w n y r o z w ó j t z w .

(3)

t u r y s t y k i w e e k e n d o w e j . T a f o r m a t u r y s t y k i - z e w z g l ę d u n a o g r a n i c z e n i e c z a s o w e ( d o 3 d n i ) - s p r z y j a p o z n a w a n i u n a j b l i ż s z e j o k o l i c y . S p o ś r ó d o f e r t t u r y s t y c z n y c h g m i n o ś c i e n n y c h n a j c z ę ś c i e j w y b i e r a s i ę t e , k t ó r e g w a r a n t u j ą w y p o c z y n e k o r a z r e l a k s . W a r u n k i e m r o z w o j u t u r y s t y k i w d a n e j g m i n i e j e s t w y s t ę p o w a n i e n a j e j o b ­ s z a r z e t z w . w a l o r ó w t u r y s t y c z n y c h . W a l o r y t u r y s t y c z n e t o : z e s p ó ł e l e m e n t ó w ś r o ­ d o w i s k a n a t u r a l n e g o o r a z z e s p ó ł e l e m e n t ó w p o z a p r z y r o d n i c z y c h . D o g m i n p o s i a d a j ą c y c h n i e z a p r z e c z a l n e w a l o r y t u r y s t y c z n e z w i ą z a n e z o b e c n o ś c i ą n a j e j o b s z a r z e i n t e r e s u j ą c y c h , a m i e j s c a m i w r ę c z u n i k a t o w y c h n a t u r a l n y c h t e r e n ó w p r z y r o d n i c z y c h , n a l e ż y g m i n a B o r o n ó w . C e l e m p r a c y j e s t p r z e d s t a w i e n i e w a l o r ó w t u r y s t y c z n y c h n a j m n i e j s z e j w p o ­ w i e c i e l u b l i n i e c k i m g m i n y B o r o n ó w . G m i n a B o r o n ó w p o ł o ż o n a j e s t w p ó ł n o c n o - z a c h o d n i e j c z ę ś c i w o j e w ó d z t w a ś l ą s k i e g o , n a t e r e n i e p o w i a t u l u b l i n i e c k i e g o . O g ó l n a p o w i e r z c h n i a g m i n y w y n o s i 5 3 3 9 h a , w t y m : u ż y t k i r o l n e z a j m u j ą 1 6 2 9 h a , l a s y - 3 2 4 0 h a , p o z o s t a ł e g r u n t y - 4 7 0 h a . D o g m i n y n a l e ż ą n a s t ę p u j ą c e m i e j s c o w o ś c i i p r z y s i ó ł k i : B o r o n ó w , D ę b o ­ w a G ó r a , H u c i s k o , G r ó j e c , D o ł y , Z u m p y , C i e l e c , S i t k i , S z k l a n a H u t a . O b s z a r g m i ­ n y z a m i e s z k u j e 3 3 0 0 o s ó b .

II. C harakterystyka fizjograficzna

R zeźba

G m i n a B o r o n ó w p o ł o ż o n a j e s t n a W y ż y n i e Ś l ą s k o - K r a k o w s k i e j . N a l e ż y d o m a k r o r e g i o n u : W y ż y n a W o ź n i c k o - W i e l u ń s k a , m e z o r e g i o n u : O b n i ż e n i e L i s w a r - t y - P r o s n y . P ó ł n o c n o - w s c h o d n i a c z ę ś ć g m i n y w c h o d z i w s k ł a d m e z o r e g i o n u : P r ó g H e r b s k i , p o ł u d n i o w o - z a c h o d n i a : P r ó g W o ź n i c k i [ 7 ] . O b n i ż e n i e L i s w a r t y - P r o s n y u t w o r z o n e z o s t a ł o w m i ę k k i c h u t w o r a c h d o l n e j i ś r o d k o w e j j u r y . T o t e r e n o c h a ­ r a k t e r z e n i z i n n y m . P r ó g H e r b s k i z b u d o w a n y j e s t z b a r d z i e j o d p o r n y c h n a w i e t r z e ­ n i e p i a s k o w c ó w j u r y ś r o d k o w e j . S t a n o w i p a s k o p u l a s t y c h p a g ó r k ó w o w z g l ę d n e j r ó ż n i c y w z n i e s i e ń d o o k o ł o 5 0 m e t r ó w . P r ó g W o ź n i c k i m a d o ś ć u r o z m a i c o n ą f a ­ l i s t ą p o w i e r z c h n i ę w z n o s z ą c ą s i ę o d 3 2 0 d o 3 8 0 m n . p . m . W y t w o r z y ł s i ę n a s k a ł a c h g ó r n o t r i a s o w y c h . J e g o p o w i e r z c h n i ę t w o r z ą s z e r o k i e z a o k r ą g l o n e l u b s p ł a s z c z o n e g a r b y p o p r z e d z i e l a n e d o l i n a m i [ 6 ] . T e r e n g m i n y o p a d a z p o ł u d n i o w e g o - w s c h o d u n a p ó ł n o c n y - z a c h ó d . N a j w y ż e j p o ł o ż o n y p u n k t - 3 3 5 , 6 m n . p . m . - z n a j d u j e s i ę n a b e z i m i e n n e j g ó r z e , n a p ó ł n o c o d l e ś n i c z ó w k i S z k l a n a H u t a , n a j n i ż e j p o ł o ż o n y - 2 6 6 , 8 m n . p . m . - w d o l i n i e r z e k i L i - s w a r t y .

W ody

N a j w i ę k s z ą r z e k ą p r z e p ł y w a j ą c ą p r z e z o b s z a r g m i n y j e s t L i s w a r t a , n a l e ż ą c a d o z l e w n i W a r t y . Ź r ó d ł a L i s w a r t y z n a j d u j ą s i ę p o z a g r a n i c a m i g m i n y , n a w y s o k o ­ ś c i 3 1 5 m n . p . m . , w p o b l i ż u m i e j s c o w o ś c i M z y k i . J e j k o r y t o b i e g n i e p r z e z c e n ­ t r a l n ą c z ę ś ć g m i n y , z p o ł u d n i o w e g o - w s c h o d u n a p ó ł n o c n y - z a c h ó d . N a j w i ę k s z y m i d o p ł y w a m i L i s w a r t y n a t e r e n i e g m i n y s ą L e ń c a i O l s z y n k a . W o d y r z e k i z a s i l a j ą p o n a d t o l i c z n e b e z i m i e n n e d o p ł y w y o r a z w o d y p o c h o d z ą c e z s i e c i

(4)

r o w ó w m e l i o r a c y j n y c h . L i c z n i e w y s t ę p u j ą c e w d o l i n i e r z e k i L i s w a r t y , ( w r e j o n i e p r z y s i ó ł k a D o ł y o r a z w l a s a c h w p ó ł n o c n o - z a c h o d n i e j c z ę ś c i g m i n y ) s t a r e s t a w y p r z e m y s ł o w e z a g o s p o d a r o w a n o i u t w o r z o n o z n i c h s t a w y h o d o w l a n e . W z d ł u ż p o t o k u L e ń c a r o z c i ą g a j ą s i ę t e r e n y b a g i e n n e . N a k s z t a ł t i w i e l k o ś ć r o z l e w i s k w p ł y w a d z i a ł a l n o ś ć z a m i e s z k u j ą c y c h t e t e r e n y b o b r ó w .

Fauna i flora

O k o ł o 6 6 % o b s z a r u g m i n y s t a n o w i ą l a s y . W 1 9 9 8 r o k u , z e w z g l ę d u n a w a l o ­ r y k r a j o b r a z o w o - p r z y r o d n i c z e c a ł y o b s z a r g m i n y z o s t a ł w ł ą c z o n y d o P a r k u K r a ­ j o b r a z o w e g o „ L a s y n a d g ó r n ą L i s w a r t ą ” ( R o z p o r z ą d z e n i e W o j e w o d y C z ę s t o c h o w s k i e g o n r 2 8 / 9 8 z d n i a 2 1 g r u d n i a 1 9 9 8 r . ) . Z d n i e m 1 s t y c z n i a 2 0 0 0 r o k u p a r k t e n w s z e d ł w s k ł a d Z e s p o ł u P a r k ó w K r a j o b r a z o w y c h W o j e w ó d z t w a Ś l ą s k i e g o ( R o z p o r z ą d z e n i e W o j e w o d y Ś l ą s k i e g o n r 2 2 2 / 9 9 z d n i a 1 9 l i s t o p a d a 1 9 9 9 r . ) . O p r ó c z g m i n y B o r o n ó w w o b s z a r p a r k u w c h o d z ą t e r e n y n a l e ż ą c e d o g m i n : P r z y s t a j ń , P a n k i , W r ę c z y c a W i e l k a ( p o w i a t K ł o b u c k ) ; B l a c h o w n i a , S t a r ­ c z a , K o n o p i s k a ( p o w i a t C z ę s t o c h o w a ) ; W o ź n i k i , H e r b y , K o s z ę c i n , C i a s n a , K o ­ c h a n o w i c e ( p o w i a t L u b l i n i e c ) . C a ł k o w i t a p o w i e r z c h n i a p a r k u w y n o s i 5 0 7 4 6 h a , w t y m : 3 8 7 0 1 h a - t o p o w i e r z c h n i a s a m e g o t e r e n u p a r k o w e g o , a 1 2 0 4 5 h a - t o p o ­ w i e r z c h n i a o t u l i n y p a r k o w e j . T e r y t o r i a l n i e p a r k o b e j m u j e z w a r t y k o m p l e k s l e ś n y p o ł o ż o n y n a z a c h ó d o d C z ę s t o c h o w y , n a z a c h o d n i m s k r a j u W y ż y n y Ś l ą s k o - K r a - k o w s k i e j . O b s z a r p a r k u s t a n o w i n i e c k ę p o ś r o d k u k t ó r e j p r z e p ł y w a L i s w a r t a . J e j n a j w i ę k s z y m i d o p ł y w a m i w o b r ę b i e p a r k u s ą : O l s z a n k a , T u r z a , P o t o k J e ż o w s k i . Z c a ł o ś c i p o w i e r z c h n i p a r k u - 6 3 % z a j m u j ą l a s y , 3 1 % - u ż y t k i r o l n e , 6 % - s t a ­ w y o r a z t e r e n y z a b u d o w a n e . W ś r ó d l a s ó w d o m i n u j ą b o r y m i e s z a n e ś w i e ż e i w i l ­ g o t n e , w d r z e w o s t a n i e p r z e w a ż a s o s n a z w y c z a j n a . W p o ł u d n i o w e j c z ę ś c i p a r k u w y s t ę p u j ą g r ą d y n i s k i e ( z u d z i a ł e m j e s i o n u i o l s z y ) o r a z d ą b r o w a . T e r e n y n a d ­ r z e c z n e p o r a s t a j ą l a s y ł ę g o w e ( z c e n n y m z b i o r o w i s k i e m p o d g ó r s k i e g o ł ę g u j e s i o - n o w e g o ) . D o r z a d k i c h g a t u n k ó w r o ś l i n g ó r s k i c h w y s t ę p u j ą c y c h n a t y m o b s z a r z e z a l i c z a s i ę w i d ł a k a w r o ń c a i c i e m i ę ż y c ę z i e l o n ą . S p o ś r ó d i n n y c h g a t u n k ó w w y m i e n i ć n a ­ l e ż y : w a w r z y n k a w i l c z e ł y k o , l i l i ę z ł o t o g ł ó w , m i e c z y k a d a c h ó w k o w a t e g o , r o s i c z - k ę o k r ą g ł o l i s t n ą i s t o r c z y k i . N a o b s z a r z e p a r k u g n i a z d u j e 1 2 7 g a t u n k ó w p t a k ó w . S ą w ś r ó d n i c h : b i e l i k i , r y b o ł o w y , b ł o t n i a k i , b o c i a n y c z a r n e , o r l i k i k r z y k l i w e . S p o ś r ó d d r o b n y c h s s a k ó w n a u w a g ę z a s ł u g u j ą : r y j ó w k a a k s a m i t n a , p o p i e l i c a , k o s z a t k a o r a z k i l k a g a t u n k ó w n i e t o p e r z y , a s p o ś r ó d g a d ó w - g n i e w o s z p l a m i s t y . P a r k u d o s t ę p n i o n o z w i e d z a j ą c y m p o p r z e z w y t y c z e n i e ś c i e ż e k d y d a k t y c z n y c h : „ N a b r z o z ę ” , „ K i e r z k o w s k i e b a g n a ” , „ P a j ą k ” , „ C i s y n a d L i s w a r t ą ” . N a t e r e n i e g m i n y z n a j d u j e s i ę r e z e r w a t „ R a j c h o w a G ó r a ” . R e z e r w a t l e ś n y „ R a j c h o w a G ó r a ” u t w o r z o n o n a p o d s t a w i e Z a r z ą d z e n i a n r 3 0 7 M i n i s t r a L e ś n i c t w a i P r z e m y s ł u D r z e w n e g o z d n i a 1 4 w r z e ś n i a 1 9 5 9 r o k u , n a m o c y o b o w i ą z u j ą c e j w ó w c z a s u s t a w y o o c h r o n i e p r z y r o d y z d n i a 7 k w i e t n i a 1 9 4 9

(5)

r o k u . O d 1 9 9 8 r o k u o b s z a r r e z e r w a t u n a l e ż y d o t e r e n u P a r k u K r a j o b r a z o w e g o „ L a s y n a d g ó r n ą L i s w a r t ą ” . J a k g ł o s i l e g e n d a n a z w ę s w ą r e z e r w a t z a w d z i ę c z a p u ­ s t e l n i k o w i o i m i e n i u R a j c h , k t ó r y w z a m i e r z c h ł y c h c z a s a c h t u t e j s z e l a s y o b r a ł s o ­ b i e z a m i e j s c e u m a r t w i a n i a s i ę i t u m i a ł s w o j ą p u s t e l n i ę . C e l e m r e z e r w a t u j e s t o c h r o n a l a s u m i e s z a n e g o , n a t u r a l n e g o p o c h o d z e n i a , w y ­ s t ę p u j ą c e g o w o k o l i c y w s i D ę b o w a G ó r a ( n a d l e ś n i c t w o K o s z ę c i n , o b r ę b l e ś n y B o r o n ó w , l e ś n i c t w o D ę b o w a G ó r a ) . P o w i e r z c h n i a r e z e r w a t u w y n o s i 8 , 2 h a . R e ­ z e r w a t p o ł o ż o n y j e s t n a w y s o k o ś c i o d 3 0 3 d o 3 1 3 m n . p . m . , n a p l e j s t o c e ń s k i c h p i a s k a c h r ó ż n o z i a r n i s t y c h i ż w i r a c h w o d n o l o d o w c o w y c h , p o c h o d z ą c y c h z e s t a - d i a ł u m a k s y m a l n e g o z l o d o w a c e n i a ś r o d k o w o p o l s k i e g o . O s a d y t e s p o c z y w a j ą n a u t w o r a c h n a j w y ż s z e g o p i ę t r a t r i a s u c z y l i r e t y k u , z b u d o w a n e g o z w a p i e n i w o ź n i c - k i c h . Z p i a s k ó w l o d o w c o w y c h w y t w o r z y ł a s i ę g l e b a b i e l i c o w a w ł a ś c i w a ( p r z e ­ p u s z c z a l n a , p r z e w i e w n a ) i b r u n a t n a ( c i ę ż k a , n i e p r z e p u s z c z a l n a , n i e p r z e w i e w n a ) [ 4 ] . D r z e w o s t a n r e z e r w a t u , s z a c o w a n y ś r e d n i o n a o k o ł o 1 3 0 l a t s k ł a d a s i ę : w o k o ł o 4 8 % z s o s n y , o k o ł o 2 8 , 5 % z b u k a , o k o ł o 1 6 % z d ę b u ( g ł ó w n i e b e z s z y p u ł k o w e g o ) i o k o ł o 7 % z e ś w i e r k a . W y s t ę p u j ą t u r ó w n i e ż n i e w i e l k i e i l o ś c i j o d ł y , b r z o z y , m o ­ d r z e w i a i k l o n u . R o s n ą c e t u d r z e w a z n a n e s ą n i e t y l k o z p o w o d u s w e g o s ę d z i w e g o w i e k u , a l e r ó w n i e ż z e w z g l ę d u n a o s i ą g a n e r o z m i a r y . U z n a n y w 1 9 6 1 r o k u z a p o ­ m n i k p r z y r o d y 3 0 0 - s t u l e t n i d ą b s z y p u ł k o w y w 1 9 9 2 r o k u o s i ą g n ą ł o b w ó d p n i a w p i e r ś n i c y - 4 9 6 c m [ 4 ] . D o r o d n e b u k i o s i ą g a j ą o b w o d y p n i w g r a n i c y 2 5 5 - 3 0 0 c m , j a w o r y - 2 1 0 c m , j o d ł y - 1 6 2 c m . P o d o b n e r o z m i a r y o s i ą g a j ą ś w i e r k i , b r z o z y i m o ­ d r z e w i e . R e z e r w a t s t a n o w i s i e d l i s k o d l a o k o ł o 1 0 0 g a t u n k ó w r o ś l i n n a c z y n i o w y c h . N a j ­ c e n n i e j s z e , o b j ę t e ś c i s ł ą l u b c z ę ś c i o w ą o c h r o n ą t o : b l u s z c z p o s p o l i t y , g o ź d z i k k r o p k o w a n y , k r u s z y n a , p r z y l a s z c z k a p o s p o l i t a i k o n w a l i a . O d n o t o w a n o s t a n o w i ­ s k a c z t e r e c h g a t u n k ó w g ó r s k i c h t j . : k l o n u j a w o r a , j o d ł y p o s p o l i t e j , s t a r c a F u c h s a i t r z c i n n i k a o w ł o s i o n e g o . D o n a j c i e k a w s z y c h r e p r e z e n t a n t ó w f a u n y r e z e r w a t u z a l i c z a s i ę : w ś r ó d o w a d ­ ó w - l i s z k a r z a m n i e j s z e g o , b i e g a c z a , t r z m i e l a l e ś n e g o , m r ó w k ę r u d n i c ę ; w ś r ó d p ł a z ó w - t r a s z k ę z w y c z a j n ą i g r z e b i e n i a s t ą , ż a b ę w o d n ą , r o p u c h ę s z a r ą , r z e k o t k ę d r z e w n ą ; w ś r ó d g a d ó w - j a s z c z u r k ę z w i n k ę i ż y w o r o d n ą , p a d a l c a , ż m i j ę z y g z a k o ­ w a t ą , z a s k r o ń c a ; w ś r ó d p t a k ó w - k o w a l i k a , t r z n a d l a , s i k o r y : c z u b a t k ę , b o g a t k ę i m o d r a s z k ę , p e ł z a c z a l e ś n e g o , d z i ę c i o ł y : d u ż e g o , ś r e d n i e g o , z i e l o n e g o i c z a r n e ­ g o , s o w y : u s z a t k ę , p ó j d ź k ę i p u s z c z y k a ; w ś r ó d s s a k ó w - r y j ó w k ę a k s a m i t n ą , n i e t o ­ p e r z e : k a r l i k a m a l u t k i e g o , m o p k a i n o c k a r u d e g o , m y s z l e ś n ą , n o r n i k a b u r e g o , n o r n i c ę r u d ą , b o r s u k a [ 8 ] . W g m i n i e B o r o n ó w p l a n u j e s i ę u t w o r z y ć d w a k o l e j n e r e z e r w a t y . P i e r w s z y p r o j e k t o w a n y r e z e r w a t f l o r y s t y c z n y - „ L i c z y d ł o g ó r s k i e p o d S z k l a n ą H u t ą ” m a p o w s t a ć n a o b s z a r z e n a d l e ś n i c t w a K o s z ę c i n , w o b r ę b i e l e ś n y m B o ­ r o n ó w , l e ś n i c t w i e D ę b o w a G ó r a p r z y g a j ó w c e S z k l a n a H u t a ( 3 1 3 m n . p . m . ) . R e ­ z e r w a t m a m i e ć n a c e l u o c h r o n ę s t a n o w i s k a r z a d k i e g o g a t u n k u g ó r s k i e g o

(6)

-l i c z y d ł a g ó r s k i e g o , w y s t ę p u j ą c e g o p o z a g r a n i c ą z w a r t e g o z a s i ę g u w y s t ę p o w a n i a , w f i t o c e n o z i e z b l i ż o n e j d o p o d g ó r s k i e g o ł ę g u j e s i o n o w e g o . D r u g i p r o j e k t o w a n y r e z e r w a t l e ś n y „ D ę b o w y ł ę g p o d g ó r s k i ” - m a p o w s t a ć n a o b s z a r z e n a d l e ś n i c t w a K o s z ę c i n , w o b r ę b i e l e ś n y m i l e ś n i c t w i e B o r o n ó w k o ł o m i e j s c o w o ś c i Z u m p y . M a j ą c y p o d l e g a ć o c h r o n i e k o m p l e k s l e ś n y r e p r e z e n t u j e r ó ­ ż n e p o s t a c i ł ę g u g ó r s k i e g o j e s i o n o w e g o z u d z i a ł e m d ę b u s z y p u ł k o w e g o o r a z r z a d ­ k i c h g a t u n k ó w g ó r s k i c h t j . : c i e m i ę ż y c y z i e l o n e j , c z o s n k u n i e d ź w i e d z i e g o , ś w i e r z ą b k a o r z ę s i o n e g o . P o n a d t o s t a n o w i o n m i e j s c e g n i a z d o w a n i a b o c i a n a c z a r ­ n e g o [ 5 ] .

Pom niki przyrody:

Z r o z p o r z ą d z e ń W o j e w o d y C z ę s t o c h o w s k i e g o : n r 2 3 / 9 4 z d n i a 3 0 g r u d n i a 1 9 9 4 r o k u o r a z n r 2 / 9 6 z d n i a 6 l u t e g o 1 9 9 6 r o k u w y n i k a , ż e a ż 2 7 o b i e k t ó w z t e r e ­ n u g m i n y B o r o n ó w u z n a n o z a p o m n i k i p r z y r o d y i w p i s a n o d o r e j e s t r u p o m n i k ó w . S ą t o : 3 l i p y d r o b n o l i s t n e o o b w o d a c h o d 3 2 4 d o 7 5 0 c m ( w B o r o n o w i e , l e ś n i c ­ t w i e C i e l e c , l e ś n i c t w i e B o r o n ó w ) , l i p a s z e r o k o l i s t n a o o b w o d z i e 4 8 5 c m ( w B o r o ­ n o w i e ) , 6 d ę b ó w s z y p u ł k o w y c h o o b w o d a c h o d 3 6 4 c m d o 5 5 5 c m ( w B o r o n o w i e - 2 , l e ś n i c t w i e D ę b o w a G ó r a - 2 , l e ś n i c t w i e B o r o n ó w - 2 ) , c i s p o s p o l i t y o o b w o d z i e 4 4 c m ( w l e ś n i c t w i e D ę b o w a G ó r a ) , 2 s o s n y p o s p o l i t e o o b w o d a c h 1 9 4 i 3 4 2 c m ( w l e ś n i c t w i e D ę b o w a G ó r a i l e ś n i c t w i e B o r o n ó w ) , 11 b u k ó w p o s p o l i t y c h o o b ­ w o d a c h o d 2 4 7 d o 4 7 5 c m ( w l e ś n i c t w i e B o r o n ó w - 5 , w l e ś n i c t w i e D ę b o w a G ó r a - 4 , w l e ś n i c t w i e K a m i e n i c a - 1 , w l e ś n i c t w i e C i e l e c - 1 ) , j o d ł a p o s p o l i t a o o b w o d z i e 2 3 5 c m ( w l e ś n i c t w i e B o r o n ó w ) , p ł a t r o ś l i n n o ś c i - c i e m i ę ż y c a z i e l o n a , ś w i e r z ą b e k o r z ę s i o n y , t r z c i n n i k o w ł o s i o n y ( w l e ś n i c t w i e C i e s z o w a ) , p ł a t r o ś l i n n o ś c i - l i ­ c z y d ł o g ó r s k i e ( w l e ś n i c t w i e D ę b o w a G ó r a ) . D o n a j b a r d z i e j o k a z a ł y c h o b i e k t ó w n a l e ż ą : l i p a d r o b n o l i s t n a o o b w o d z i e 7 5 0 c m p r z y u l . W o j s k a P o l s k i e g o 4 w B o r o n o w i e ( n r r e j . 1 8 / 7 2 ) , l i p a s z e r o k o l i s t n a o o b w o d z i e 4 8 5 c m p r z y u l . W o j s k a P o l s k i e g o 3 w B o r o n o w i e ( n r r e j . 1 8 / 7 3 ) , d ą b s z y p u ł k o w y o o b w o d z i e 5 5 5 c m p r z y z b i e g u u l i c P o w s t a ń c ó w i P o z n a ń s k i e j w B o r o n o w i e ( n r r e j . 1 8 / 7 4 ) , b u k p o s p o l i t y o o b w o d z i e 4 7 5 c m w l e ś n i c t w i e D ę ­ b o w a G ó r a ( n r r e j . 1 8 / 2 6 8 ) .

Rys historyczny

P o c h o d z e n i e n a z w y m i e j s c o w o ś c i i g m i n y B o r o n ó w n i e j e s t j e d n o z n a c z n i e o k r e ś l o n e p r z e z h i s t o r y k ó w . J e d n i p r z y p i s u j ą j e l a s o m - b o r o m , z a j m u j ą c y m z n a c z n e o b s z a r y w t e j o k o l i c y , i n n i - n a z w i s k u j e d n e g o z w ł a ś c i c i e l i m i e j s c o w o ­ ś c i : B o r o n o w s k i e m u , j e s z c z e i n n i n a r z ę d z i u r o l n i c z e m u - b r o n i e , k t ó r a s t a n o w i e l e m e n t h e r b u B o r o n o w a . N a z w a m i e j s c o w o ś c i B o r o n ó w p i e r w s z y r a z j e s t w z m i a n k o w a n a w d o k u m e n ­ c i e w y d a n y m w 1 3 4 1 r o k u p r z e z k r ó l a K a z i m i e r z a W i e l k i e g o , d o t y c z ą c y m p r z e ­ b i e g u g r a n i c y p o m i ę d z y p o d l e g a j ą c y m i m u z i e m i a m i , a d o b r a m i d z i e d z i c ó w B o r o n o w a , L u b s z y i S u l o w a [ 3 ] . N a p o d s t a w i e z a c h o w a n y c h d o k u m e n t ó w w i a d o ­ m o r ó w n i e ż , ż e w 1 3 5 8 r o k u w ł a ś c i c i e l e m w s i z o s t a ł r y c e r z M a r b o t , a w p o ­

(7)

c z ą t k a c h X V I I w i e k u - r ó d D z i e r ż a n o w s k i c h . W 1 7 1 8 r o k u w B o r o n o w i e p o w s t a ł a k u r a c j a ( p o d p a r a f i a ) , a w 1 8 6 8 p a r a f i a [ 3 ] . W 1 7 4 2 r o k u B o r o n ó w p r z e s z e d ł p o d p a n o w a n i e p r u s k i e . W 1 7 7 4 r o k u z o b s z a r u B o r o n o w a w y d z i e l o n o k o l o n i e : D ę ­ b o w ą G ó r ę , Z u m p y o r a z N i w y , k t ó r e z a s i e d l o n o g ł ó w n i e l u d n o ś c i ą n i e m i e c k o j ę ­ z y c z n ą . O d r o k u 1 8 0 5 B o r o n ó w s t a ł s i ę w ł a s n o ś c i ą r o d u k s i ą ż ę c e g o H o h e n l o h e - I n g e l f i n g e n . X I X w i e k - t o o k r e s r o z w o j u p r z e m y s ł u w B o r o n o w i e i j e g o o k o l i c a c h , a z a r a z e m o k r e s z n a c z n e g o w z r o s t u l i c z b y m i e s z k a ń c ó w . P o m i ­ m o i ż z n a c z n a c z ę ś ć l u d n o ś c i z n a j d o w a ł a z a t r u d n i e n i e w k o p a l n i a c h r u d ż e l a z a , h u t a c h i k u ź n i a c h , w i o s k a z a c h o w a ł a s w ó j p i e r w o t n y , r o l n i c z y c h a r a k t e r . P o z n i e ­ s i e n i u w P r u s a c h p a ń s z c z y z n y w 1 8 1 1 r o k u , w b o r o n o w s k i m f o l w a r k u n a d a l z a ­ t r u d n i a n o o k o l i c z n y c h c h ł o p ó w , a l e w o p a r c i u o t z w . „ n a j e m ” . P o d k o n i e c X I X w i e k u k o p a l n i e i h u t y z a c z ę ł y p o d u p a d a ć . Z a c z ę ł o r o z w i j a ć s i ę p r z e t w ó r s t w o . P o ­ w s t a ł a g o r z e l n i a , d w a b r o w a r y , t a r t a k i t r z y m ł y n y w o d n e . N a p o c z ą t k u X X w i e k u w ł a ś c i c i e l e B o r o n o w a , z n a n i z p a s j i ł o w i e c k i c h i n t r o d u k o w a l i w t u t e j s z y c h l a s a c h n o w e g a t u n k i z w i e r z ą t m . i n . d a n i e l e . Z a j m o w a l i s i ę r ó w n i e ż h o d o w l ą d z i k ó w d l a c e l ó w ł o w i e c k i c h . P o I W o j n i e Ś w i a t o w e j B o r o n ó w w ł ą c z o n o d o p a ń s t w a p o l ­ s k i e g o . W t y m t e ż o k r e s i e n a t e r e n i e g m i n y f u n k c j o n o w a ł y j u ż d w i e s z k o ł y : w B o ­ r o n o w i e i w G r ó j c u . W l a t a c h 1 9 2 6 - 1 9 2 7 p r z e z m i e j s c o w o ś ć p o p r o w a d z o n o l i n i ę k o l e j o w ą . W o k r e s i e I I W o j n y Ś w i a t o w e j k r ó t k o t r w a ł e w a l k i w e w s i m i a ł y m i e j ­ s c e w e w r z e ś n i u 1 9 3 9 o r a z w s t y c z n i u 1 9 4 5 r o k u . P o w o j n i e s k o l e k t y w i z o w a n o p r y w a t n y m a j ą t e k , a f o l w a r k r o z p a r c e l o w a n o . W 1 9 5 1 r o k u n a t e r e n i e b y ł e g o m a j ą t k u u t w o r z o n o S p ó ł d z i e l n i ę P r o d u k c y j n ą „ J e d n o ś ć ” . W 1 9 5 9 o d d a n o d o u ż y t k u n o w o w y b u d o w a n y o b i e k t s z k o l n y . N o w a s z k o ł a p o d s t a w o w a n o s i ł a i m . M a n i f e s t u L i p c o w e g o ( w 2 0 0 4 r o k u w j e j m i e j s c u p o w s t a ł Z e s p ó ł S z k ó ł i m . U n i i E u r o p e j s k i e j ) . W 1 9 6 2 r o k u w B o r o n o w i e p o w s t a ł s k ł a d p a l i w C P N . O b e c n i e p o d n a z w ą „ N a f t o b a z a ” z a o p a t r u j e o n s t a c j e b e n z y n o w e w w o j e w ó d z t w a c h : ś l ą s k i m , o p o l s k i m i ś w i ę t o k r z y s k i m . W 1 9 7 3 r o k u w w y n i k u r e f o r m y B o r o n ó w w ł ą c z o n o d o g m i n y H e r b y . W l a t a c h 7 0 - t y c h i 8 0 - t y c h n a s t ą p i ł m a s o w y o d p ł y w m i e s ­ z k a ń c ó w p o c h o d z e n i a n i e m i e c k i e g o d o R F N . P o p r y w a t y z a c j i s p ó ł d z i e l n i w 1 9 8 9 r o k u , w i ę k s z o ś ć d o t y c h c z a s o w y c h j e j p r a c o w n i k ó w s t r a c i ł o p r a c ę . C z ę ś ć b e z r o ­ b o t n y c h z a j ę ł a s i ę d z i a ł a l n o ś c i ą g o s p o d a r c z ą , c z ę ś ć u t r z y m u j e s i ę z z a j ę ć r ó ż n y c h .

O biekty zabytkow e na terenie gm iny B oronów

D o r e j e s t r u z a b y t k ó w w o j e w ó d z t w a ś l ą s k i e g o w p i s a n o n a s t ę p u j ą c e o b i e k t y : 1 )

w miejscowości Boronów

- d r e w n i a n y z e s p ó ł k o ś c i o ł a p a r a f i a l n e g o p o d w e z w a n i e m M a t k i B o s k i e j R ó ż a ń c o w e j ( X V I I w . ) , k a p l i c ę ś w . J a n a N e p o m u ­ c e n a , k a m i e n n y k r z y ż p r z y b r a m c e k o ś c i o ł a p a r a f i a l n e g o , a l t a n ę d r e w n i a n ą z p o ł o w y X I X w . ( w k t ó r e j w y k o r z y s t a n o s t a r s z e e l e m e n t y ) , o r g a n i s t ó w k ę ( I p o ł o w a X I X w . ) , m u r o w a n y z e s p ó ł s z k o l n y ( o k . 1 9 0 0 r . ) , m u r o w a n y m ł y n i d o m p r z y u l . W o l n o ś c i ( 1 9 2 0 r . ) , d r e w n i a n y d o m - z a g r o d ę p r z y u l . W o l n o ś c i 5 / 7 ( o k . 1 9 0 0 r . ) , p r z e n i e s i o n ą z m i e j s c o w o ś c i Z u m p y - d r e w n i a n ą k a p l i c ę ś w . B a r b a r y p r z y u l . P o w s t a ń c ó w 1 ( 1 7 4 0 r . ) , d a w n ą k o m o r ę c e l n ą p r z y u l . B o c z n e j 5 ( o k . 1 9 0 0 r . ) , c z ę ś ć d r e w n i a n e g o d o m u p r z y u l . B o c z n e j 2 0 ( o k . 1 9 0 0 r . ) , s t o d o ł ę

(8)

i o b o r ę w z e s p o l e p o f o l w a r c z n y m ( I I p o ł o w a X I X w . ) , m u r o w a n y c z w o r a k p r z y u l . W o j s k a P o l s k i e g o 3 ( I I p o ł o w a X I X w . ) , z e s p ó ł s t a c j i k o l e j o w e j ( b u d y n e k k a ­ s o w y i m a g a z y n - r a m p ę ) , m u r o w a n y b u d y n e k p r z y u l . 3 M a j a 5 7 ( o k . 1 9 3 0 r . ) o r a z m u r o w a n ą k a p l i c ę S e r c a J e z u s o w e g o p r z y u l . 3 M a j a 1 0 5 ( p o c z . X X w . ) ;

2 )

w miejscowości Dêbowa Góra -

m u r o w a n y d o m n r . 1 9 ( o k . 1 9 0 0 r . ) , d r e w n i a n ą k a p l i c ę S e r c a J e z u s o w e g o ( I I p o ł o w a X I X w . ) , d r e w n i a n ą k a p l i c ę ś w . J a n a N e p o m u c e n a ( X V I I I w . ) ; 3 )

w miejscowości Grójec -

m u r o w a n y b u d y n e k p o f o l w a r c z n y ( o k . p o ł o w y X I X w . ) , m u r o w a n y b u d y n e k d y d a k t y c z n o - m i e s z k a l n y ( s z k o ł ę ) o r a z o b i e k t y g o s p o d a r c z e ( o k . 1 9 0 0 r .) ; 4 )

w miejscowości Hucisko -

m u r o w a n ą k a p l i c ę ( 1 9 2 5 r . ) , d r e w n i a n y d o m n r 1 5 ( o k . 1 9 0 0 r . ) ; 5 )

w miejscowości Sitki -

m u r o w a n ą k a p l i c z k ę ( o k . 1 9 2 0 r . ) ; 6 )

w miejscowości Doły -

d r e w n i a n y k r z y ż p r z y d r o ż n y ( o k . 1 9 3 0 r . ) ; 7 )

w miejscowości Zumpy

- m u r o w a n y b u d y n e k l e ś n i c t w a ( o k . p o ł o w y X I X w . ) , m u r o w a n y d o m ( d a w n ą z a g r o d ę ) p r z y u l . K o l o n i j n e j 4 6 ( o k . 1 9 0 0 r . ) , d o m ( d a w n ą z a g r o d ę ) p r z y u l . K o l o n i j n e j 3 6 . N i e w ą t p l i w i e n a j c i e k a w s z y m i n a j b a r d z i e j u z n a n y m z a b y t k i e m n a t e r e n i e g m i n y j e s t z b u d o w a n y w 1 6 1 1 r o k u - k o ś c i ó ł p a r a f i a l n y p o d w e z w a n i e m M a t k i B o s k i e j R ó ż a ń c o w e j w B o r o n o w i e [ 9 , 1 0 , 1 1 ] . T o z a b y t e k k l a s y „ 0 ” . K o ś c i ó ł t e n z n a j d u j e s i ę n a t r a s i e p r z e b i e g u d w ó c h s z l a k ó w t u r y s t y c z n y c h - S z l a k u P o m n i k ó w P r z y r o d y i S z l a k u A r c h i t e k t u r y D r e w n i a n e j . F u n d a t o r e m k o ś c i o ł a b y ł h r a b i a A l e k s a n d e r E d w a r d D z i e r ż a n o w s k i . B u d o w l a p o w s t a ł a n a p l a n i e k r z y ż a g r e c k i e ­ g o i z t e g o t e ż w z g l ę d u i s t o t n i e r ó ż n i s i ę u k ł a d e m p r z e s t r z e n n y m o d i n n y c h k o ­ ś c i o ł ó w b u d o w a n y c h w X V I I w i e k u n a o b s z a r z e Ś l ą s k a . D o s z e r o k i e j n a w y m a d o b u d o w a n e d w i e , t r ó j b o c z n i e z a m k n i ę t e k a p l i c e . D o p r e z b i t e r i u m , o d s t r o n y p ó ł n o c n e j - p r z y l e g a p r o s t o k ą t n a k a p l i c a , a d o n a w y ( o d s t r o n y p o ł u d n i o w e j ) - c z w o r o b o c z n a k r u c h t a . C a ł o ś ć z o s t a ł a w z b o g a c o n a o ś m i o b o c z n ą w i e ż ą , p o k r y t ą n a m i o t o w y m d a c h e m . K o r p u s ś w i ą t y n i k r y t y j e s t w y s o k i m d a c h e m s i o d ł o w y m z o k a p e m . N a d a c h u z n a j d u j e s i ę w i e ż y c z k a n a s y g n a t u r k ę . Ś c i a n y z e w n ę t r z n e i c a ł y d a c h p o k r y t o g o n t e m [ 9 ] . W n ę t r z e k o ś c i o ł a z d o b i X V I I - w i e c z n a , b o g a t o z d o b i o n a , p o l i c h r o m o w a n a b o a z e r i a . U m i e s z c z o n o w n i e j w i z e r u n k i ś w i ę t y c h , a n i o ł ó w , h e r b y i m o n o g r a m y . W k o ś c i e l e z n a j d u j e s i ę 5 o ł t a r z y - g ł ó w n y i p o 2 w k a p l i c a c h b o c z n y c h . W o ł t a r z u g ł ó w n y m u m i e s z c z o n o o b r a z M a t k i B o s k i e j a d o r o w a n e j p r z e z ś w . D o m i n i k a . N a j o k a z a l s z a k a p l i c a - r o d z i n y D i e r ż a n o w s k i c h p o ś w i ę c o n a j e s t ś w . A n n i e S a m o - t r z e c i e j . W i z e r u n e k ś w i ę t e j z d o b i j e d e n z 2 o ł t a r z y . W p r e d e l l i p o d j e j w i z e r u n ­ k i e m u m i e s z c z o n o s c e n ę n a b o ż e ń s t w a d z i ę k c z y n n e g o o d p r a w i o n e g o p o c u d o w n y m o c a l e n i u z t o p i e l i 1 2 - l e t n i e j c ó r k i D z i e r ż a n o w s k i c h ( w p a d ł a d o s t a w u p r z y k o ś c i e l n e g o ) . W d r u g i m o ł t a r z u u m i e s z c z o n o p o s t a ć ś w . J a n a N e p o m u c e n a o r a z a d o r u j ą c e g o g o ś w . J a n a S a r k a n d e r a . K a p l i c a t a s ł u ż y ł a i n a d a l s ł u ż y z a m i e j ­ s c e m o d l i t w d z i a ł a j ą c e m u o d 1 7 5 5 r o k u ( z p r z e r w a m i ) B r a c t w u R ó ż a ń c o w e m u .

(9)

W k a p l i c y p r z e c h o w u j e s i ę K s i ę g ę B r a c t w a - p r o w a d z o n ą o d m o m e n t u j e g o p o ­ w s t a n i a . C i e k a w o s t k ę s t a n o w i ą r ó w n i e ż u m i e s z c z o n e p r z y ł a w k a c h d r e w n i a n e , b o g a t o z d o b i o n e p l a k i e t y p r o c e s y j n e z p i ę t n a s t o m a T a j e m n i c a m i R ó ż a ń c o w y m i . W p o d z i e m i a c h k a p l i c y s p o c z y w a j ą s z c z ą t k i f u n d a t o r ó w k o ś c i o ł a . W k a p l i c y p o ł u d n i o w e j - j e d e n z o ł t a r z y , z f i g u r ą M a t k i B o s k i e j N i e p o k a l a n i e P o c z ę t e j , p o c h o d z i z 1 6 5 9 r o k u ( p r z e r o b i o n y z o s t a ł w 1 7 5 0 r o k u ) , d r u g i - z o b r a ­ z a m i p r z e d s t a w i a j ą c y m i p o s t a c i ś w . M i k o ł a j a i ś w . J u d y T a d e u s z a , p o c h o d z i z p o ł o w y X V I I I w i e k u [ 2 ] . P r z y k o ś c i e l n y c m e n t a r z o g r o d z o n y j e s t p a r k a n e m , w k t ó r y w k o m p o n o w a n o X V I I - w i e c z n ą b r a m k ę k o n s t r u k c j i s ł u p k o w e j , p o k r y t ą g o n t o w y m d a s z k i e m . J e d n y m z n a j s t a r s z y c h , a z a r a z e m n a j c i e k a w s z y c h p r z y k ł a d ó w a r c h i t e k t u r y w i e j s k i e j w g m i n i e j e s t b u d y n e k d a w n e j „ o r g a n i s t ó w k i ” ( 1 7 6 5 r o k ) . W b u d y n k u t y m m i e ś c i ł a s i ę s z k o ł a . W e w n ą t r z z n a j d o w a ł y s i ę d w i e i z b y l e k c y j n e o r a z m i e s z ­ k a n i e „ r e c h t o r a ” , k t ó r y d o d a t k o w o p e ł n i ł f u n k c j ę o r g a n i s t y . W n i e z m i e n i o n y m k s z t a ł c i e b u d y n e k i s t n i a ł d o r o k u 1 9 5 9 [ 3 ] . S p o ś r ó d w i e l u z a b y t k o w y c h k a p l i c z e k z n a j d u j ą c y c h s i ę n a t e r e n i e g m i n y n a s z c z e g ó l n ą u w a g ę z a s ł u g u j ą d w i e . P i e r w s z a t o k a p l i c z k a w D ę b o w e j G ó r z e , s k r y ­ w a j ą c a w s w y m w n ę t r z u f i g u r ę ś w . J a n a N e p o m u c e n a . Z o s t a ł a o n a u s y t u o w a n a w p o b l i ż u d a w n e j g r a n i c y p o l s k o - ś l ą s k i e j . W e d ł u g p o d a ń t o w ł a ś n i e p r z y n i e j k s i ę ż a ż e g n a l i p a r a f i a n u d a j ą c y c h s i ę n a p i e l g r z y m k ę d o M a t k i B o s k i e j C z ę s t o ­ c h o w s k i e j [ 3 ] . D r u g a , t o p o c h o d z ą c a z 1 7 4 0 r o k u - k a p l i c z k a ś w . B a r b a r y , p r z e ­ n i e s i o n a d o B o r o n o w a z m i e j s c o w o ś c i Z u m p y . P r z y t e j k a p l i c z c e g ó r n i c y z Z u m p c o d z i e n n i e m o d l i l i s i ę p r z e d u d a n i e m s i ę d o p r a c y . O l e j n y o b r a z z k a p l i c y , p r z e d ­ s t a w i a j ą c y p o s t a ć ś w . B a r b a r y z a s i l i ł z b i o r y M u z e u m A r c h i d i e c e z j a l n e g o w K a t o ­ w i c a c h .

Szlaki turystyczne przebiegające przez teren gm iny Boronów

1 )

Szlak Pomników Przyrody

- ż ó ł t y , o d ł u g o ś c i 6 1 , 2 k m , b i e g n i e z B o r o n o ­ w a d o C i a s n e j . O d c i n e k z B o r o n o w a d o K o s z ę c i n a z o s t a ł w y t y c z o n y p r z e z d z i a ł a c z y o d d z i a ł u P T T K w L u b l i ń c u w 1 9 6 9 r o k u . S z l a k p r z e d ł u ż o n o n a p o c z ą t k u l a t 7 0 - t y c h d o K o k o w a , a w r o k u 1 9 9 7 d o C i a s n e j . N a t r a s i e s z l a k u , w o b r ę b i e g m i n y B o r o n ó w z n a j d u j ą s i ę : k o ś c i ó ł p a r a f i a l n y p o d w e z w a n i e m M a t ­ k i B o s k i e j R ó ż a ń c o w e j w B o r o n o w i e , p r z y d r o ż n e k a p l i c z k i , p o m n i k i p r z y r o d y ( d r z e w a ) o r a z l e ś n i c z ó w k a w m i e j s c o w o ś c i C i e l e c .

2 )

Szlak Józefa Lompy

- n i e b i e s k i , o d ł u g o ś c i 8 3 , 7 k m , b i e g n i e z W o ź n i k d o O l e s n a . Z o s t a ł w y t y c z o n y w r o k u 1 9 6 2 . S z l a k t e n ł ą c z y m i e j s c o w o ś c i w k t ó r y c h p r z e b y w a ł i w k t ó r y c h d z i a ł a ł J ó z e f L o m p a - w y b i t n y p e d a g o g , p o e t a , o r ę d o w n i k p o l s k o ś c i Ś l ą s k a . W g m i n i e B o r o n ó w l i n i a s z l a k u p r z e k r a c z a L i s w a r t ę i w c h o d z i n a t e r e n y l e ś n e r o z c i ą g a j ą c e s i ę w z d ł u ż d o l i n L i s w a r t y i P r o s n y .

3 )

Szlak Architektury Drewnianej

- p ę t l a c z ę s t o c h o w s k a . 1 7 k w i e t n i a 2 0 0 2 r o k u m a r s z a ł k o w i e w o j e w ó d z t w : ś l ą s k i e g o , m a ł o p o l s k i e g o i p o d k a r p a c k i e g o p o d p i s a l i p o r o z u m i e n i e w s p r a w i e w s p ó l n e g o w y p r o m o w a n i a S z l a k u A r c h i t e k t u ­ r y D r e w n i a n e j . S z l a k t e n m a o b e c n i e ( n a o b s z a r z e w o j e w ó d z t w a m a ł o p o l s k i e g o

(10)

i ś l ą s k i e g o ) c h a r a k t e r p ę t l i . W w o j e w ó d z t w i e ś l ą s k i m w y t y c z o n o 5 p ę t l i : c z ę s t o ­ c h o w s k ą , g l i w i c k ą , p s z c z y ń s k ą , r y b n i c k ą i b e s k i d z k ą . P ę t l a c z ę s t o c h o w s k a m a n a s t ę p u j ą c y p r z e b i e g : C z ę s t o c h o w a - O l s z t y n - Z r ę b i c e - J a n ó w - Z ł o t y P o t o k - Ż a r - k i - K o z i e g ł o w y - C y n k ó w - W o ź n i k i - S o ś n i c a - K o s z ę c i n -

Boronów

- B ó r Z a p i l s k i - T r u s - k o l a s y - K ł o b u c k - M o k r a - M i e d ź n o - C z ę s t o c h o w a . Ł ą c z n i e - 1 8 0 k m . S z l a k A r c h i t e k t u r y D r e w n i a n e j n a t e r e n i e w o j e w ó d z t w a ś l ą s k i e g o o b e j m u j e ł ą c z n i e 8 4 o b i e k t y : k o ś c i o ł y , k a p l i c e , d z w o n n i c e , c h a ł u p y , k a r c z m y , o b i e k t y g o ­ s p o d a r c z e ( m ł y n y , s p i c h l e r z e ) i t p . N a t r a s i e p ę t l i c z ę s t o c h o w s k i e j z n a j d u j e s i ę k o ś c i ó ł p a r a f i a l n y p o d w e z w a n i e m M a t k i B o s k i e j R ó ż a ń c o w e j w B o r o n o w i e . W s z y s t k i e w y m i e n i o n e s z l a k i p r z e z n a c z o n e s ą z a r ó w n o d o t u r y s t y k i p i e s z e j j a k i r o w e r o w e j . P r z e z t e r e n g m i n y p r z e b i e g a j ą r ó w n i e ż t r a s y w y c i e c z k o w e [ 1 ] .

Baza turystyczna

U b o g a b a z a t u r y s t y c z n a n a t e r e n i e g m i n y s t a n o w i j e d e n z p o w a ż n i e j s z y c h p r ­ o b l e m ó w w z a k r e s i e r o z w o j u t u r y s t y k i i r e k r e a c j i . Z a p l e c z e g a s t r o n o m i c z n e d o ­ s t ę p n e j e s t t y l k o w B o r o n o w i e . S t a n o w i j e : r e s t a u r a c j a „ B o r o w i a n k a ” u l . W o l n o ś c i , „ K a w i a r n i a ” u l . D o l n a , p u b „ U F r a n c a ” u l . W o j s k a P o l s k i e g o , p i z z e r i a „ O l a ” u l . K o s z ę c i ń s k a . M i e j s c a n o c l e g o w e o f e r u j e j e d y n i e Z e s p ó ł P l a c ó w e k O ś w i a t o w y c h i m . U n i i E u r o p e j s k i e j p r z y u l . P o z n a ń s k i e j w B o r o n o w i e ( 7 0 m i e j s c n o c l e g o w y c h ) . N a t e ­ r e n i e g m i n y t u r y s t o m u d o s t ę p n i a n e s ą r ó w n i e ż p r y w a t n e d o m k i l e t n i s k o w e w p r z ­ y s i ó ł k a c h Z u m p y i D o ł y . P o w a ż n e b r a k i w z a k r e s i e b a z y n o c l e g o w o - g a s t r o n o m i c z n e j z n a l a z ł y o d z w i e r ­ c i e d l e n i e w p l a n i e r o z w o j u g m i n y . D o w y t y c z o n y c h c e l ó w s t r a t e g i c z n y c h , m a j ą c y c h z a p e w n i ć r o z w ó j t u r y s t y c z n y , a p r z e z t o i g o s p o d a r c z y g m i n y n a l e ż ą : - r o z w ó j u s ł u g t u r y s t y c z n y c h , - b u d o w a b a z y t u r y s t y c z n e j i a g r o t u r y s t y c z n e j , - r o z w ó j s f e r y u s ł u g i g a s t r o n o m i i , - o p r a c o w a n i e i n f o r m a t o r a u k a z u j ą c e g o k o m p l e k s o w o w a l o r y g m i n y , - p r o m o c j a g m i n y w m e d i a c h . G m i n a B o r o n ó w p r z y s t ą p i ł a d o P o r o z u m i e n i a G o s p o d a r c z o - T u r y s t y c z n e g o G ó r n e j M a ł e j P a n w i i G ó r n e j L i s w a r t y , z a w a r t e g o p o m i ę d z y g m i n a m i p o w i a t u l u - b l i n i e c k i e g o .

Sport i im prezy sportow o-rekreacyjne na terenie gm iny

G m i n a d y s p o n u j e u b o g ą b a z ą s p o r t o w ą . P r z y s z k o l e w B o r o n o w i e z n a j d u j ą s i ę o g ó l n o d o s t ę p n e b o i s k a d o p i ł k i s i a t k o w e j , k o s z y k o w e j i n o ż n e j o r a z b i e ż n i a l e k ­ k o a t l e t y c z n a . D l a n a j m ł o d s z y c h m i e s z k a ń c ó w z o r g a n i z o w a n o p l a c z a b a w . W B o r o n o w i e d z i a ł a k l u b p i ł k a r s k i L K S „ J e d n o ś ć B o r o n ó w ” , k t ó r y p o s i a d a d w i e s e n i o r s k i e d r u ż y n y p i ł k i n o ż n e j : j e d n a w y s t ę p u j e w k l a s i e o k r ę g o w e j , d r u g a - o d r o k u 2 0 0 5 w k l a s i e „ A ” . K l u b d y s p o n u j e d w o m a b o i s k a m i p i ł k a r s k i m i . W s z e r o k i e j o f e r c i e G m i n n e g o O ś r o d k a K u l t u r y b r a k j e s t w i ę k s z e j i l o ś c i p r o ­ p o z y c j i o c h a r a k t e r z e s p o r t o w y m . P r z y o ś r o d k u d z i a ł a t y l k o j e d n a s e k c j a s p o r t o ­

(11)

w a - p i ł k i s i a t k o w e j . P o n a d t o c o r o k u o r g a n i z o w a n e s ą S z a c h o w e M i s t r z o s t w a G m i n y B o r o n ó w . D o b r e w a r u n k i d o w y p o c z y n k u s o b o t n i o - n i e d z i e l n e g o z o r g a n i z o w a n o w p r z ­ y s i ó ł k u D o ł y . Z n a j d u j ą c e s i ę t a m s t a w y r y b n e , u d o s t ę p n i o n o a m a t o r o m w ę d k a r ­ s t w a . N i e s t e t y n a w e t i t u t a j n i e w y s t ę p u j ą k o r z y s t n e w a r u n k i d o u p r a w i a n i a s p o r t ó w w o d n y c h . D o c e l ó w s t r a t e g i c z n y c h w z a k r e s i e w z b o g a c a n i a o f e r t y s p o r t o w e j w g m i n i e z a l i c z o n o : - p o s z e r z e n i e d z i a ł a l n o ś c i o ś r o d k a k u l t u r y , - r o z b u d o w a n i e i u n o w o c z e ś n i e n i e b a z y s p o r t o w e j .

Podsum ow anie

N a j m n i e j s z a w p o w i e c i e l u b l i n i e c k i m G m i n a B o r o n ó w p o s i a d a l i c z n e w a l o r y k r a j o b r a z o w o - p r z y r o d n i c z e . R o z l e g ł e o b s z a r y l e ś n e o b f i t u j ą t u w r z a d k o s p o t y ­ k a n e g a t u n k i z a r ó w n o f l o r y j a k i f a u n y . N a t e r e n i e g m i n y i s t n i e j e b l i s k o 3 0 p o m ­ n i k ó w p r z y r o d y o ż y w i o n e j . A t r a k c j ę t u r y s t y c z n ą m o ż e s t a n o w i ć r e z e r w a t „ R a j c h o w a G ó r a ” . P r z e z t e r e n g m i n y p r z e b i e g a j ą s z l a k i t u r y s t y c z n e , e k s p o n u j ą c e i n t e r e s u j ą c e , a m i e j s c a m i w r ę c z u n i k a t o w e z a b y t k i t e g o o b s z a r u . N i e s t e t y g m i n a n i e p o s i a d a o d p o w i e d n i e j o f e r t y w z a k r e s i e b a z y t u r y s t y c z n e j . B r a k i d o t y c z ą p r z e d e w s z y s t k i m b a z y n o c l e g o w e j . B e z w ł o ż e n i a w y s i ł k u w s t w o r z e n i e n o w o ­ c z e s n e j b a z y s p o r t o w e j i a g r o t u r y s t y c z n e j o r a z r o z b u d o w ę i n f r a s t r u k t u r y g a s t r o - n o m i c z n o - k o m u n i k a c y j n e j , t r u d n o b ę d z i e g o s p o d a r z o m t e j g m i n y z a t r z y m a ć t u r y s t ó w n a d ł u ż s z y w y p o c z y n e k .

Piśm iennictw o:

[ 1 ] C z a j a S ., Z i e l i ń s k i T . , 2 0 0 0 ,

Trasy na weekend. Po Wyżynie Śląskiej i Jurze

Krakowsko-Częstochowskiej,

V i d e o g r a f I I , K a t o w i c e .

[ 2 ] G o ł ą b e k D . , 2 0 0 2 ,

Kościół i parafia N.M.P. Królowej Różańca Świętego,

B o r o n ó w .

[ 3 ] G o ł ą b e k D . , 2 0 0 0 ,

Szkice z dziejów Boronowa i okolic,

L u b l i n i e c .

[ 4 ] H e r e ź n i a k J . , 2 0 0 2 ,

Rezerwaty przyrody ziemi częstochowskiej,

L i g a O c h r o ­ n y P r z y r o d y , C z ę s t o c h o w a .

[ 5 ] H e r e ź n i a k J . , 1 9 9 2 ,

Projektowane rezerwaty przyrody województwa często­

chowskiego,

Z i e m i a C z ę s t o c h o w s k a .

[ 6 ] K i r y k F . ( r e d . ) , 1 9 9 4 ,

Siewierz Czeladź Koziegłowy,

M u z e u m Ś l ą s k i e , K a t o ­ w i c e .

[ 7 ] K o n d r a c k i J . , 1 9 9 8 ,

Geografia regionalna Polski,

P W N , W a r s z a w a .

[ 8 ] K o w a l e w s k i L . , 1 9 8 8 ,

Parki, rezerwaty i pomniki przyrody województwa

częstochowskiego,

W y d a w n i c t w o N a u k o w e U A M , P o z n a ń .

(12)

[ 9 ] M y r c i k J . , 1 9 9 5 ,

Zabytkowy kościół M.B. Różańcowej w Boronowie,

B o r o ­ n ó w .

[ 1 0 ] M y r c i k J . , 1 9 9 7 ,

Drewniane kościoły na Ziemi Lublinieckiej,

L u b l i n i e c . [ 1 1 ] R e j d u c h - S e m k o w a I ., S a m e k J . , 1 9 7 9 ,

Dawne województwo katowickie,

Cytaty

Powiązane dokumenty

The linear diffraction theory used for calculating pressures, forces and moments on large tructures in regular long crested waves is extended to short crested multi.directionai

the' effectiveness of a protruding bulb of full forms: the protruding bulb in ballast load condition is effective 'in smoothing the disturbed free surface flow around the bow and

Kuryer poznański Kuryer warszawski Naprzód (Kraków) Orędownik (Poznań) Postęp (Poznań) Przedświt (Lwów) Przegląd (Lwów) Nowa Reforma (Kraków) Słowo (Warszawa) Słowo

Innego ograniczenia przedmiotu historyi literatury bronią ci badacze, którzy dowodzą, że do literatury p o l s k i e j należą tylko utwory pisane po polsku, a

no rotation is generated. The uniform inflow in front of the ship is also irrotational, so the flov around the ship can be described by the. The boundary conditions. are the

stylu nutowym, w jamie nr 13 zaś wyraźnie przew ażają fragmenty naczyń zdobionych w stylu Szareckim przy znacznym udziale ułamków ornamento­ wanych techniką

Most important monuments of the urban planning and architecture of Warmia-Masuria Province 6 were erected until 1525, and they include historic urban systems, castles, churches,

Wypełnlsko jam stanowiła czarn o -szara ziemia, w której znaleziono liczne kości i rogi zw ierzęce, polepę, narzędzia k rz e ­ mienne i kamienne oraz sporą