GMINNY PROGRAM
PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ
OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE MIASTA JAWORA
NA LATA 2016 – 2020
JAWOR 2015
Spis treści:
I. Wstęp – teoretyczne podstawy zjawiska przemocy w rodzinie II. Założenia i podstawy prawne
III. Diagnoza lokalna
IV. Cele i zadania
V. Finansowanie programu
VI. Monitoring i ewaluacja programu
I. Wstęp – teoretyczne podstawy zjawiska przemocy w rodzinie.
Pierwszą definicję pojęcia przemocy w rodzinie w przepisach polskiego prawa powszechnie obowiązującego, możemy znaleźć w art. 2 pkt. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005r.
o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.), gdzie przemoc w rodzinie to „jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób najbliższych lub innych osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu psychicznym lub fizycznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą”.
Wcześniejszy brak definicji przemocy w rodzinie w systemie prawa utrudniał przeciwdziałanie przemocy w rodzinie, gdyż była ona zjawiskiem niedookreślonym przez prawo. Definicja określona w art. 2 pkt 2 ustawy została stworzona na potrzeby ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie i ma duże znaczenie w kontekście obowiązków realizacji określonych zadań w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie przez organy administracji publicznej.
Do prawidłowości przemocy w rodzinie zalicza się konkretne jej przejawy:
a) przemoc jest procesem (nie pojawia się znienacka, rozwija się stopniowo, przybierając na częstotliwości i sile, tworząc cykle przemocy z kolejno następującymi po sobie fazami, tj. faza narastania napięcia, faza ostrej przemocy i faza tzw. miodowego miesiąca);
b) przemoc jest intencjonalna (wynika z działania człowieka, które nie jest przypadkowe);
c) przemoc zawsze narusza prawa, dobra osobiste jednostki i powoduje szkody (fizyczne, psychiczne, emocjonalne);
d) przemoc jest takim naruszeniem praw, dóbr człowieka, że uniemożliwia mu samoobronę (głównie z powodu przewagi sprawcy w różnych obszarach);
e) przemoc jest demonstracją siły i chęcią przejęcia całkowitej kontroli i władzy nad drugim człowiekiem;
f) przemoc ma tendencję do powtarzania się (rzadko bywa jednorazowym epizodem);
g) przemoc narasta – eskaluje (nie zatrzymana stopniowo przybiera na sile);
h) przemoc jest nagradzająca (dla sprawcy przemocy daje szybkie efekty, co powoduje że trudno mu z niej zrezygnować);
i) odpowiedzialność za przemoc zawsze ponosi sprawca (nic, co zrobi, bądź nie zrobi ofiara, nie usprawiedliwia przemocy. Przemoc nie jest sposobem na rozwiązywanie konfliktów);
j) jakakolwiek próba analizowania, jaką rolę odgrywa ofiara w doświadczaniu przemocy, jest dla niej wtórnie raniąca.
Przemoc w rodzinie może mieć określony rodzaj:
- przemoc fizyczna – naruszenie nietykalności fizycznej, popychanie, obezwładnianie, przetrzymywanie, policzkowanie, szczypanie, kopanie, uderzanie otwartą ręką, pięścią, bicie przedmiotami, rzucanie w kogoś przedmiotami, parzenie, podpalanie, polewanie substancjami żrącymi, użycie broni, porzucanie, itp.
- przemoc psychiczna – degradacja werbalna (wyzywanie, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie, wyśmiewanie, stałe krytykowanie), grożenie, wyśmiewanie poglądów, przekonań religijnych, narzucanie własnych poglądów, karanie przez odmowę uczuć, zainteresowania, szacunku, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna (kontrolowanie, ograniczanie kontaktów, zamykanie w domu), domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie lub pozbawianie snu, pożywienia, itp.
- przemoc seksualna – demoralizacja, wymuszanie pożycia seksualnego, nakłanianie i zmuszanie do czynów nierządnych przy wykorzystaniu stosunku zależności, gwałt, wymuszanie nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia, itp.
- przemoc ekonomiczna – odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, niezaspokajanie podstawowych potrzeb materialnych, kontrolowanie wydatków z wykorzystaniem stosunku zależności, niewywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego, itp.
Polskie prawo bardzo wyraźnie wskazuje, że krzywdzenie członków rodziny jest przestępstwem i jak każde inne podlega karze. Każda osoba doznająca krzywdy ma prawo do ochrony, a przede wszystkim do powstrzymania i przerwania przemocy. Osoba będąca ofiarą przemocy w rodzinie ma za sobą na ogół wiele przykrych i trudnych doświadczeń, jednocześnie doświadczać może poczucia bezskuteczności własnych działań, które miałyby przerwać przemoc, a także doświadczać może wielu trudnych doświadczeń ze strony instytucji mających na celu przeciwdziałać zjawisku przemocy w rodzinie. Bardzo istotne jest, by przełamywać stereotyp i wyraźnie podkreślać, że żadne zachowanie osoby nie usprawiedliwia przemocy i do niej nie upoważnia. Długotrwała przemoc rodzi określone
skutki u osoby jej doznającej: wstyd, strach, bezradność, złość, określone objawy somatyczne i wiele innych.
Ważne jest więc, by pomoc ofiarom przemocy w rodzinie szła wielotorowo. Powinny to być z jednej strony konkretne oddziaływania prawne, a z drugiej strony psychologiczne.
Przerwanie przemocy jest warunkiem podstawowym na drodze do zmiany i pomocy ofiarom przemocy w rodzinie. Jest to również jeden z najtrudniejszych aspektów interwencji. Pomoc psychologiczna ofierze powinna koncentrować się na zrozumieniu sytuacji, w jakiej znalazła się ofiara, przejściu przez poczucie krzywdy, winy, chęci odwetu i rozpaczy. Każda rodzina czy osoba jest inna, ma inne doświadczenia, ograniczenia czy zasoby. Częste nasze zasoby, czyli mocne strony, cechy, umiejętności, wiedza, wykształcenie, zawód, doświadczenie, znajomości, kontakty międzyludzkie, trzeba sobie uświadomić i wydobyć je, by móc czerpać z nich motywację i siłę do działania, zdrowego funkcjonowania i życia.
W procesie pomocy psychologicznej bardzo ważnym aspektem jest też edukacja, która ma na celu dostarczanie osobom krzywdzonym wiedzy na temat zjawiska przemocy w
rodzinie, ale również daje możliwość zdjęcia odpowiedzialności za przemoc z osoby pokrzywdzonej. Odpowiednia i skuteczna edukacja daje też możliwość zobaczenia sposobów radzenia sobie z przemocą i ich skuteczności. Wzmacniająca pomoc psychologiczna dla osób po doświadczeniach przemocy w rodzinie powinna pomóc w:
- dostrzeganiu nowych rozwiązań i swoich możliwości w tym zakresie;
- przezwyciężaniu skutków przemocy;
- zrozumieniu, że przemoc dotyka bardzo wiele osób i jest niestety zjawiskiem powszechnym;
- uznaniu istnienia przemocy i nie obwinianiu się za nią;
- uznaniu ważności swoich uczuć, myśli, emocji, wyborów i decyzji;
- podejmowaniu własnych, niezależnych decyzji;
- nauce nawiązywania wspierających związków emocjonalnych;
-
odzyskaniu poczucia własnej wartości i godności.II. Założenia i podstawy prawne
Podstawą prawną działań związanych z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie są:
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 rok (Dz. U.1997.78.483 z 16.07.1997 r. ze zmianami Rozdział drugi pt. „Wolność, Prawa i Obowiązki Człowieka i Obywatela” reguluje zasady zapewniające każdemu obywatelowi nietykalność osobistą i cielesną oraz stawia na ich straży władze publiczne przyznając obywatelowi prawo żądania od organów władzy publicznej szczególnej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją;
Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U.2012.1356 z dnia 03.12.2012 r. ze zmianami);
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U.z 2005.180.1493 z dnia 20.09.2005 r. ze zmianami);
Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz. U.2015.163 z dnia 30.01.2015 r. ze zmianami).Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie Miasta Jawora na lata 2016 – 2020 jest rozwinięciem i kontynuacją Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2011 – 2015 i wpisuje się w Gminną Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Jawora na lata 2009 – 2015.
Jest on jest zgodny z Krajowym Programem Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie.
Głównym założeniem Gminnego Programu jest stworzenie i doskonalenie systemu zintegrowanych działań we współpracy ze wszystkimi podmiotami działającymi na terenie Gminy Jawor w zakresie pomocy społecznej. Program łączy wszelkie zasoby kadrowe,
rzeczowe, wiedzę, kompetencję, umiejętności i doświadczenia ludzi zajmujących się zagadnieniami przeciwdziałania przemocy w rodzinie takich podmiotów jak: Urząd Miejski
w Jaworze, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Jaworze, Komenda Powiatowa Policji w Jaworze, Sąd Rejonowy w Jaworze, Prokuratura Rejonowa w Jaworze, kuratorzy sądowi,
placówki oświatowe, Powiatowy Ośrodek Rozwoju Edukacji w Jaworze, Gminna Komisja Rozwiązywanie Problemów Alkoholowych w Jaworze, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Jaworze, parafie, stowarzyszenia i inne organizacje pozarządowe, placówki służby zdrowia.
Działania wielu służb, mające na celu przeciwdziałanie przemocy w rodzinie, zatrzymanie przemocy oraz pomoc w wychodzeniu z tej sytuacji, obejmuje funkcjonująca w całym kraju, procedura „Niebieskie Karty”. Jest to procedura postępowania i interwencji, gdzie wszelkie działania służb pomocowych są indywidualnie dopasowane do potrzeb danej rodziny, dotkniętej przemocą w rodzinie. Szczegółowe warunki realizowania procedury, zadania poszczególnych służb określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011r.
Na poziomie Gminy Jawor działaniami na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie zajmuje się Gminny Zespół Interdyscyplinarny do spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, powołany Postanowieniem Nr 32.2011 Burmistrza Miasta Jawora z dnia 6 lipca 2011r., a jego funkcjonowanie wynika ze znowelizowanej Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. W skład zespołu wchodzą przedstawiciele: pomocy społecznej, Policji, oświaty, komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, ochrony zdrowia, kuratorzy sądowi i przedstawiciel organizacji pozarządowej działającej na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie ma za zadanie integrować i rozwijać współpracę pomiędzy instytucjami pomocowymi działającymi w naszym mieście.
Niezwykle istotna jest także kwestia przeciwdziałania przemocy w rodzinie polegająca na edukacji i profilaktyce, co wiąże się z monitorowaniem środowisk zagrożonych przemocą w rodzinie, diagnozowaniem, ustalaniem planów pomocy czy szeroko rozumianą kampanią społeczną przełamującą nadal funkcjonujące w społeczeństwie stereotypy dotyczące zjawiska przemocy. Stopniowa zmiana świadomości społecznej i mentalności w podejściu do zagadnień przemocy w rodzinie daje szansę na przełamywanie obojętności wobec przemocy, przerwaniu jej czy też minimalizowaniu jej skutków.
III. Diagnoza lokalna
Na terenie miasta Jawora działają następujące instytucje, służby i organizacje, które w zakresie swoich kompetencji, zadań i obowiązków mają przeciwdziałanie przemocy w rodzinie i ochronę ofiar przemocy w rodzinie, a są to:
1) Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Jaworze (w tym: Świetlica Środowiskowa z Elementami Socjoterapii, Dzienny Ośrodek Wsparcia, Klub Integracji Społecznej);
2) Poradnia Rodzinna przy Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Jaworze (w tym:
Punkt Konsultacyjny dla ofiar przemocy w rodzinie i Punkt Konsultacyjny dla osób uzależnionych);
3) Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Jaworze;
4) Placówki służby zdrowia;
5) Poradnie Zdrowia Psychicznego i leczenia uzależnień przy przychodniach;
6) Powiatowe Centrum Rozwoju Edukacji w Jaworze;
7) Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Jaworze;
8) Komenda Powiatowa Policji w Jaworze;
9) Sąd Rejonowy w Jaworze, Zamiejscowy Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej przy Sądzie Rejonowym w Jaworze;
10) Prokuratura Rejonowa w Jaworze;
11) Placówki oświatowe (w tym: przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły średnie);
12) Klub Środowiskowy „Mrowisko”;
13) Charytatywne Stowarzyszenie Niesienia Pomocy Osobom Uzależnionym oraz Ofiarom Przemocy „Azyl” w Jaworze;
14) Kluby i świetlice – osiedlowe i parafialne.
Właściwe zdiagnozowanie zjawiska przemocy w rodzinie na terenie miasta Jawor jest bardzo trudne, z uwagi na złożoność problemu, jego zakresu, skutków i konsekwencji, jakie to zjawisko ze sobą niesie. Dane posiadane z instytucji pomocowych zajmujących się tym zjawiskiem, pozwalają oszacować jego przybliżone rozmiary. Skala problemu przemocy w rodzinie w naszej gminie została określona na podstawie zebranych danych i informacji statystycznych ze sprawozdań za lata 2011 – 2014 z takich instytucji jak: Komenda Powiatowa Policji w Jaworze, Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Jaworze, Poradni Rodzinnej, Sądu Rejonowego w Jaworze, Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Jaworze.
Komenda Powiatowa Policji w Jaworze w latach 2011 – 2014 podjęła łącznie 9 interwencji w środowisku domowym, w których prowadzona była procedura „Niebieskie Karty”. Komenda Policji prowadziła 37 postępowań związanych z art. 207 KK (znęcanie się nad rodziną), w tym wszystkie prowadzone sprawy zakończone zostały aktem oskarżenia.
52 prowadzone czynności sprawdzające zakończone zostały odmową wszczęcia dochodzenia.
Prowadzono również 20 postępowań w sprawach o uchylanie się od płacenia alimentów, 45 postępowań w sprawach przeciwko wolności (w tym stalking, pozbawienie wolności, groźby karalne), oraz 10 postępowań związanych z przestępstwami seksualnymi. Poza tym policjanci dzielnicowi stale i systematycznie współpracowali z Gminnym Zespołem Interdyscyplinarnym w formie udziału w grupach roboczych oraz regularnego monitorowania sytuacji w rodzinach, w których prowadzona była procedura „Niebieskie Karty” oraz patronażu pół roku po zakończeniu procedury w konkretnych rodzinach.
Sąd Rejonowy w Jaworze skazał ok. 122 osoby za przestępstwo znęcania się nad rodziną. Wobec 8 osób orzeczono środki zapobiegawcze w postaci: zakazu kontaktowania się z osobą pokrzywdzoną, zakazu zbliżania się do osoby pokrzywdzonej, zakazu opuszczania miejsca zamieszkania. W stosunku do 19 osób orzeczono obowiązek poddania się leczeniu odwykowemu.
W latach 2011 – 2014 Poradnia Rodzinna przy Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Jaworze, w której działa Punkt Konsultacyjny dla ofiar przemocy domowej objęła
indywidualną pomocą i wsparciem psychologiczno – terapeutycznym 96 osób doświadczających przemocy w rodzinie oraz 14 osób podejrzanych o stosowanie przemocy w rodzinie. Podejmowane działania miały również charakter edukacyjno – profilaktyczny.
Planowane jest otwarcie grupy wsparcia dla osób doświadczających przemocy w rodzinie.
Ponadto w latach 2011 – 2014 z oferty Poradni Rodzinnej skorzystało ogółem 2212 osób – mieszkańców Jawora.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Jaworze realizowało program korekcyjno – edukacyjny dla sprawców przemocy w rodzinie. W okresie 4 lat 74 osoby były objęte tym programem, a 39 z nich ukończyło cały program. Program prowadził terapeuta specjalizujący się w pracy z osobami stosującymi przemoc w rodzinie.
Procedurą „Niebieskie Karty” , jej prowadzeniem i nadzorowaniem działań, zajmuje się Gminny Zespół Interdyscyplinarny do spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Jaworze. W okresie od IX 2011r. do końca 2014r. do Przewodniczącego Zespołu wpłynęło 105 formularzy Niebieskich Kart, a tym samym wdrożono procedurę „Niebieskie Karty”
w tych konkretnych rodzinach, dotkniętych przemocą w rodzinie.
Rok Od IX 2011 2012 2013 2014
Liczba wdrożonych procedur „Niebieskie Karty”
5
(w tym:
założone przez Policję – 2 MOPS – 3)
31
(w tym:
założone przez Policję – 24 MOPS – 6 GKRPA – 1)
30
(w tym:
założone przez Policję – 20 MOPS – 9 GKRPA – 1)
39
(w tym: założone przez Policję – 30 MOPS – 8 Służba zdrowia – 1)
Liczba rodzin, w których udało się rozwiązać problem przemocy w rodzinie lub złagodzić jego skutki na tyle, by umożliwić rodzinie prawidłowe
funkcjonowanie w środowisku.
3 25 23 19
Z analizy danych wynika, że przyczynami przemocy w rodzinie w gminie Jawor są najczęściej: nadużywanie alkoholu, szczególnie w nadużywanie alkoholu z objawami uzależnienia, nadużywanie środków psychoaktywnych (narkotyki z grupy pobudzających), również z objawami uzależnienia.
Z posiadanych danych wynika, że najbardziej aktywna w identyfikacji zjawiska przemocy w rodzinie jest Policja. Funkcjonariusze policji z uwagi na bezpośredni kontakt z rodzinami, często w momencie ujawienia przemocy, prawidłowo wdrażali procedurę
„Niebieskie Karty”, co pozwoliło na rozpoczęcie konkretnych działań pomocowych wobec rodzin, gdzie zostało ujawnione zjawisko przemocy w rodzinie. Podobnie wysoką aktywność w tym zakresie wykazują pracownicy socjalni MOPS w Jaworze, którzy dzięki
systematycznej pracy socjalnej z klientami często prawidłowo diagnozują problem przemocy w rodzinie i wdrażają procedurę NK.
Kolejnym krokiem jest już monitorowanie przez Gminny Zespół Interdyscyplinarny, wszelkich działań mających na celu prawidłową diagnozę i podejmowanie działań pomocowych wobec konkretnych rodzin, osób doświadczających przemocy w rodzinie, jak i sprawców tej przemocy. Na tych etapach, to znaczy kierowania osób poszkodowanych zjawiskiem przemocy w rodzinie do odpowiednich specjalistów (psycholog, terapeuta, prawnik) i kierowania osób stosujących przemoc (kierowanie do programu korekcyjno – edukacyjnego), najszerszą pomoc dla ofiar przemocy proponuje MOPS (w tym Poradnia Rodzinna), jak również PCPR – dla sprawców przemocy w rodzinie. W ramach tych działań z roku na rok współpraca pomiędzy instytucjami, wymiana informacji i ustalanie wspólnych planów pomocy, stają się coraz bardziej efektywne.
Wyniki ewaluacji Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie Miasta Jawora, którą rok rocznie przeprowadza MOPS w Jaworze, za okres 2011 – 2014 przedstawiają się następująco:
L.p. Wskaźnik Wartość wskaźnika za lata
2011 - 2014 1. Liczba rodzin zarejestrowanych i zdiagnozowanych jako
środowiska zagrożone występowaniem zjawisk przemocy;
40
2. Liczba wdrożeń procedury „Niebieskie Karty”; 105
3. Liczba rodzin, którym udzielono wsparcia, pomocy; 98
4. Główne przyczyny występowania przemocy Uzależnienie od alkoholu, uzależnienie od środków psychoaktywnych
(narkotyki);
5. Liczba rodzin i osób objętych terapią; 76
6. Liczba zarejestrowanych rodzajów przemocy: 186
- fizyczna; 82
- psychiczna; 101
- seksualna; 3
7. liczba interwencji kryzysowych, w tym liczba osób, którym udzielono zastępczego schronienia i innych form pomocy
108
8. liczba sprawców objętych programem korekcyjnym 76
9. liczba szkoleń dla kadry służ pomocy społecznej i innych podmiotów – realizatorów Programu
35
10. Liczba wdrożonych programów edukacyjnych 21
11. Liczba kampanii informacyjnych w środowisku lokalnym 15
Dodatkowym atutem są wszelkie akcje informacyjne, profilaktyczne czy edukacyjne dotyczące zjawiska przeciwdziałania przemocy w rodzinie. W latach 2011 – 2014 wszystkie instytucje pomocowe objęte były szkoleniami kadry z zakresu przeciwdziałania przemocy
w rodzinie i radzenia sobie z jej konsekwencjami. Ponadto instytucje brały udział w ogólnopolskich kampaniach edukacyjnych, w tym: Ogólnopolska Kampania Promocyjna
„Niebieska Linia”, kampania ogólnopolska „Tydzień Pomocy Ofiarom Przestępstw”, akcja informacyjno-promocyjna „16 dni Działań Przeciwko Przemocy wobec Kobiet”. Dzięki tym działaniom zjawisko przemocy w rodzinie stopniowo przestaje być tematem tabu, co przyczynia się do wzrostu świadomości w społeczności lokalnej Jawora, a dzięki temu mieszkańcy miasta coraz częściej i chętniej zwracają się o pomoc i wsparcie.
IV. Cele i zadania programu
Głównym celem programu jest ograniczanie zjawiska przemocy w rodzinie i jego skutków w Gminie Jawor poprzez tworzenie jednolitego, profesjonalnego systemu interwencji i wsparcia dla osób zagrożonych bądź uwikłanych w zjawisko przemocy w rodzinie.
Do celów szczegółowych programu należą zadania wyznaczone przez Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, w poszczególnych zakresach:
1. Profilaktyka i edukacja społeczna.
2. Ochrona i pomoc osobom dotkniętym przemocą w rodzinie.
3. Oddziaływania na osoby stosujące przemoc w rodzinie.
4. Podnoszenie kompetencji służb i przedstawicieli podmiotów realizujących działania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
Ad. 1. Profilaktyka i edukacja społeczna – wszelkie działania zapobiegające zjawiskom przemocy poprzez profilaktykę, monitorowanie, diagnozę wszelkich problemów zagrażających bezpieczeństwu rodziny i jej członków.
1.1.
Opracowywanie i aktualizowanie diagnozy zjawiska przemocy w rodzinie na obszarze gminy należy do zadań Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Jaworze – do opracowywania diagnozy konieczne jest wykorzystywanie danych z instytucji pomocowych na terenie gminy Jawor (m.in. MOPS w Jaworze, KPP w Jaworze, Sąd Rejonowy w Jaworze, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Jaworze, Gminny Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemoc w Rodzinie w Jaworze, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, i inne w zależności od potrzeb).1.2.
Organizowanie profesjonalnych szkoleń związanych z tematyką przemocy w rodzinie dla kadry placówek pomocowych oraz dla konkretnych grup odbiorców, np. dla uczniów i rodziców szkół podstawowych, gimnazjalnych (organizacja szkoleń w ramach działań konkretnych placówek i instytucji).1.3.
Realizowanie projektów edukacyjno-informacyjnych dla dorosłych, młodzieży i dzieci z zakresu występowania, zapobiegania, ochrony i radzenia sobie ze zjawiskiem przemocy w rodzinie – placówki oświatowe z terenu gminy, GKRPA, parafie,świetlice, organizacje pozarządowe, MOPS, Poradnia Rodzinna, PCPR w Jaworze, i inne.
1.4.
Kampanie informacyjne i edukacyjne kładące nacisk na zwiększanie wiedzy dotyczącej zjawiska przemocy w rodzinie, radzenia sobie z tym zjawiskiem, łamania stereotypów i podnoszenia świadomości społecznej w lokalnym środowisku – Gmina Jawor, MOPS, placówki oświatowe, organizacje pozarządowe, parafie, GZI, i inne.1.5.
Działania edukacyjne w ramach procedury „Niebieskie Karty” – przedstawiciele GZI.1.6.
Prowadzenie poradnictwa i działań edukacyjnych służących wzmacnianiu wychowawczych i opiekuńczych kompetencji rodzicielskich, pozbawionych oddziaływań przemocowych, w rodzinach zagrożonych przemocą oraz w rodzinach już nią dotkniętych – MOPS, Poradnia Rodzinna, PCPR, GZI, organizacje pozarządowe, placówki oświatowe, w tym przedszkola, i. in.1.7.
Prowadzenie poradnictwa i działań edukacyjnych (w tym konsultacji i kierowania do właściwych instytucji) w sytuacjach ujawnienia przemocy w rodzinie – przedstawiciele służby zdrowia (m.in. lekarze rodzinni, pielęgniarki środowiskowe), policjanci (w momencie interwencji oraz w ramach procedury „Niebieskie Karty”), nauczyciele, pedagodzy, psycholodzy placówek oświatowych, pracownicy socjalni MOPS, PCPR, przedstawiciele parafii, organizacji pozarządowych, kuratorzy sądowi, przedstawiciele GKRPA, GZI.1.8.
Udzielanie wszechstronnej pomocy i wsparcia osobom i rodzinom zagrożonym występowaniem zjawiska przemocy w rodzinie oraz niezaradnym życiowo. Pomoc ukierunkowana na likwidację potencjalnych przyczyn występowania przemocy w rodzinie – aktywizacja na rynku pracy, zapobieganie bierności społecznej, w tym zawodowej, poradnictwo socjalne, prawne, psychologiczne, pedagogiczne, pomoc terapeutyczna – MOPS, PCPR, Poradnia Rodzinna, PUP, i in.Ad. 2. Ochrona i pomoc osobom dotkniętym przemocą w rodzinie – zapewnienie osobom doświadczającym przemocy w rodzinie ochrony, pomocy i wsparcia.
2.1.
Działania GZI, działania w ramach procedury „Niebieskie Karty” – działania pomocowe skierowane do konkretnych rodzin dotkniętych przemocą w rodzinie, opracowywanie Indywidualnych Planów Pomocy dla osób doświadczających przemocy w rodzinie, monitorowanie działań instytucji pomocowych, aktywna i systematyczna współpraca pomiędzy instytucjami pomocowymi – działalność Gminnego Zespołu Interdyscyplinarnego do spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie (działania podejmowane przez GZI oraz działania podejmowane przez grupy robocze Zespołu wobec konkretnych rodzin objętych procedurą „Niebieskie Karty”).2.2.
Wspieranie funkcjonowania zespołu interdyscyplinarnego – MOPS, Poradnia Rodzinna, Komenda Powiatowa Policji, Sąd Rejonowy, placówki służby zdrowia, placówki oświatowe, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, organizacje pozarządowe.2.3.
Upowszechnianie informacji w zakresie możliwości i form uzyskania m.in. pomocy medycznej, psychologicznej, terapeutycznej, prawnej, socjalnej, zawodowej i rodzinnej – GZI, MOPS, Poradnia Rodzinna, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Sąd Rejonowy, Komenda Powiatowa Policji, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, placówki służby zdrowia, placówki oświatowe, parafie, organizacje pozarządowe.2.4.
Udzielanie pomocy socjalnej, finansowej i rzeczowej osobom dotkniętym przemocą w rodzinie – MOPS, parafie, organizacje pozarządowe.2.5.
Zapewnianie bezpieczeństwa osobom dotkniętym przemocą w rodzinie w formie miejsc w całodobowych ośrodkach wsparcia oraz pomoc prawna w działaniach separujących ofiary od sprawców przemocy – MOPS, Komenda Powiatowa Policji, Sąd Rejonowy, kuratorzy, PCPR.2.6.
Organizacja i realizacja pomocy psychologicznej i terapeutycznej dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie (pomoc dla osób indywidualnych, grupowe formy wsparcia) – Punkt Konsultacyjny dla osób doświadczających przemocy w rodzinie w Poradni Rodzinnej, pomoc psychologiczna w PCPR, pomoc psychologiczna w Powiatowym Centrum Rozwoju Edukacji w Jaworze, pomoc psychologiczna w placówkach służby zdrowia (w Poradniach Zdrowia Psychicznego i Uzależnień), pomoc i wsparcie ze strony organizacji pozarządowych, parafii.2.7.
Zapewnianie schronienia, mieszkań socjalnych i pomoc w adaptacji do nowych warunków mieszkaniowych i życiowych – Gmina Jawor, MOPS.Ad. 3. Oddziaływania na osoby stosujące przemoc w rodzinie – wszelkie oddziaływania przerywające przemoc w rodzinie i zapobiegające dalszej przemocy oraz działania ukierunkowane na zmianę zachowań agresywnych, prowadzących do przemocy w rodzinie.
3.1.
Działania podejmowane w ramach procedury „Niebieskie Karty” - działania pomocowe skierowane do konkretnych rodzin dotkniętych przemocą w rodzinie, opracowywanie Indywidualnych Planów Pomocy dla osób podejrzanych o stosowanie przemocy w rodzinie, monitorowanie działań instytucji pomocowych, aktywna i systematyczna współpraca pomiędzy instytucjami pomocowymi – działalność Gminnego Zespołu Interdyscyplinarnego do spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie (działania podejmowane przez GZI oraz działania podejmowane przez grupy robocze Zespołu wobec konkretnych rodzin objętych procedurą „Niebieskie Karty”).3.2.
Działania separujące sprawców od ofiar przemocy w rodzinie – KPP, Sąd Rejonowy, Prokuratura Rejonowa.3.3.
Rozpowszechnianie informacji oraz motywowanie osób podejrzanych o stosowanie przemocy w rodzinie oraz stosujących przemoc do udziału w programach korekcyjno –edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie – PCPR, GZI, MOPS, Sąd Rejonowy.3.4.
Współdziałanie i wymiana informacji pomiędzy służbami w zakresie monitoringu zachowań osób uprzednio skazanych za stosowanie przemocy w rodzinie – GZI, MOPS, KPP, GKRPA, Sąd Rejonowy, Prokuratura Rejonowa, PCPR.3.5.
Pomoc psychologiczna i terapeutyczna dla osób stosujących przemoc w rodzinie – program korekcyjno – edukacyjny dla sprawców przemocy w rodzinie prowadzony w PCPR, pomoc psychologiczna, konsultacje w Poradni Rodzinnej, działania pomocowe organizacji pozarządowych, parafii.Ad. 4. Podnoszenie kompetencji służb i przedstawicieli podmiotów realizujących działania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie
4.1.
Organizacja profesjonalnych szkoleń z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie dla kadry instytucji pomocowych zajmujących się zjawiskiem przemocy w rodzinie – GZI, GKRPA, MOPS, PCPR, placówki oświatowe, KPP.4.2.
Wdrożenie i realizacja systemu wsparcia dla osób pracujących bezpośrednio z osobami dotkniętymi przemocą w rodzinie i z osobami stosującymi przemoc (np. programy superwizyjne, grupy wsparcia, wsparcie terapeutyczne) - GZI, Gmina Jawor, GKRPA.V. Finansowanie Gminnego programu
Zadania Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Jaworze są i będą finansowane corocznie z budżetów jednostek realizujących Program, zgodnie z ustalonymi harmonogramami działań. Zadania Programu mogą być również finansowane z funduszy strukturalnych i programów wspólnotowych Unii Europejskiej, grantów i dotacji konkursowych i wszelkich innych źródeł finansowania.
VI. Monitoring i ewaluacja Gminnego Programu
Monitorowaniem i ewaluacją prowadzonych działań ujętych w Gminnym Programie zajmuje się Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Jaworze w porozumieniu z Gminnym Zespołem Interdyscyplinarnym do spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Jaworze.
Stały, coroczny monitoring i ewaluacja Programu mają na celu sprawdzanie efektywności prowadzonych działań, podejmowanych zadań i sposobów ich realizacji, by w konsekwencji zwiększać efektywność pracy poszczególnych jednostek w zakresie zjawiska przemocy w rodzinie. Ważna jest szybkość reagowania na ujawniane przypadki przemocy w rodzinie, odpowiednie reagowanie i podejmowanie wszelkich dostępnych działań, by minimalizować przypadki przemocy w rodzinie, łagodzić jej skutki, a także podnosić świadomość społeczną w tym zakresie. Program poddawany jest ewaluacji corocznie, na podstawie analizy materiałów sprawozdawczych z poszczególnych instytucji oraz w oparciu o wskaźniki:
1) liczba rodzin zarejestrowanych i zdiagnozowanych, jako środowiska zagrożone występowaniem zjawisk przemocy, w stosunku do roku ubiegłego,
2) liczba wdrożeń procedury Niebieskie Karty”, 3) liczba rodzin, którym udzielono wsparcia i pomocy, 4) główne przyczyny występowania przemocy,
5) liczba rodzin i osób objętych terapią,
6) liczba interwencji kryzysowych, w tym liczba osób, którym udzielono zastępczego schronienia i innych form pomocy,
7) liczba sprawców przemocy objętych programami korekcyjnymi,
8) liczba szkoleń dla kadry służb pomocy społecznej i innych podmiotów – realizatorów Programu,
9) liczba wdrożonych programów edukacyjnych,
10) liczba kampanii informacyjnych w środowisku lokalnym,
11) liczba rodzin, w których udało się rozwiązać problem przemocy w rodzinie lub złagodzić jego skutki na tyle, aby umożliwić rodzinom prawidłowe funkcjonowanie w środowisku.
Opracowanie: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Jaworze.
