Kontraktacja w kodeksie cywilnym

Janusz Szwaja

Kontraktacja w kodeksie cywilnym

Palestra 11/2(110), 28-35

28 J a n u s z S z w a j a N r 2 (110>

r e p re z e n tu je pogląd a p ro b u ją c y orzeczenie G K A u zn a ją ce dopuszczalność d o k o n a­ n ia p rz e z b a n k p o trą c e n ia sw ej w ierz y teln o ści do p o sia d ac za ra c h u n k u bankow ego z jego w ie rz y teln o ści do b a n k u z ty tu łu środków pieniężnych zn a jd u ją c y c h się n a ty m r a c h u n k u b ąd ź n a niego w p ły w a ją c y c h — m im o ich za ję cia p rze z osobę trz e c ią — je d y n ie w sto su n k u do środków pieniężnych, k tó re w p ły n ęły n a ra c h u ­ n e k p rze d dniem zajęcia.

Z ałożenia i ro zm iary a r ty k u łu n ie p o z w a la ją n a szersze om ów ienie poglądów z a ­ w a rty c h w o m aw ian ej glosie. O graniczę się zatem je d y n ie do stw ie rd z en ia, że p o ­ dzielam zasadność orzeczenia G K A z d n ia 12 lutego 1965 r. N ato m iast n ie p odzie­ la m p o glądów z a w a rty c h w glosie, k tó re n a p o d sta w ie o b o w iązujących w N a ro ­ dow ym B a n k u P o lsk im zasad k re d y to w a n ia p rz e d s ię b io rs tw 37 p o d a ją w w ątp liw o ść słuszność za sa d y w y ra żo n e j w a r t. 20 p ra w a b ankow ego i w a rt. 39 u sta w y o N a ­ rodow ym B a n k u P olskim , ja k o rzekom o sprzecznej z lin ią rozw ojow ą sy stem u kredyto w o -ro zliczen io w eg o , k tó ra — ja k to słu szn ie tw ie rd z i a u to r glosy — po szła w k ie ru n k u p rze ciw d ziała n ia n ie zaw inionym p rzez d ostaw ców zatorom w o trz y m y ­ w a n iu należn o ści i o d d an iu p ry m a tu elem en to m cy w iln o p ra w n y m w sto su n k a c h m ięd zy b a n k ie m a jego k lie n ta m i.

O sobiście n ie d o p a tru ję się sprzeczności pom iędzy p rzep isem a rt. 20 p ra w a b a n ­ kow ego z 1960 r. o raz a rt. 39 u sta w y o N B P z 1958 r. a z a sa d am i k re d y to w a n ia p rz e d się b io rstw uspołecznionych. W sp o m n ian e p rzepisy p rz y z n a ją b an k o m p a ń ­ stw o w y m szczególny p rzy w ile j, rzeczyw iście u p rz y w ile jo w u ją b a n k i ja k o w ie rz y ­ ciela. P rz e p isy te w sposób w y ra ź n y zostały u trz y m a n e w m ocy p rze p isam i w p ro ­ w a d z a ją c y m i k o d ek s cyw ilny (art. V III § 2 p k t 13) i p rze p isam i w p ro w a d za jąc y m i k o d e k s p o stę p o w an ia cyw ilnego (a rt. IX p k t 5 i 7). Są one u p ra w n ie n ie m b a n k u państw o w eg o , z k tó reg o — ja k to p o d k re śla a u to r glosy — b a n k i w zasadzie k o ­ rz y s ta ją w g ran ic ac h z a p ew n ia ją cy ch p e łn ą ochronę in te resó w osób trze cic h p ro ­ w ad z ąc y ch eg zekucję z ra c h u n k u bankow ego.

Z te j p ra k ty k i, leżącej w ra m a c h b a n k o w e j p o lity k i k re d y to w a n ia p rz e d się b io rstw g o sp o d ark i uspołecznionej, n ie m ożna je d n a k — m oim zdaniem — w yciągać w n io ­ sk u pod ająceg o w w ątp liw o ść zasad ę w y ra żo n ą w a rt. 20 p ra w a bankow ego o ra z u p ra w n ie n ia b a n k u p aństw ow ego do k o rz y sta n ia z tego p rze p isu , je że li w k o n ­ k r e tn e j s y tu a c ji uzn a to z a n ie z b ę d n e 38. 37 A n a l o g i c z n e r o z w i ą z a n i a z a w i e r a r ó w n i e ż i n s t r u k c j a s ł u ż b o w a B a n k u I n w e s t y c y j n e g o , r e g u l u j ą c a z a s a d y k r e d y t o w a n i a d z i a ł a l n o ś c i e k s p l o a t a c y j n e j p r z e d s i ę b i o r s t w w y k o n a w s t w a i n w e s t y c y j n e g o ( Z N D N r 57/65). 38 w c z a s i e d r u k u n i n i e j s z e g o n u m e r u „ P a l e s t r y ” o p u b l i k o w a n o g l o s ę M i k o ł a j a A n d r e o w i - c z a , a p r o b u j ą c ą o r z e c z e n i e G K A z d n i a 12 l u t e g o 1965 r . — O S P i K A n r 12 z 1966 r . , p o z . 263.

JANUSZ SZWAJA

Kontraktacja w kodeksie cywilnym

P rz ed w ejście m w życie k o d ek su cyw ilnego um ow a k o n tra k ta c ji n ie b y ła u n o r ­ m o w a n a w żad n y m ak c ie o ra n d z e u sta w y . R egulow ały ją je d y n ie p rze p isy z a ­ w a r te w u ch w a łac h R ząd u i w in n y c h a k ta c h n o rm aty w n y c h niższego rzędu.

S ta n ta k i b y ł niew łaściw y z k ilk u w zględów . P rz e d e w szy stk im gospodarcze

i

społeczne znaczenie k o n tra k ta c ji w ym agało u reg u lo w a n ia te j in s ty tu c ji ak tem

o

ra n d z e u sta w y , zw łaszcza że stro n a m i w u m ow ach k o n tra k ta c ji — p ró cz je d n o - a te k g o sp o d a rk i uspołecznionej — są ró w n ież chłopi g o sp o d a ru ją cy in d y w id u a ln ie .

N r 2 (110) K o n trtik ta cja uj fc.c. 29

P o w sz ec h n ie zaś p a n u je pogląd, że re g u la c ja sto su n k ó w p ra w n y c h , w k tó ry c h w y s tę p u ją p odm ioty nie uspołecznione, p o w in n a się odbyw ać w drodze u sta w o w e j. P o n a d to a k ty n o rm a ty w n e niższego rzę d u b y w a ją znacznie częściej zm ieniane i u ch y la n e niż u staw y , co n ie sp rzy ja ło ta k p o żą d an e j przecież sta b iliz a c ji u n o r ­ m o w an ia. W reszcie b ra k p rzepisów ustaw ow ych u tr u d n ia ł opraco w an ie ju r y d y ­ cz n ej k o n s tru k c ji um ow y k o n tra k ta c ji, co z k o le i pow odow ało tru d n o śc i w orzecz­ n ic tw ie sądow ym . N ie b y ło bow iem ja sn e, ja k n ależy zak w alifik o w ać um ow ę k o n tr a k ta c ji w św ie tle p rzepisów k o d ek su zobow iązań oraz k tó r e z przepisów tego k o d ek su stosow ać. W o rzecznictw ie S ąd u N ajw yższego przew ażało stanow isko, ż e w łaściw ie ty lk o przep isy części ogólnej k o d ek su zobow iązań m ożna stosow ać d o um ow y k o n tra k ta c y jn e j w p ro st, n a to m ia st in n e (np. rę k o jm i za w ad y dzieła) ty lk o w ted y , gdy szczególne cechy sto su n k u k o n tra k ta c ji n ie sto ją te m u n a p rze sz­ kodzie

W d o k try n ie , je śli chodzi o c h a ra k te r p ra w n y k o n tra k ta c ji, re p re z e n to w a n e b yły ■cztery sta n o w isk a.

W edług pierw szego z n ic h k o n tra k ta c ję n ależało tra k to w a ć ja k o um ow ę sp rz e ­ d aż y , a zw łaszcza ja k o sp rz e d a ż rzeczy p r z y s z ły c h 2.

S to so w n ie do d rugiego p o g lą d u k o n tra k ta c ja b y ła szczególnym ro d za jem um ow y 0 dzieło 3.

N ap o tk ać m ożna było ró w n ież p ró b y o k reśle n ia k o n tra k ta c ji ja k o um ow y m ie­ sz an e j, za w ie ra ją c e j ele m e n ty różn y ch um ów n azw an y c h , w szczególności um ow y s p rz e d a ż y i um ow y o d z ie ło 4.

W reszcie w ed le cz w arteg o p o g lą d u k o n tra k ta c ję n a le ż a ło u zn ać za o d ręb n y "typ um ow y n ie n a z w a n e j5.

W polsk im kod ek sie cyw ilnym , zgodnie z p o stu la ta m i zgłoszonym i w tra k c ie p r a c k o d y fik ac y jn y ch oraz ro zw iązan iam i p rz y ję ty m i w in n y c h k ra ja c h so c ja li­ stycznych 5, u reg u lo w an o w a rt. 613—626 um ow ę k o n tra k ta c ji. Z ad a n iem n in ie jsz e ­ go a r ty k u łu je s t zw rócenie u w ag i n a n ie k tó re p ro b lem y w y ła n ia ją c e się p rz y w y ­ k ła d n i ty c h p rzepisów kodeksu, a zw łaszcza n a te p roblem y, k tó re w y d a ją się d onioślejsze d la p ra k ty k i a d w o k a c k ie j7. Jed n o cześn ie m a on ta k ż e n a celu w sk a

-1 P r o b l e m e m t y m z a j m o w a ł SIĘ S ą d N a j w y ż s z y w o r z e c z e n i a c h : z d n i a 7 .III.1 9 5 2 r . C 755/51 ( n i e p u b l i k o w a n e ; w y c i ą g z u z a s a d n i e n i a t o g o o r z e c z e n i a z a m i e s z c z o n o w n o t c e J . K . w O S P Ł K A 1958, p o z . 74); z ■ d n i a 21.X I . 1952 r. C 170/52, P i P 1954, z . I V , s . 725; z d n i a 2 3 .V . 1955 r. I V C R 516/35, O S N 1956, p o z . 70; z d n i a 22.X .1957 r . 2 C O 10/57, O S N 1958, p o z . 59 1 O S P i K A 1958, p o z . 74; z d n i a 7 .IX .1 9 6 0 r . 2 C R 426/59, O S N 1961, p o z . 88. 2 P o r . W . S t a n k i e w i c z : P o j ę c i e k o n t r a k t a c j i i j e j g o s p o d a r c z o - p o l i t y c z n e z a ł o ż e n i a , N P 1954, z . V I I — V I I I , s . 113; P . B o j a r s k i : z z a g a d n i e ń u m o w y k o n t r a k t a c y j n e j , N P 1957, z . I I I , s . 55 i n . 3 P o r . A . S z p u n a r : C h a r a k t e r p r a w n y u m o w y k o n t r a k t a c y j n e j , N P 1955, zj. V , s . 81. 4 P o r . H . Ś w i ą t k o w s k i : P r a w o r o l n e , W a r s z a w a 1966, s . 202 i n . 5 P o r . A . S t e l m a c h o w s k i : K o n t r a k t a c j a p r o d u k t ó w r o l n y c h , W a r s z a w a 1960, s . 90 i n . , a z w ł a s z c z a s . 113 i n . ; W . C z a c h ó r s k i : Z a r y s p r a w a z o b o w i ą z a ń — C z ę ś ć o g ó l n a , w y d . 2, W a r s z a w a 1963, s . 152. s N a p r z y k ł a d w p r a w i e w ę g i e r s k i m k o n t r a k t a c j a i s p r z e d a ż p r o d u k t ó w r o l n y c h z o s t a ł y u n o r m o w a n e p r z e p i s a m i a r t . 410— 422 k o d e k s u c y w i l n e g o z 1959 r . , p r z y c z y m p r z e p i s y s ą z r ó ż n i c o w a n e z a l e ż n i e o d t e g o , c z y c h o d z i o p r o d u k c j ę r o ś l i n n ą , h o d o w l ę i t u c z e n i e z w i e r z ą t o r a z s p r z e d a ż g o t o w y c h p r o d u k t ó w r o l n y c h . K o d e k s c y w i l n y R S F R U z 1964 r . p o ś w i ę c i ł k o n ­ t r a k t a c j i j e d y n i e d w a a r t y k u ł y , m i a n o w i c i e 267 i 268. 7 P i ś m i e n n i c t w o d o t y c z ą c e p r z e p i s ó w o k o n t r a k t a c j i z a w a r t y c h w k o d e k s i e c y w i l n y m j e s t j e s z c z e s k r o m n e . W y m i e n i ć w s z c z e g ó l n o ś c i n a l e ż y a r t y k u ł S . G r z y b o w s k i e g o : N o w e o r a z i s t o t n i e z r e f o r m o w a n e w k o d e k s i e c y w i l n y m r o d z a j e u m ó w , N P 1965, z . I; s k r y p t A . S t e l m a c h o w s k i e g o : K o n t r a k t a c j a , C e n t r a l n e Z a o c z n e S t u d i u m N o w e g o P r a w a C y w i l n e g o , R o d z i n n e g o i O p i e k u ń c z e g o , K a t o w i c e 1965/66; r o z d z i a ł p o d r ę c z n i k a A . O h a n o - w i c z a i J . G ó r s k i e g o : Z o b o w i ą z a n i a — Z a r y s w e d ł u g k o d e k s u c y w i l n e g o . C z ę ś ć s z c z e ­ g ó ł o w a , w y d . 3 , W a r s z a w a —P o z n a ń 1966; r o z p r a w ę J . P a l i w o d y : W o k ó ł z a g a d n i e ń k o n ­ t r a k t a c j i p r o d u k t ó w r o l n y c h , P i P 1967, z . I ( u k a z a ła s i ę o n a J u ż p o z ł o ż e n i u n i n i e j s z e g o a r t y k u ł u ) .

30 J a n u s z S z w a j a _{N r 2 (110)}

zanie, k tó re spośród d aw n y ch orzeczeń S ą d u N ajw yższego m ogą b y ć a k tu a ln e ró w ­ n ież n a g ru n c ie obecnie obow iązującego s ta n u p ra w n e g o 8.

Z asadniczym pro b lem em ro zw ażań było dotychczas zagad n ien ie c h a ra k te ru p ra w ­ nego te j um ow y. K w estia t a n ie b u d z i obecnie w ątpliw ości. U m ow a k o n tra k ta c y j­ n a je s t o d ręb n y m ty p e m um ow y n az w an e j. W u k ła d zie k o d ek su z a jm u je o n a m iejsce m iędzy um ow ą do staw y a u m ow ą o dzieło. W dw u k w estia c h szczegóło­ w y ch a rty k u ły 613 § 3 i 621 n a k a z u ją stosow ać odpow iednio p rze p isy o sprzed aży . U m ow a k o n tr a k ta c y jn a je s t um ow ą w za jem n ą (art. 487 § 2 k.c.). Z tre ś c i a r t. 613 § 1 k.c. w y n ik a bow iem , że stro n y w um ow ie k o n tra k ta c y jn e j zo bow iązują się w ta k i sposób, iż św iadczenie k o n tra k tu ją c e g o (za p łata ceny i sp e łn ie n ie św ia d ­ czeń dodatkow ych) je s t e k w iw a len tem św iad czen ia p ro d u c e n ta (w y p ro d u k o w an ia i d o sta rc ze n ia p ro d u k tó w ro ln y ch lu b hodow lanych). Z tego w zględu, w b ra k u u n o rm o w a n ia ja k ie jś k w e stii w z a k resie w y k o n an ia i sk u tk ó w n ie w y k o n a n ia zo bow iązania z um ow y k o n tra k ta c ji, n ależ y stosow ać przep isy odnoszące się do w y k o n a n ia i sk u tk ó w n ie w y k o n a n ia zobow iązań z u m ó w w za jem n y ch (art. 487— 497 k.c.).

N ie m ożna je d n a k — zw łaszcza ze w zg lę d u n a to, że p rze p isy dotyczące k o n ­ tr a k ta c ji są n ie zb y t liczne — w yłączyć w y p ad k u , kied y te w ła śn ie p o stan o w ien ia, ja k i p rze p isy dotyczące um ów w zajem n y ch n ie będ ą zaw ierać p o stan o w ien ia, k tó re m ogłoby sta n o w ić p o d sta w ę ro zstrzy g n ięcia. P o w sta n ie w ów czas p ro b lem , czy n ależy stosow ać p rze d e w szy stk im p rze p isy ogólne księgi trze cie j ko d ek su cyw il­ nego, czy te ż zastosow ać w drodze analo g ii p rze p isy szczególne dotyczące inn y ch um ów u re g u lo w a n y ch w kod ek sie cyw ilnym . W y d a je się, że w ta k ie j sy tu a c ji n ależ y d ać p ie rw sz eń stw o sto so w an iu p rzepisów ogólnych księgi trzeciej k o d ek su cyw ilnego. W niosek te n w y d a je się być uzasadniony, zw łaszcza je ś li się u w zględni lin ię orzeczn ictw a w te j m a te rii S ą d u N ajw yższego p rze d w ejściem w życie k o ­ deksu cyw ilnego. W ówczas bow iem , m im o że um ow a k o n tra k ta c ji n ie b y ła u m o w ą n a z w an ą (w obec czego ty m b a rd z ie j nęcące było p rzyjęcie, iż do k o n tra k ta c ji n a ­ leży stosow ać przep isy k o d ek su zobow iązań re g u lu ją c e k tó rą ś z um ów n a z w a ­ nych), S ąd N ajw yższy n ie p rz y ją ł takiego rozw iązania, lecz polecał stosow ać p rz e d e w szy stk im p rze p isy ogólne k o d ek su z o b o w ią z a ń 9. Tym b a rd z ie j w ięc obecnie, k ie d y u m o w a k o n tra k ta c ji je s t u m o w ą n a z w an ą , nie byłoby u za sa d n io n e o d pow ied­ n ie sto so w an ie do k o n tra k ta c ji p rzepisów odnoszących się do ja k ie jś in n ej um ow y typow ej.

Je ż e li je d n a k w dro d ze sięgnięcia do części ogólnej k się g i trz e c ie j k o d ek su cy ­ w ilnego n ie u d a się znaleźć przep isu , k tó ry b y m ógł sta n o w ić p o d sta w ę ro zstrz y g ­ n ięcia, to w ów czas m ożna zastosow ać p rze p isy szczególne dotyczące in n y c h um ów u reg u lo w a n y c h w kodeksie. W e jd ą t u w g rę p rze d e w szy stk im p o sta n o w ien ia odno­ szące się do um ow y do staw y i sprzedaży, k tó re n ależy stosow ać n ie w p ro st, lecz odpow iednio. M iędzy um ow ą k o n tra k ta c ji a um ow ą do staw y istn ie ją bow iem d alek o id ą ce p o d o b ie ń stw a w z a k resie p rzedm iotow o isto tn y c h elem en tó w u m o w y 10, ta k że u z a sa d n ia to odpow iednie sto so w an ie p rzepisów z a w arty ch w ty tu le pośw ięco­ n y m d o sta w ie do um ów k o n tra k ta c ji w ty c h w y p ad k a ch , gdy obie stro n y um ow y są je d n o stk a m i gosp o d ark i uspołecznionej. W ą tp liw e je s t n a to m ia st, czy ro zw ią zan ie to m oże być p rz y ję te rów n ież d la ty c h sy tu a cji, w k tó ry c h p ro d u ce n tem je s t osoba fizyczna lu b osoba p ra w n a n ie b ęd ą ca je d n o s tk ą g o spodarki uspołecznionej. U m ow a

8 J a k d o t y c h c z a s b r a k p u b l i k o w a n y c h o r z e c z e ń S ą d u N a j w y ż s z e g o w y d a n y c h n a p o d s t a ­ w i e p r z e p i s ó w k o d e k s u c y w i l n e g o . 9 P o r . o r z e c z e n i a S ą d u N a j w y ż s z e g o : z d n i a 2 1 .X I.1 9 5 2 r . C 178/52, P i P 1954, Ł. I V , s . 725; z d n i a 7.DC.1960 r . 2 C R 426/59, O S N 1 1961, p o z . 88. 10 p o r . S . G r z y b o w s k i : N o w e o r a z i s t o t n i e z r e f o r m o w a n e w k o d e k s i e c y w i l n y m r o ­ d z a j e u m ó w , N P 1965, z . I , s . 9; A . S t e l m a c h o w s k i : K o n t r a k t a c j a , s . 14 i n .

N r 2 (110) K o n tra k ta c ja w k.c. 31

dostaw y bow iem w y m ag a p o sia d a n ia o kreślonych k w a lifik a c ji podm iotow ych, b r a k zaś ty c h k w a lifik a c ji m ożna u znać za przeszkodą n a w e t do odpow iedniego sto so ­ w a n ia przepisów dotyczących um ow y do staw y do p odm iotów n ie uspołecznio­ nych.

Z a odpow iednim stosow aniem do um ów k o n tra k ta c ji, w b r a k u odpow iednich norm , ta k ż e p rzepisów dotyczących sprzedaży p rz e m a w ia ją d w a arg u m e n ty . P o pierw sze, m iędzy um ow ą k o n tra k ta c ji a um ow ą sp rzed aży istn ie je rów n ież dość d u że podobieństw o, choć m n ie jsz e niż m iędzy um ow ą k o n tra k ta c ji a um ow ą d ostaw y. P o w tó re , użycie z w ro tu „te rm in sp rzed aży ” n a o k re śle n ie te rm in u w y k o n a n ia um ow y k o n tra k ta c ji w § 3 ust. 1 p k t 2 rozp o rząd zen ia M in istra S p raw ied liw o ści z d n is 18 m a ja 1966 r. w sp ra w ie o k reśle n ia p rze d m io tó w należący ch do ro ln ik a prow adzącego gospodarstw o, k tó re n ie p o d le g ają eg zek u cji sądow ej (Dz. U. N r 21, poz. 138), rów n ież w sk a z u je n a to, że u sta w o d aw ca tr a k t u je um ow ę k o n tra k ta c ji ja k o p o k re w n ą um ow ie sprzedaży. O dpow iednie sto so w an ie do k o n tra k ta c ji, w b r a ­ k u w łaściw y ch przepisów , n o rm odnoszących się do sprzedaży m oże m ieć m ie jsc e b ez w zg lęd u n a k w a lifik a c je podm iotow e stro n za w ierając y ch um ow ę k o n tra k ta c ji.

S tro n ą um ow y k o n tra k ta c ji n ie m oże być k aż d a osoba. W szczególności k o n tr a k ­ tu ją c y m m oże być je d y n ie je d n o stk a g o spodarki uspołecznionej. W p ra k ty c e je d ­ n o stk i upow ażnione do p ro w a d ze n ia ak c ji k o n tra k ta c y jn e j są w y zn aczan e p rze z odpow iednie o rg an y p a ń s tw o w e n . P ro d u c en te m m oże być je d y n ie p row adzący go­ sp o d a rstw o ro ln e, ogrodnicze lu b hodow lane, a w ięc zarów no je d n o stk a g o sp o d ark i uspołecznionej ja k i ro ln ik in d y w id u a ln y .

P rz ez użycie o k reśle n ia „prow adzący gospodarstw o ro ln e ” położony został n ac isk n a ekonom iczny, gospodarczy p rzy m io t p odm iotu z a w ierając y um ow ę k o n tr a k ­ ta c y jn ą . C hodzi bow iem o osobę, k tó ra n a w łasn y ra c h u n e k pro w ad zi g o sp o d a r­ stw o ro ln e, n a to m ia st n ie je s t isto tn e czy p ro d u c e n t je s t w łaścicielem tego go ­ sp o d a rstw a bąd ź czy p rz y słu g u je m u do niego ja k ie k o lw ie k p ra w o p odm iotow e bezw zględne lu b w zględne. P od o k reślen ie „p row adzący gospodarstw o,, p o d p ad n ie rów n ież posiadacz gospodarstw a.

S tosow nie do a rt. 1064 zd. 2 k.c. pojęcie g o sp o d a rstw a roln eg o zostało o k re ślo n e w § 2 rozporządzenia R a d y M in istró w z d n ia 28 lis to p a d a 1964 r. w sp ra w ie przen o szen ia w łasności n ieruchom ości ro lnych, znoszenia w spółw łasności ta k ic h nieruchom ości oraz dziedziczenia gospodarstw ro ln y ch (Dz. U. N r 45, poz. 304). W ydaje się, że nic nie stoi n a przeszkodzie, by o k reśle n ie „gospodarstw o ro ln e, ogrodnicze lu b h o d o w lan e” użyte w a rt. 613 § 1 k.c. rozum ieć w sposób p o d an y w e w sp o m n ian y m rozporządzeniu. J e s t bow iem rzeczą celow ą, żeby pojęcie gospo­ d a rs tw a rolnego było je d n o lite d la całego kodeksu, a n ie ty lk o d la 10 a rty k u łó w k o d ek su w ym ienionych n a w stę p ie w spom nianego rozporządzenia.

K odeks dość dużo w a g i pośw ięca u n o rm o w an iu obow iązków stron. O bow iązki p r o ­ d u c e n ta określo n e są w a rt. 613, 617 i 618 k.c. Z obow iązany on je s t do:

a) w y tw o rz en ia oznaczonej ilości p ro d u k tó w ro ln y ch lu b h o dow lanych o k re ślo ­ nego rodzaju,

b) um ożliw ienia k o n tra k tu ją c e m u w y k o n y w an ia n a d z o ru n a d w y k o n y w an iem przez siebie um ow y,

c) d o sta rc ze n ia w ytw o rzo n y ch p ro d u k tó w k o n tra k tu ją c e m u ,

d) d o sta rc ze n ia tych p ro d u k tó w n a w łasn y koszt do p u n k tu sk u p u w yznaczo­ nego p rze z k o n tra k tu ją c e g o dla o bszaru grom ady, w k tó re j je st położone go­ sp o d a rstw o p ro d u ce n ta.

i i P o r . n p . § 1 i n s t r u k c j i n r 4 M i n i s t r a R o l n i c t w a z d n i a 25 c z e r w c a 1965 r . w s p r a w i e k o n t r a k t o w a n i a p r o d u k c j i r o ś l i n n e j ( D z . U r z 1. M in . R o l n i c t w a N r 12: p o z . 88).

32 J a n u s z S z w a j a _{N r 2 (110)}

O p ie ra ją c się n a a rt. 617 k.c., m ożna uznać, że n a p ro d u ce n cie spoczyw a obow ią­ z e k um ożliw ien ia k o n tra k tu ją c e m u (w k tó reg o im ien iu m ogą d ziałać praco w n icy lu b osoby u pow ażnione przez k o n tra k tu ją c e g o , np. agronom ow ie w iejscy, opłacani przez k ó łk a rolnicze) w y k o n y w a n ia n a d z o ru i k o n tro li n ad w y k o n y w an iem p rz e ­ zeń um ow y. S koro bow iem a rt. 617 k.c. stanow i, że k o n tra k tu ją c y upow ażniony je s t do n a d z o ru i k o n tro li, to u p ra w n ie n iu te m u m u si odpow iadać obow iązek p ro ­ d u c e n ta p o d d a n ia się te j k o n tro li i nadzorow i. W istocie rzeczy p rze p is te n zabez­ piecza n ie ty lk o in te resy k o n tra k tu ją c e g o , ale i p ro d u c e n ta . Je że li bow iem w to k u k o n tro li zo stanie u stalo n e, że p ro d u c e n t p o trz e b u je pom ocy agro tech n iczn ej lub zo o technicznej, to k o n tra k tu ją c y udzieli ta k ie j pom ocy p ro d u ce n to w i. P on ad to , j e ­ że li p ro d u c e n t nie w y tw o rz y ł um ów ionej ilości p ro d u k tó w w s k u te k niew łaściw ego w y k o n y w a n ia n ad z o ru i k o n tro li p rzez k o n tra k tu ją c e g o , będzie on w olny od od­ p o w ied zialn o ści za n ie w y k o n a n ie zobow iązania, gdyż p rzy czy n a n ie w y k o n a n ia leży p o stro n ie k o n tra k tu ją c e g o 12.

K o n tr a k ta c ja m a służyć p la n o w e m u zw iększeniu p ro d u k c ji ro ln ej, h o dow lanej i ogrodniczej w celu za sp o k o jen ia za p o trze b o w a n ia p rz e m y słu n a su ro w ce p o ­ cho d zen ia rolniczego oraz w celu za sp o k o jen ia za p o trze b o w a n ia lud n o ści m ia st n a a r ty k u ły spożywcze, a ta k ż e w celu o d d ziały w a n ia n a w łaściw y — ze w zględu n a ogólne in te re sy g o sp o d ark i n aro d o w ej — rozw ój ro ln ic tw a. D la re a liz a c ji ty c h celów w ażn e je s t zarów no to, b y p ro d u c e n t rzeczyw iście w y tw o rz y ł zakon­ tr a k to w a n ą ilość p ro d u k tó w ro ln y ch lu b h o d o w la n y c h 13 o raz zezw olił n a k o n tro lę i nadzór, ja k i to, by d o starczy ł p ro d u k ty do w łaściw ego p u n k tu odbioru. D latego ■też d la u zn a n ia , że zobow iązanie zostało należy cie w yko n an e, p ro d u c e n t pow inien sp e łn ić w szy stk ie sw e obow iązki. W y d a je się, że dopiero w ów czas m ożna m ów ić o w y k o n a n iu przez niego zobow iązania zgodnie z jego tre śc ią o raz w sposób o d ­ p o w ia d a ją c y jego celow i społeczno-gospodarczem u.

O b o w iązk i k o n tra k tu ją c e g o o k reślo n e są w a rt. 613, 615 i 619 k.c. K o n tr a k tu ją ­ c y je s t obow iązany do:

a) o d e b ra n ia d o starczonych p ro d u k tó w , b) o d e b ra n ia ich w te rm in ie um ów ionym ,

c) za p ła ce n ia um ów ionej ceny, \

d) sp e łn ie n ia określo n y ch św iadczeń d odatkow ych, je śli u m o w a lu b przepisy szczególne p rz e w id u ją obow iązek sp e łn ie n ia ta k ic h św iadczeń.

W p ra k ty c e cena będzie z re g u ły o k re ślo n a w ce n n ik a ch w y d an y c h p rze z w łaści­ w e o rg an y p ań stw o w e. S tosow nie zaś do a rt. 613 § 3 k.c. sto su je się odpow iednio p rz y k o n tra k ta c ji p rze p isy dotyczące sprzedaży w ed łu g cen sztyw nych, m a k sy m a l­ ny ch , m in im aln y ch i w ynikow ych, a w ięc p rzepisy a rt. 537—541 k.c., p rzy czym je ż e li p ro d u ce n tem je s t je d n o stk a g o sp o d ark i uspołecznionej, to ta k ż e a rt. 542 k.c.

D od atk o w e św iadczenia k o n tra k tu ją c e g o zostały w ym ien io n e w a rt. 615 k.c. p rzy k ła d o w o , n a co w sk a z u je użycie z w ro tu „w szczególności”. Z tego w zględu u m o w a m oże przew id y w ać ró w n ież in n e św iadczenia d o d atk o w e ze stro n y k o n ­ tra k tu ją c e g o . P onadto, stosow nie do a rt. 619 k.c., ro zm iar św iadczeń d odatkow ych, do k tó ry c h obow iązany je st k o n tra k tu ją c y , m oże się zw iększyć bez w zględu n a w olę stro n , je że li po z a w arciu um ow y k o n tra k ta c y jn e j zostały w y d a n e p rze p isy p rz e ­ w id u ją c e d o d atk o w e św iad czen ia k o n tra k tu ją c e g o w ro zm iarze w iększym , n iż to za strzeżono w um ow ie. W ów czas bow iem k o n tra k tu ją c y obow iązany je s t spełnić św ia d cz en ia d o d atk o w e w ro zm iarze p rze w id zia n y m przez now e przepisy.

12 P o r . o r z e c z e n i e S ą d u N a j w y ż s z e g o z d n i a 5 .K .1 9 5 7 r. 4 C R 527/56, O S N 1959, p o z . 16. 13 P o r . o r z e c z e n i a S ą d u N a j w y ż s z e g o : z d n i a 7 .I I I . 1952 r . C 755/51 ( n i e p u b l i k o w a n e ) ;

N r 2 (110) K o n tra k ta c ja w k.c. 33

B ardzo isto tn ą k w e stią w y ła n ia ją c ą się p rzy sto so w a n iu p rzepisów dotyczących um ow y k o n tra k ta c ji je s t p ro b le m zasad odpow iedzialności za n iew y k o n a n ie u m o ­ wy. Z asadnicze znaczenie w te j sp ra w ie m a a rt. 622 k.c. O dnosi się on w yłącznie do sy tu a cji, w k tó re j p ro d u c e n t n ie m oże dostarczy ć p rze d m io tu k o n tra k ta c ji w sk u te k okoliczności, za k tó re ża d n a ze stro n odpow iedzialności n ie ponosi. N a to ­ m ia st w raz ie n ie w y k o n a n ia um ow y z pow odów , za k tó re je d n a ze stro n odpo­ w iad a , ja k rów n ież w raz ie n ie w y k o n a n ia um ow y p rze z k o n tra k tu ją c e g o z p rz y ­ czyn, za k tó re ża d n a ze stro n odpow iedzialności n ie ponosi, należy stosow ać p r z e ­ p isy ogólne, a w ięc w p ie rw sz y m w y p a d k u a rt. 493 i 494 k.c., a w d ru g im — a rt. 495 k.c.

W .razie n ie w y k o n a n ia um ow y k o n tra k ta c y jn e j z przyczyn, za k tó re ty lk o je d n a ze stro n ponosi odpow iedzialność, d ru g a stro n a m oże — w ed łu g sw ego w y b o ru — albo żądać n a p ra w ie n ia szkody w y n ik łe j z n ie w y k o n a n ia zobow iązania, albo od um ow y o dstąpić (art. 493 § 1 k.c.).

U m ow y k o n tra k ta c y jn e z re g u ły p rz e w id u ją k a ry u m o w n e n a w y p ad ek n ie w y ­ k o n a n ia um ow y przez je d n ą ze stro n . S tosow nie do a rt. 483 § 1 k.c., przez za p ła ce­ n ie k a r y u m ow nej n a s tę p u je n a p ra w ie n ie szkody w y n ik łe j z n ie w y k o n a n ia lu b n ie ­ należytego w y k o n an ia zobow iązania. Z astrz eż en ie k a r y n ie pozbaw ia oczyw iście żadnej ze stro n m ożliw ości udow odnienia, że n ie w y k o n a n ie um ow y je st n a s tę p ­ stw e m okoliczości, za k tó re n ie ponosi ona o d p o w ied z ia ln o ści.14 D opuszczalne je st ta k ż e m ia rk o w a n ie p rze w id zia n ej w um ow ie k a ry , jeżeli u m ow a została w znacznej części w y k o n a n a lub, co m a w iększe znaczenie, jeżeli w św ietle c a ło k sz tałtu oko­ liczności danego w y p a d k u k a r a u m ow na je s t rażąco w y g ó ro w a n a (a rt. 484 § 2 k.c.). Do m ia rk o w a n ia k a ry m oże je d n a k nie w y sta rc zy ć w y k az an ie , że k o n tra k tu ją c y o trzy m a odszkodow anie w w ysokości znacznie w yższej niż szkoda, k tó rą poniósł w sk u te k n ie o trz y m a n ia z a k o n tra k to w a n y c h p r o d u k tó w .15

Je ślib y n a to m ia st k o n tra k tu ją c y n ie m ógł spełnić sw ego św iadczenia z przyczyn, za k tó re ża d n a ze stro n n ie ponosi odpow iedzialności, n ależy stosow ać a rt. 495 k.c.

Z p rak ty czn eg o p u n k tu w id zen ia najdo n io ślejszy je s t w y p ad e k niem ożliw ości w y k o n a n ia zobow iązania p rze z p ro d u c e n ta z przyczyn, za k tó re ża d n a ze stro n o d ­ pow iedzialności nie ponosi, a w ięc np. w raz ie n ie u ro d z a ju , pow odzi itp . P rzed w ejściem w życie ko d ek su cyw ilnego przew ażało w orzecznictw ie S ąd u N ajw y ż sze­ go stanow isko, że w raz ie n ie zaw inionej niem ożliw ości św iad czen ia s tra ty p o w in ­ n y być rozłożone m iędzy stro n y . R olnik tra c ił w ięc sw o je n a k ła d y w p o staci r o ­ bocizny w łożonej w u p ra w ę lu b hodow lę o raz w p o staci poniesionych n a ń n a k ła ­ dów m a te ria ln y c h . K o n tra k tu ją c y zaś ponosił s tr a tę w p o staci udzielonej m u p o ­ m ocy agrotechnicznej i zootechnicznej, zw ro tu zaś zaliczki m ógł się dom agać ty lk o n a zasadach dotyczących niesłusznego w z b o g a c e n ia .le

N a g ru n cie a rt. 622 k.c. odpow iedzialność p ro d u c e n ta je s t surow sza niż p rz e d ­ te m , gdyż je s t on obow iązany do zw ro tu zaliczek i k re d y tó w b ankow ych w c a ­ łości, a n ie n a zasad ach b ezpodstaw nego w zbogacenia. T a k w ięc obecnie w razie n ie zaw inionej niem ożliw ości św iadczenia ro ln ik s tra c i nie ty lk o n a k ła d y sw ej robocizny i sw oje n a k ła d y m a te ria ln e , ale będzie m u sia ł ta k ż e zw rócić otrzy m an e zaliczki i k re d y ty bankow e. S y tu a c ję ro ln ik a m oże je d n a k polepszyć stosow anie przez k o n tra k tu ją c y c h ubezpieczenia plonów w P Z U .17 P o n a d to a rt. 622 k.c. n ie je st

14 P o r . o r z e c z e n i e S ą d u N a j w y ż s z e g o z d n i a 20.Х .1953 г . I С 2898/52, O S N 1955, p o z . 22. 15 P o r . o r z e c z e n i e S ą d u N a j w y ż s z e g o z d n i a 20.Х .1953 г . I С 2898/52, O S N 1955, p o z . 22. 16 P o r . o r z e c z e n i a S ą d u N a j w y ż s z e g o : z d n i a 2 1 .X I.1 9 5 2 г . С 178/52, P i P 1954, z. IV., s . 725; z d n i a 23.III.1S 56 r . 1 C R 1146/55, O S N 1958, p o z . 9 . j 17 P o r . J . K r a j e w s k i : Z z a g a d n i e ń k o n t r a k t a c j i , N P 1956, z . I I , s . «5; A . S t e l m a c h o w ­ s k i : K o n t r a k t a c j a p r o d u k t ó w r o l n y c h , s . 178 i n . 3 — P a l e s t r a

34 J a n u s z S z w a j a N r 2 (110)

p rzep isem b ezw zględnie obow iązującym , stro n y w ięc m ogą w u m ow ie p rz e w i­ dzieć ła g o d n iejszą odpow iedzialność p r o d u c e n ta .18

O bow iązek w y k az an ia , że p ro d u c e n t n ie ponosi odpow iedzialności za n ie w y k o ­ n a n ie zobow iązania, spoczyw a n a n im sam ym , a to zgodnie z a r t. 471 i 6 k.c. W zw iązk u z ty m należy zw rócić u w ag ę n a p rze p is a rt. 623 k.c., k tó ry stan o w i, że um ow a m oże w łożyć n a p ro d u c e n ta obow iązek zgłoszenia — w określo n y m te r m i­ n ie — niem ożności d o sta rc ze n ia p rze d m io tu k o n tra k ta c ji w sk u te k okoliczności, za k tó re n ie ponosi odpow iedzialności. N ied o p ełn ien ie tego obow iązku n ie p o ciąg ­ n ie z a sobą ż a d n y c h n a s tę p stw , je że li k o n tra k tu ją c y w ied z ia ł o pow yższych oko­ licznościach lu b je że li były one pow szechnie znane. Je że li je d n a k przyczyny, k tó ­ r e spow odow ały n ie w y k o n a n ie zobow iązania, były in n e niż w yżej w ym ienione, a p ro d u c e n t ze sw ej w in y n ie zaw iadom ił o n ic h k o n tra k tu ją c e g o , to w ów czas n ie b ęd z ie się m ógł pow oływ ać w p rocesie n a te okoliczności. S y tu a c ja b ęd z ie w ięc w sk u tk a c h ta k a sam a, ja k b y za te przy czy n y sam p ro d u c e n t p onosił odpow ie­ dzialność. 19 W procesie, jeżeli p ro d u c e n t n ie ro zporządza dow odem za w iad o m ie­ n ia w te rm in ie k o n tra k tu ją c e g o , m ożna p o d ją ć p ró b ę w y k az an ia , iż o okolicz­ nościach, k tó re spow odow ały n ie w y k o n a n ie zobow iązań, k o n tra k tu ją c y w ied z ia ł np. dzięki tem u , że z okolicznościam i ty m i zapoznały się osoby sp ra w u ją c e w jego im ien iu n ad z ó r i k o n tro lę w m y śl a rt. 617 k.c. lu b że okoliczności te b y ły p ow szech­ n ie zn a n e, p rz y n a jm n ie j w okolicy, w k tó re j leży g o sp o d arstw o p ro d u ce n ta.

K odeks p rz e w id u je d w u le tn i te rm in p rz e d aw n ien ia roszczeń p ro d u c e n ta i ko n - ra k tu ją c e g o . T erm in te n b iegnie od d n ia sp e łn ie n ia św iadczenia p rzez p ro d u ce n ta, a jeżeli św iadczenie jego n ie zostało spełnione, to od dnia, w k tó ry m p ow inno być sp ełn io n e (art. 624 k.c.). Je że li je d n a k p ro d u ce n tem je s t je d n o stk a gosp o d ark i u sp o ­ łecznionej i obie stro n y p o d le g a ją p ań stw o w e m u a rb itra ż o w i gospodarczem u, t e r ­ m in p rz e d a w n ie n ia w ynosi je d e n ro k (art. 118 k.c.).

W a rto jeszcze zw rócić u w ag ę n a p rzy w ile je egzek u cy jn e p rzy słu g u jąc e p ro d u ce n to w i w to k u egzekucji sąd o w ej i a d m in istra c y jn e j, gdyż m ogą one sta n o w ić p o d staw ę d o s ta w ia n ia w n io sk ó w o ograniczenie egzekucji. M ianow i­ cie zgodnie z § 3 ust. 1 p k t 2 ro zp o rząd zen ia M in istra S praw iedliw ości z dn ia

18 m a ja 1966 r. w sp ra w ie o k re śle n ia p rzed m io tó w należących do ro ln ik a p ro w a ­ dzącego gospodarstw o, k tó re n ie p o d le g a ją egzekucji sądow ej (Dz. U. N r 21, poz. 138), w y d an eg o n a p o d sta w ie a rt. 380 k.p.c., w raz ie zajęcia w to k u eg zekucji za­ k o n tra k to w a n e j trzo d y ch lew n ej n ie p o d leg a ona sprzedaży lu b p rz e ję c iu n a w ła s ­ ność p rze d u pływ em te rm in u sprzedaży określonego w um ow ie k o n tra k ta c y jn e j albo przed osiągnięciem w agi o d p o w iad a ją ce j w a ru n k o m k o n tra k ta c ji. N a p o d ­ sta w ie zaś u st. 2 przep is te n sto su je się odpow iednio do zapasów paszy i ściółki n iezb ęd n y ch d la trzody. W y d a je się, że po n a d e jśc iu te rm in u w y k o n an ia um ow y k o n tra k ta c ji w y h o d o w an e sz tu k i trzo d y chlew nej p ow inny być d o starczo n e k o n ­ tra k tu ją c e m u , a o rgan eg z ek u c y jn y pow inien zająć należność p rz y p a d a ją c ą p r o d u ­ centow i. B yłoby bow iem ch y b a sprzeczne ze społecznym in te re se m gospodarczym , żeby po n a d e jśc iu te rm in u sp rzed aży w y h o d p w an ą trz o d ę ch lew n ą m ógł p rz e ją ć — w to k u eg zek u cji — n a w łasność w ierzy ciel lu b żeby została ona sp rz e d a n a w d ro ­ dze licy tacji.

18 P o r . A . S t e l m a c h o w s k i : K o n t r a k t a c j a , s . 34. 19 P o r . o r z e c z e n i e S ą d u N a j w y ż s z e g o z d n i a 20.K .1958 r . I C 2898/52, O S N 1955, p o z . 22. K w e s t i a t a b y ł a p r z e d m i o t e m k o n t r o w e r s j i w d o k t r y n i e p r z e d w e j ś c i e m w ż y c i e k o d e k s u c y ­ w i l n e g o . P o r . w t e j m a t e r i i : W . S t a n k i e w i c z : P o j ę c i e k o n t r a k t a c j i i j e j g o s p o d a r c z o - p o l i t y c z n e z a ł o ż e n i a , N P 1954, z . V I I — V I I I , s . 116; A . S t e l m a c h o w s k i : K o n t r a k t a c j a p r o ­ d u k t ó w r o l n y c h , s . 220; o d m i e n n i e : J . K r a j e w s k i : K a r a u m o w n a p r z y k o n t r a k t a c j a c h a o b o w i ą z e k z a w i a d a m i a n i a o n i e u r o d z a j u , N P 1954, I V , s . 57 i n .

N r 2 (110) K o n tra k ta c ja w k.c. 35

J e ś li chodzi o eg zek u cję a d m in istra c y jn ą , to a rt. 10 u s ta w y z d n ia 17 czerw ca 1966 r. o p o stę p o w an iu eg zek u cy jn y m w a d m in istra c ji (Dl U. N r 24, poz. 151) u p o w aż n ił R ad ę M in istró w do w y d a n ia ro zp o rzą d zan ia ro zszerzająceg o w y łąc ze n ia spod eg zekucji a d m in istra c y jn e j p rze w id zia n e w a r t. 8 i 9 te jż e u staw y . R a d a M in istró w sk o rz y sta ła z udzielonego jej upow ażnienia, w y d a ją c rozporządzenie z d n ia 27 w rz eśn ia 1966 r. w sp ra w ie w y k o n a n ia u sta w y o p o stę p o w an iu eg z ek u ­ cy jn y m w a d m in istra c ji (Dz. U. ‘N r 45, poz. 279). N a m ocy § 3 ust. 2 tego ro zp o ­ rząd zen ia, jeżeli eg zek u cja a d m in istra c y jn a je s t sk ie ro w a n a p rzeciw ko ro ln ik o w i pro w a d zą ce m u gospodarstw o rolne, n ie p o d le g ają eg zek u cji: za k o n tra k to w a n e zw ie­ rz ę ta rzeźne, je ś li w a g a n ie o d p ow iada w a ru n k o m h an d lo w y m albo te rm in d o s ta ­ w y n ie u p ły n ą ł lu b n ie u p ły w a w m iesiącu p rz e p ro w a d z a n ia eg zek u cji (p k t 2), za­ p a sy p aszy i ściółki d la tegoż in w e n ta rz a aż do n ajb liż szy c h zbiorów (p k t 3), zw ie­ rz ę ta fu terk o w e, co do k tó ry c h hodow ca za w a rł um ow ę k o n tra k ta c y jn ą n a d o sta ­ w ę sk ó r z tych zw ie rząt (w yłączenie spod eg zekucji n ie dotyczy skór pozyskanych z u b o ju ty c h zw ie rz ą t — p k t 8) oraz zaliczki k o n tra k ta c y jn e (p k t 9). P o n a d to n a p o d sta w ie § 3 ust. 6 tegoż rozp o rząd zen ia w ierzy teln o ść p ie n ięż n a p rz y p a d a ją c a ro ln ik o w i z ty tu łu d o sta w y k o n tra k ta c y jn e j m oże być z a ję ta egzek u cy jn ie do w y ­ sokości 25% n ależności b r u tto za dostarczony to w a r — bez w zg lęd u n a to, czy zo­ sta ły p o trąc o n e pożyczki i zaliczki k o n tra k ta c y jn e .

■ J a k w skazano n a w stęp ie, a rty k u ł został pośw ięcony w y k ła d n i przepisów k o d e k ­ su cyw ilnego. N ie m ożna je d n a k n ie w spom nieć n a zakończenie, że um ow y k o n ­ tra k ta c y jn e reg u lo w a n e są rów n ież p rze p isam i ak tó w n o rm a ty w n y c h niższego r z ę ­ du. W p ra k ty c e in s ty tu c je k o n tr a k tu ją c e p o słu g u ją się w zo ram i um ów (zróżnico­ w a n y m i w zależności od p rze d m io tu k o n tra k ta c ji) u sta lo n y m i p rze z w łaściw e o rg a­ ny państw ow e.

S tosow nie do a rt. 384 § 1 k.c. w zory um ów m oże u sta la ć R a d a M in istró w z je j u p o w ażn ien ia inny naczeln y o rg an a d m in istra c ji p ań stw o w e j. N a p o d sta w ie § 1 u ch w a ły R ady M in istró w N r 323 z d n ia 8 p a ź d z ie rn ik a 1966 r. w sp raw ie u p o w aż­ n ie n ia M in istra P rz em y słu Spożyw czego i S kupu, M in istra S p ra w W e w n ętrzn y ch i M in istra Ż eglugi do u sta la n ia ogólnych w a ru n k ó w i w zorów um ów (M. P. N r 56, poz. 273) upow ażniono M in istra P rz em y słu Spożyw czego i S k u p u do u s ta la n ia w zo­ ró w um ów k o n tra k ta c ji zw ie rząt rzeźnych i p ro d u k tó w zw ierzęcych. W ym ieniona u ch w a ła p rec y zu je bliżej sposób u sta la n ia tychże w zorów um ów .

T rz eb a je d n a k dodać, że ju ż po w ejściu w życie k o d ek su cyw ilnego u sta lo n e zostały w zory um ów k o n tra k ta c ji bez po w o łan ia się n a w łaściw e przep isy k odeksu. M ianow icie n a mocy za rząd zen ia M in istra P rz em y słu Spożyw czego i S k u p u z d n ia 13 sie rp n ia 1966 r. w sp ra w ie w zorów um ów k o n tra k ta c ji ty to n iu oraz zasad i try b u szacow ania ty to n iu odstępow anego przez p la n ta to ró w (M. P. N r 43, poz. 220), w y ­ danego n a p o d sta w ie a rt. 1 ust. 6 i a rt. 2 ust. 2 d e k re tu z d n ia 24 czerw ca 1953 r. o u p ra w ie ty to n iu i w y tw a rz a n ia w yrobów ty to n io w y c h (Dz. U. N r 34, poz. 144), w prow adzono w zór je d n o ro c zn e j um ow y k o n tra k ta c ji ty to n iu , w zór w ielo letn iej um ow y k o n tra k ta c ji ty to n iu oraz szczegółow e w a ru n k i um ow y k o n tra k ta c ji ty to n iu .