Z historii Koła Prawników Stronnictwa Demokratycznego w Łodzi

Witold Pajor

Z historii Koła Prawników

Stronnictwa Demokratycznego w

Łodzi

Palestra 30/10-11(346-347), 5-8

1986

N rlO -ll(346-34T) Z historii Kola P ra w n ikó w SD w Łodzi ₅ zm ian a m i w o rie n ta c ji co do zad ań ad w o k a tu ry oraz w obec zm iany k lim a tu w obec a d w o k a tu ry , będziem y m ogli liczyć n a coraz szerszy udział K olegów w życiu społecznym n a naszym terenie.

N a zakończenie n ależy podkreślić, że w okresie, k tó ry m inął, n asza organ izacja p a r ty jn a m ia ła też sw ój udział w jego przezw yciężaniu. T rw aliśm y zaw sze na sta n o w isk u , że pozy ty w n e zm iany, k tó re m ia ły n a celu zrozum ienie w łaściw ej roli a d w o k a tu ry , m ogą być dokonane siłam i sam ej ad w o k a tu ry . P racow aliśm y n ad tym , aby nie doszło do izolacji ad w o k a tu ry w życiu społeczno-politycznym . P rz ed ­ staw iciele naszej P O P w y stęp o w ali ak ty w n ie zarów no n a w alnych zgrom adzeniach, ja k i n a szczeblu ce n tra ln y m , a także w środow iskach opiniotw órczych, p rz e d sta ­ w ia ją c ta m analizę sy tu a c ji w a d w o k a tu rze i p o d k reśla ją c zawsze, że rozw iązań n ależy szukać w drodze w zm ocnienia politycznego oddziaływ ania w środow isku, że nie zachodzą p rze słan k i, k tó re by w y m ag a ły w ycofania przez w ładze tego zau fan ia, jakie n am okazały, gdy uchw alono n o w ą u staw ę — P ra w o o adw okaturze, że środow isko a d w o k a tu ry zrozum ie i uzna, iż w łaściw a i odpow iedzialna p ra c a a d w o k a tu ry m oże się ro zw ijać ty lk o w ted y , gdy będzie zgodna z system em p raw n o -p o lity czn y m obow iązującym w naszym p aństw ie.

Na pew no będzie to pow ażny udział w now ym u k sz tałto w an iu się opinii o adw o­ k a tu rz e w obecnym okresie, k tó re j n ajp ełn iejsz y m w y razem je s t p ozytyw na opinia R ady P a ń stw a o raz stanow isko W ydziału S połeczno-P raw nego KC P Z P R zajęte przezeń n a jesieni ub. roku, gdy om aw iano sp raw y ad w o k a tu ry w K om isji P ra w a i P raw o rząd n o ści KC. S tanow isko to było jednoznacznie pozytyw ne dla adw o k atu ry .

P O P p rzy Izbie łódzkiej, k ie ru ją c się ty m i w zględam i, u dzieliła p o p arc ia rezo lu cji p o d ję tej w d n iu 21 w rz eśn ia 1985 r. p rzez p rzed staw icieli ak ty w u sam o­ rządow ego i społeczno-politycznego a d w o k a tu ry w sp raw ie oceny sy tu a cji w adw o­ k a tu rz e oraz założeń do p ro g ra m u d ziała n ia sam o rząd u adw okackiego do końca bieżącej k a d e n c ji uw ażając, że rezo lu cja ta dobrze służy adw okaturze.

WITOLD PAJOR

Z HISTORII KOŁA PRAWNIKÓW

STRONNICTWA DEMOKRATYCZNEGO W ŁODZI

Łódź po w yzw oleniu sta ła się znaczącym ośrodkiem naszego życia państw ow ego i społecznego, g ru p u ją c rów nież p raw n ik ó w —■ w ty m w ielu o znanych nazw iskach — zarów no ze św ia ta naukow ego ja k i sądow ego oraz ad w o k a tu ry . S tro n n ictw o D e­ m okratyczne, sk u p ia ją ce w ów czas in te lig e n cję postępow ą o tra d y c ja c h d e m o k ra­ tycznych, stało się żyw ym ośrodkiem rów nież d la praw ników .

D zięki nap ły w o w i w ielu naukow ców z innych m ia st m ógł p ow stać w organizo­ w anym U niw ersytecie Łódzkim W ydział P ra w a , a potem W ydział P raw n o -E k o n o ­ miczny. Do o rganizow ania U n iw ersy te tu w łączyli się rów nież adw okaci, ja k np. znakom ity cyw ilista, ad w o k a t z W arszaw y i w y kładow ca U n iw ersy te tu W arszaw ­ skiego przed w o jn ą L u d w ik D om ański oraz prof. J a n N am itkiew icz, też z U ni­ w e rsy te tu W arszaw skiego, w ykład o w ca p ra w a handlow ego, a po w ojn ie zajm u jąc y się w Łodzi rów nież ad w o k a tu rą. N ależy tu w spom nieć taikże prof. H ilarow icza,

e

znaw cą i w ykładow cę p ra w a ad m in istracy jn eg o , z a r a z e m . a d w o k a ta, ja k rów nież prof. Jerzego Jodłow skiego, p rze d tem ad w o k a ta w W arszaw ie, a w Łodzi w y k ła ­ dow cą p ro ce d u ry cyw ilnej, aktyw nego działacza S tro n n ic tw a D em okratycznego, k tó ry w dalszych la ta c h u trzy m y w a ł żyw y k o n ta k t z Łodzią, p rzy je żd ż ają c n a sp o tk a n ia organizow ane z in ic ja ty w y K oła P ra w n ik ó w . Nie m ożna tu też pom inąć p rzybyłych do Łodzi z inn y ch m ia st ad w o k ató w np. ze Lw ow a, W ilna itp., będących członkam i S tro n n ictw a D em okratycznego.

W pierw szych la ta c h pow ojennych w yróżnił sią w S tro n n ictw ie pochodzący ze L w ow a ad w o k a t W ajs-B ielski, jed en z założycieli K oła P ra w n ik ó w SD, działający rów nież w e w ład zach S tro n n ictw a , a potem w ielo letn i w ice d ziek a n Ł ódzkiej R ady A dw okackiej oraz przew odniczący K oła P ra w n ik ó w (do czasu p rzen iesien ia sią adw . W ajsa-B ielskiego do W arszaw y). K oło nasze p o w stało w 1947 roku, g ru p u ją c adw okatów , sędziów i częściowo p ro k u ra to ró w — członków SD. Koło P ra w n ik ó w w yłoniło się z w cześniej założonego p rz y Sądzie O kręgow ym w Łodzi K ola S ądow - ników . Z in ic ja ty w ą w ydzielenia K oła ja k o odrębnego członu w S tro n n ictw ie w y stą p ili w 1947 r. ad w o k aci-ak ty w iści, w tym E d w ard G órecki, K azim ierz K em ­ piński, E ugeniusz K urk o w sk i, E d m und S ierań sk i oraz w spom niany w yżej adw . W ajs-B ielski. Z czasem do naszego K oła dołączyli rad co w ie p ra w n i, a ta k że częściowo p raw n ic y ad m in istra c y jn i.

P oczątkow a działalność K oła sp ro w ad zała się do organ izo w an ia zebrań, dy sk u sji n a te m a ty zaw odow e i społeczne oraz p ro w a d ze n ia szkolenia ideow o-politycznego. T a k dobrze zap o w iad ający się rozw ój K oła i S tro n n ic tw a uległ g w ałtow nem u za h am o w an iu w la ta c h pięćdziesiątych ze znanych p rzyczyn tego okresu. Dopiero po 1956 r. n a s tą p ił ren e sa n s K oła i S tro n n ictw a . P ro w ad z en ie K oła o bjęła adw. C zesław a M onikow ska, sp ra w u ją c a tę fu n k c ję w ciągu przeszło d w u kadencji. A dw okaci, łącznie z pozostałym i kolegam i z K oła, ro zw inęli szerszą działalność przez sw ój osobisty udział w ra d a c h narodow ych, m ianow icie bąd ź jako rad n i, b ąd ź też ja k o członkow ie różnych kom isji. Z ajęto się p o p u la ry z a c ją p raw a, w spół­ działaniem z in n y m i k ołam i S tro n n ictw a , rzem ieśln ik am i, le k arza m i, nauczycielam i, ekonom istam i. Zw łaszcza ad w okaci K azim ierz K em p iń sk i i E d m u n d S ierań sk i rozw inęli dużą działalność w ra d a c h n aro d o w y ch i pozostali dotychczas czynnym i członkam i S tro n n ictw a . M ów iąc o działalności członków K oła w R adzie A dw o­ k ac k ie j w Łodzi, należy w spom nieć o kolegach ad w o k a tac h o b ie ra n y ch do w ład z Izby łódzkiej, w tym dość licznie do d aw n e j K om isji D y scy p lin arn ej. A dw okat K. K em piński w obecnej k ad e n c ji sp ra w u je fu n k c ję s k a rb n ik a R ady. P rzez k ilk a k ad e n c ji przew odniczącym K om isji R ew izyjnej był adw . K az im ie rz G ruszczyński.

L a ta sześćdziesiąte i dalsze do la t osiem dziesiątych w łącznie n ależy zanotow ać jako okres ożyw ienia i w szechstronnego rozw oju K oła. W sp ó łp raca m iędzy p o ­ szczególnym i g ru p am i zaw odow ym i członków K oła u k ła d a ła się ja k n ajlep iej. O bow iązki przew odniczącego p rzez je d n ą k ad e n c ję sp raw o w ał w Kole p ro k u ra to r B łotnicki. Z k ilk u n a stu sędziów członków K oła należy w spom nieć b ardzo ak ty w n ą działalność m iędzy in n y m i sędziów : S ta n isła w a L inka, S ta n is ła w a Zim ocha, S ta ­ n isła w a G ołdygi. T en o sta tn i b ra ł |k ty w n y udział w różnych p ra c a c h S tro n n ictw a i sp ra w u je do dziś m .in. fu n k c ję w iceprzew odniczącego W ojew ódzkiego S ądu P a rty jn e g o niezależnie od swego stałego u d ziału w zarząd zie K oła. Sędziowie ci p ro w a d zili liczne sp o tk an ia, organizow ali d y sk u sje n a te m a ty zaw odow e, p o p u la­ ry zo w ali now e a k ty p raw n e. P ra c a t a b y ła w y k o n y w an a w espół z a d w o k a tam i n a te re n ie S tro n n ic tw a w Łodzi i ów czesnego w ojew ó d ztw a łódzkiego, a w okresie późniejszym n a te re n ie w ojew ó d ztw a m iejskiego łódzkiego. P o refo rm ie a d m in istra ­ cy jn ej w 1975 r. część kolegów odeszła do o rg an iz ac ji w ojew ódzkich poza Łodzią,

N r 10-11(346-347) Z historii Kola P ra w n ikó w SD w Łodzi ₇ W ty m okresie ro z w ija rów nież działalność w K ole i S tro n n ictw ie adw . Lech G ąsecki, odznaczający się dużym dynam izm em organ izacy jn y m i licznym i in ic ja ­ ty w am i. O becnie adw . G ąsecki, członek K oła P ra w n ik ó w , p ełn i fu n k cję przew o d ­ niczącego W ojew ódzkiego K o m ite tu S tro n n ic tw a w Łodzi.

A u to r n in ie jsz ej n o ta tk i, będący członkiem S tro n n ic tw a od 1945 r., rozpoczął działalność w Łodzi w K ole P ra w n ik ó w w 1957 r. po d ługoletniej, przym usow ej p rze rw ie , po k tó r e j w ró c ił jednocześnie do w y k o n y w an ia zaw odu w adw okaturze. O b jąłem n a w stę p ie fu n k c ję /se k re ta rz a K oła, aby potem działać w K ole przez k ilk a k ad e n cji ja k o przew odniczący bądź zastępca — aż po dzień dzisiejszy.

D ru g a połow a la t siedem dziesiątych i p oczątek la t osiem dziesiątych obfito w ała w liczne, pow ażne in ic ja ty w y ustaw odaw cze. O trzy m u jąc m a te ria ły do dy sk u sji p ro je k tó w z C e n traln eg o K o m ite tu SD, przep ro w ad zaliśm y w poszerzonym gronie członków innych kół i z udziałem posłów SD z te re n u łódzkiego oraz w ład z S tro n n ic tw a d y sk u sje i om aw ianie pro jek tó w . C zyniliśm y to z dużym n ak ład e m sił i ze szczególną w nikliw ością. D latego też nasze stanow isko z reg u ły nie sp ro ­ w ad zało się do a firm a c ji n ad e sła n y ch p ro jek tó w , lecz n ie jed n o k ro tn ie u sto su n k o ­ w aliśm y się k ry ty cz n ie do nich. W yniki d y sk u sji przek azy w aliśm y zarów no naszym posłom ja k i C e n tra ln e m u K om itetow i SD. Nie trz e b a zapom inać, iż in ic ja ty w a po w o łan ia T ry b u n a łu S ta n u ja k i T ry b u n a łu K o nstytucyjnego w yszła z ło n a SD. D latego co się ty czy ty c h p ro jek tó w , rów nież zab ieraliśm y głos w ty c h spraw ach.

P rz ez szereg la t S tro n n ictw o nasze w idziało ta k ż e potrzebę po w o łan ia sądow ­ n ic tw a a d m in istra cy jn e g o . S koro w ięc ru szy ły p rac e w ty m k ie ru n k u , Koło nasze nie pozostało bezczynne. K o rz y sta jąc z tego, że w p rzygotow aniu p ro je k tu no w e­ liz ac ji k.p.a. b ra ła udział adw . poseł M a ria B udzanow ska, p rze p ro w ad z iła ona — n a naszą prośbę — d y sk u sję w to k u opraco w y w an ia tego p ro je k tu w Sejm ie. O dbyło się to w S tro n n ictw ie w Łodzi z u działem p rze d staw ic ie li w ład z S tro n n ic tw a oraz m iejscow ej ad w o k a tu ry . P odobnie stało się potem z p ro je k te m u sta w y o ad w o ­ k atu rz e. Z in ic ja ty w y K oła adw . M. B udzan o w sk a w ygłosiła obszerny r e f e r a t w R adzie A dw okackiej w Łodzi. W ypada dodać, że posłem z te re n u łódzkiego w p o p rze d n iej k ad e n cji b y ła adw . H a lin a L atecka, członek naszego K oła. R e fe ra ty i d y sk u sje z udziałem zain tereso w an y ch członków różnych kół S tro n n ic tw a p r e ­ zentow ały szeroki w a h la rz zagadnień, w iążący się z p ro je k ta m i u staw ow ym i bąd ź ich re a liz a c ją . D otyczy to rów n ież p ra w n ik ó w spoza łódzkiej o rg an izacji SD.

Po w e jśc iu w życie k.p.a. w w e rs ji znow elizow anej u rządziliśm y sp otkanie z jednym z sędziów N aczelnego S ąd u A d m inistracyjnego. O m aw iane zagad n ien ia n a ty m sp o tk a n iu b ardzo pom ogły w zo rien to w an iu łódzkich p raw n ik ó w w przyszłej działalności tego now ego org an u .

R ów nież do naszej p ra k ty k i n ależało organizow anie sp o tk a ń w p o staci zeb rań o tw arty c h z p rze d staw ic ie lam i M in isterstw a S praw iedliw ości. P rzy jm o w aliśm y n a ta k ich sp o tk a n ia ch członków w ład z naczelnych S tro n n ictw a, a zarazem p o d se k re­ ta rz y M in isterstw a S praw iedliw ości, ja k K azim ierza Z aw adzkiego i innych. O statnio w 1984 r. sp o tk a ł się z dużym zain tereso w an iem p rzybyłych członków S tro n n ictw a oraz zaproszonych gości r e f e r a t członka naszego S tro n n ic tw a w ice m in istra Józefa M usioła. U trzy m y w aliśm y rów nież sta łe k o n ta k ty i w sp ó łp racę w ra m a c h w spól­ nych in ic ja ty w z P o d staw o w ą O rg an izacją P a r ty jn ą P Z P R p rzy R adzie A dw o­ kackiej w Łodzi, ja k rów nież z K ołem P ra w n ik ó w ZSL.

T ru d n o by było w ym ienić w szystkie p rz e ja w y in ic ja ty w i działalności naszego Koła z o k re su czterdziestu la t. W praw dzie in ic ja ty w a le ża ła z reg u ły w ręk a c h adw okatów , ale osiąganie e fe k tó w było m ożliw e ty lk o dzięki p o p arc iu pozostałych

8 L e s z e k S l u g o c k i N r 10-11(346-347)

kolegów w Kole o ra z dzięki życzliw em u usto su n k o w an iu się i u d ziela n iu pom ocy ze stro n y m iejscow ych w ła d z S tronnictw a.

P rz ez dłuższy czas przew odniczącym K o m itetu Łódzkiego SD był m g r G ab rie l G órtow ski, p ra w n ik , zasłużony i ceniony działacz S tro n n ic tw a . P odobnie członek naszego K oła adw . B a rb a r a W ąsow icz w spółdziałała z K ołem , p ełniąc fu n k c ję w iceprzew odniczącej P re zy d iu m R ady N arodow ej m. Łodzi (aż do czasu re fo rm y ad m in istra c y jn e j). Nie m ożna w tym m iejscu nie w spom nieć ta k ż e o ty c h m n ie j ek sponow anych działaczach K oła, k tó rzy w nosili duży w k ła d p rac y przez szereg la t. Do n ic h n ależ ał z m arły o statnio m g r Ignacy Ja tk o w sk i, r a d c a p raw n y , w ie lo ­ le tn i sk a rb n ik K oła, b ęd ący w zorem dla innych w p ełn ien iu p rzy ję ty ch obow iązków n ie ty lk o w ty m zak resie, ale rów nież w pozostałej sw ej działalności w S tro n ­ nictw ie. D ru g ą ta k ą osobą z m łodszego pokolenia jest m g r Bożena M aćkow iak, o d zn aczająca się d u żą in ic ja ty w ą i dynam izm em organ izacy jn y m , p ełn iąc a w zorow o fu n k c ję se k re ta rz a K oła. Duże zasługi dla K oła m a rów nież ra d c a p ra w n y m g r I re n a Z im ińska, w ielo le tn ia działaczka S tro n n ictw a o ra z a k ty w n y członek naszego K oła. O becnie przew odniczącą K oła je st adw . Ja d w ig a Siem aszkiew icz, rów nież w ielo letn ia i o d d an a p ra c y w S tro n n ictw ie działaczka.

K re ślą c zarys d ziejów i działalności naszego Koła, m am n a uw adze to, że w ielu kolegów a d w o k a tó w odeszło od n a s już n a zawsze. P ozostało je d n a k po nich nie ty lk o w spom nienie, ale i tr a d y c ja o d d an ia się p racy społecznej.

Z ch w ilą w p ro w a d ze n ia s ta n u w ojennego działalność K o ła została n a dłuższy czas zah am o w an a. O dbiło się to n a aktyw ności naszego środow iska, dotychczas jeszcze odczu w aln ej ujem n ie. N atom iast zjaw iskiem p o zy ty w n y m o sta tn ic h la t je st stopniow y n ap ły w i zaangażow anie się w p rac e u n a s m ło d ej g en eracji, z reg u ły w arto śc io w e j pod w zględem ideow ym i in te le k tu aln y m . N ależy życzyć sobie, ab y d alsza działalność te j n o w ej k ad ry , w sp ó łp rac u jąc ej z b a rd z ie j dośw iadczonym w la ta c h p o p rzed n ich ak ty w em , k o rz y sta ła z d orobku i d o b ry ch tra d y c ji S tro n ­ n ic tw a . N a koniec dodać trze b a, że od 1972 r. do ko ń ca 1981 r. działa po w o łan a p rze z K oło P ra w n ik ó w SD w Łodzi (z in ic ja ty w y adw . L ec h a Gąseckiego) Ł ódzka G ru p a A dw okatów , bezpośrednio p o d p o rzą d k o w a n a w o jew ó d z k iem u K om itetow i SD w Łodzi, a później Ł ódzkiem u K o m itetow i SD. G ru p a t a w sp ó łp rac o w a ła z W y­ działem P o lity k i S połecznej CK SD i w niosła szereg cennych in ic ja ty w w sp raw ac h dotyczących zaw odu adw o k ata.

LESZEK SLUGO CKI

PRZYCZYNEK DO HISTORII ADWOKATURY W ŁODZI

W PIERWSZYM PÓŁROCZU 1945 ROKU

N ajciek aw sze i chyba n ajw a żn iejsz e są zaw sze początki. Szczególnie te , k tó re ro d zą się w tru d n y c h okolicznościach, te, k tó re p o w stały po te j straszn ej zaw ie­ rusze, ja k ą b y ła o sta tn ia w o jn a św iato w a, te, k tó re w y tw a r z a ją now e sytuacje.

T a k było rów nież z a d w o k a tu rą łódzką w pierw szym p ó łro cz u 1945 r.

Do chw ili w y b u ch u d ru g ie j w o jn y św ia to w ej adw okaci m a ją c y siedzibę w Łodzi n ie tw o rzy li odręb n ej Izby łódzkiej, lecz n ależ eli do O k ręg o w ej Izby A dw okackiej