LIBERTARIANIZM, SOCLIBERALIZM,
KOMUNITARYZM, JOHN RAWLES
Socliberalizm
Socliberalizm, liberalizm socjalny, liberalizm społeczny, ,,Nowy liberalizm”
Twórca: Leonard Hobhouse Podstawy koncepcji:
Krytyka leseferyzmu;
Ochrona pracownika, jako słabszej strony umowy;
System powszechnej oświaty oraz pomocy dla ubogich;
państwo miało zapewniać równy start;
Wolność: konieczność dla społeczeństwa, interes społeczny to uzupełnienie wolności indywidualnej;
Państwo ma walczyć z nierównościami społecznymi.
John Maynard Keynes
Najważniejsza praca Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza
Koncepcja Welfare state – państwo dobrobytu
Rynek Rynek nie jest niezawodny
Konieczne jest korygowanie
decyzji jednostek gospodarujących Odpowiedź na kryzys Należy pobudzić inwestycje –
aktywna rola państwa
Należy pobudzać konsumpcję
Narzędzia: Podatki, Wydatki budżetowe;
Stopa redyskontowa, rezerwa obowiązkowa, emisja pieniądza – zapewnienie tanich kredytów
Opieka państwa ,,od kołyski aż po
grób”
KEYNESIZM (WG. LIBERTARIAN)
LIBERTARIANIZM
Powstały w USA jako reakcja przeciwko
socliberalizmowi; zarzut odejścia od ideałów liberalnych.
Wyraz chęci powrotu do klasycznych koncepcji liberalnych
Ideologia bardziej radykalna niż liberalizm (granica nie jest jasna), często promuje zupełną likwidację państwa
(anarchokapitalizm).
Minarchizm – znaczące ograniczenie roli
państwa do minimum.
AKSJOMATY I ZASADY LIBERTARIANIZMU
Aksjomat 1. Aksjomat o
nieagresji Każdy przymus jest z definicji zły, negatywnie wartościowany etycznie, niesłuszny. Wszystkie transakcje muszą być oparte na dobrowolności stron.
2. Aksjomat
samoposiadania
Człowiek ma absolutne prawo do dysponowania swoim ciałem i rozporządzania swoim życiem.
3. Prawo
pierwotnego zawłaszczenia
Człowiek ma absolutne prawo do sprawiedliwie zawłaszczonych rzeczy.
Inne istotne kwestie:
Wiara w wolny rynek jako najlepszy regulator dystrybucji dóbr
,,Nie ma przestępstwa bez ofiary”
Koncepcja sprawiedliwości u libertarian
Autor: Robert Nozick
Tzw. Koncepcja sprawiedliwości transakcyjnej
1.
Sprawiedliwa dystrybucja to po prostu każdy rezultat dobrowolnej wymiany między jednostkami.
2.
Wszystko, co zostało sprawiedliwie nabyte, może być przedmiotem transferu;
3.
Pierwotne nabycie jest sprawiedliwe; Nieprawomocność tytułu własności, wyklucza prawomocność transakcji.
4.
Zasada kompensacji, naprawy krzywd: w przypadku gdy zasada 2 lub 3 zostały pogwałcone, możemy domagać się rekompensaty, odszkodowania.
Państwo – tylko minimalne, ograniczone do wąskiej funkcji ochrony przeciwko gwałtowi, kradzieży, oszustwu, narzucaniu zobowiązań.
Pierwotne uwłaszczenie: problem siły. Zawłaszczenie za pomocą siły jest
prawomocne jeżeli pozostawia innym odpowiednią ilość dóbr, która nie pogarsza
sytuacji nikogo innego. Czasem objęcie dobra wspólnego własnością prywatną
opłaca się wszystkim.
TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI JOHNA RAWLESA
Zasada ogólna: Wszelkie pierwotne dobra społeczne: wolności szanse, dochód i bogactwo, mają być rozdzielane równo,
chyba, że nierówna dystrybucja jest z korzyścią dla najmniej uprzywilejowanych
Zasada maksyminu: jednostki, nic nie wiedząc o swoim
położeniu, opowiadają się za takim układem, w którym
najgorsza pozycja, w której mogłyby się znaleźć, byłaby
najkorzystniejsza.
Koncepcja sprawiedliwości Johna Rawlesa
Usuwamy tylko te nierówności, które kogoś krzywdzą, a nie wszystkie.
Zasada 1: Każda osoba powinna mieć równe prawo do jak najszerszego całościowego systemu równych, podstawowych wolności, dającego się pogodzić z podobnym
systemem dla wszystkich.
Zasada 2: Nierównosci społeczne i ekonomiczne mają być tak ułożone, by:
Były z największa korzyścią dla najbardziej upośledzonych i JEDNOCZEŚNIE
Były związane z dostępnością urzędów i stanowisk dla wszystkich, w warunkach autentycznej równości szans.
Priorytet wolności: (Pierwsza zasada priorytetu): zasady sprawiedliwości maja być
zestawiane w porządku linearnym, tj. wolność może być ograniczana jedynie w imię wolności.
Druga zasada priorytetu: druga zasada ma pierwszeństwo wobec zasady efektywności i wobec zasady maksymalizowania sumy korzyści, a zasada równych szans ma
pierwszeństwo wobec zasady dyferencji.
KOMUNITARYZM
Nurt stanowiący odpowiedź na liberalizm, koncepcje Johna Rawlsa.
Nie tworzy spójnej doktryny. Podkreśla znaczenie wspólnoty i zakorzenienia w niej jednostki.
Twórca: Michael Sandel
Krytyka liberalizmu
Liberalizm błędnie uznaje się za ideologię uniwersalną, podczas gdy w praktyce dobra te zostały wywiedzione z aksjologii konkretnej kultury – zachodniej.
Nie można utrzymać wizji społeczeństwa opartego na koncepcji dobra, które nie jest zakorzenione we wspólnocie i nie jest w niej identyfikowane jako służące jej
członkom.
Liberałowie uważają, że człowiek jest różny od wartości, które wyznaje, uprzedni wobec nich, dowolnie je wybiera. Komunitaryści: Człowiek nie istnieje poza
społeczeństwem, poza wspólnotą.
Podmiot radykalnie usytuowany: nie jest uprzedni wobec wartości, które wyznaje, lecz to one decydują o tym, kim jest.
Krytyka liberalnego społeczeństwa: egoistycznej rywalizacji, zanik wartości moralnych, permisywizm, fakt istnienia grup społecznych, którym nie powiodło się na
liberalnym rynku, a które są poddane wykluczeniu, upadek etosu służby i
społeczeństwa obywatelskiego, szalejący konsumpcjonizm etc. Krytyka atomizacji
społeczeństwa.
KOMUNITARYZM
Antyliberalny nurt we współczesnej anglosaskiej filozofii politycznej powstały w latach 80. XX w., afirmujący wspólnotę jako niezbędną do osiągnięcia przez jednostkę wymiaru moralnego i zakorzenienia;
Sama wolność negatywna nie wystarczy, należy także człowieka wyedukowac:
metafora lasu. ,, gdyby nie pewne zasady i zwyczaje, których jednostka nie kreuje, lecz odkrywa - takie jak np. maniery przy stole albo zasady wymowy (pronunciation norms) pozwalające jednostce "orientować się w przestrzeni moralnej" - wszyscy bylibyśmy zagubionymi wędrowcami.”
Etyka społeczna "nie może być zawieszona w próżni”
Koncepcja dobra substancjalnego, materialnego - a nie proceduralnego, formalnego. Dobro substancjalne to podzielany przez konkretną wspólnotę
system wartości, zaangażowanie w sprawy zbiorowości, "współpraca niezależna od intencji, zamierzeń i celów”. Proceduralnie rozumiane dobro wspólne polega na indywidualnym dążeniu do własnych celów przez jednostki, o ile da się
pogodzić z dążeniem do celu przez inne jednostki. "Tym, co odgrywa tu
kluczową rolę, są procedury podejmowania decyzji i właśnie dlatego pragnę tę odmianę liberalnej teorii określać mianem "proceduralnej„
