POSTAWY ROLNIKÓW WOBEC MOLIWOCI
NABYWANIA NOWYCH UMIEJTNOCI W RAMACH
POMOCY PUBLICZNEJ NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA
ZACHODNIOPOMORSKIEGO
Monika Mejszelis
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
Streszczenie. Majc na uwadze wielokierunkowe wsparcie obszarów wiejskich, pod k-tem moliwoci wzmocnienia zasobów ludzkich, w artykule skupiono si na nastpujcych kwestiach: dostpie rolników do informacji o moliwociach uzyskania wsparcia, przyczy-nach braku zainteresowania organizowanymi kursami i szkoleniami, motywacjach rolników w zakresie doksztacania oraz okreleniu cech wpywajcych na zainteresowanie rolników organizowanymi kursami i szkoleniami doksztacajcymi. Badaniem zostali objci losowo wybrani rolnicy i ich rodziny, zamieszkujcy obszary wiejskie, których gospodarstwo nie przekracza 300 ha. Wyniki bada wskazuj m.in. na konieczno uwzgldnienia w wik-szym stopniu potrzeb szkoleniowych rolników, którzy nie zamierzaj odej z rolnictwa. Sowa kluczowe: pomoc publiczna, szkolenia, obszary wiejskie
WSTP
Gównym zasobem stanowicym o sile polskiej wsi jest tzw. „czynnik ludzki”, który naley do zasobów trudno odnawialnych i wymaga wielu dziaa wspierajcych. Wród negatywnych czynników, wpywajcych na sytuacj zasobów ludzkich na obszarach wiejskich, mona wymieni: generalnie niski poziom rozwoju gospodarczego polskiej wsi, tradycyjnie wysokie zatrudnienie w rolnictwie oraz ograniczon liczb pozarolni-czych miejsc pracy, niski poziom wyksztacenia, nisk wiadomo korzyci pyncych z wyksztacenia oraz znaczne trudnoci w dostpie do infrastruktury spoecznej, edu-kacyjnej i kulturalnej [Kodziski 2005]. Wystpujce w tym zakresie dysproporcje po-midzy miastem a wsi nadal przesdzaj o mniejszej atrakcyjnoci obszarów wiejskich, a tym samym stanowi ródo wystpowania barier dalszego ich rozwoju [Hunek 2005].
Adres do korespondencji – Corresponding author: Monika Mejszelis, Zachodniopomorski Uniwer-sytet Technologiczny w Szczecinie, Wydzia Ekonomiczny, Katedra Prawa i Gospodarki Nierucho-mociami, ul. onierska 47, 71-210 Szczecin, mmejszelis@e-ar.pl
Wstpienie Polski do Unii Europejskiej oraz uruchomienie programów wsparcia stwo-rzyo szans polskiemu rolnictwu na wyrównanie dysproporcji w jakoci ycia na obsza-rach wiejskich i miejskich. Cele te znalazy odzwierciedlenie w dziaaniach zrealizowa-nych w latach 2004–2006 oraz zaplanowazrealizowa-nych na biecy okres nansowania, tj. na lata 2007–2013.
W poprzednim okresie nansowania stworzeniu warunków dla rozwoju zasobów ludzkich na poziomie lokalnym i regionalnym sprzyjay projekty realizowane w ramach dziaa 2.1 i 2.3 Priorytetu 2 – wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR). Szczegól-ne znaczenie miaa w tym przypadku realizacja projektów, majcych na celu reorien-tacj zawodow pracowników, zanim stan si bezrobotnymi oraz przekwali kowanie osób odchodzcych z rolnictwa. Ponadto dziaanie 2.3 – reorientacja zawodowa osób odchodzcych z rolnictwa, nakierowane w sposób szczególny na rozwój wsi i obsza-rów wiejskich, byo komplementarne z dziaaniami realizowanymi w ramach programu SPO „Restrukturyzacja...”. W ramach tego programu wspierane byy projekty zwizane z realizacj inwestycji sucych podjciu przez rolników i domowników dodatkowej dziaalnoci, zblionej do rolnictwa. Wspierana bya równie dziaalno publicznych i prywatnych sub doradztwa rolniczego, w szczególnoci przez dziaanie 1.4 – wsparcie doradztwa rolniczego. Realizacja dziaania 2.3. w ZPORR bya take komplementarna wzgldem dziaania 2.4. – rónicowanie dziaalnoci rolniczej i zblionej do rolnictwa w celu zapewnienia rónorodnoci dziaa lub alternatywnych róde dochodów, rea-lizowanego w ramach SPO –„Restrukturyzacja...”. Równolega realizacja tych dziaa powinna stworzy odpowiednie warunki do podejmowania przez rolników i ich rodziny dodatkowej dziaalnoci.
Pomimo, e dziaanie 2.3 w ZPORR nie ma bezporedniej kontynuacji w obecnym okresie budetowym 2007–2013, niemniej jednak zadania te s nadal kontynuowane m.in. w ramach programu Rozwój Obszarów Wiejskich 2007–2013, o 3 – jako ycia na obszarach wiejskich i rónicowanie gospodarki wiejskiej. W ramach dziaania nast-pi rónicowanie w kierunku dziaalnoci nierolniczej oraz przewidziane jest tworzenie i rozwój mikroprzedsibiorstw. Kontynuacja wsparcia dla rolników oraz domowników i maonków rolników, przez projekty nakierowane na tworzenie pozarolniczych ró-de dochodów i promocj zatrudnienia poza rolnictwem na obszarach wiejskich, stwarza warunki dla dywersy kacji dziaalnoci gospodarczej i przyczynia si tym samym do zrównowaonego rozwoju spoeczno-gospodarczego obszarów wiejskich. Ponadto w ra-mach Programu Operacyjnego Kapita Ludzki, w Priorytecie X – partnerstwo na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, przewidziane jest wsparcie na rzecz mieszkaców obsza-rów wiejskich. Wsparcie to ukierunkowane jest na: rozwój przedsibiorczoci, podnosze-nie zdolnoci do zatrudpodnosze-nienia, zwikszepodnosze-nie mobilnoci zawodowej, wyrównywapodnosze-nie szans w dostpie do edukacji i rynku pracy, podniesienie poziomu wyksztacenia mieszka-ców obszarów wiejskich, a zwaszcza umiejtnoci zawodowych przydatnych poza rolni-ctwem oraz zwikszenie dostpu do podstawowych usug publicznych i spoecznych.
Szkolenia oraz warsztaty, organizowane dla osób chccych podnie swoje kwali -kacje, zaliczane s do aktywnych instrumentów polityki rynku pracy. Ponadto uznawane s za wysoko efektywny instrument polityki rynku pracy [Bukowski i in. 2005]. Autorzy raportu wskazuj jednak na problem oceny rzeczywistej efektywnoci, co wynika m.in.
z tego, e na szkolenia zgaszaj si z reguy osoby reprezentujce wyszy poziom ka-pitau ludzkiego. Brak wystarczajcego w tym zakresie monitoringu rynku pracy unie-moliwia aktualnie tego rodzaju ocen. Celem przeprowadzonej analizy byo zbadanie postaw rolników wobec moliwoci nabywania nowych umiejtnoci przez szkolenia i kursy doksztacajce, organizowane na obszarze województwa zachodniopomorskiego w okresie nansowania 2004–2006.
MATERIA I METODA BADA
Badanie przeprowadzono w czerwcu 2006 roku metod sondau diagnostycznego z wykorzystaniem kwestionariusza wywiadu. Badaniem zostali objci rolnicy i ich ro-dziny, zamieszkujcy obszary wiejskie, których gospodarstwo nie przekracza 300 ha. Ogóem badaniem objto 650 osób zamieszkujcych teren województwa zachodniopo-morskiego. Wyniki bada opracowano przy wykorzystaniu metod statystycznych, w tym analizy strukturalnej i analizy wariancji.
Biorc pod uwag zrónicowane warunki przyrodnicze i powizania funkcjonalne do bada wybrano losowo gospodarstwa pooone na nastpujcych obszarach wielko-przestrzennych, okrelonych w Strategii rozwoju województwa zachodniopomorskiego do 2020 roku [2005], jako: obszar funkcjonalny strefy nadmorskiej, obszar selektywnej i wielofunkcyjnej aktywizacji gospodarczej, obszar aktywizacji funkcji turystycznej, ob-szar bardzo intensywnego rolnictwa i przemysu rolno-spoywczego oraz tereny pozosta-jce w zasigu oddziaywania duych orodków miejskich.
WYNIKI
Konsekwentna realizacja, stawianych w ramach programów zaoe rozwojowych, powinna znaczco osabi, a docelowo wyeliminowa negatywne czynniki wpywajce na sytuacj zasobów ludzkich na obszarach wiejskich. Niska aktywno i tym samym niewielki zakres oddziaywania instytucji rynku pracy na obszarach wiejskich województwa zachodniopomorskiego powoduje, e rolnicy tylko w niewielkim stopniu s bene -cjentami korzyci pyncych z moliwoci doksztacania. W latach 2004–2006 jedynie jedna pita wszystkich instytucji, realizujcych projekty szkoleniowe w ramach ZPORR, bya zainteresowana dziaaniem 2.3., a tylko trzy instytucje skieroway wsparcie wy-cznie na obszary wiejskie [Mickiewicz, 2007]. Przeprowadzone badania wykazay, e jedynie ok. 20% ankietowanych rozpoznawao skrót ZPORR i ok. 30% ankietowanych rozpoznawao skrót EFS. Poowa rolników w ogóle nie kojarzya obu nazw. Gównymi ródami informacji nt. programów pomocowych byy dla rolników przede wszystkim prasa lub telewizja oraz pracownicy ODR i ARiMR.
W toku bada stwierdzono, e wystpuje rónica pomidzy liczb osób uczestni-czcych w szkoleniach na zasadzie penej odpatnoci (4,4%) i osób uczestniuczestni-czcych w szkoleniach nansowanych z funduszy publicznych (14%). Na rysunku 1 przedstawio-no najczciej podawane przez respondentów przyczyny braku uczestnictwa w szkole-niach/kursach doksztacajcych.
Na podstawie przeprowadzonych bada mona przypuszcza, e odsetek osób chc-cych podnie swoje kwali kacje byby zapewne wyszy gdyby rolnicy posiadali wik-szy dostp do informacji. W obu grupach osób rezygnujcych z doksztacania bya to naj-czciej podawana przyczyna, z tym, e w przypadku szkole/kursów do nansowanych z EFS-u odsetek ten by znacznie wyszy. Drug najczciej podawan w obu przypad-kach przyczyn rezygnacji z uczestnictwa w tego rodzaju formach doksztacania by brak odpowiednich ofert (19%). W przypadku szkole/kursów, organizowanych na zasadzie penej odpatnoci, powanym utrudnieniem byy koszty uczestnictwa, co przy obecnych dochodach w gospodarstwach rolnych niejednokrotnie uniemoliwia rolnikom zdobycie nowych kwali kacji. Odpowiedzi na ten stan rzeczy s szkolenia/kursy do nansowa-ne ze rodków publicznych, jednake respondenci wskazywali w swoich odpowiedziach czsto na brak czasu i nieodpowiednie terminy organizowanych szkole/kursów. Sporód osób, które spotkay si z ofert instytucji szkoleniowych, jedynie ok. jednej pitej ankie-towanych nie byo zdecydowanie zainteresowanych wziciem udziau w szkoleniach.
Ze wzgldu na znacznie wikszy udzia rolników w szkoleniach do nansowanych z EFS-u, co wynika z ich wikszej dostpnoci, zbadano motywacje, jakimi kierowali si respondenci przy wyborze szkolenia/kursu (rys. 2).
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 brak czasu / nieodpowiednie terminy
koszty dojazdów/ uczestnictwa (kaucje) brak informacji brak odpowiednich ofert brak zainteresowania uciliwy dojazd wiek
szkolenia/kursy organizowane na zasadzie penej odplatnoci szkolenia/kursy dofinansowane za rodków publicznych (EFS)
Rys. 1 Przyczyny rezygnacji rolników z uczestnictwa w szkoleniach/kursach doksztacajcych Fig. 1. Reasons for not participating in training courses
ródo: Opracowanie wasne na podstawie wyników bada ankietowych. Source: Author’s research.
Pozytywnym zjawiskiem jest to, e zdecydowana wikszo ankietowanych rolni-ków przy wyborze szkolenia kierowaa si przede wszystkim przydatnoci w dalszej pracy (40%) oraz moliwoci uzyskania dodatkowych róde dochodu (27%). Tylko jedna trzecia ankietowanych nie wizaa swojej decyzji z moliwoci poprawy swojej sytuacji spoeczno-zawodowej, co nie oznacza, e nie uzyskali oni adnych korzyci, jak np. rozwój osobisty.
Wyniki przeprowadzonych bada wskazuj, e gównymi kanaami informacyjnymi o szkoleniach/kursach byli przede wszystkim pracownicy orodków doradztwa rolnicze-go oraz ogoszenia w Urzdach gmin (rys. 3). Porównujc ze ródami wiedzy o samym ZPORR i EFS mona zauway pewne rónice. W przypadku organizacji szkole mona zauway mniejsze znaczenie mediów oraz Agencji Modernizacji i Restrukturyzacji Rol-nictwa jako róde informacji o moliwociach otrzymania wsparcia. Biorc pod uwag deklarowany przez rolników brak informacji o ofercie szkoleniowej i gówne róda in-formacji o programach pomocowych potwierdza si konieczno wikszej wspópracy pomidzy instytucjami bezporednio zaangaowanymi w restrukturyzacj i modernizacj rolnictwa oraz publicznymi subami zatrudnienia.
Efektywno szkole mona sprawdzi m.in. przez wskazanie stopnia zadowolenia i moliwoci wykorzystania zdobytej wiedzy w pracy zawodowej oraz przez wymierne skutki w postaci konkretnych przedsiwzi. Dlatego te w trakcie przeprowadzania an-kiety wród rolników zadano respondentom pytanie dotyczce korzyci, jakie odnieli
0 5 10 15 20 25 30 35
przydatno w dalszej pracy moliwo uzyskania dodatkowych róde dochodu przypadek opinia znajomych nieodpatno lub niewielki koszty szkolenia/kursu rozwój osobisty ch poznania nowych osób, rozrywka, odpoczynek
Rys. 2. Motywy korzystania ze szkole/kursów doksztacajcych Fig. 2. Motives for taking part in training courses
ródo: Opracowanie wasne na podstawie wyników bada ankietowych. Source: Author’s research.
z uczestnictwa w szkoleniach/kursach doksztacajcych. Wyniki zostay przedstawione na rysunku 4.
Z przeprowadzonych analiz wynika, e najczstszymi korzyciami byy nabycie no-wych umiejtnoci (38%) oraz uzupenienie posiadanej wiedzy (30%). Wikszo rolni-ków ocenio szkolenie/kurs na poziomie dobrym lub bardzo dobrym, przy czym brano pod uwag przygotowanie merytoryczne prowadzcego, umiejtno przekazywania wiedzy przez prowadzcego, przydatno szkolenia w dalszej pracy oraz organizacj zaj. Spo-ród osób które podjy doksztacanie jedynie 7% nie odnioso adnych korzyci.
0 5 10 15 20 25 30 35 ogoszenie w Urzdzie Gminy
doradca ODR-u prasa, radio, telewizja
ogoszenie w Urzdzie Pracy
od znajomych inne
Rys. 3. Gówne róda wiedzy o szkoleniach/kursach doksztacajcych Fig. 3. Main sources of information on training courses
ródo: Opracowanie wasne na podstawie wyników bada ankietowych. Source: Author’s research.
0 5 10 15 20 25 30 uzupenienie posiadanej wiedzy dodatkowe ródo dochodu nabycie nowych umiejtnoci moliwo nawizania wspópracy z partnerami poznanie nowych osób, rozrywka, odpoczynek
brak korzyci inne
Rys. 4. Korzyci uczestnictwa w szkoleniach/kursach organizowanych przy wsparciu z EFS Fig. 4. Advantages of taking part in training courses organized within ESF
ródo: Opracowanie wasne na podstawie wyników bada ankietowych. Source: Author’s research.
Jeeli chodzi o wymierne skutki odbytych przez rolników szkole/kursów, to w wielu wypadkach nie przyczyniy si one do poprawy sytuacji spoeczno-zawodowej respon-dentów. Potwierdzio to dwie trzecie responrespon-dentów. Tym niemniej okoo 20% rolników, którzy podjli doksztacanie, rozwinli prowadzon ju dziaalno gospodarcz bd otworzyli rm. Charakterystyczne jest to, e adna z osób, które skorzystay ze szkole-nia/kursu nie odesza z rolnictwa. wiadczy to o koniecznoci uwzgldnienia tej grupy spoecznej nie tylko pod ktem reorientacji zawodowej rolników. Istnieje spore zaintere-sowanie szkoleniami osób, które nie zamierzaj wycofywa si z rolnictwa.
Oceniajc jako przeprowadzonych szkole pomimo dobrych i bardzo dobrych ocen respondenci wskazali równie na sabe strony przeprowadzonych szkole/kursów. Naj-czciej respondenci wskazywali na:
zbyt krótki czas trwania (30%), zbyt powierzchowny program (28%), brak przeoenia na praktyk (28%).
W odpowiedziach wskazywano równie na przeadowany program, uniemoliwia-jcy przyswojenie materiau, oraz niedopasowanie tematyki szkolenia/kursu do potrzeb. Biorc pod uwag wyniki bada mona wnioskowa, e wikszo sabych stron, na któ-re wskazywali któ-respondenci, wynika przede wszystkim z krótkiego okktó-resu trwania szkole-nia/kursu. Wydaje si, e przy organizacji tego rodzaju wsparcia naleaoby w wikszym stopniu wzi pod uwag moliwoci przyswojenia przez bene cjentów szkole/kursów nowej wiedzy w tak krótkim czasie. Jednak, jak wskazuj wyniki bada, rolnicy za-mieszkujcy obszary wiejskie województwa zachodniopomorskiego nie s w tak duym stopniu bierni zawodowo, jak mogyby to sugerowa analizy dotyczce oceny jakoci kapitau ludzkiego i przedsibiorczoci. Nie oznacza to jednak, e nie ma powodów do niepokoju. Ogólnie mona stwierdzi, e jedynie okoo jednej czwartej ankietowanych rolników nie jest w ogóle zainteresowanych doksztacaniem si w ramach szkole/kur-sów nansowanych ze rodków publicznych (rys. 5).
Skrajnych odpowiedzi, tj. „zdecydowanie tak” lub „zdecydowanie nie”, udzielio je-dynie 10% respondentów, z tego odpowiedzi twierdzcej udzielio 7%, a negatywnej 3% rolników. Stosunkowo du grup stanowiy osoby niezdecydowane, które w chwili prze-prowadzania badania nie potra y wskaza odpowiedzi twierdzcej bd negatywnej. Tak wysoki odsetek osób niezdecydowanych moe wynika m.in. z niedoinformowania
–
–
–
37% 25% 38%zdecydowanie tak/tak zdecydowanie nie/nie trudno powiedzie Rys. 5. Zainteresowanie rolników szkoleniami/kursami organizowanymi przy wsparciu z EFS Fig. 5. Farmers interested in training courses nanced from ESF
ródo: Opracowanie wasne w oparciu o wyniki bada ankietowych. Source: Author’s research.
rolników o moliwociach zdobycia nowych kwali kacji, zwaszcza jeeli we mie si pod uwag liczb osób planujcych doksztacanie (45% respondentów). Równie aktyw-no w podejmowaniu nowych przedsiwzi ma znaczenie przy ocenie poziomu zainte-resowania rolników szkoleniami/kursami doksztacajcymi. Wyniki bada wskazuj, e doksztaca chcieli si przede wszystkim rolnicy zainteresowani reorientacj zawodow – rozwojem dziaalnoci pozarolniczej oraz rolnicy, którzy zamierzaj w przyszoci mo-dernizowa posiadane gospodarstwo.
Biorc pod uwag poziom zainteresowania rolników doksztacaniem, zbadano, jakie czynniki w najwikszym stopniu wpyway na ch korzystania ze wsparcia w postaci szkole/kursów. Na poziom zainteresowania szkoleniami w niewielkim stopniu miay wpyw: poziom wyksztacenia respondentów, powierzchnia gospodarstwa, szanse na roz-wój gospodarstwa w ocenie respondentów oraz skonno do podejmowania przez rol-ników nowych przedsiwzi. W umiarkowanym stopniu wpywa za wiek respondenta (chi^2= 141,1904, df = 12, p = ,00000). Powysz zaleno ilustruje rysunek 6.
Pomimo istniejcej zalenoci wspóczynnik korelacji rang Spearmana ksztatuje si na poziomie 0,16. Na zaczonym rysunku mona zauway, e najczciej chciay si doksztaca osoby midzy 35 i 55 rokiem ycia. W grupie osób, które odpowiedziay „zdecydowanie tak” odsetek wyniós 65%, a wród osób, które odpowiedziay „tak” byo 53% respondentów. Doksztacaniem nie byy zainteresowane przede wszystkim osoby starsze, tj. powyej 55-go roku ycia, co wydaje si zrozumiae ze wzgldu na sabnc aktywno zawodow w tej grupie wiekowej.
Kolejn cech majc wpyw na poziom zainteresowania rolników doksztacaniem bya perspektywa zmiany skali produkcji rolniczej w gospodarstwie (rys. 7).
Przysza skala produkcji w najwikszym stopniu wpywaa na zainteresowanie rolni-ków szkoleniami/kursami (chi^2 = 63,92712, df = 12, p = ,00000). Wspóczynnik
kore-lacji rang Spearmana ksztatuje si na poziomie 0,21. Przeprowadzona analiza wykazaa,
0 25 50 75 100 125 150 175 200 225 trudno powiedzie zdecydowanie nie nie tak zdecydowanie tak 25 25-35 35-55 55
Rys. 6. Zainteresowanie rolników szkoleniami/kursami doksztacajcymi a wiek respondenta Fig. 6. Farmers interested in training courses by age
ródo: Opracowanie wasne w oparciu o wyniki bada ankietowych. Source: Author’s research.
e szkoleniami zainteresowani byli przede wszystkim rolnicy, którzy planowali w przy-szoci zwikszy skal produkcji rolniczej w gospodarstwie. Osoby te stanowiy okoo poowy respondentów w kadej z grup zainteresowanych doksztacaniem (zdecydowanie tak – 57%, tak – 53%). Badania pokazay, e okoo 58% wszystkich rolników chccych zwikszy skal produkcji byo zainteresowanych podniesieniem swoich kwali kacji.
Cech take istotnie wpywajc na zainteresowanie rolników zdobyciem nowych kwali kacji w ramach szkole/kursów do nansowanych z EFS bya moliwo zwik-szenia swoich dochodów w ramach prowadzonego gospodarstwa (rys. 8).
Moliwo zwikszenia dochodu w gospodarstwie w mniejszym stopniu ni przy-sza skala produkcji wpyna na zainteresowanie rolników doksztacaniem (chi^2 =
69,67792, df = 12, p = ,00000) o czym wiadczy wspóczynnik korelacji rang Spearmana na poziomie 0,10. W obu grupach respondentów chccych podnie swoje kwali kacje nieco ponad 60% rolników pozytywnie ocenio przyszo, widzc moliwoci zdobycia dodatkowego dochodu, a tym samym poprawy swojej sytuacji bytowej. Przeprowadzone badanie pokazuje, e nie chciay podnosi swoich kwali kacji przede wszystkim osoby, które najbardziej tego potrzeboway – czsto bierne zawodowo, szczególnie pod ktem ewentualnej reorientacji zawodowej.
0 25 50 75 100 125 150 175 200 trudno powiedzie zdecydowanie nie nie tak zdecydowanie tak
zaprzestana ograniczana nie zmieni si zwikszana
Rys. 7. Zainteresowanie rolników szkoleniami/kursami doksztacajcymi a przysza skala pro-dukcji rolniczej
Fig. 7. Farmers interested in training courses by future agricultural production scale ródo: Opracowanie wasne w oparciu o wyniki bada ankietowych.
PODSUMOWANIE
Pomoc publiczna, udzielana m.in. w ramach programów wspierajcych rozwój ob-szarów wiejskich, ma m.in. na celu wyposaenie rolników w umiejtnoci umoliwiajce zdobycie zatrudnienia i wykonywania nowego zawodu w zwizku z procesem restruktu-ryzacji polskiego rolnictwa. Dla realizacji tego celu wsparto do nansowaniem organiza-cj rónego rodzaju szkole i doradztwa. Zrealizowane projekty w zaoeniach powinny przyczyni si do przesunicia zasobów pracy z rolnictwa do innych sektorów gospodar-ki, w szczególnoci do sektora usug. Z uwagi na wysoki stopie bezrobocia ukrytego w województwie zachodniopomorskim i konieczno ograniczania marginalizacji spo-ecznej byych pracowników Pastwowych Gospodarstw Rolnych (PGR), a take biorc pod uwag stopie zainteresowania rolników doksztacaniem, wskazane wydaje si aby rodki wydatkowane w ramach poprawy jakoci kapitau ludzkiego – byy w wikszym stopniu skierowane na obszary wiejskie.
Wikszo ankietowanych rolników nie wiedziaa czsto o moliwoci uczestnicze-nia w kursach i szkoleuczestnicze-niach doksztacajcych, do nansowanych z funduszy publicznych, jak równie nie kojarzya w ogóle nazw EFS i ZPORR. O zainteresowaniu do nansowa-nymi szkoleniami wiadczy fakt, e skorzystao z nich prawie trzykrotnie wicej rolni-ków ni ze szkole organizowanych na zasadzie penej odpatnoci. Niestety najczciej podawan przez rolników przyczyn braku uczestnictwa w szkoleniach by wanie brak
0 25 50 75 100 125 150 175 200 225 trudno powiedzie zdecydowanie nie nie tak zdecydowanie tak
nie raczej nie raczej tak tak
Rys. 8. Zainteresowanie rolników szkoleniami/kursami doksztacajcymi a moliwo zwik-szenia dochodu
Fig. 8. Farmers interested in training courses by possibility of income increase ródo: Opracowanie wasne w oparciu o wyniki bada ankietowych.
informacji o aktualnie organizowanym wsparciu oraz brak odpowiednich ofert. Rolnicy pozyskiwali informacje gównie od pracowników instytucji zwizanych z rolnictwem, a informacje o szkoleniach dodatkowo w urzdach jednostek samorzdu terytorialnego i od znajomych. Tymczasem instytucje organizujce szkolenia wykorzystuj gównie me-dia i Internet, jako podstawowe ródo o aktualnie organizowanych szkoleniach. Biorc pod uwag niski poziom dostpnoci Internetu na obszarach wiejskich, to moe by to jeden z powodów trudnoci w dostpie do informacji. Ponadto wanym ródem o prowa-dzonej dziaalnoci jest dla rolników fachowa prasa. Zamieszczanie informacji o szkole-niach w fachowej prasie dla producentów rolnych mogoby przyczyni si do zwiksze-nia prawdopodobiestwa dotarcia z ofert szkoleniow do potencjalnego odbiorcy.
Wikszo osób, które podjy doksztacanie, ocenio szkolenie na poziomie „bardzo dobrym” i „dobrym”, jednak pomimo nabycia nowych umiejtnoci i uzupenienia ju posiadanej wiedzy, to jedynie w jednej pitej przypadków rolnicy rozwinli prowadzo-n ju dziaalno gospodarcz, przy czym adna z tych osób nie odesza z rolnictwa. W tym aspekcie wydaje si niezbdne uwzgldnienie – przy programowaniu wsparcia na obszary wiejskie – potrzeb szkoleniowych rolników, którzy nie zamierzaj odej z rol-nictwa. Dziaanie 2.3 ZPORR odnosio si przede wszystkim do reorientacji zawodowej rolników, natomiast zabrako w tym i innych programach dziaa na szerok skal w za-kresie doksztacania ludnoci pracujcej w rolnictwie. Powysze zaoenie potwierdzaj take czynniki, wpywajce istotnie na poziom zainteresowania doksztacaniem wród rolników, do których zalicza si przede wszystkim: wiek respondenta, przysza skala dukcji rolniczej w gospodarstwie oraz moliwo zwikszenia dochodów w ramach pro-wadzonego gospodarstwa, a tym samym poprawy swojej sytuacji bytowej.
PIMIENNICTWO
Bukowski M., Lewandowski P., Magda I., Zawistowski J., 2005. Strukturalne cechy rynku pracy w Polsce, [w]: Zatrudnienie w Polsce 2005]. Red. M. Bukowski. Departament Analiz i Prognoz Ekonomicznych. Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Warszawa.
Hunek T., 2005. Dywersy kacja aktywnoci rolniczej Polski: zarzdzanie upadkiem, [w:] Rozwój obszarów wiejskich. Dowiadczenia krajów europejskich, IRWiR PAN, Warszawa, 57–67. Kodziski M., 2005. Dywersy kacja gospodarki wiejskiej, [w:] Uwarunkowania i kierunki prze-mian spoeczno-gospodarczych na obszarach wiejskich. IRWiR PAN, Warszawa, 29–40. Mickiewicz P., 2007. Potrzeby szkoleniowe rolników zamieszkujcych województwo zachodnio-pomorskie w ramach wsparcia z funduszy publicznych, [w:] Identy kacja regionalnych i lokalnych uwarunkowa zrównowaonego rozwoju obszarów wiejskich, Zeszyty Nau-kowe nr 456, Uniwersytet Szczeciski, Szczecin.
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa 2007.
Strategia rozwoju województwa zachodniopomorskiego do roku 2020. Sejmik Województwa Za-chodniopomorskiego, Szczecin 2005.
Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 2004–2006, Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Warszawa 2004.
THE ATTITUDES OF FARMERS TO POSSIBILITY OF ACQUISITION OF THE NEW SKILLS WITHIN THE PUBLIC SUPPORT IN WEST POMERANIA PROVINCE
Abstract. Regarding to multidirectional support of rural areas development in aspect of human resource reinforcement the paper is focused on following matters: access to infor-mation of obtaining support, reasons of lack of interest in training courses participation as well as motivation. Research was conducted in a group of farmers which land area doesn’t exceed 300 ha. Research result indicates, among others, that needs of farmers who are go-ing to stay in agriculture should also be taken into consideration.
Key words: public support, training courses, rural areas
