Józef Wiesław Rosłon
"Jakob und wir : exegetische und
motivgeschichtliche Beobachtungen
zu den wichtigsten Texten der
Jakobsgeschichte", Günter Krinetzki,
współpraca: Walter Kettler,
Regensburg 1979 : [recenzja]
Collectanea Theologica 50/3, 212-213
zbiór cudów w 2 K ri 4); cud z żelazem p ły w a ją c y m po w odzie w 2 K ri 6
i śm ierć E lizeusza w 2 K ri 13. W idzi w pływ ty c h o pow iadań n a cudow ne o p o w iad an ia w ew a n g elii M a rk a : o w sk rzeszen iu có rk i J a ira i n a k a rm ie n iu rzeszy 5000 ludzi (p o ró w n u je tu in n e te k sty N T o cudow nym n ak a rm ien iu ).
W trzeciej części z a jm u je a u to ra odpow iedź człow ieka w S ta ry m T e sta m encie n a z n a k i Boskie. J e s t n ią poznanie Boga (przez z n a k i zd ziałan e w t r a d y cji w yjścia, w k rę g u p ro ro ck im , w d eu tero n o m isty cz n ej teologii dziejów i ja k o n a d z ie ja n a przyszłość) lu b z a tw a rd z ia łe serce (w o p o w iad a n iu o p la gach egipskich i cudzie n a d M orzem , n ie ro z sąd e k ojców i zap o m in a lstw o sy nów Iz ra e la o cu d ach p u sty n i, oraz odpow iedź Boga n a to ja k i n a n ie p o słu szeństw o n a ro d u w ogóle). Po p o d su m o w an iu n a s tę p u ją p rzy p isy z n u m e r a c ją k o le jn ą w k aż d ej części osobno. J e s t to b ard z o pożyteczny p odręcznik n a te m a t cudów w B iblii w fo rm ie w ygodnej do k o rzy sta n ia , m ałego i z g ra b nego form atu«
o. J ó z e f W iesław R oslon O FM Conv., W arszaw a G ü n te r K R IN ET Z K I, Jakob u n d w ir. E xeg etisch e u n d m o tiv g esc h ich tlic h e
B e o b a c h tu n g en z u d en w ic h tig ste n T e x te n der Ja k o b sg e sch ic h te (w sp ó łp ra
cow nik: W a lte r К e 1 1 1 e r), R eg en sb u rg 1979, V erla g F rie d ric h P u ste t, s. 109
(Schlüssel zu r Bibel).
P o ręczn y to m ik w p łó tn o w a n y m k a rto n ik u , ja k zw ykło się o p raw ia ć k siążki, k tó re b y w a ją częściej używ ane, sta n o w i w se rii K lu c z do B ib lii w sp ó l n ą p ra c ę dw óch teologów k ato lic k ic h z u n iw e rsy te tu w R atyzbonie. G. K r i - n e t z k i . w y k ła d a S ta ry T esta m e n t, a W. K e t t l e r — teologię p rak ty c zn ą . W ty m m a ria ż u spró b o w an o zak tu a liz o w a ć i p rzybliżyć tre ść B iblii p o trz e bom d u sz p a ste rsk im ch w ili obecnej bez u ro n ie n ia cennych treśc i b ib lijn y ch , za co odpow iedzialność w ziął b ib lista , ale w sposób zro zu m iały dla p o trze b w spółczesnego cz y teln ik a, za co odpow iedzialny je s t p a s to ra lis ta . K ażdy z nich p ra c u je w ła sn ą m etodą. Z a strz e g a ją się w e w p ro w a d ze n iu , że k sią żk a n ie je st p rze d sta w ie n ie m o ry g in aln y ch b a d a ń nau k o w y ch , lecz p ró b ą za sto so w a n ia do n ie k tó ry c h te k stó w K sięgi R o d zaju dotyczących d ziejów p ra o jc a .naro d u w y branego, J a k u b a , m etody n ie ty lk o b ib lijn ej, a le zw łaszcza m eto d y psy ch o logii głębi C. G. J u n g a , sp o d ziew ają się bow iem , że p rzy n iesie ona ży ciow e (egzystencjalne) korzyści ze zro zu m ien ia głębszego te k stó w b ib lijn y ch d la fachow ców i b ad aczy św ieckich.
Do b a d a n ia w y b ra n o pięć te k stó w ilu s tru ją c y c h k o n ta k t in te rp e rso n a ln y p a tria rc h y z n ajb liż szy m m u człow iekiem ·— rodzonym b ra te m E zaw em i z B ogiem (czy pow iedzm y ogólnie — ze św ia tem boskim ), m ianow icie: n a r o d ziny J a k u b a i E zaw a (Rdz 25, 21—26a), sp rz e d a n ie przez E zaw a p ra w a p ie r- w o ro d ztw a (25, 29—34), sen J a k u b a w B e t-el (28, 10—.22), w a lk ę J a k u b a z B o giem (32, 23—33) oraz p rze p ro sin y J a k u b a z E zaw em (Rdz 33). Na końcu n a s tę p u ją p rzy p isy do całej k sią żk i i w y k az lite ra tu ry .
K r i n e t z k i za strze g a się, że n ie p o jm u je opow iad ań z R dz w sensie h isto rii osób, lecz sym bolów różnych k u ltu r dochodzących do k o n fro n ta c ji i e w e n tu a ln ie w zajem nego k o n ta k tu różnych szczepów , k tó ry c h nazw y po tem w Ira d y c ji sta ły się im io n am i w łasn y m i p rao jc ó w szczepu. A u to r odpow ie d zialn y za stro n ę b ib listy c zn ą ( K r i n e t z k i ) u z n a je źródłow e dzieła (pism a) P ięcioksięgu w k o lejn o ści i czasie dotychczas pow szechnie· p rzy jm o w an y m : J a h w is ta ok. 950 r. — p rze d C hr., E lo h ista — m iędzy 850 i 750 r., źródłow e pism o d eu tero n o m ic zn e (nie w chodzi tu w grę, bo nie m a u d ziału w dziejach J a k u b a ) — k ró tk o p rze d re fo rm ą Jo z jasz a (622 r.), w reszcie pism o K a p ła ń sk ie — w n ie w o li b ab ilo ń sk ie j i tu ż po n ie j zeb ran e.
K ażdy z p ięciu w chodzących w ra c h u b ę u ry w k ó w o p raco w an y został p rzez a u to ró w w ed łu g ta k ieg o sam ego sc h em a tu cztero p u n k to w eg o , przy czym w p u n k cie .czw a rty m w y stę p u je cztery lu b pięć k w e stii szczegółowych.
S ch em at w y g ląd a n astę p u ją c o : 1. T ekst, 2. O b jaśn ien ie egzegetyczne, 3. R ów noległe te k sty z analo g iczn y m m otyw em w B iblii i poza nią, 4. Z a k tu a liz o w an ie te k stu . Tu n a s tę p u je n a w ią z a n ie do w spółczesnych zag ad n ień m o ra l n ych lub polityczno-społecznych, w k tó ry c h o d n a jd u je się m o ty w psy ch o logiczny an alo g iczn y do om aw ianego te k s tu biblijnego.
I ta k przy p ierw szy m tek ście je s t m ow a o p ro je k c ji w łasnego zła n a p rze d m io t zastępczy i w y p ęd z en iu go dla u zy sk a n ia św iadom ości p o je d n a n ia z bóstw em , p rz e b ła g a n ia za w łasn e w iny. T ak im „kozłem o fia rn y m ” i p ro je k cją w in Iz ra e la je s t postać E zaw a. P od ty m k ą te m w idzenia p a trz y się z kolei na sto su n k i w za jem n e m iędzy c h rz e śc ija n a m i i Ż ydam i, Ż ydam i i A rab am i, ch rz e śc ija n a m i różnych w yznań, n a zjaw isk o n ie n aw iśc i rasow ych, a p a rth e id u i u c isk an ia m niejszości, by w reszcie sp o jrzeć n a w ew n ę trz n e śc ie ra n ie się do b ra ze złem w każd y m człow ieku. T ą d rogą k o n se k w e n tn ie p o stę p u ją c, przez u k az y w an ie m o ty w a cji w sk a li h isto ry c zn e j i z pogłębieniem psychologicz n y m p o m a g ają a u to rz y czy teln ik o w i w św ie tle te k stu b ib lijn eg o zrozum ieć lepiej w łasn ą eg z y ste n cja ln ą sy tu a cję. C złow iek w spółcześnie żyjący może usłyszeć do siebie sk ie ro w a n e orędzie b ib lijn e, u tożsam ić się z b o h a te ra m i te k stó w i w yciąg n ąć w n io sk i odnośnie w łasnego życia. K siążeczka niew ielka, a b ard z o in te re su ją c o n a p isa n a i p ra k ty c z n a .
o. J ó z e f W iesła w R osłon O FM C onv., W arszaw a Alois G R IL LM EIE R S J, Jesu s der C h ristu s im G lauben der K irche, tom I: Von d er A p o sto lisch e n Z e it bis z u m K o n zil v o n C halcedon (451), F re ib u rg - -B asel-W ien 1979, V erlag H erd er, s. 826.
Z n an y h isto ry k d ogm atów i znaw ca O jców ogłosił d ru k ie m p ierw szy tom sw ego dzieła zap lan o w an eg o n a trzy tom y. W p ierw szej części om aw ia a u to r n aro d z in y ch ry sto lo g ii (Die G eb u rt der C hristologie). P oczy n ając od obrazu C h ry stu sa, ja k i n am p o d a ją synoptycy, przechodzi a u to r do chrystologii św. P aw ła, by naszk ico w ać c h ry sto lo g ię św. J a n a , u k tó reg o osiąga ona swój n o w o testam en to w y szczyt: „Słow o sta ło się ciałe m ”. Słow o to je s t B ogiem z Boga i w Bogu, S tw o rzy cielem , D aw cą ob jaw ien ia, Je d n o ro d z o n y m S ynem O jca w ciele.
C h rze śc ijań scy p isarze II w., p o w o łu ją c się n a P ism o św., p o d k re śla ją p raw d ziw e bóstw o i p raw d ziw e człow ieczeństw o C h ry stu sa, stw ie rd z a ją c rz e czowo Jeg o jedność. M im o w szystko (z w y ją tk ie m M e l i t o n a z S a r d e s ) nie sfo rm o w a li jeszcze n a u k i o je d n ej osobie w dw óch n a tu ra c h . W ystępuje ta k ż e u nich zag ad n ien ie sto su n k u Logosu do O jca czyli p ro b lem c h rz e śc ija ń skiego m onoteizm u oraz z o k azji p o le m ik i z C elsusem — z a ry so w u je się sam o sedno ta je m n ic y W cielenia: ja k Bóg m oże sta ć się człow iekiem ?
A pologetów a b s o rb u je d alej p ro b le m a ty k a II w., chociaż w y stę p u ją ju ż pró b y głębszej re fle k s ji n a d zjedn o czen iem b ó stw a z człow ieczeństw em w C h ry stu sie, k tó reg o jed n o ść raczej in tu ic y jn ie stw ie rd z a ją . P o ja w ia się także (u T e r t u l i a n a ) fo rm u ła ó „ d w o ja k im sta n ie b y to w a n ia (duo status), n ie - zlanym , ale zjednoczonym w je d n e j osobie, Boga i Je z u sa C złow ieka”, a le w tę fo rm u łę T e r t u l i a n bliżej nie w n ik a. Je d n o ść w e w n ę trz n ą Boga i C złow ieka w y ja ś n ia się p rzy pom ocy sto ick ie j krasis. S ch em at Logos — sarks zaciąży n ieszczęśliw ie n a późniejszej ch ry sto lo g ii i sta n ie się o k az ją do głę bokich rozbieżności.
D ruga, n a jo b sz e rn ie jsz a część (s. 283—614), z a ty tu ło w a n a Die e rste n th e o
logischen D eu tu n g en , o b ejm u je o k res od O ry g en esa do soboru E feskiego (431).
N ie u leg a w ątp liw o ści, że sp u ścizn a o trzy m an a od A pologetów , a k o n ty n u o w a n a przez K l e m e n s a A l e k s a n d r y j s k i e g o , O r y g e n e s a i innych, w y w ie ra ła sw ój w pływ , chociaż zd a n ie m a u to ra w ty m ok resie w y stę p u ją p ew ne lu k i w chrystologii. M iędzy O r y g e n e s e m i S oborem N icejskim
