Andrzej Pakuła
Wybrane cechy ekonomiki
gospodarstw chłopskich w rejonach
uprzemysławianych
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H, Oeconomia 8, 51-76
A N N A LES U N IV E R SIT A T IS M A RIA E C U R IE-SK ŁO D O W SK A • LU B L IN PO L SK A -ПОЛЬША • POLAND
Vol. VIII, 4 Sectio H 1974
I n s t y t u t E k o n o m ii P o l it y c z n e j i P la n o w a n ia W y d z ia ł E k o n o m ic z n y U M C S
A n d r z e j P A K U Ł A
Wybrane cechy ekonomiki gospodarstw chłopskich
w rejonach uprzemysławianych
Выбранные черты экономики единоличных крестьянских хозяйств в индустриализирующихся районах
Selected Features of Peasant Farms Economics in Industrialized Regions
L okalizacja zak ład ó w p rz em y słu kluczow ego w re jo n a c h dotychczas ro l niczych w y w o łu je szereg zm ian ekonom icznych i społecznych. S ą to in w e sty cje p rz e o b ra żają ce re jo n i w y w ie ra ją c e w ie lo stro n n y w p ły w ró w n ież n a r o l nictw o i gospodarstw o chłopskie.
W p racy p ra g n ie m y uzyskać odpow iedź na p y ta n ie — czy w re jo n a c h u p rz e m y sła w ia n y ch p o w sta ją w a ru n k i do zm ian y re la c ji n a k ład ó w w y ra ż a ją cych się w e w zroście p rzem ysłow ych śro d k ó w p ro d u k cji, a ty m sam ym i in te n sy fik a c ji p ro d u k c ji ro ln ej?
P o d staw ę źródłow ą stan o w ią o p u b lik o w an e w 1970 r. m a te ria ły W ielk iej A n k ie ty W ie jsk iej p rzep ro w a d zo n ej w la ta c h 1961/1962— 1966 przez Z a k ład B a d ań R ejonów U p rze m y sław ian y ch P A N .1 W p ra c y nie m ogliśm y się oprzeć ty lk o n a w y n ik a c h w sp o m n ian ej A n k iety , gdyż są one ograniczone zarów no czasowo, ja k i te ry to ria ln ie (an k ieta objęła re jo n y P łocka i P uław ). W te j sy tu a c ji m u sieliśm y u w zględnić w y n ik i b a d ań różn y ch au to ró w , k tó rz y p rz e p ro w ad z ili dotychczas b a d a n ia w n astę p u ją c y c h re jo n a c h u p rz em y sła w ian y ch : p u ław sk im , płockim , tarn o b rzesk im , ko n iń sk im , legnicko-głogow skim , tu ro -
szow skim . B a d a n ia te pro w ad zo n e b y ły pod n au k o w y m i a u sp icjam i K om i
te tu B ad ań R ejonów U przem ysław ianych..
B ad an ie w p ły w u u p rz e m y sła w ia n ia re jo n u n a ekonom ikę in d y w id u a ln y c h g o sp o d arstw chłopskich w y m ag a podjęcia an alizy w k ilk u p rzek ro jach . I n te re su ją c a i poznaw czo w ażn a w y d a je się nam : 1) analiza poró w n aw cza ró ż nych g ru p obszarow ych g o sp o d arstw w d a n y m re jo n ie u p rzem y sław ian y m , 2) a n aliza g o sp o d arstw dw uzaw odow ych, 3) analiza g o sp o d arstw położonych bliżej i d a lej w sto su n k u do c e n tru m przem ysłow o-m iejskiego.2
1 D . G a l a j , T. H u n e k , J. S. Z e g a r : W p ł y w w i e l k i e j i n w e s t y c j i i o ś r o d k a m i e j s k i e g o n a r o l n i c t w o , „ Z e s z ty t B a d a ń R e jo n ó w U p r z e m y s ło w io n y c h ” , 1970, s. 42 i 43.
' M a te r ia ły W ie lk ie j A n k ie t y W ie js k ie j p o z w a la ją p r z e p r o w a d z ić a n a liz ę p o s z c z e g ó ln y c h e le m e n t ó w e k o n o m ik i g o s p o d a r s t w w g r u p a c h z a w o d o w y c h . W y o d r ę b n io n o c z t e r y t a k ie g r u p y : 1) g o s p o d a r s t w o c z y s to r o ln ic z e , w k t ó r y m n ik t z c z ło n k ó w r o d z in y n ie z a r o b k u j e , 2) g o s p o d a r s tw o c h ło p s k o - r o b o tn ic z e , w k t ó r y m n ie z a r o b k u je s t a le g ło w a r o d z in y , z a r o b k u ją n a t o m ia s t in n i c z ło n k o w ie r o d z in y , 3) g o s p o d a r stw o r o b o tn ic z o -c h ło p s k ie (I) w k t ó r y m z a r o b k u je ty lk o g ło w a r o d z in y , 4) g o s p o d a r s t w o r o b o tn ic z o -c h ło p s k ie (II), w k tó r y m z a r o b k u je g ło w a r o d z in y i in n i c z ło n k o w ie r o d z in y . W o p r a c o w a n iu g o s p o d a r st w a d w u z a w o d o w e r o z p a tr u je m y łą c z n ie , p o n ie w a ż g łó w n y m n a s z y m c e le m j e s t s tw ie r d z e n ie , c z y d o p ły w s iły r o b o c z e j n ie w p ły w a h a m u ją c o n a r o zw ó j p r o d u k c ji r o ln e j.
ZASOBY SIŁY ROBOCZEJ ORAZ ZIEMI
P odnoszona je st często teza, że u p rzem y sław ian ie re jo n u p o w o d u je szybki o d p ły w siły roboczej, a ty m sam y m i ek ste n sy fik a c je p ro d u k c ji ro ln ej. Z b a dań m oich w y n ik a , że w b a d a n y c h re jo n a c h n ie w y stę p u je jeszcze w y ra ź n ie k o n k u re n c ja p om iędzy p racą zaro b k o w ą a in te n sy fik a c ją p ro d u k c ji ro ln ej. W sk azu je n a to a n a liz a r y n k u p ra c y w re jo n a c h u p rz e m y sła w ia n y ch . C hłon ność n o w ych o śro d k ó w p rzem y sło w y ch n a m iejscow ą siłę roboczą, je st — jak w y n ik a z b a d a ń — n ie w ie lk a . T y lk o w o k resie b u d o w y zak ład ó w p rze m y sło w y ch zap o trz eb o w an ie n a n ie w y k w a lifik o w a n ą chłopską siłę roboczą je st w y sokie. C zynne z a k ła d y w y m a g a ją n a to m ia st w ysoko k w a lifik o w a n y c h sp ecja listów , k tó ry c h ściąga się zw y k le z in n y ch te re n ó w .3
S tw ie rd z e n ie , że s ta n zasobów siły roboczej w b a d a n y c h re jo n a c h nie u leg ł szy b k iem u zm n iejszen iu , m a o g ro m n e znaczenie, pon iew aż — pom im o postę pu technicznego i d o p ły w u p rzem y sło w y ch środków p ro d u k c ji do ro ln ic tw a — p ra c a ży w a je s t p o d staw o w y m ele m e n te m d ecy d u ją cy m o w v k o rz v sta n iu zie m i i p o te n c ja łu p ro d u k c y jn eg o . O na też d e te rm in u je sy tu a c ie ekonom iczną w iększości g o sp o d arstw chłopskich. W celu o k reślen ia je j w ielkości dokonano w b a d a n y c h g o sp o d arstw ach r e jo n u płockiego i p u ław sk ieg o przeliczeń n a jedno gospodarstw o. D an e dotyczące zasobów siły roboczej ogółem oraz sta le z a tru d n io n e j n a g ospodarstw o w g ru p a c h o bszarow ych i społeczno-zaw odo- w v ch z a w ie ra ją ta b e le 1, 2, 3.
W obliczeniu zasobów siły roboczej n a p o d staw ie M a teriałó w W ielkiej A n - Vi'e+v W ieis^ ie i k o b ie tv i m eżczvzn tra k to w a n o łącznie. O braz, jak i u z y sk u jem y n a p o d sta w ie ty c h d a n y c h , p o zw ala stw ierd zić, iż w r. 1966 w sto su n k u do 19R1 zasoby siły ro b o czej ogółem zw iększyły sie w y ra ź n ie w m n ie j szych gru p ach obszarow ych. N ato m ia st zasoby siły roboczej sta le z a tru d n io - n e i w g o sp o d arstw ach w z a s a d n e nie u le g ły 7m ianie w re jo n ie p u ła w sk im ora? zw ipkszvłv sie n iezn aczn ie w b a d a n y m re jo n ie p łockim .4
P n ^ o h n v o b raz k sz ta łto w a n ia sie s’łv roboczej ogółem u z y sk u ie m y dzieląc g o sp o d arstw a n a czysto rolnicze, chłopsko-rolnicze I i II. Jednocześnie ró żn i co. inlrie w v stp p n ia m iedzv siła robocza ogółem a z a tru d n io n ą stale w gospo d a rstw ie w czysto roln iczy ch o b iek tach , sa n iew ielk ie. G ospodarstw a d w u - zaw odow e p o siad aią prz ew ag e n a d czvsto ro lniczvm i w zasobach siły roboczej n«/tłem. N a to m ia st w g o sp o d arstw ach d w u zaw o d o w y ch siła robocza z a tru d - rio n a sta le k sz ta łto w a ła sie w 1962 r. n a niższym poziom ie niż w gospodar stw ach czysto rolniczych. p rz v czym w 1966 r. różnice te u leg ły pow iększeniu. P rz e d sta w io n e d a n e p o z w a la ia przypuszczać, że w skali całego re io n u od p ły w siłv roboczei o b ia ł g o sp o d arstw a m n ie jsze obszarow o, ale jednocześnie spow odow ał isto tn y ch zm ian w liczbie z a tru d n io n y c h sta le w gospodar stw ie.
* A . P a k u ł a : W p ł v w u p r z e m v s t a w i a n i a r e p l o n u n a a o s p o d a r s t w a c h ł o p s k i e (p ra ca d o k to r s k a — m a s z y n o p is w B ib lio t e c e G łó w n e j U M C S), L u b lin 1972, s. 10—42.
4 M . A. N o w a k o w a b a d a ja c p r z e m ia n y lu d n o ś c io w e w p o w . p ło c k im w la ta c h 1960—1967, s tw ie r d z iła , ż e z m n ie js z y ła s ię lic z b a i u d z ia ł lu d n o ś c i u t r z y m u ją c e j s ie z p r a c y w r o ln ic t w ie . J e d n o c z e ś n ie w a n a liz o w a n y m o k r e s ie z w ię k s z y ła s ie lic z b a lu d n o ś c i o g ó łe m w e w s ia c h p o w . p ło c k ie g o , s p o w o d o w a n e t o je s t o g r a n ic z o n y m i m o ż liw o ś c ia m i w c h ło n ię c ia t e j lu d n o ś c i p r z e z m ia s to P ło c k . R o z w a ż a n ia t e d o p r o w a d z iły a u to r k ę d o w n io s k u , ż e p r o c e s y lu d n o ś c io w e p r z e b ie g a ją tu p o d o b n ie ja k w in n y c h u p r z e m y s ła w ia n y c h lu b t e ż u p r z e m y s ło w io n y c h r e l o n a c h k r a ju . P o r . M. A . N o w a k o w a : P r z e m i a n y l u d n o ś c i o w e w p o w . p ł o c k i m w l a t a c h 1960—1967, „ W ieś W s p ó łc z e s n a ” , 1971, z. 12, s. 122—130.
W y b r a n e c e c h y e k o n o m ik i g o s p o d a r stw c h ło p s k ic h w r e jo n a c h u p r z e m y s ła w ia n y c h 53
Tab. 1. Zasoby siły roboczej w przeliczeniu na gospodarstwo w grupach obszarowych Man power resources calculated per farm in area groups
P u ł a w y Ogółem gospodarstwa 2,0 2,2
+
0,2 110,0 1,7 1,7-
_
do 1 1,2 1,8+
0,6 150,0 0,6 0,8+
0,2 133,3 1— 3 1,8 2,0+
0,2 111,1 1,3 1,3 — — 3— 5 2,1 2,2+
0,1 104,7 1,8 1,7 - 0,1 94,4 5i— 7 2,4 2,5+
0,1 104,1 2,1 2,1 — T—10) 2,6 2,7+
0,1 103,8 2,5 2,5 — — 14 i w ięcej 3,2 3,4+
0,2 106,2 3j2 3,4+
0,2 106,2 P ł o c k Ogółem gospodarstwa 2,1 2,4 + 0 ,3 114,2 1,8 1,0+
0,1 105,5 do l 1,2 2,1 + 0,9 175,0 0.4 0,7 + 0,3 175,0 1— 3 1,4 2,1 + 0,7 150,0 0,9 1,1+
0,2 122,2 3— 5 1,8 2,2 + 0 ,4 122.2 1,5 1,6+
0,1 106,6 5— 7 2,3 2,5+
0,2 108,7 2,1 2,1 - 0,1 — 7— 10 2,6 2,5 - o ,i 95,3 2,,4 2,3- o ,i
95,8 10— 14 2,3 2,4+
0,1 104,3 2,2 2,2 — 14 i w ięcej 1,9 2,6 + 0 ,7 136,8 1,9 2,4 + 0,5 126,3Ż r ó d ł o: D. Gałaj, T. Hunek, J. S. Zegar: W p ły w wielkiej in w e styc ji i ośrodka
miejskiego na rolnictwo, t. l/l, 2/1, l/II, 2/II.
U w a g a : w szystkie tabele (jeżeli nie zaznaczono inaczej) zostały opracowane na podstawie m ateriałów Wielkiej Ankiety W iejskiej, opublikowanych jak wyżej.
Jed n o cześn ie p rzechodzenie do zajęć pozarolniczych m iało m iejsce w ty ch g o sp o d arstw ach , w k tó ry c h w y stę p o w a ła duża liczba osób zdolnych do p racy , ale n ie z a tru d n io n y c h stale. W tych też gosp o d arstw ach sp a d ek zasobów siły roboczej zaan g ażo w an y ch w p ro d u k c ji ro ln ej je st n ajw ięk szy . P o zw ala to przypuszczać, że o dpływ n ad w y żek siły roboczej z ty c h g ospodarstw n ie po w in ien dezorganizow ać procesu p ro d u k cji. Z atem m ig ra c ja ludności rolniczej z m a ły ch g o sp o d arstw oraz je j zaro b k o w an ie poza gosp o d arstw em n ie w y w ie ra ją n eg a ty w n eg o w p ły w u n a poziom p ro d u k c ji, m ogą n a to m ia st w p ły w ać n a jej s tru k tu rę . N ied o b ó r rą k do p racy pow odow ać może sp ad ek u d ziału ro ślin p raco ch ło n n y c h w s tru k tu rz e zasiew ów .5
P rz e p ro w a d z o n y podział g o sp o d arstw na czysto rolnicze, ch ło p sk o -ro b o t- nicze o ra z ro botniczo-chłopskie I i II su g e ru ją jeszcze jed en w niosek. W ty ch g o sp o d arstw ach , w k tó ry c h p ra c ę p o d ejm u je głow a ro d zin y o ra z in n i człon
kow ie ro d zin y (w naszej n o m e n k la tu rz e gospodarstw a robotniczo-chłopskie I i II) n a stę p u je szybki sp ad ek n a jb a rd z ie j a k ty w n e j siły roboczej. W re z u lta c ie może to m ieć p o w ażny w p ły w n a rozw ój różnych gałęzi p ro d u k c ji rolniczej.
* P o r . Z . A d a m o w s k i : E w o l u c ja z a tr u d n ie n ia w r o l n i c t w i e p o l s k i m , W a r sz a w a 1964.
Siła robocza Siła robocza ogółem stale zatrudniona
w gospodarstwie Grupy obszarowe w ha >1 wskaźnik 5^ wskaźnik £3 wzrostu g wzrostu r-H to g 'ricfl 1961 = 100 H to § -2 1966 = 100 OJ O) S 0 3 o> 6 H H N H •h N
X! o
>»
£
O TJ o*
2 M Nft
o O&
CO Cl £ -iw O £ «w > O +* Mw o. 'O •>-* & b 52 »-i S) 42g &
G »4 .2 T3 c « 4> "S M JJ 3 3 'ojto es
a ° ^ i-i* £
s a <u o £ bo 2 o S CO • -' N CO O | X) ^ O <u tH J 3 rt E-1 W <N X! CO G o s p o d a r st w a r o b o tn ic z o -c h ło p sk ie II ^ 3 § |^ łH iCuBiuiz 9961 T96I 2,2 2, 9 + 0, 7 13 1,7 2, 0 2, 8 +0, 8 14 0,0 2, 6 3, 2 + 0 ,6 12 3, 0 1 1 1 1 1 1 I 1 1,7 2,4 +0,7 1 4 1 ,1 1, 6 2, 3 + 0, 7 14 3,6 2, 0 3, 1 + 1 ,1 155 ,0 1 1 1 1 1 1 I 1 G o s p o d a r s tw a r o b o tn ic z o -c h ło p sk ie I , ^ - i C T“1 - s "N n iiUBIUIZ 9961 I96/I 1,8 2, 1 + 0 ,3 11 6,6 O, lO lO W © »H o" O + + O co w w ® n ł-t 1 1 1 1 1 l 1 1 1,5 2, 2 + 0, 7 14 6,6 1, 0 2, 1 + 1 ,1 21 0, 0 2, 1 2, 3 + 0, 2 10 9,5 2, 0 2, 5 0, 5 125,0 1 1 1 1 G o s p o d a r s tw a c h ło p s k o -r o b o tn ic z e £ 3 ® | | 7 ■ s g s Xubtuiz 9961 1961 P u ła w y 2, 4 3, 0 +0,6 12 5, 0 1,9 2, 8 +0, 9 14 7, 3 2, 6 3, 1 +0 ,5 11 ® ,2 3, 8 3, 5 — 0, 3 92 ,1 1 1 1 1 P ł o c k 2, 7 3, 2 +0 ,5 117,8 1, 6 2, 5 +0, 9 15 6, 2 2, 8 3, 4 +0, 6 12 1,4 3, 1 3, 3 + 0, 2 10 6,4 1,9 3, 0 + 1, 1 157,8 G o s p o d a r st w a cz ys to r o ln ic z e w* © • a g » N H w > co £ 2 iCuBiuiz 9961 O lO <35 o 1 1, 5 — 0, 1 93,7 <N ift 05 H o" 1 N 2,5 +0, 2 10 8,4 3, 4 + 0 ,2 162,4 g cT + c \ CS 1 1 00 ł*H 2,1 0, 2 110,5 2, 3 — 0, 1 95 ,8 2, 5 + 0 ,6 13 /1 ,5 1961 2,9 1,8 Hc-fcoCvf 3,2 csf00 2,4 ° l G r u p y o b sz a r o w e w h a Ś r e d n io do 3 J co ł-H I 14 i w ię c e j Ś r e d n io do 3 l> 1 CO ■<* T t— 14i w ię c e jTab . 3. S ił a ro boc za st a le z a tr u d n io n a w p r z e li c z e n iu na g o sp o d a r st w o w g rup a ch z a w o d o w y c h M an power p e r m a n e n tl y e m p lo ye d c a lc u la te d p er fa rm in p r o fe ss io n a l g r o u p s W y b r a n e c e c h y e k o n o m ik i g o s p o d a r stw c h ło p s k ic h w r e jo n a c h u p r z e m y s ła w ia n y c h 55 G o s p o d a r s tw a b o tn ic z o -c h ło p sk ie II '3 ^ *8 g n iCUBTUIZ 9061 0,9 — 0, 3 75,0 0, 7 — 0, 2 ' 7 7 , 7 1, 4 — ‘0, 4 77,7 1 1 1 1 1 1 1 1 O 0,3 — — CO co c* f co o 1 1 1 1 1 1 O 1961 1,2 0,9 oorH 1 1 0, 4 0 , 3 1 , 5 1 1 H-ł CD
>
a +» ocn m ti .Crt
o T3 i O O 0UJ CJ,
g c w s k a ź n ik .2 w z r o s tu § 19 6( 1 = 1 0 0 1 1 +0, 1 1 1 0, 0 — 0, 2 8 7 , 4 11
1
1
CS«
CM o+
O O CM lO o + — 0, 2 80 , 01
1
1
1 ś io u 9961 T'96T rH 1, 0 1 , 1 rH CD 1 1 11
r H o" 0,5 1 , 0 1, 5 1 , 3 o CMcf
1 1 G o s p o d a r st w a c h ło p s k o -r o b o tn ic z e • g i l i ■ s g s jCubiuiz 9961 I.96I P u ł a w y O) rH O 1 °0 r H r-f 1,3 1, 6 + 0 , 3 12 3,0 2, 1 1, 9 — 0, 2 90 , 4 3„ 3 2, 7 — 0, 6 8 1, 81
1
1
1
P ł o c k 2, 2 2, 1 — 0, 1 9 5, 4 1, 1 1, 3 — 0, 2 118,1 2„ 4 2, 2 — 0, 2 91 , 6 2, 6 2, 2 — 0, 4 84 ,6 1, 7 2, 0 + 0 , 3 1 17 , 6 G o s p o d a r st w a cz y sto r o ln ic z e g w s k a ź n ik g.5
w z r o s tu ®6
10 61 1 = 1 0 0 1, 8 — — 1, 4 + 0 , 1 1 07, 6 1 o 2, 5 + 0 , 2 1 0 8 , 6 3, 4 + 0 , 2 1 06 ,2 2, 1 + 0 , 1 10 5 ,0 1, 4 — — 2„ 0 + 0 , 2 111,1 2, 3 — — 2, 5 + 0 , 6 1 31, 5 1961 GOrH CO rH 2,0 2, 3 N CO* 2,0 1, 4 00 rH 2, 2 rH G r u p y o b s z a r o w e w h a Ś r e d n io do 3 t -7 — 1 4 14 i w ię c e j Ś r e d n io do 3e-X
rHX
14 i w ię c e jO koliczności te m ogą p ro w ad zić do p re fe ro w a n ia ty c h dziedzin w y tw a rz a n ia , k tó re m ogą być p ro w ad z o n e przez k o biety: np. chód z w ie rz ą t dom ow ych.3 O sy tu a c ji w za k re sie s iły roboczej o rien tu je r ó w n ież a n aliza jej najm u. D ane ta b e li 4 w y k a z u ją , że zja w isk o to m a m iejsc e g łó w n ie w g osp od arstw ach w ię k sz y c h ob szarow o. L ogik a n ak azu je zatem sąd zić, że w b ad an ej p op u lacji b raki w sile rob oczej w y stę p u ją g łó w n ie w go sp o d a rstw a ch w ięk sz y ch ob sza row o, w k tó ry ch n a jem jest sto su n k o w o d u ży i p rzew y ższa p o w a ż n ie w ielk o śc i śr ed n ie dla zb io ro w o ści o g ó ln ej. Są to z r e g u ły o b iek ty p o w y ż e j 5 ha.
Tab. 4. Najem siły roboczej w przeliczeniu na gospodarstwo w grupach obszarowych (w dniach)
The hiring of man power calculated per farm in area groups (in days)
Grupy obszarowe w ha 1961 1966 Zmiany Wskaźnik wzrostu 1961 = 100 P u ł a w y Ogółem gospodarstwa 5 7 + 2 140,0 do 1 1 0 —1 — 1— 3 3 2 —1 66,6 3— 5 5 7 + 2 140,0 5— 7 5 14 + 9 280,0 7—10 9 16 + 7 177,7 14 i w ięcej 47 175 + 1 2 1 8 372,3 P ł 0 c k Ogółem gospodarstwa 14 21 + 7 150,0 do 1 0 6 + 6 — 1— 3 1 2 + 1 200,0 3— 5 1 6 + 5 600,0 5— 7 8 12 + 4 150,0 7— 10 8 19 + 11 235,0 10—14 25 33 + 8 132,0 14 i więcej 94 112 + 18 119,1
P ro ces p rzem ieszczan ia s iły rob oczej ze sfe r y p rod u k cji ro ln iczej do in n y c h g a łę zi gosp od ark i n arod ow ej p rzy śp ie sza w ro ln ic tw ie re jo n ó w u p rzem y sło w io n y c h k o n c en tr a cję śro d k ó w p rod u k cji na jed n o stk ę siły roboczej. W szcze gó ln o ści m am y na m y śli p roces k o n c en tr a cji ziem i, w y ra ż a ją c y się ilo ścią z ie m i p rzyp ad ającej na p racu jącego sta le w ro ln ic tw ie. O d nośn e d an e za w iera ją ta b e le 5 i 6. N a p rzyk ład w po w . p u ła w sk im p o w ierzch n ia u ż y tk ó w roln ych na osob ę sta le p racu jącą w g o sp o d a r stw ie z w ię k sz y ła się z 1,9 do 2,1 ha. N a tom iast w p o w iecie p ło ck im p o w ierz ch n ia ta p o w ięk szy ła się z 3,2 do 3,6 ha.
• F . K o l b u s z : W p ł y w u p r z e m y s ł a w i a n i a k r a j u n a s p o ł e c z n o - e k o n o m i c z n y c h a r a k t e r i n d y w i d u a l n y c h g o s p o d a r s t w c h ł o p s k i c h , P W R iL , W a r sz a w a 1964; M . K ł o d z i ń s k i : P o z i o m p r o d u k c j i w g o s p o d a r s t w a c h o m i e s z a n y m ź r ó d l e d o c h o d u , „ W ie ś W s p ó łc z e s n a ” , 1971, z. 2: C. F a r k o w s k i p o d a je , ż e w r o k u 1966 w P o ls c e lic z b a g o s p o d a r s tw p r o w a d z o n y c h p r z ez k o b ie t y w y n o s iła 581,9 t y s ., tj . 20% o g ó ln e g o g o s p o d a r s tw c h ło p s k ic h . W a żn ą o k o lic z n o ś c ią je s t ta k ż e to , ż e n a j w ię k s z y o d s e t e k t y c h g o s p o d a r s t w m ie ś c i ł s ię w g r u p ie o b s z a r o w e j do 4 ha; p o r . C. F r a n k o w s k i : R ó ż n i c o w a n i e s ię p r o d u k c y j n o ś c i g o s p o d a r s t w c h ł o p s k i c h w P o l s c e , „ W ieś W s p ó łc z e s n a ” , 1971, z. 10, s. 48. Z b a d a ń p r o w a d z o n y c h w p o w ie c ie lu b iń s k im w y n ik a , ż e u d z ia ł k o b ie t w w ie k u p r o d u k c y jn y m w s tr u k tu r z e lu d n o ś c i m ie j s k ie j w z r ó s ł z 58,8 w r. 1960 d o 60,5 w r. 1966. J . D i e t l , M. T y m o s z u k : P r z e m i a n y r o l n i c t w a i j e g o p o w i ą z a ń z r y n k i e m w p o w i e c i e l u b i ń s k i m , „ Z e s z ty t B a d a ń R e jo n ó w U p r z e m y s ła w ia n y c h ” , 1967, z. 24, s. 56—59.
W y b r a n e c e c h y e k o n o m ik i g o s p o d a r stw c h ło p s k ic h w r e jo n a c h u p r z e m y s ła w ia n y c h 57
Tab. 5. Ilość ziemi przypadającej na 1 stale zatrudnionego w rolnictwie The amount of land per person employed in farming
Grupy obszarowe w ha 1961 1966 Zmiany Wskaźnik wzrostu 1961) = 1 0 0 P u ł a w y 1,9 2,1 + 0,2 110,5 do 1 1,4 0,8 —0,6 70,0 1— 3 1,6 1,6 — — 3— 5 1,9 2,3 +0,4 122,2 5— 7 2,2 2,7 +0,5 125,0 7—10 2,8 3,7 + 0,9 132,1 14 i więcej 5,5 5,4 —0,1 90,1 P ł o c k Ogółem gospodarstwa 3,2 3,6 + 0,4 112,2 do 1 1,2 0,7 —0,5 58,3 1— 3 1,7 1,8 +0,1 105,8 3— 5 2,3 2,6 + 0,3 113,0 5— 7 2,4 2,8 + 0,4 116,6 7—10 3,2 3,6 + 0,4 112,4 10— 14 4,4 5,2 + 0 ,8 118,1 14 i więcej 8,0 8,4 + 0 ,4 105,0
T en k o rzy stn y k ier u n ek zm ian jest w id o czn y w gru p ach ob szarow ych od 3 ha do 14 ha. W gosp od arstw ach do 1 ha o b ser w u jem y sp adek ob szaru u ży tk ó w ro ln y c h n a osobą zatrud nion ą w gosp od arstw ie, n a to m ia st w gru p ie ob szaro w ej 1— 3 ha zm ia n y są n ie w ie lk ie . N ie w ie lk ie zm ian y w y stęp u ją tak że w g o sp od arstw ach p o w y ż ej 14 h a.7
W k o n tek ście zm ian stru k tu ry agrarnej, w y ra ża ją cej się w zro stem liczb y g o sp o d a rstw n a jm n iejszy ch , p roces k on cen tracji ziem i na p racu jącego sta le w ro ln ic tw ie w gosp od arstw ach śred n ich i w ięk sz y ch jest n ie w ą tp liw ie bar dzo k o rzy stn y m zja w isk iem , m o gącym w p rzyszłości p row adzić do w zr o stu p ow ierzch n i gosp od arstw ch łop sk ich .'
ZASOBY ŚRODKÓW PRODUKCJI POCHODZENIA PRZEMYSŁOWEGO
D ru gą grupą c z y n n ik ó w o d g ry w a ją c y ch coraz w ięk sz ą rolę w m iarę n a rastan ia p rocesów in te n sy fik a c ji są środ k i p rod uk cji p och odzen ia p rzem y sło w eg o . S p ra w ą n iez m iern ie w ażn ą jest stru k tu ra n a k ła d ó w m a te ria ln y c h k ie r o w a n y ch do ro ln ictw a . J est to prob lem isto tn y , b o w iem p rzy istn ieją ce j stru k turze agrarn ej sk a la p rod u k cji m oże b yć cz y n n ik iem lim itu ją c y m e fe k ty w n e w y k o r zy sta n ie ty c h środk ów . D o ty czy to szczeg ó ln ie tzw . m a ją tk u trw a łe g o , a w ię c b u d y n k ó w , m aszyn , n arzędzi itp.
7 z b a d a ń in n y c h a u t o r ó w w y n ik a , ż e n a t ę ż e n ie t y c h z m ia n je s t z r ó ż n ic o w a n e p r z ez p o ło ż e n ie g o s p o d a r s tw w s to s u n k u d o c e n tr u m p r z e m y s ło w o - m ie js k ie g o . O d m ie n n y o d o g ó ln e g o k ie r u n e k z m ia n z a z n a c z y ł s ię w e w s ia c h p o z b a w io n y c h d o g o d n y c h d o ja z d ó w d o p r a c y . P o r . K . M i c h n a : Z m i a n y w c z y n n i k a c h p r o d u k c j i i p r o d u k c j a r o l n i c z a w g o s p o d a r s t w a c h c h ł o p s k i c h u p r z e m y s ł a w i a n y c h p o w . p u ł a w s k i e g o l p ł o c k i e g o , „ Z e s z y ty B a d a ń R e jo n ó w U p r z e m y s ło w io n y c h ” , 1969, z. 39, s. 38. 8 T . H u n e k : R o l n i c t w o w p r o c e s i e i n d u s t r i a l i z a c j i r e j o n u , „ K u ltu r a i S p o łe c z e ń s t w o ” , p a ź d z ie r n ik - g r u d z ie ń 1969, to m X III, z . 4, s. 158.
u co o a T3 g O o i* a CO _
N rt
a g a .2 t l co U ) co (U bO «t-ł 3 O pM >-i t3 a (U _ £ 'O H o C g o to Ul !> 130 * & o g S? s S rt C m o c .S ’O 3X}
Ui CU « >> S s <u 6* iS §Ul
_j ci - 1 o * £ c & a CU O Ul CO* CU "Z aCO ' O t3 S c a co r”H s - s a ° •rH -M e S .2 oN g S i 03 »10 O a; c fi « 5 £> cO H G o sp o d a r st w a r o b o tn ic z o -c h ło p sk ie II £c •+->3 0 t S g n •W N H k > <35 ^ 1 ifUBIUIZ 996)1 1 0 0 1 1,6 2, 4 + 0 ,8 1 5 0 ,0 CCO O- ĆO r-h 10 0" + O ćT H °Q 0 + I> ci r-ł 1 1 1 1 1 1 1 1 Cd f-H ł-H “l <p + c o °i csf 3,9 2, 5 — 0, 4 8 3 ,3 1,8 6,4 + 4 ,6 3 5 0 ,5 1 1 1 1 1 1 1 ! G o sp o d a r st w a r o b o tn ic z o -c h ło p sk ie I £ 3 ® | | 7 Xuhiuiz 9961 I06T 1,8 2, 2 + 0 .4 1 2 2 ,2 CO «O O f“H 0 +y—
i
ŁC c o<z?
+ cńT ci 1 1 1 1 1 1 1 1 2,3 2, 6 + 0 ,3 1 1 3 ,0 I 1 « H lO ł-H 2,5 3, 5 + 1 ,0 1 4 0 ,0 4 ,2 4 ,2 — — 1 1 1 1 G o sp o d a r st w a c h ło p sk o -r o b o tn ic z e • S o l N i-h jCUBIUIZ 9961 1061 P u ła w y 1,8 2, 1 + 0 ,3 1' 16 ,6 1,5 1,2 — 0,3 8 0 ,0 1,9 2,4 + 0 ,5 1 2 6 ,3 010 0 + Cd" 0 ci 1 1 1 1 P ło c k 2,8 3,2 + 0 ,4 1 1 4 ,2 1,4 1,3 —O J 9 2 ,8 2, 1 2,4 + 0 ,3 1 1 4 ,2 cq& c? co c? + ł"H CQ CO 8,8 8, 6 — 0,2 9 7 ,7 G o sp o d a r st w a cz y st o r o ln ic z e ^ 3 6 c -*-* 1-1 2 2 11 co ►> © * * 1 Xubtuiz 9961 2,3 + 0 ,3 11 15 ,0 1,3 — 0, 3 81 ,2 2,3 + 0 ,3 1 1 5 ,0 3,3 + 0 ,3 1 1 0 ,0 5, 3 — 0,2 9 6 ,3 4, 0 + 0 ,4 1 1 1 ,1 1, 4 — 0,2 8 7,5 00 c o 0 + ci 4,1 + 0 ,4 1 1 0 ,8 1 1 00“ I96T Otff co H 2,0 3,0 5,5 co c o 1,6 © ci CO rH cćT G r u p y o b sz a r o w e w h a Ś r e d n io do 3 c-X H I 14 i w ię c e j Ś r e d n io do 3 3 — 7 H 1 14 i w ię c e jW y b r a n e c e c h y e k o n o m ik i g o s p o d a r st w c h ło p s k ic h w r e jo n a c h u p r z e m y s ła w ia n y c h 59
D an e dotyczące m a ją tk u trw ałeg o , n a k ład ó w in w esty cy jn y ch i ich s tr u k tu r y w g ru p a c h obszarow ych i zaw odow ych z a w ie ra ją tabele: 7, 8, 9, 10, 11, 12 i 13. P o siad an e przez nas m a te ria ły nie pozw alają w pełni uchw ycić zw iąz ków , jak ie w y stę p u ją m iędzy p ro d u k c ją ro ln ą a w yposażeniem g o sp o d arstw w b u d y n k i, m aszy n y itp. Są one je d n a k w y sta rczające dla p rze d sta w ie n ia ogólnego o b razu siły ekonom icznej gosp o d arstw o ró żn ej pow ierzchni u ży tk ó w ro ln y ch , g o sp o d arstw dw uzaw odow ych itp.
Tab. 7. Majątek trw ały ogółem na 1 gospodarstwo (w tys. zł) The total permanent property per farm (in thousand zł)
Grupy obszarowe w ha 1961 1'966 Wskaźnik Zmiany wzrostu 19S1 = 100 P u ł a w y Ogółem gospodarstwa 94 98 + 4 104,2 do 1 43 4*5 + 2 104,6 1— 3 67 619 + 2 102,,9 3— 5 10<0 103 + 3 103,0 5— 7 125 136 + 1 1 108,8 7— 10 1/612 177 + 1 5 109,2 14 i więcej 281 298 + 1 7 106,0 P ł o c k Ogółem gospodarstwa 98 120 + 2 2 122,4 do 1 15 32 + 1 7 213,3 1— 3 39 59 + 2 0 151,3 3— 5 75 93 + 1 8 124,0 5— 7 89 115 + 2 6 123,2 7— 10 118 1137 + 1 9 11/6,1 101—14 159 174 + 1 5 121,2 14 i więcej 193 234 +41 121,2
Z d a n y ch tab . 7 i 8 oraz 9 w y n ik a, iż w b ad an y m przez nas ok resie m a ją te k trw a ły zw iększył się, p rz y czym tem po jego w zro stu oraz p rz y ro sty abso lu tn e w pow iecie płockim i p u ła w sk im są zróżnicow ane. W pow . p u ław sk im p rz y ro st m a ją tk u je st n iew ielk i w niższych g ru p ach obszarow ych, w yższy zaś w g o sp o d arstw a ch śre d n ich i w iększych. W pow. płockim n a to m ia st p rz y ro sty są b ard z ie j w y ró w n a n e w poszczególnych g ru p ach obszarow ych. O bserw ację tę p o tw ie rd z a ją tak że dan e dotyczące m a ją tk u trw a łe g o w g ru p a c h zaw odo w ych. W y k azu ją one, że go sp o d arstw a dw uzaw odow e p o siad ają w yższe p rz y ro sty a b so lu tn e i w sk aźn ik i w zro stu p rz y niższym poziom ie a b so lu tn y m m a ją tk u w analogicznych g ru p a c h w r. 1961 i 1966. S u g e ru je to, iż d opływ śro d k ó w p ieniężnych z ty tu łu p racy poza ro ln ictw e m u m acn ia te g o sp o d ar stw a ekonom icznie. T akże an a liza w ielkości m a ją tk u trw ałeg o n a 1 h a u ż y t ków ro ln y c h p o tw ie rd z a tę tezę. G ospodarstw a dw uzaw odow e w b a d a n y c h r e jo n ach posiad ały w 1961 r. p rzew ag ę w w arto ści m a ją tk u trw ałeg o n a je d n o st k ę o b szaru n a d g o sp o d arstw am i czysto rolniczym i, a do ro k u 1966 p rzew ag ę tę z d o łały zw iększyć.
P rz y o m aw ia n iu tego zag ad n ie n ia w ażne je st rów nież uw zg lęd n ien ie in w e stycji. C h a ra k te ry z u ją one bow iem d y n a m ik ę śro d k ó w trw a ły c h . W r. 1966 w p o ró w n a n iu z r. 1961 n a k ła d y in w e sty c y jn e ogółem w b ad an y c h po- w uatach w zrosły śred n io o 50%, p rzy czym w ysoki w skaźnik w zro stu cech u je
• W N «*■» 'O £ a -—- 03 •c O 0 S -o w 1 « 5 & N 5 _d *-• -g WI « r-J D. cd 3 G Ui O tuO—w < fc> w £ <U «w O O * f t -*■» ” “ *4 (H C CO — ' T3 c s s P i Ui m cg O *m ^ Ul ł-H 0 ) c 0 ° * G >> a s i <y a «o o O P . CO (1) fS g ui 2 ~ 3
IB g
nr ćo CO 2 o CO <y H G o sp o d a r st w a r o b o tn ic z o -c h ło p sk ie II £ - § G ^ • S o l i te !> Oi ^ rH iC U B T U IZ 9901 1961 74 82 + 8 1 1 0 ,8 56 66 +1 0 1 1 7 ,8 11 1 11 9 + 8 1 0 7 ,2 1 1 1 1 1 1 1 28 53 + 2 5 1 8 2 ,1 24 43 + 1 9 11 79 ,1 W CQ <0 rH CO TF + <p p co co 1 1 1 1 1 1 1 1—1 <1> * ‘3 ■-N cO O +* ł-H w ■> O II rH O"00«o1 1 | H 0 co CO TT co p co + 1 G o sp o d a r st w a jo tn ic z o -c h ło p sh ^ N - J te * 3 ^ rH iCUBTCUZ 99«! r-H rH 00 (O + + e - © 97 + 1 4 11 1 1 1 1 rH M w rH ęq + + 8 9 i-H <P CM + tn 03 1 1 O u 1 9 6 1 $ irtL?3 COco 1 1 3 0 s co00 1 <D N _ O rrt -i-« j « ' 3 cO o •4-3 ^ W ,, O || U N ^ B I U I Z 9961 ►» £ to 8 r> O* co e f 0 1 *ęj 120 ,4 L 73 ,3 L 30 ,3 10 3, 8 11 0, 9 G o sp o d a r st w ; :h ło p sk o -r o b o tn W£ X u cO fM 3 Ph 00 + i c 0 rH 66 — 3 11 8 + 3 1 rH CO + CO £7 1 1 O r-M tu O CM CM ĆNJ + + 00 CO rH m + 1—1 IO + 3 f-H rH CSI + co 1961 03 CO 115 14 2 1 § s 00 irH 8rH G o sp o d a r st w a cz y st o r o ln ic z e £ • i ! u >MN r—1 m > te £ 2 jCubtuiz 99®I 106 + 2 1 0 1 ,6 10 s rH 1 S 11 7 + 5 1 0 4 ,4 18 5 +1 1 0 0 ,5 29 8 + 1 7 1 0 5 ,8 0 CM co CSI + co ćo 57 + 5 1 0 9 ,6 10 8 +2 1 1 2 4 ,1 15 3 +2 0 1 1 5 ,0 23 6 + 4 3 1 2 2 ,2 T96I p rH «5 1 1 2 1 8 4 28 1 10 »-H rH cm co Ć0 133 CO03 G r u p y o b sz a r o w e w h a 0 ’3 T3 (U do 3 C* c i ■^1 tH t 14 i w ię c e j 0 ‘3 1 do 3 3— 7 7 14 i w ię c e j •W 'WW y b r a n e c e c h y e k o n o m ik i g o s p o d a r stw c h ło p s k ic h w r e jo n a c h u p r z e m y s ła w ia n y c h 61 »-M ^ N ■S-o o w N o £ £ -** d £ ^ w
P
£ W> o _ T5 nJ P C £.2 cd t/i NO
T
<u l-< <4-1 1 2 2 5 T3 fe G i3 X ! Z ! o ffl t»> ui C 3 .—I -M £ g-'I
M « -*-> •N O 3 <D CO b X !S
V r - i (U Jfl cdC fe
s ft
JSJ ►» o ■£ W) CU o a ►> 2 •3 ft ^ rt £ g ^ «5 s
cd* (h ‘ć? p, <0 . *+■* rt * G o sp o d a r st w a G o s p o d a r st w a ib o tn ic z o -c h ło p sk ie I r o b o tn ic z o -c h ło p sk ie II O x B ° S ° 11 CK NH M fe <° M ? ® £ ^ iCUBIUJZ 996T 1961 rj +> H - 2 « I g a^ ^ Ol iCUBIUIZ 9901 27,9 -1 ,6 94 ,5 36 ,3 38 ,0 + 1 ,4 103 ,8 33 ,5 -2 ,4 93 ,3 41 ,5 45 ,2 + 3 ,7 108,9 23 ,7 - 0, 6 97 ,5 30 ,9 31 ,1 + 0 ,2 1 00 ,6 i i i i i i i i i i i i i i 23,2 + 2 ,6 11 2, 6 23 ,9 38 ,4 + 14 ,5 160,6 26 ,8 + 0 ,8 10 3, 0 26 ,4 55 ,8 + 2 9 ,4 211 ,4 20 ,7 + 2 ,5 ll t3 ,6 22 ,7 20 ,5 —2 ,2 90, 3 10 ,5 + 0 ,3 10 2, 9 — — — — 1 1 1 1 1 1 1 G o sp o d a r st w a G o s p o d a r st w a cz y sto ro ln ic ze c h ło p sk o -r o b o tn ic z e r o 1861 £ ri®g £> ł-H 1 3 o || * N »—• XuBioiz 9961 1961 £ 3 § j-J +J »-1 1 2 " * N H OT ►> {fi ^ 2 jCubtuiz 9961 P u ła w y 25 ,4 - 2, 9 89 ,7 28 ,8 26 ,7 -2 ,1 92 ,6 29 ,5 33 ,8 + 1 ,7 1 05 ,2 35 ,0 34 ,0 —1 ,0 97 ,1 35,9 24 ,7 -3 ,7 88 ,8 28 ,2 25 ,0 -3 ,2 91 ,9 24 ,3 22 ,3 -3 ,9 85 ,1 20 ,7 21 ,5 + 0 ,8 10 3, 8 — 16 ,5 + 0, 5 10 3, 0 — — — — — P ło c k 16 ,1 + 0 ,4 1 02 ,5 15 ,6 17 ,4 + 1 ,8 11 1, 6 20, 6 27 ,8 + 4 ,7 12 0, 3 18 ,9 29 ,1 -1 0 ,2 15 3, 9 26,0 19 ,8 + 1 ,3 10 7, 0 17 ,2 21 ,1 + 1 3 ,9 18 0, 8 18,2 16 ,2 + 0 ,6 10 3, 8 14 ,9 14 ,6 -0 ,3 97 ,9 10 ,2 11 ,6 - 0, 9 92 ,8 12 ,7 12 ,3 - 0„ 4 97 ,0 — T96I CO 8 H n 27,9 26,2 16,0 lO 23 ,1 LO COt
-4 GDin
IC<N r*H G r u p y o b sz a r o w e w h a Ś r e d n io do 3 c—X
7 14 i w ię c e j Ś r e d n io do 3 O 1 co rH 1 14 i w ię c e jTab. 10. Nakłady inw estycyjne ogółem na gospodarstwo w grupach obszarowych (w tys. złotych)
The total investm ent expenditure per farm in area groups (in thousand zł)
Grupy obszarowe w ha 1061 1966 Zmiany Wskaźnik wzrostu 1961 = 100 P u ł a w y Ogółem w gospodarstwie 5,4 8,0 + 2,6 148,1 do 1 2,7 4,9 + 2,2 181,4 1— 3! 5,0 6,3 + 1,3 126,0 3— 5 5,0 8,0 +3,9 178,0 5— 7 7,1 7,7 + 0 ,6 108,4 7— 10 8,0 16,2 +8,2 202,5 14 i więcej — 41,4 +41,1 — P ł o c k Ogółem w gospodarstwie 6,7 10,4 + 3,7 155,2 do 1 0,7 11,2 +110,5 160,0 1— 3 5,4 7,0 + 1,6 120,7 4— 5 5,2 6,3 + 1,1 121,1 5— 7 8,6 11,1 +2„5 120,0 7—10 9,1 11,7 +2,6 128,5 10— 14 5,6 12,8 + 8,3 2123,8 14 i więcej 6,7 15,0 + 8,3 223,8
go sp o d a rstw a do 1 ha oraz g ru p ę g o sp o d a r stw d u żych ob szarow o (tab. 10). D u ży ru ch in w e s ty c y jn y stw ie r d z a m y w g o sp o d a rstw a ch d w u za w o d o w y c h , k tóre w sz er eg u w y p a d k ó w p rzezn aczają w y ż sz e środ k i n a p o w ięk sze n ie m ajątk u trw a łe g o niż p od ob n e g ru p y ob sza ro w e g o sp o d a rstw czy sto ro ln iczy ch (tab. 11). J ed n o cześn ie k ier u n k i w y d a tk o w a n ia ty c h n a k ła d ó w są zróżn icow an e O k azu je się, że g o sp o d a rstw a m n ie jsz e (do 3 h a u ż y tk ó w roln ych ) gros sw o ic h w y d a tk ó w in w e sty c y jn y c h p rzezn aczają n a b u d o w n ic tw o , m n iej zaś na m e ch a n iza cję czy zak u p in w e n ta r z a p ro d u k cy jn eg o (tab. 12).
P rz ed sta w io n e ta b e le, co w a rto od n o to w a ć, w sk a zu ją jed n ozn aczn ie, że is t n ieją p o w a żn e różn ice re g io n a ln e w k ieru n k ach w y d a tk o w a n ia środ k ów in w e sty c y jn y c h . C h a r a k ter y sty cz n e iest p rzy tym , że g osp od arstw a d w u z a w o - d o w e za ch o w u ją się w ró ż n y c h reg io n a ch podob nie. P rzezn aczają on e w ię c e j środ k ów niż g o sp o d a rstw a cz y sto ro ln icze na b u d o w n ic tw o i o d p o w ied n io m n iej na m ec h a n iza c ję p rod u k cji oraz zak u p in w en ta r za p ro d u k cy jn eg o (tab. 13).9 W y tłu m a cz en ia te g o fa k tu n a le ż y szu k ać w ty m , że w gosp od arstw ach d w u za w o d o w y c h p otrzeba in w e sto w a n ia p ro d u k cy jn eg o n ie w y stę p u je z taką
* A n a lo g ic z n ą r e a k c j ą g o s p o d a r s t w d w u z a w o d o w y c h s t w ie r d z ił n a p o d s ta w ie b a d a ń a n k i e t o w y c h J. Z a le w a . P o r . J. Z a l e w a : U p r z e m y s ł o w i e n i e j a k o c z y n n i k z m i a n w s t r u k t u r z e e k o n o m i c z n e j g o s p o d a r s t w r o l n y c h . A n n . U n iv . M a ria e C u r ie -S k ło d o w s k a , L u b lin 1970. P o r . ta k ż e K . O d i e m k o w s k i , F. W i e l e ń s k i : P o z i o m l k i e r u n e k n a k ł a d ó w i n w e s t y c y j n y c h w r p l n i c t w i e p o w i a t u p ł o c k i e g o w l a t a c h 1956— 1965, „ Z e s z y ty B a d a ń R e j o n ó w U p r z e m y s ła w ia n y c h * ’ 1964, z. 9. A u to r z y z w r a c a ją u w a g ę n a m a łą k o n c e n t r a c j ę n a k ła d ó w i n w e s t y c y j n y c h w c za sie o r a z w u j ę c iu p r z e s tr z e n n y m . P o t w ie r d z e n ie p r z e s tr z e n n e g o z r ó ż n ic o w a n ia r u c h u b u d o w la n e g o z n a j d u je m y w w y n ik a c h b a d a ń p r z e p r o w a d z o n y c h w p o w . ta r n o b r z e sk im . W p o w ie c i e ty m w e w s i a c h p o ło ż o n y c h b lisk o k o m b in a tu s ia r k o w e g o p r z y r o s t lic z b y b u d y n k ó w m ie s z k a ln y c h b y ł b a r d z o d u ż y i w y n o s ił 15—60%. P o r . W . K o z e r a , J. T u r c z y n : B a d a n i a n a d b u d o w n i c t w e m w i e j s k i m w T a r n o b r z e s k i m R e j o n i e S i a r k o w y m , „ Z e s z ty B a d a ń R e jo n ó w U p r z e m y s ła w ia n y c h ” , 1965, z ł 13, s. 109—117.
Tab. 11 . Nak łady in w e st y c y jn e na g o sp o d a r st w o w gr upa ch z a w o d o w y c h (w ty s. z ł) In v e st m e n t e x p e n d it u r e p er fa rm in p r o fe ss io n a l groups (in th ous an d z ł) W y b r a n e c e c h y e k o n o m ik i g o s p o d a r stw c h ło p s k ic h w r e jo n a c h u p r z e m y s ła w ia n y c h 63 ł-H ł-H 0) c o S > l/l t O. 1/1 O w s k a ź n ik w z r o st u 19 61 1 = 11 00
181
,1
co o "s 184
,2
11
21
9,4
109,2
137 ,5 1 l 1 ? P . NOT fj o 5Z
o Ul jCu b t u i z 906(1 I96T6,9
12,
5
+5
,6
6. 6 11 ,9 + 5 ,3 7. 6 14 ,0 + 6 ,4 1 1 1 1 1 1 3,6 7, 9 + 4 ,3 3, 9 6, 6 + 2 ,7 1,2 16 ,5 + 1 5 ,3 1 1 1 i l i ►H (U « i M c >N CO M sr o st u L = 1 0 0 in oi
37
5,8
1 1 cć> 494, 4 00 có” tf5 1 l £ o, -u oOT rt. C£O> corH •-1 X3 co o T3 l o o Q, N ot o£t
jCu b i u i z 9961 7,8 + 4 ,0 6, 2 + 1 ,9 L 0 ,9 + 8 ,0 1 1 9,7 + 6 ,0 9, 4 + 7 ,5 .10 ,0 + 3 ,5L4,
3
+1
4,
3
l l O 19*6:1 3,8 4,3 2,9 1 3,7 1,9 6,5 i G o s p o d a r s tw a c h ło p s k o -r o b o tn ic z e ^ 3 o l i r N i—• OT *> CO fe > CR iCUBIUIZ 9961 I96H P u ła w y 4, 9 8, 8 + 3 ,9 179,73,8
4,6
-0
,8
121,0
5, 5 9, 8 + 4 ,3 178 ,1 5, 2 23 ,7 + 1 8 ,5 445 ,7 1 1 1 1 P ło c k 9,4 14 ,1 + 4 ,7 150,0 8, 2 10 ,6 + 2 ,4 1 2 9, 1 12 ,4 9, 1 + 3 ,3 7I 3 ,3 5, 6 22 ,5 + 1 6 ,9 14 10 ,7 3, 5 23 ,3 + 19 ,8 065,7 r t g X G 'N CO o 3 § +-» f-H co .. O || (H 123,8 121,4 LI14, 2 L © 0, 0 1 139,4 1.43,3 L 45 .9 .21,3 97 ,1 J> N > O co G M »-j cd o »0 *“* 8 ° Q<^-» l/l CO OT K. co £ 2 iCUBIUIZ + 1,4 ] + 0 ,9 ] + 0, 9 ] + 6 ,0 ] rH + 0 0 CO 0 0 0 0 CTC c i csT csT i-T to + + + + + O 0 g 9061 7,3 lO 7,2 O <e rH 9,9 7 ,6 8,9 eq <P O i-H 1961 5,9 4,2 6,3 o " rH 5, 3 l‘9 00 rH G r u p y o b sz a r o w e w h a Ś r e d n io do 3 3— 7 rK X 14 i w ię c e j Ś r e d n io do 3 i oT 14 i w ię c e jT ab . 12 . S tr u k tu ra n ak ła d ó w in w e st y c y jn y c h w po szc zeg ól ny ch g ru p ac h ob sza row ych (w % ) T he st ru c tu re of in v e st m e n t e x p e n d it u re in in d iv id u a l ar ea g ro u p s (in % ) >> i* ►» •N zm i a n y — 0 ,6 esi c o o o i o 1 + f f 1 LO^ CD^ CO CD^ o cp" co" o " t o t>- Tf" o T *-T + + 1 + + + + + N Ui CO a O) £ . 2 9 9 6 1 CD «■5 O 4, 8 5 , 6 5 .2 4 . 3 0 5 i-H IO CD ,-h lf5 0 0 05^ t > ęsT co" IS^ ęrr *-H CA * £ ł-H T-H ,-H łH ł—« CO a >> T J
3
CO f c 19 6 1 CD lO o o o o 0 0 c p r - oo" 1 C5 0 0 O c ó o i > w T t oo" IO c o £ >» a CO a 0 5 f i CO^CO 0 5 t-T <o" h qo+T 11
1 c o h c^ co^ LO | C» H H N I > N 1 ! + i 1 + 7 7 '> ! u CO N N I 1 s CO X O (U a 1 9 6 6 i o c i o « o ^ ^*1. t - rH m" c o c - o " CD H © O O ) 0 5 O t > 0 5 cnT O ł-H ł-H ł-H >> T 3 CO3
CO £i
P u ł a w y ^ o « 5 c o t-T o o o t o <P »—1 W P ł o c k 0 3 ( O O f f l N « o o a h" a " c o ® H T-H Tj< (U c CO z m i a n y C - 0 0 W W • » r-T c o l o to" o1 + 1 + + +
1
O IO OD <N 0 _ 0 0 ł-H ^ c<T+
w ę<f t I 4' c<T t o e oi T + f T ^ ^
%
o t3 £ t >> T 3 CO 1 9 6 6 O O i N N t O l O O IO- c o ccT CO CD t - CO 0 3 t ~ CO * IO CO_ Oł_ r -l W[ l > ę<T io pif co^ ^ o r— 0 3 o 0 i f t t - c o t ~ t ~3
cO & 19 6 1 74.1 82 .2 8 2 ,0 6 8 ,0 7 6 .0 5 5 .01
O io CO 03^ 03 1—1co Ti1 O H T# (O rt t- C^OCOCOf-C-TfCO t-H G r u p y o b sz a r o w e w ha O g ó łe m do 1 1— 3 3— 5 5— 7 7— 10 14 i w ię c e j O g ó łe m do 1 1— 3 3— 5 5 — 7 7— 10 1 0 — 14 14 i w ię c e jT a b . 13 . St ru kt ura n a k ła d ó w in w e st y c y jn y c h w g ru p a ch zaw odowych (w % ) T he str uc tu re of in v e st m e n t e x p en d itu re in in d iv id u a l p r o fe ss io n a l g ro u p s (in % ) W y b r a n e c e c h y e k o n o m ik i g o s p o d a r st w c h ło p s k ic h w r e jo n a c h u p r z e m y s ła w ia n y c h 6 5 N a k ła d y na inwentarz ż y w y >> G cd a N t—H CD t-H 3,4 5,5 + 2 ,1 to 7 i d N 00 10,5 6,4 — 4, 1 5,8 0 — 5 ,8 5,6 14 ,1 + 8 ,5 5,3 9, 2 + 3 ,9 5,4 11 ,3 + 5 ,9 0 2,5 + 2 ,5 N a k ła d y m e c h a n iz a c y jn e >> C* cd f i CD CD & i Pu ł a w y rH co" 1 cq o r H 0 5 O H < p csf tO^ 7 °0 co co uś 0 1,6 + 1 ,6 P ł o c k 19 ,7 11 ,1 — 8 ,6 co ł-H + CM o T 03 f-H + to" 00 Y O 00 c s f N a k ła d y b u d o w la n e 19 61 19 06 z m ia n y 72 ,8 72 ,6 — 0 ,2 69 ,3 78 ,4 + 9 ,1 73 ,6 73 ,0 — 0 ,6 88 ,4 85 ,6 — 2 ,8 to^ + o oo“ co w <o CD 83,0 73 ,8 —9 ,2 89 ,2 76 ,3 — 1 3 ,0 94 ,4 92 ,4 — 0, 2 G r u p y sp o łe c z n o -z a -w o d o w e C zy st o r o ln ic z e C h ło p sk o - -r o b o tn ic z e R o b o tn ic z o - -ch łop sk ie I R o b o tn ic z o - -c h ło ps ki e II C zy st o r o ln ic z e C h ło p sk o --r o b o tn ic z e R o b o tn ic z o - -c h ło ps ki e I R o b o tn ic z o - -chł ops kie II 5 A n n a le s , s e c t lo H , t. V III
