Henryk Bogacki
"Theologie im Wandel : Festschrift
zum 150-jährigen Bestehen der
katholischtheologischen Fakultät an
der Universität Tübingen 1817-1967",
München-Freiburg i. Br. 1967 :
[recenzja]
Collectanea Theologica 38/4, 206-207
206
R EC ENZJEstw a k ie ru ją c a d anym w y zn an iem u trz y m y w a ła zw ykłych w ie rn y c h w sta n ie n i e d o j r z a ł o ś c i (U n m ü n d ig k e it), o d m a w iają c im głosu, a n a w e t k o m p e te n c ji w sp ra w a c h relig ijn y ch . K o n w en cjo n aln e fo rm y b y ły w ygodnym n a rzędziem u trz y m a n ia jedno lito ści ta k w e w n ą trz g ru p y w y zn an io w ej, ja k w jej p o sta w ie w obec innych g ru p społecznych. W ytw arzan o u p r z e d z e n i a
(V o ru rte il) w sto su n k u do odm ien n y ch poglądów , gdyż w ów czas było ła tw ie j
u trz y m a ć spoistość w łasn ej społeczności.
V a n d e P o l w y k az u je w iele w n ik liw o ści w odm alo w an iu fo rm k o n w e n cjonalnego ch rz eśc ija ń stw a i a n a liz o w an iu jego źródeł, ja k rów nież w o p isy w a n iu obecnego kry zy su . N ato m iast o g ranicza się do ogólników , gdy m ów i o now ych form ach, ku k tó ry m dziś zm ierza chrześcijaństw o.
K S. H EN R Y K BO G A CK I S J, W ARSZA W A
T H EO LO G IE IM W ANDEL. F e stsc h rift z u m 150-jährigen B e ste h e n der
k a th o lisc h -th eo lo g isch e n F a k u ltä t an der U n ive rsitä t T ü b in g en 1817— 1967,
M ü n c h e n -F re ib u rg i. B r. 1967, E rich W ew el V erlag, s. 759.
W r. 1967 k ato lic k i w y d zia ł teologiczny w T ybindze obchodził 150-lecie sw ego istn ie n ia . Ze sk ro m n y ch początk ó w doszedł do niem ałego znaczenia i ob ecn ie należy do n a jw y b itn ie jsz y c h ośrodków k a to lic k iej m yśli teologicz n ej. Z o k resu początkow ego w y sta rc z y w y m ien ić J . A. M ö h 1 e r a, a ze w spółczesnych jego p ro feso ró w H. K ü n g a, J. R a t z i n g e r a, F. X . A r n o l d a , J. R. G e i s e l m a n n a . Od ro k u 1819 w y d ział w y d a je „T ü b in g er T heologische Q u a rta ls c h rift”, należące do n a jsta rsz y c h nau k o w y ch czasopism teologicznych n a św iecie.
Z ok azji ju b ileu sz u o publikow ano księgę p am iątk o w ą , k tó ra rów nocześnie ja k o p ie rw sz a pozycja o tw ie ra se rię n au k o w ą pod ty tu łe m „T ü b in g er T heolo gische R e ih e ”. N a księgę tę złożyły się a r ty k u ły 35 teologów , k tó rz y należeli lu b n ależą do g ro n a p ro feso ró w w y d zia łu lu b na w yd ziale ty m u zy sk ali sto p nie naukow e. Z aszczytnym w y ją tk ie m n a te j liście je st nazw isko k s. F r a n ciszka B l a c h n i c k i e g o . P u b lik u je on tu zasadnicze m y śli sw ej ro z p ra w y pośw ięconej dziełu F. X. A r n o l d a (D es P rin zip des G o tt-M e n sc h lich e n als
F o rm a lp rin zip der P a storaltheologie, s. 631—659).
T y tu ł księgi p am iątk o w e j dobrze o d d aje m o m en t dziejow y, w k tó ry m w y d ział ty b in g sk i obchodzi sw ój ju b ileu sz . Teologia isto tn ie w eszła w s ta diu m p rz e m ia n i zn alazła się w p u n k c ie zw rotnym , ja k ic h n ie w iele m ożna p rzytoczyć z przeszłości. Tom o b ra z u je rozm aitość p ro b le m a ty k i i w ielość k ie ru n k ó w w spółczesnej teologii. M ożna pow iedzieć, że p rz e d sta w ia p rz e k ró j przez dzisiejsze nau k o w e b a d a n ia teologiczne, n a św ie tla w spółczesną sy tu a c ję w n a u k a c h teologicznych.
Od p o cz ątk u istn ie n ia ośrodek ty b in g sk i c h a r a k te ry z u je u siło w a n ie k o n fro n to w a n ia teologii z sy tu a c ją d uchow ą k aż d ej epoki, ab y u d o stę p n ia ć m yśl teologiczną każdem u okresow i w szacie d la niego zro zu m iałej. J u ż p odział k sięgi p a m ią tk o w e j je s t w y ra ze m te j p o sta w y . A rty k u ły g ru p u ją się w sześć k ręg ó w te m aty cz n y ch : u w a ru n k o w a n ia h isto ry c zn e teologii (G eschichte u n d
G e sc h ic h tlic h ke it) h isto ria K ościoła (K irch e n g esc h ich te), teologia a w sp ó ł
czesny ob raz św ia ta (W e ltb ild u n d T heo lo g ie), w y k ła d P ism a św. (S c h r ifta u s
legung), eg zy ste n cja c h rz eśc ija ń sk a w e w spółczesnym św iecie (C h ristlich e E xisten z) oraz teologia p ra k ty c z n a (P ra k tisc h e Theologie).
N ie je s t m ożliw e na ty m m ie jsc u dokonać oceny poszczególnych a r ty k u łów sk ła d a ją c y c h się n a księgę an i n a w e t p odać p ełn iejsze j in fo rm a c ji o ich treśc i. P o k aźn y tom z a w iera zb y t w iele m a te ria łó w dotyczących w sp ó łczesn e go d ialogu w K ościele oraz K ościoła z in n y m i c h rz eśc ija n am i i św ia tem n ie ch rz eśc ija ń sk im , ab y m ożna było z re fe ro w ać je w k ró tk ie j rec en zji. K sięga
RECENZJE
207
p a m ią tk o w a w y d zia łu tybingiskiego je s t ce n n a nie ty lk o dla teologów , lecz dla w szystkich, k tó rzy oczekują od teologii odpow iedzi lu b p rz y n a jm n ie j k o n fro n ta c ji z p aląc y m i p y ta n ia m i d n ia dzisiejszego.
KS. HENR Y K BO GACKI S J, W ARSZAW A
A LB ER T LA N G , F u n d a m en ta lth eo lo g ie, t. I: Die S en d u n g C h risti, w y d a n ie 4, M ünchen 1967, M ax H u eb e r V erlag, s. 288.
P ro b le m y teologii fu n d a m e n ta ln e j sta ły się znów a k tu a ln e . R ozw ój b a d a ń n ad E w an g e liam i u k a z a ł w now ym św ietle d aw n e zag ad n ien ie w a rto śc i h isto ry czn ej re la c ji z a w a rty c h w E w angeliach. O becnie n a czoło w y su w a się k w e stia „Jezu sa h is to rii” i jego sto su n k u do „ C h ry stu sa w ia r y ”. P o w sta je w iele szczegółow ych o pracow ań i p ropozycji now ych rozw iązań. B rak n a to m ia st in te g ra c ji ty c h w y n ik ó w w ra m a c h tr a k ta tu teologii fu n d a m e n ta ln e j. Z ad a n ia tego p o d ją ł się A lb e rt L a n g w now ym w y d a n iu syntezy teologii fu n d a m e n ta ln e j. P ierw sza ed y cja d zieła u k a z a ła się ju ż w r. 1953, n a to m ia st w zeszłym ro k u a u t# r p o now nie p rze p ra c o w a ł c z w a rte w y d a n ie to m u pierw szego.
N ie m a p o trze b y p rzy p o m in ać sc h em a tu te j syntezy, w a rto n a to m ia st zw rócić uw agę n a zm iany w p ro w ad zo n e p rzez a u to ra w sto su n k u do w y d ań po p rzed n ich . P o m ija ją c d ro b n e u zu p e łn ie n ia lu b k o re k tu ry te k stu należy z a sygnalizow ać w aż n iejsze p rze ró b k i.
W p o p rze d n ich w y d an ia ch L a n g zgodnie z p rze w a ża jąc y m w ów czas n u rte m teologii k ato lic k iej ak c e n to w a ł w k ato lic k im p o jm o w a n iu n a d p rz y ro
dzonego O b jaw ie n ia p rze d e w szy stk im jego a s p e k t pojęciow y (W o r to ffe n h a -
rung). O becnie w m y śl now ych u ję ć p rz y ję ty c h ta k ż e p rzez II S obór W a ty k a ń
ski rozw aża rów n ież O b jaw ien ie poprzez d zieła Boże (W e rko ffen b a ru n g ). W te n sposób p rz y sw a ja tr a k ta to w i p ełn e u ję cie O bjaw ien ia, k tó re d o k o n u je się poprzez czyny i słow a Boże (s. 51—56).
W w y d a n ia c h w cześniejszych L a n g a n a liz ę f a k tu ch rześcijań sk ieg o O b jaw ie n ia Bożego pop rzed zał k ró tk im w p ro w a d ze n iem n a te m a t o ry g in a l ności relig ii iz ra elsk iej. W o sta tn im n a to m ia st w y d a n iu sw ej k sią żk i om aw ia szeroko ciągłość O b jaw ie n ia w obszernym za ry sie p rz e d sta w ia ją c y m e ta p y h isto rii zb a w ien ia i w ty c h ra m a c h w y k a z u je p rzy g o to w a n ie na u k a z a n ie się c h rz e śc ija ń stw a (s. 144—160).
Rozw ój te m a ty k i teologii fu n d a m e n ta ln e j n a jw y ra ź n ie j zaznacza się w k w e stii św ia d ec tw o C h ry stu sie. W p o p rze d n ich w y d a n ia c h L a n g p o św ięcał je j ro zd ział z a ty tu ło w a n y : „Ś w iad e ctw a h isto ry c zn e o Je zu sie C h ry s tu s ie ” (Die h isto risc h en Z eu g n isse v o n Je su s C hristus). T eraz n a to m iejsce w p ro w a d za d w a rozdziały: „W iara p ie rw o tn e g o ch rz eśc ija ń stw a w C h ry s tu s a ” (Der C h ristu sg la u b e des U rc h riste n tu m s, s. 160—172) oraz „D otarcie do h istorycznego Je z u sa z N a z a re tu ” (Der Z u gang z u m h isto risc h en Je su s vo n
N azareth, s. 172—208).
W w y n ik u sw ych ro zw ażań a u to r stw ie rd z a, że p ro b le m u C h ry stu s a nie m ożna ro zw iązy w ać przez odw o ły w an ie się do zagadkow ej, n ag le w y ła n ia ją cej się w ia ry p ierw o tn e g o ch rz e śc ija ń stw a w C h ry stu sa. T a w ia ra w łaśn ie dom aga się w y ja ś n ie n ia i z n a jd u je je w życiu, działalności, śm ierci i z m a r tw y c h w sta n iu Je z u sa z N az a re tu . M iędzy h isto ry c zn y m Jezu sem a k e ry g m a - ty czn y m C h ry stu sem nie m a p rz e rw y w czasie a n i zasadniczej różnicy, lecz istn ie je rzeczy w ista i logiczna ciągłość.
L a n g pod w pływ em w spółczesnych d y sk u sji znacznie rozszerzył w s to su n k u do p o p rze d n ich w y d a ń an a liz ę P ism a św. jak o św iad ectw a o w ierz e p ie rw o tn e g o ch rz e śc ija ń stw a w C h ry stu sa, k tó ra w y m ag a p o d sta w y i p o sia da ją w h istoryczności zasadniczych fa k tó w o pisyw anych w E w angeliach.
