Chromatografia bibułowa niektórych kwasów organicznych - Biblioteka UMCS

(1)

ANNALES

U N I V E R S I T AT I S MARIAE C U R I E - S K Ł 0 D O W S K A LUBLIN-POLONIA

VOL. V, 9. SECTIO D 1950

Z Zakładu Chemii Fizjologicznej Akademii Medycznej w Lublinie Kierownik: Prof. Dr Janina Opieńska-BlauthJJ

Janina OPIENSKA - BLAUTH, Olga SAKŁAWSKA-SZYMONOWA, Marek KAŃSKI

Chromatografia bibułowa niektórych kwasów organicznych

■ Анализ некоторых органических нислот методом хроматографии на фильтровальной бумаге

The partition paper chromatographyof some organic acids

Wstęp

W ramach szerzej zakrojonej pracy nad przemianą węglowodanową u Escherichia coli podjęliśmy temat metodycznego opracowania wykry

wania i rozdzielania kwasów organicznych, a w szczególności tych, które odgrywają rolę w przemianach biologicznych. Wiele względów przema

wiało za zastosowaniem do tego celu techniki chromatografii bibułowej.

Pomimo bardzo wielu prac z dziedziny chromatografii bibułowej, jakie ukazywały się w literaturze światowej w ciągu ostatnich kilku lat, jedynie nieliczne dotyczyły rozdzielania i wykrywania kwasów orga

nicznych. W przeciwieństwie do rezultatów osiągniętych dla kwasów tłuszczowych przy użyciu chromatografii kolumnowej, chromatogra- my bibułowe tych kwasów nie są na ogół zachęcające. Największą trudność przy rozdzielaniu homologów niższych kwasów tłuszczowych stanowiła ich lotność i zależność współczynnika podziału od stężenia kwasu. Istotę trudności stanowi tworzenie się asocjatów w rozpuszczal

nikach organicznych oraz częściowa jonizacja roztworu.

Na tę zależność wartości RF od stężenia badanych kwasów organicz

nych wskazywali już w swych pierwszych pracach Martin i Syn

ge (10). Lugg i Overell (9) stosowali technikę chromatografii bibułowej dla rozdzielenia dwuzasadowych kwasów organicznych. Fazą ruchomą w ich doświadczeniach był n-butanol, ale wprowadzili oni nasy

canie atmosfery kamery chromatograficznej parami kwasu mrówkowego

(2)

222 J. Opienska-Blauth, O. Saklawska-Szymonowa, M. Kański (94)

w celu cofnięcia dysocjacji wywoływanych kwasów.. Autorzy ci wywo

ływali plamy badanych przez siebie kwasów za pomocą wskaźników:

zieleni bromokrezolowej lub błękitu bromofenolowego. Nie podali oni, nie

stety, wartości RF dla poszczególnych kwasów. Podobnie Lester Smith (8) w swoich doświadczeniach posługiwał się zielenią bromo- krezolową dla wywoływania kwasów tłuszczowych na kolumnie, ale rów

nocześnie używał jako fazy ruchomej chromatogramu, mieszaniny chloro

formu z n-butanolem (95% chloroformu + 5% n-butanolu).

Bolding (1) rozdzielał estry etylowe wyższych kwasów tłuszczo

wych (stearynowego, palmitynowego, mirystynowego i laurynowego) na bibule nasyconej latexem. W jego doświadczeniach fazę ruchomą stanowił metanol.

Isherwood (7) zwraca uwagę na to, że cały szereg trudności zwią

zanych z chromatografią bibułową pochodzi od zanieczyszczeń bibuły śladami ciężkich metali. Od tych zanieczyszczeń można uwolnić się przez przemywanie bibuły 10 N kwasem solnym względnie 1% roztworem alkoholowym 8-oksychinoliny.

Fink i Fink (5) opisali metodykę chromatografii bibułowej kwasów tłuszczowych o długości łańcucha od Ci do Cs przy pomocy przeprowa

dzania tych kwasów najpierw w estry metylowe, a następnie w pochodne hydroksamowe. Jako wskaźnik (wywoływacz) stosowali roztwór chlor

ku żelazowego. Najlepsze wyniki osiągali przy zastosowaniu układu roz

puszczalników fenol — kwas izomasłowy.

Opisano również metody wykrywania i rozdzielania szeregu kwasów organicznych zawierających w swej budowie pewne charakterystyczne grupy, jak np.: aminokwasów, ketokwasów itp.

W naszej pracy wykrywaliśmy kwasy organiczne na podstawie ich oddziaływania, jako cechy charakterystycznej dla tej grupy związków chemicznych, oraz przeprowadziliśmy oznaczenia RF dla dwudziestu kilku kwasów organicznych badanych oddzielnie i w mieszaninach.

Część doświadczalna

Nasza technika doświadczalna nie odbiegała w zasadzie od techniki chromatograficznej stosowanej przez Consdena, Gordona i Martina (3), oraz Lugga i Overella (9). Dla kontroli w pierwszej fazie doświadczeń, nie nasycaliśmy atmosfery kamery pa

rami kwasu mrówkowego. Fazę ruchomą zawsze stanowił fenol nasycony wodą, a fazę nieruchomą woda nasycona fenolem. Suszenie przeprowa

dzono w rozmaitych warunkach czasu i temperatury. W większości wy-

(3)

(95) Chromatografia bibułowa niektórych kwasów organicznych 223

padków stosowaliśmy suszenie w suszarce w temp. 105°C, niekiedy zaś w temp, pokojowej w dobrze przewietrzanym miejscu w ciągu 24 godzin, lub łączyliśmy oba te zespoły. Wszystkie te odmiany metodyczne pro

wadzą do celu, ponieważ istotnym warunkiem jest całkowite usunięcie

śladów fenolu z bibuły. ,

Wywoływanie plam kwasów odbywało się na drodze zanurzania wysuszonych pasków bibuły w roztworze odpowiedniego wskaźnika.

W szeregu wstępnych doświadczeń wypróbowano następujące wskaźniki:

wodne roztwory lakmusu, indykator uniwersalny Yamada'y, wodne roz

tworzy czerwieni Kongo, wodne i alkoholowe roztwory błękitu bromoty- molowego. Najlepsze jednak wyniki osiągnięto posługując się alkoholowym roztworem błękitu bromofenolowego i tego wskaźnika używano w prze

ważającej ilości doświadczeń.

Jako podpory dla fazy nieruchomej używano stale bibuły Whatmana Nr 1, ciętej w paski o wymiarach 47 x 10 cm. Bibuły nie oczyszczono od śladów ciężkich metali.

Aparatura:

1. Kamera chromatograficzna.

Jako kamery chromatograficznej używano stale termostatu z pła

szczem wodnym, o wymiarach wewnętrznych 716 x 523 x 385 mm.

Temperatura termostatu wahała się w granicach 21° do

23° C,

jednakże wahania te obserwowano na przestrzeni kilku dni, a nie jednej doby i były one zależne od wahań temperatury pokojowej.

2. Rynienka (korytko).

Rynienkę sporządzono z rury szklanej o średnicy 19 mm przez zatopienie jej końców i wyszlifowanie wzdłuż długiej osi rury szczeliny o szerokości ok. 3 mm. Po umieszczeniu górnych brze

gów pasków bibuły w rynience umocowywano je przy pomocy kilku wąskich i długich płytek szklanych, sporządzonych ze zwy

kłego szkła okiennego.

Odczynniki:

1. Fenol nasycony wodą.

Do doświadczeń używano fenolu chemicznie czystego, świeżo przedestylowanego. Fenol upłynniano w podwyższonej tempera

turze i przelewano do rozdzielacza, w którym mieszano go z równą objętością wody. Po 24 godzinach rozdzielania się obu faz w temperaturze, odpowiadającej temperaturze normalnie panują

cej wewnątrz kamery chromatograficznej, tj. ok. 21° do 23°C, zbierano fazę fenolową, która gromadziła się w rozdzielaczu w dol

nej warstwie. Fazą tą wypełniano rynienkę chromatograficzną.

(4)

224 J- Opieńska Blauth, O. Saklawska-Szymonowa, M. Kański (%)

2.

Woda nasycona fenolem.

Fazę tę stanowiła warstwa górna w rozdzielaczu. Rozlewano ją w ilości ok. 100 ml. do kilku płytek Petriego i umieszczano je na dnie kamery chromatograficznej tak, aby zwisające paski bibuły nie zanurzały się w płytkach.

3. Kwas mrówkowy.

Używano 60% kwasu mrówkowego chemicznie czystego, który umieszczano w ilości ok. 50 ml w kilku płytkach Petriego na dnie kamery chromatograficznej.

4. 0,5% wodny roztwór lakmusu.

5. O,O4°/o alkoholowy roztwór błękitu bromofenolowego.

6. 0,02% wodny roztwór błękitu bromotymolowego.

7. 0,05% wodny roztwór czerwieni Kongo.

8. Indykator uniwersalny Yamada’y o składzie:

a) Błękit tymolowy 5 mg, b) Czerwień metylowa 12 mg, c) Błękit bromotymolowy 60 mg, d) Fenolftaleina 100 mg,

e) Alkohol 95% 100 ml.

Wszystkie badane przez nas kwasy organiczne stosowane były w po

staci roztworów wodnych ok. 1% (o ile nie podano inaczej na odpowied

nim miejscu). Do wkraplania badanych roztworów używano mikropipetki sporządzonej z tak wyciągniętej pitetki pasteurowskiej, by wypływające krople posiadały zawsze tę samą objętość, tj. 10 mikrolitrów.

Przy wkraplaniu ważne jest trzymanie mikropipetki zawsze pod tym samym kątem nachylenia. Po wkropleniu roztworu kwasu na linię wyj

ściową (ok. 5 cm od górnego brzegu paska bibuły) obrysowywano kontur powstałej plamki zwykłym ołówkiem.

Po wkropleniu badanych roztworów umieszczano paski bibuły w ka

merze chromatograficznej na 24 godziny dla nasycenia się bibuły parami fenolu i wody, z tym jednak, że nie zanurzano jeszcze górnych brzegów pasków w rynience zawierającej fazę fenolową.

Po okresie nasycania się bibuły parami rozpuszczalników zanurzano górne brzegi pasków bibuły na głębokość ok. 1 cm (licząc od brzegu szczeliny) w głąb rynienki chromatograficznej i przyciskano je lekko do brzegów rynienki przez zaklinowanie płytkami szklanymi. Z tą chwilą rozpoczynało się spływanie fazy ruchomej widoczne w postaci tzw. frontu cieczy przesuwającego się powoli wzdłuż pasków’ ku dołowi.

Spływanie fazy ruchomej w naszych warunkach doświadczalnych

trwało normalnie (tzn. do chwili zbliżenia się frontu rozpuszczalnika na

(5)

odległość 3—5 cm od dolnego brzegu paska bibuły) ok. 20—24 godzin. Po wysuszeniu pasków bibuły (celem usunięcia śladów fenolu) wywoływano plamy odpowiadające położeniu odpowiednich kwasów organicznych przez przeciągnięcie paska bibuły przez roztwór wskaźnika, którym napełniano dużą płytkę Petriego (średnicy 90 mm). Ponieważ plamy w niektórych wypadkach były nietrwałe, przeto obrysowywano kontury plam na wil

gotnej jeszcze bibule przy pomocy ołówka chemicznego. Następnie su

szono powtórnie paski bibuły w prądzie gorącego powietrza wytwarza

nego przez zwykłą suszarkę fryzjerską (tzw. Fön).

Ten sposób wywoływania (zanurzanie chromatogramów w roztworze wskaźnika) budził początkowo nasze zastrzeżenia, ponieważ mogłyby występować pewne przesunięcia się plam przy wyjmowaniu pasków bi

buły z roztworu wskaźnika, ale była to metoda z wyboru, ponieważ nie dysponowaliśmy dostatecznie dobrym rozpylaczem, który dawałby jed

nolity strumień jednakowo drobnych kropelek wskaźnika. Stwierdziliśmy, że stosując zawsze ten sam sposób postępowania przy zanurzaniu pasków bibuły można praktycznie wyeliminować błąd, jaki może powstać w tych warunkach.

Badania przeprowadziliśmy na 26 kwasach organicznych o różnej budowie chemicznej, jak: lotne kwasy tłuszczowe, kwasy alifatyczne dwuzasadowe, oksykwasy, chlorowco-kwasy oraz kwasy cykliczne tak aromatyczne, jak i heterocykliczne. Kwasy te badano zarówno indywidual

nie, jak i w mieszaninach.

Niżej podane tabele (1 do 27) podają zestawienie wartości liczbowych odnoszących się do wielkości i kształtu plamy, RF poszczególnych kwa

sów oraz zestawienie charakterystyki natężenia plamy, trwałości plamy, barwy i natężenia plam fluorescencyjnych. Tabele zestawiono oddzielnie dla układu rozpuszczalników fenoi-woda i fenol-woda-kwas mrówkowy.

Oddzielnie również potraktowano wyniki otrzymane dla poszczególnych kwasów z mieszanin.

Wielkości „a" i „b“ oznaczają odpowiednio długość osi poziomej i pio

nowej plamy. Przez „x“ oznaczono długość odcinka od środka plamki, utwo

rzonej przez wkroplenie roztworu kwasu, do środka plamy wywołanej.

Przez „y“ oznaczono długość odcinka od centrum wkroplonej plamki do odpowiedniego punktu na linii frontu osiągniętej przez rozpuszczalnik przy końcu spływania. RF jest, w myśl definicji, stosunkiem x : y. Po

danie danych ilościowych charakteryzujących wymiary wywołanych plam wydawało się dlatego ważne, że opisywane były w literaturze me

tody ilościowego oznaczania związków na podstawie wielkości i intensyw

ności plamy.

(6)

226 Opieńska-Blauth, O. Sakławska-Szymonowa, M. Kański (98)

Sprawdzenie trwałości plamy w zestawieniu z rodzajem użytego wskaźnika pozwoliło wyprowadzić wnioski co do wyboru najodpowied

niejszego, w danych warunkach doświadczalnych, wskaźnika. Wprowa

dzenie, jako dodatkowej próby, badania chromatogramów w świetle po- zafiołkowym pozwoliło ustalić Rr dla niektórych kwasów w tych wy

padkach, kiedy lokalizacja plam wywołanych przez wskaźnik była nie

pewna.

Tabele (28 i 29) podają dane odnoszące się do zagadnienia zależności R od stężenia badanych kwasów oraz od rodzaju użytego wskaźnika.

Tabela 30 zawiera próbę ujęcia wyników z poprzednich tabel w inter

pretacji statystycznej. W kolumnie „A“ podano ilość badań ogólną, w ko

lumnie „B“ — ilość badań nieudałych, a w kolumnie „C“ — ilość otrzy

manych wyników mało prawdopodobnych, których z tego powodu nie umieszczono w kolumnie „A“. Kolumny „A“, „B“ i „C“ posiadają to samo znaczenie, co poprzednio wymienione, ale odnoszą się one do wyników otrzymanych dla kwasów badanych nie indywidualnie, lecz w miesza

ninach. Wszystkie dane w tabeli 30 odnoszą się do doświadczeń prze

prowadzonych w układzie fenol-woda-kwas mrówkowy.

Tabele 31—33 są próbą ujęcia zależności RF od budowy chemicznej kwasu i próbą teoretycznego obliczenia RF dla poszczególnych grup, wchodzących w skład badanych kwasów.

OBJAŚNIENIA DO TABEL (1 - 27) (EXPLANATIONS TO THE TABLES (1 - 27) Kolumna I — liczba porządkowa doświadczenia.

(Column I — No. of experiment).

Kolumna II — stężenie badanego kwasu w %.

(Column II — concentration of acid in per cent).

Kolumna III — nazwa wskaźnika.

(Column III — indicator).

Lith. ale. = 0,5% roztw. alkoholowy lakmusu.

(0,5% lithmus in 95% ethanol).

Lith. w. = 0,5% roztw. wodny lakmusu.

(0,5% lithmus in water).

B. th. b. — 0,02% roztw. wodny błękitu bromotymol.

(0,02% brom-thymol blue in water).

Yamada ~ indykator uniwersalny wg Yamada’y.

(Yamada's universal indicator).

(7)

Congo = 0,05% roztwór wodny czerwieni Kongo.

(0,05% Congo red in water).

В. ph. b. = 0,04% roztw. alkoholowy błękitu bromofenolowego.

(0,04% bromphenol blue in ethanol 95%).

Kolumna IV — natężenie barwy wywołanej plamy.

(Column IV — intensity of colour of the developed acid).

Kolumna V — trwałość wywołanej plamy.

(Column V — stability of developed spot).

st. = plama trwała (sp. t stable), unst. ~ „ nietrwała (spot unstable).

Kolumna VI — natężenie i barwa plamy fluorescencyjnej.

(Column VI — intensity and colour of the spot in ultraviolet light).

p. — różowa (pink).

g. = zielona (green).

o. = pomarańczowa (orange).

b. = niebieska (blue).

V. = fioletowa (violet).

y. — żółta (yellow).

b. = brunatna (brown).

s. = cień - silna absorpcja (shadow — a strong absorption).

Kolumna „a“ — wymiar osi poziomej plamy w cm.

(Column „a“ — horizontal axis of the spot in cm).

Kolumna „b“ — wymiar osi pionowej plamy w cm.

(Column „b“ —• length of the perpendicular axis of the spot in cm).

Kolumna „x“ — odległość przebyta przez kwas od miejsca wkroplenia do środka wywołanej plamy.

(Column „x“ — distance that is travelled by an acid on the paper).

Kolumna „y“ — odległość przebyta przez front rozpuszczalnika od linii wyjścio

wej do punktu końcowego.

(Column „y“ --- distance that is travelled by the front of the solvent from the starting line).

Kolumna Rf — wg definicji (from definition).

Sat. — nasycony roztwór kwasu.

(saturated acid solution).

(8)

228 J. Opieńska-Blauth, O. Saklawska-Szymonowa, М. Kański (100) ТаЫ. i.

Kwas p-AMINOBENZOESOWY ch. cz. (Fisher Scientific Co.) (p-AMlNOBENZOIC Acid, c. p.)

Rozpuszczalność (Solubility): 0,34 (13° C) Stała dysocjacji (Dissociation Constant) : 1,2 10—’ (25° C)

I II III IV V VI a b ^X y Bp

1.

IS

Kwas bada Układ: fen Lith. w.

ny inc ol-wod

+

ywidu a (Sys:

st.

îlnie (l em: ph

+ P- leid al

enol-w 1.0

one) ater)

^łł ^- ^— ^— ^— ^— ^— ^— ^—

1.

Układ:

IS

fenol-woda-kwas Lith. ale.

nrôwkc)wy (S unst.

ystem: pheno 1.6

l-water 2.2

-formic 33,5

Układ IS

iwas badany w mit fenol-woda-kwas

B. ph. b.

jszanin nrôwkc

+

ie (Val )wy (S

st.

ues fro ystem:

mam pheno

1.7 ixture -water 2.7

of acic formic

33.0 is)

acid.) 28.8 0.87

2.

IS

^M ^— ^— ^— ^— ^— ^— ^— ^—

3.

is

^ł> ^— ^— ^— ^— ^— ^— ^— ^—

4.

IS

^•ł ^— ^— ^— ^— ^— ^- ^— ^—

(9)

(101) Chromatografia bibułowa niektórych kwasów organicznych 229 Tabl. 2.

Kwas ASKORBINOWY eh. cz.

(ASCORBIC Acid. c. p.) Rozpuszczalność (Solubility)

Stała dysocjacji (Dissociation Constant) : I. 7,94.10—5 (24° C) II. 1,62.10-12(15’0

I II III IV V VI a b ^X У Rp

1. 1%

Kwas bad:

Układ : fet B. ph. b.

my in<

lol-woc ywidu la (Sys unst.

alnie I tern: p + g-

Acid henol-i

1.2 alone) .vater)

3.0

«

34.0 7.2 0.21

2. И Lith. w. — 1.5 20 31.0 4.6 0.14

3. 1% B. th. b. — ,, + g- 2.0 3.0 34 8 9.4 0.28

4. u — 2 0 2.7 34.7 16.0 0.46

5. 1% Lith. w. — — — — — — —

6. 1% B. th. b. — — — — — — —

7. 1% — ^— à — — — — —

8. 1% Lith. w. — ^— ■0 — — — — —

9. 1% Я — ^— 9f — — — — —

Układ: fenol—woda—kwas mrówkowy (System: phenol—water—formic acid)

1. 1% B. ph. b. ++ st. ^— 1.6 2.5 34.7 16.2 0.46

2.

u

⁺⁺ •» + b. 2.3 2.4 35.1 15.5 0.41

3. 1% .. ++ я + b. 2.2 2.9 35.2 16.1 0.46

4. 1% ++ я + b. 20 2.6 35.6 16.4 0.46

5. 1% ++ »» + b. 2.0 27 35.2 15.1 0.44

6. 1% ^я + »* ++ b. 1.7 2.5 35.3 18.3 0.52

7. 1% ++ ,* ++b. 1.6 2.7 32,4 15.4 0.47

8.

u

^я ⁺⁺ ^я ^{+ b.} ^2.0 ^2.6 ^37.0 ^18.2 ^0.49

9. 1% ++ я +-h+b 1.9 2.4 35.0 17.1 0.49

10. 1% H—F •> — 1.8 2.3 35.5 16.9 0.48

11. 1% ++ я + b. 2.0 2.8 35.3 16.9 0.48

12. 1% .. ++ я ++ b. 2.0 2.9 32.9 14.1 0.43

13. 1% ++ я — 2.4 2.3 32.8 14.9 0.45

14. 1% +++ я — 2.3 3.7 33.7 15.2 0.45

15.

u

^{Lith. w.} ⁺ ^M ^{+ b.} ^1.4 ^1.6 ^28.2 ^4.5 ^0.16

16. 1% B. ph. b. — »» — — — — — —

17.

u

^я ^— ^Я ^— ^— ^— ^— ^— ^—

18.

u

^я ^— ^Я ^— ^— ^— ^— ^— ^—

19. 1% ^ł» — я — — — — — —

20. 1% ^t» — »» — —— — — — —

21.

и

^я ^— ^я ^— ^— ^— ^— ^— ^—

22.

u

^я ^— ^я ^— ^— ^— ^— ^— ^—

23. 1 % »» — _я — — — — — —

24.

u

^я ^— ^я ^— ^— ^— ^— ^— ^—

25.

u

^я ^— ^я ^— ^— ^— ^— ^— ^—

26.

u

^я ^— ^»» ^— ^— ^— ^— ^— ^—

27. 1% ^ł» — я — — — — — —

28. 1% ^я — »» — — — — — —

29. 1% ^If — ff — — — — — —

Kwas badany w mieszaninie (Values from a mixture of acids)

Układ : fenol—woda—kwas mrówkowy (System : phenol—water—formie acid)

1.

n

^{B. ph. b.} ⁺⁺ ^st. ^{+ b.} ^1.9 ^2.6 ^37.3 ^17.5 ^0.47

2. 1« ++ ■ ■ ++b. 2.3 2.3 31.7 12.0 0.38

3. 1% — — 1.8 5.4 33.0 14.0 0.43

4. 1% .. + ^я — 1.8 5.4 34.1 14.2 0.42

(10)

230 J. Opieńska Blauth, O. Saklawska-Szymonowa, M. Kański (102)

Tabi. 3.

Kwas ASPARAGINOWY ch. cz. (B. D. H. Laboratory Reagent. The British Drug Houses LTD.) (ASPARTIC Acid, c. p)

Rozpuszczalność (Solubility): 0,61 w 20°C, 9,37 w 97°C.

Stała dssocjacji (Dissociation Constant): 1,35 • 10—4 (25’C)

1 Il III IV V VI a b X У rf

Kwas badany indywidualnie (Acid alone) Układ: fernjl-wodii (Syst em : ph enol-w ater).

1. 2$ Lith. w. 0.2 % ± st. ± b. 0.6 0.7 33.8 7.4 0.21

2. 1% Lith. w. + H — 1.6 1.6 28.7 6.5 0.23

3. 2% В. th. b. — unst. — 1.7 2.2 34.0 7.6 0.22

4. 1Ü Lith. w. —* - — 1.9 1.1 32.5 7.2 0.22

Układ: fenol-woda-kwas mrówkowy (System: phenol-water-formic acid)

1. И B. ph. b. + st. i o. 2.0 2.0 35.8 12.8 0.36

2. 1% w + ^w + o- 1.7 3.0 32.6 9.8 0.30

3. 1% - ++ ^« + O. 1.9 2.4 36.8 15.3 0.41

4. 1% w + ^w + O. 1.9 2.2 32.2 11.2 0.34

5. 1% •• + ^•» + y- 2.0 2.0 35.6 15.3 0.43

6. 1% Yamada — unst. -- 2.0 2.6 31.2 10.2 0.32

7. 0.5 % • — M — 1.4 1.6 30.8 10.6 0.33

8. 1% B. ph. b. + St. F-|-o. 2.4 2.5 34.9 13.2 0.38

9. 1% • + ^w + o- 2.1 3.0 35.8 13.5 0.38

10. 1% ^w + + O. 2.0 2.8 35.7 13.2 0.37

11. 1Ü ^» + • + O. 1.8 2.6 32.9 10.9 0.33

12. И Congo + — — — — — — —

13. 1% Yamada — — — — — — — —

Kwas badany w mieszaninie (Values from a mixture of acids) Układ fenol-woda-kwas mrówkowy (System: phenol-water-formic acid)

1. 1Ü Congo — unst. — 1.5 1.5 35.6 11.0 0.30

2. 1% w — ■ — 1.4 1.3 35.0 11.1 0.31

3. 1% B. ph. b. + st. + O. 3.0 3.2 37.7 14.3 0.38

4. 1% • + « + O. 1.9 28 31.6 9.2 0.29

5. 1% ^» + »» 1 °* 20 3.1 34.0 12.6 0.36

6. 1% ^w + ^w + O. 1.9 2.2 32.8 10.1 0.31

7. u »» 4- • + O. 1.6 2.0 34.3 10.1 0.29

8. 1% » » + O 2.1 2.8 41.5 20.4 0.49

9. 1% • + ^» i o. 2.3 2.5 32 7 9.4 0.28

10. 1% •» — unst. — 1.9 2.3 32.9 10.2 0.31

11. Yamada — - — 1.8 23 32. 10.9 0.34

(11)

Kwas BENZOESOWY (Concordia) (BENZOIC Acid)

Rozpuszczalność (Solubility): 0,16 w O’C, 0,27 w 17’C, 2.19 w 75°C.

Stała dysocjacji (Dissociation Constant): 6.46,10—’ (25’C)

1 II III IV V VI a b ^X У rf

Kwas bad Układ: fet

any int lol-woc

ly widu la (Sys

alnie ( tern: p

Acid a aenol-v

lone)

^ater)

1. 1% B. th. b. — — — — — — — —

2. 1% Lith. w. — — — — — — — —

3. 1% » — — ■ — — — — — —

U (ład: f<;noł—woda —kwas tnrówk owy (S ystem: pheno 1—water—forinic aci d)

1. 1% B. ph. b. — st. — 1,3 1,5 36,5 32,5 0,89

2. И • — • - 2,2 4.3 32,1 9,9 0,31

3. lü B. th. b. — unst. 1,7 3,0 31,5 27,2 0,86

4. и w — — — 1,4 2.8 34,6 30.0 0,86

5. u » — — — 1,6 2,3 34,7 29,4 0,85

6. u Congo — — — 1,4 1,3 39,5 8,3 0,21

7. sat. » — — —* — — — — —

8. 1% ł* — — — — — — — —

9. 1% B. th. b. — — ♦

— — — — —

10. 1% B. ph. b. — — — — — — — —

11. 1% łł — — — — — — — —

12. sat. Yamada — — — — — — — —

13. И »» — — — — — — — —

Układ : fenol—woda—kwas mrówkowy (System : phenol—water—formie acid)

1. 1% B. ph. b. — — — — — — — —

2. 1% » — — — — — — — —

3. 1% • — — — — — — — —

4. 1% * — — — — — — — —

(12)

232 J. Opieńska-Blauth, O. Sakîawska-Szymonowa, М. Kański (104) Tab!. 5.

Kwas BURSZTYNOWY — (SUCCINIC Acid) Rozpuszczalność (Solubility): 6,84 w 20° C, 60.37 w 75° C.

Stała dysocjacji (Dissociation Constant): I. 6,4.10—5 (25° C) II. 3,3.10-6 (25° C)

I II 1И IV V VI a b X у rf

1. U

Kwas bada Układ : fenc Lith. w.

ay inc 1—wod

4-

iywidu a (Sys’

st.

aloie em : p

lAcid henol-

2.2

alone) -water)

3.4 31.5 19.2 0.61

2.

u

^,* 44 ^»» ^— ^2.2 ^3.8 ^29.9 ^18.9 ^0.63

3. 1% ,, 4 ,» — 1.1 1.4 34.0 21.4 0.63

4.

u

44 »• — 1.9 2.2 30.1 19.1 0.63

1. 5% Yamada — unst. —. 2.1 4.1 29.5 20.1 0.68

2. 1% Ю — n — 2.1 2.8 29.4 20.1 0.68

3. 0.5 % » — _»• — ’ 1.9 2.9 30.8 21.2 0.69

4. 1% Congo — •» — 2.2 2.3 34.0 22.8 0.67

5. В. ph. b.

44

^st. ^4o. ^2.0 ^3.1 ^35.4 ^24.1 ^0.67

6. t% Yamada — unst. — 2.2 2.9 34.4 23.7 0.68

7. Lith. w. 4- ^st. ^— ^1.6 ^2.1 ^36.5 ^24.9 ^0.68

8. 1% B. th. b. — unst. — 3.0 3.2 33.8 23.0 0.68

9. 1% B. ph. b. 4— ^st. ^4o. ^2.7 ^3.5 ^33.0 ^22.4 ^0.67

10. 1% Congo — — — — — — — —

Kwas badany w mieszaninie (Values from a mixture of aids) Układ: fenol—woda—kwas mrówkowy (System: phenol—water—formie acid)

1. 1% Yamada unst. — 1.4 1.6 30.7 16.1 0.52

2. 1% ** — _,, — 1.2 1.5 32.9 16.2 0.52

3. Congo — _,, — 1.9 2.3 36.5 24.0 0.65

4. 1« «« — », — 2.0 2.2 36.7 24.7 0.66

5. 1$ ,, — _», — 2.0 2.1 35.0 24.0 0.66

6. 1% — — 2.1 2.2 25.2 23.8 0.68

7. 1% B. ph. b. ++ ^st. ^{— o.} ^2.3 ^3.7 ^33.8 ^22.2 ^0.66

8. 1% M 4—H ,, 4o. 2.5 3.3 31.6 20.0 0.64

9. 1% », 44-+ ,, 4o. 2.3 4.6 41.5 30.5 0.73

10. 1% — _F4o. _2.0 _2.9 _32.9 _21.7 0.66

il. 1% Yamada — unst. — 1,6 1.8 32.7 21.7 0.66

12. 1% ,, — _,, — 1.5 3.1 32,0 19.9 0.61

13. t% », — _,, — 1.6 2.7 32.1 20.4 0.64

14. 1% », — ,» — 2.0 3.7 32.2 21.4 0.66

(13)

Kwas JEDNOCHLOROOCTOWY ch. cz.

(MONOCHLORACETIC Acid, c, p.) Rozpuszczalność (Solubility)- 614 w 30°C.

Stała dysocjacji (Dissociation Constant): 1,4 • 10~5 (25°C)

1 II

in

VI V VI a b ^X _У Rf

1. U

Kwas bad) Układ: fenol В. th. b.

iny inc

— wod lywidu a (Sysl

un st.

alnie ( em: pt

łcid al enol -

2.1 one) - wate

5.2 r)

33.0 22.5 0.69

2. U Lith. M — 1.3 1.4 27.9 22.8 0.81

3. u В. th. b. — 1.2 2.8 32.0 22 9 0.68

4. и * »»

— 1.8 4.1 34.0 26.7 0.72

5. 2% Lith. — — — — — — — —

6. 1« В. th. b. —' — — — — — — —

1. В. ph. b. st. — 2.1 3.6 35.9 28.7 0.80

2, 1г « + и — 1.8 2.0 33.5 27.3 0.82

3, u « — — — — — — — —

4. и « — — — — — — — —

5. и « — — — — — — — —

6. n « — — — — — — — —

7. u Lith. — — — — — — — —

8. u Yamada — — — — — — — —

Kwas badany w mieszaninie (Values from a mixture of acids) Układ: fenol—woda—kwas mrówkowy (System: phenol—water—formie acid)

1. и B. ph. p. st. — 1.6 8.1 30.9 15.4 0.50

2. гг M — 1.5 2.7 34.1 20.5 0.60

(14)

234 J. Opieńska-Blauth, O. Sakławska-Szymonowa, М. Kański (106) Tabi. 7.

Kwas TRÓJCHLOROOCTOWY (TRICHLORACETIC Acid)

Rozpuszczalność (Solubility) : 1201 w 25" C.

Stała dysocjacji (Dissociation Constant): 2.10—* (18’ C)

I II III IV V VI a b ^X У rf

Kwas badany indywidualnie (Acid alone) Układ: fenol—woda (System: phenol water)

1. 1% Lith.

—

unst.

—

Układ: fenol—woda —kwas mrówkowy (System : phenol—water—formic acid)

1.

и

^{B. ph. b.} ^st.

^—

^1,8 ^2,4 ^31,0 ^18,2 ^0,59

2.

u

^• ^—

^—

^2,0 ^3,1 ^41,3 ^31,5 ^0,79

3. 1%

— — —

— — — — —

4. 1% -

— — —

^—

—

— — —

5. 1% •»

--

—

— — — — —

6.

u

^{Lith. w.}

^—

^— ^— ^— ^— ^—

7.

u

^Yamada

^— ^— ^—

^— ^— ^— ^—

^—

Układ: fenol—woda—kwas mrówkowy (System: phenol—water—formie acid)

1. 1% B. ph. b. st.

—

2,0 3,0 34,1 27,4 0,80

2. 1% w —

—

1,7 2,0 34,0 28,2 0,83

3. 1% w

— — —

— — — —

—

4. 1% •»

— — —

— — — —

—

(15)

(107) Chromatografia bibułowa niektórych kwasów organicznych 235 Tabi. 8.

Kwas m-JODOOCTOWY (oczyszczony — prep. w Zakładzie) (IODACET1C Acid)

Rozpuszczalność (Solubility) Stała dysocjacji (Dissociation Constant):

I Il 111 IV V VI a b X У Rf

Kwas badany indywidualnie (Acid alone) Układ : fenol-woda (System : phenol-water)

1. Lith. w. — unst. — 1,7 1,9 31,2 23,7 0,76

2. 1% B. th. b. — — — 1,8 5,5 33,9 26,5 0,71

3. 1% w — — — 1,1 2,8 32,0 22,3 0,70

4. 1% Lith. w. — — 1,0 1,3 27,9 22,7 0,81

5. 1% »» — — — 2,1 5,0 33,0 22,9 0,70

6. И - — — — — — — — —

7. u B. th. b. - — — — — — — —

Układ : fenol-woda-kwas mrówkowy (System : phenol water-formic acid)

1.

и

^{Lith. w.} ^— ^— ^— ^— ^— ^—■ ^— ^—

2. 1% Yamada — — — — — — — -

3. 1% B. ph. b. — — — — — — —

4. 1% - — — — — — — — —

5. 1% — — — — — — — —

6. 1% w — — — - — — —

7. 1% ⁿ — — — — — — — —

8. 1% •» — — — — — — — —

Kwas badany w mieszaninie (Values from a mixture of acids) Układ: fenol-woda-kwas mrówkowy (System: phenol water-formic acid)

1. 1% B. ph. b. — st. — 2.1 2,9 34,0 20,2 0,59

2.

u

^— ^— ^— ^— ^— ^—

(16)

236 J. Opieńska-Blauth, O. Sakławska-Szymonowa, М. Kański (108) Tabi. 9.

Kwas CYTRYNOWY ch. cz. — (CITRIC Acid, c. p.) Rozpuszczalność (Solubility): 73,3 w 20’C.

Stała dysocjacji (Dissociation Constant): 1. 8.4.10— * (18°C) II. 1.7 .10-5 (18°C)

1 II IV V VI a b X У rf

Kwas badany indywidualnie (Acid alone) Układ : fenol-woda-kwas (System : phenol-water)

1. 1% Lith. w. + ^st. ^— ^2,3 ^3,2 ^29,3 ^6,3 ^0,21

2. 1% •» 4- ^и ^— ^2,0 ^5,1 ^40,0 ^9,8 ^0,24

3. 1% w 4- ^и ^— ^2,0 ^3,8 ^33,3 ^7,7 ^0,23

4. 1% + ^к ^— ^2,1 ^3,2 ^30,0 ^7,15 ^0,24

5. 1% » + ^— ^2,2 ^4,1 ^31,5 ^6.4 ^0,20

Układ: fenol-woda-kwas mrówkowy (System phenol-water-formic acid)

1. 0,5 % Yamada — unst. — 1.5 2.2 32.3 8.5 0.26

2. U — »» — 2.0 2.7 32.1 8.2 0.25

3. 5% ⁿ — — 2,7 3.2 32.1 9.3 0.29

4.

5.

1%

Congo B. ph. b.

+- +++

st.

++o.

1.8 2.2

2.9 3.2

34.1 35.0

9.1 8.5

0.26 1» 0.24

6. 1% Yamada — unst. — 1.9 1.9 34.4 9.3 0.26

7. 1% Lith. w. 4- ^st. — 1.5 1.3 36.5 9.7 0.26

8. 1% B. th. b. — unst. — 2.4 2.7 34.3 9.3 0.27

9. 1% Lith. w. — — 1.9 2.2 34.0 8.2 0.24

10. 1% B. ph. b. + 4- ^st. ^— ^2.2 ^2.9 ^33.8 ^8.6 ^0.26

11. 0,5% Yamada -- unst. — 1.7 3.5 31 4 8.6 0,24

12. 0,5% — — 2.1 4.2 29.7 9.8 0.30

13. 1% B. ph. b. + + ^st. + O. 2.0 3.2 35.5 0.2 0.29

Kwas badany w mieszaninie (Values from mixture of acids) Układ : fenol-woda-kwas mrówkowy (System : phenol-water-formic acid)

1. 1% Yamada — unst. — 1.6 2.2 30.8 8.9 0.28

2. 1% Lith. w. — •• — 1.5 1.5 33.8 8.8 0.26

3. 1% B. ph. b. 4- ^st. ^— ^1.6 ^2.5 ^33.7 ^8.1 ^0.24

4. 1% »» 4- 4- ^M ^{+ o.} ^2.2 ^5.0 ^34.2 ^7.2 ^0.21

5. 1% »» 4-4- ^»» ^{+ o.} ^2.5 ^2.7 ^32.7 ^7.9 ^0.24

6. 1% ** + 4- 1» 4- o. 2.0 2.5 31.6 .7.5 0.24

7.

u

^>» + 4- ^M 4- o. 2.1 3.4 41.5 13.5 0.33

8. 1% Yamada — — — — — — — —

9. 1% »» — — — — — — — —

10. 1$ Ił — — — — — — — —

(17)

(109) Chromatografia bibułowa niektórych kwasów organicznych 237 Tabela 10.

Kwas FUMAROWY ch. cz.

(FUMARIC Acid c. p.)

Rozpuszczalność (Solubility) : 0.69 w 17°C.

Stała dysocjacji (Dissociation Constant): 1. 9.50 . 10—4 (25’C) II. 4.80.10(29’C)

I III IV V VI a b X y BF

1. 1%

Kwas bad Układ : fen Lith. w.

any in ol-wod

Jywidu a. (Sys unst.

alnie ( tem : ।

Acid a ihenol-

1.4 lone) water)

3.8 30.6 12.5 0.41

2. 1% a. — — 1.3 1.6 30.5 17.5 0.56

3. 1% — — _1.2 _4.4 _29.1 _11.9 _0.41

4. 1% — — _1.3 _2.1 _29.1 _16.5 _0.57

5.

u

+ + st. — _1.8 _1.9 _33.1 20.7 0.62

6. 1% unst. — _1.1 _3.1 39.2 17.6 0.45

7.

u

^— ^— ^1.1 ^2.1 ^39.2 ^22.8 ^0.56

8. 1% M — —— 1.0 3.6 33.3 14.1 0.42

9. 1% .. — — 1.0 2.2 33.3 18.9 0.55

10. 1% — — 1.5 3.8 29.7 12.5 0.42

11. 1% łł — »> — 1.4 1.8 20.7 17.3 0.58

1.

Układ 15

fenol-woda-kwas B. ph. b

mrówk H—I-

owy (S st.

ystem + o.

phenc 2.1

>l-wate 2.4

r-formi 32.9

c-acid) 20.7 0.62

2. 1% +++ ,, + o. 2.5 3.5 35.3 22.6 0.64

3. 5% Yamada unst. — 2.2 5.5 29.4 19.2 0 64

4. 0.5 % — — 1.9 3.1 30.7 20.0 0.65

5. 1% aa ^— — 1.8 3.0 29.5 18.5 0.63

6.

7.

8.

1%

U

B. ph. b. +++

+++

St.

»»

+4-O.

+ 0.

± O.

2.0 2.1 2.2

2.5 3.3 3.3

34.3 33.3 33.6

21.9 20.9 22.2

0.64 0.63 0 66

1.

к Układ

U

was badany w mie fenol-woda-kwas

Lith. w.

szanini mrówk

e (Vali owy (S

St.

res fro ystem

m a ta phenc

1.4 xture

>l-wate 1.6

of acic r-formi

33.0 s) c acid)

20.4 0.61

2. B. ph. b.

Congo

+ — 1.4 1.8 32.9 20.7 0.62

3.

u

++ + O. ^2.6 ^3.3 ^33.9 ^22.3 ^0.66

4.

u

^— ^unst. ^1.6 ^1.8 ^36.8 ^23.2 ^0.64

5.

u

^— ^a^a ^— ^1.5 ^1.9 ^36.6 ^23.4 ^0.64

6. 1% ,, — a. — 1.6 2.0 35.7 22.9 0.67

7. 1% B. ph. b, -j—1—P _st. + 0. ^2.7 ^2.8 ^35.2 ^22.7 ^0.64

8. 1% Yamada — unst. 1.5 2.5 30.7 19.6 0.63

9. 1% — — _1.5 _2.2 _32.9 _19.2 _0.63

10. 1% B. p'h. b. +++ si. + 0. 2.6 2.9 34.2 20.9 0.61

11. 1% .. ++ 4-0. 2.4 2.8 32,7 20.2 0.62

12. 1%

Yamada ++ + 0. ^2.0 ^2.7 ^32.5 6.1 0.61

13. 1% — — — — — —

(18)

238 J. Opieńska-Blauth, O. Saklawska Szymonowa, М. Kański (ИО) Tabela ii.

Kwas GALLUSOWY (Mallinckrodt Chemical Works) (TANNIC Acid)

Rozpuszczalność (Solubility) : 1,2 w 20°C, 33 w 100°C.

Stała dysocjacji (Dissociation Constant): 4,54.10—5 (25°C)

I Il III IV V VI a b X у rf

1. И Lith. w.

+

^st. ^— ^1.2 ^1.4 ^31.3 ^3.2 ^0.10

2.

u

^•

+

»» + p- 1.1 2.0 39.5 4.8 0.12

3. u ■

+

^»» ^— ^1.2 ^1.7 ^33.2 ^3.7 ^0.11

4.

и

^w

+

»» ± p- 1.3 2.2 30.0 3.2 0.10

5. 1% »t

+

^»» ^—• ^1.4 ^3.0 ^29.4 ^3.1 ^0.10

^Yamada

^—

*» — 1.6 2.0 33.3 5.9 0.10

7.

u ^—

^— ^—

^—

^— ^— ^— ^—

u

^{B. ph. b.}

^—

^— ^—

^—

^— ^—

^{. —}

^—

11. 1% »»

—

— —

—

— — — —

Kwas badany w mieszaninie (Values from a mixture of acids) Układ ! fenol-woda-kwas mrówkowy (System: phenol-water-formic acid)

1. 1% Lith. w.

—

st. — 1.7 2.4 37.4 7.1 0.19

2. B. ph. b.

—

»♦ — 1.8 2.0 32.7 4.9 0.13

3.

и

^»»

^—

^—- ^—

^{. —}

^— ^— ^— ^—

(19)

(Ill) Chromatografia bibułowa niektórych kwasów organicznych 239 Tabela 12.

Kwas GLUKURONOWY (GLUCURONIC Acid)

I II

in

IV V VI

a

^b ^X ^У ^rf

1.

И

^{Lith. w.}

+

^st. ^++b. ^1.2 ^1.4 ^32.7 ^5.7 ^0,17

2.

3. 1%

*»

+

,, Я+ь-

+++b.

2.0 2.2

1.8 22

30.7 32.3

4.5 5.3

0,15 0,16

4. 1% B. th. b.

—

unst. — 1,6 2.4 34.9 6.4 0,18

5. 1% Lith. w.

+

^st. ^+++b. ^2.0 ^1.9 ^28.7 ^5.0 ^0,18

Układ : fenol-woda-kwas mrówkowy (System : phenol-water-formic acid)

1. 1% B. ph. b.

+

^st. ^— ^2.0 ^3.3 ^35.1 ^7.9 ^0.22

2. 1% Yamada

—

unst. — 1.5 2.7 31.4 7.5 023

3. 1% B. ph. b. st. — 2.1 2.2 36.5 8.3 0.23

4. 1% •

+

,, F ± o. 2.7 28 34.9 9.4 0.27

5. 1% »»

+

^{+ 0.} ^2.2 ^2.5 ^34.0 ^7.7 ^0.22

6. 1% ,,

+

^— ^2.2 ^2.8 ^34.0 ^7.7 ^0.21

7. 1%

H—F

^{+ 0.} ^1.8 ^2.3 ^34.2 ^7.0 ^0.20

8. 1% Lith. ale.

—

unst. — 1.6 1.9 36.3 7.5 0.20

9. 1%

+

^st. ^— ^2.1 ^2.2 ^36.5 ^8.3 ^0.23

10. o.i% Yamada

—

— — — — — — —

Kwas badany w mieszaninie (Values from a mixture of acids) Układ : fenolwoda-kwas mrówkowy (System : phenol-water-formic acid)

1.

U

^Congo

' —

unst. 1.6 1.6 35.4 6.3 0.18

2.

U

(20)

240 J. Opieńska Blauth, O. Sakławska-Szymonowa, M. Kański (112) Tabela 13.

Kwas JABŁKOWY - (MALIC Acid) Rozpuszczalność (Solubility) 144,8 w 20’C.

Stała dysocjacji (Dissociation Constant): 4.10—4 (18°C)

I II III IV V VI a b X У rf

1.

U

Kwas bać Układ : feno Lith. w.

any indywidi - woda (Sys -r + I st.

lalnie i tem :

Acid a jheno)

1.8 lone) - water

3.2 )

29.9 11.3 0.37

2. 1% - + + ^*• + p. ^2,4 ^4.5 ³⁰¹ ^12.3 ^0.40

3. 1% — unst. — 1,0 1.5 34.0 12.8 0.38

4. 1% Congo + st. — — — — — 0.45

Układ: fenol - woda - kwas mrówkowy (System : phenol - water formie acid)

1. 1% Congo + unst. — 2.2 2.3 34.0 22.8 0.67

2. 1% • — — 1 8 2.1 33.2 14 7 0.44

3. 1% В. th. b. — >ł — 2.3 3.0 34.6 14.7 0.44

4. u Yamada — — 2.5 31 34.4 15.1 0.44

5. 5% ^M — • ł — 2.2 3.0 32.7 14.1 0.44

6. 1% ^w — »» — 1.9 2.8 32.7 14.5 0.44

7. 0,5% и — — 11.7 2.3 32.5 14.2 0.43

8. 1% ^tł — »• — 1.1 1.7 31.5 11.9 0.38

9. 1% • — »» — 1.9 2.4 31.5 14.4 0.46

10. 1% Lith. w. ± st. — 1 5 1.8 36.2 15.7 0.43

11. 1% B. th. b. — unst. — 1.8 6.2 34.9 11.0 0.31

12. 5% Yamada — łł — 1.4 1.6 30.2 11.7 0.39

13. 5% w — »» — 2.7 4.1 30.2 14.9 0.49

14. 0,5% «• — łł — 1.5 1.6 31.9 12.2 0.38

15. 0,5% tł — *» — 1.2 1.5 31.9 14.6 0.46

16.

U

^{B. ph. b.} + + st. ++<>. 2.4 3.0 35.0 15.3 0.45

17. 1% «• + + •* 4-0. 2.5 2.5 33 1 14.6 0.44

Kwas badany w mieszaninie (Values from a mixture of acids) Układ : fenol - woda - kwas mrówkowy (System : phenol - water - formie acid)

1. 1% B. ph. b. + st. 4-0. 2.0 2.4 32.9 13.8 0.40

2. 1% ^M + + «* 4-0. 2.1 3.4 32.5 19.9 0.39

3. 1% Congo — unst. — 1.8 2.1 35 2 14.9 0.42

4.

U

^M ^— • — 2.0 2.0 35.6 15.2 0.43

5.

U

»» — — — — — — — —

(21)

Tabela 14.

Kwas KAMFOROWY eh. cz. — (CAMPHORIC Acid c. p.) Rozpuszczalność (Solubility) : 0,62 w 12°C.

I Il 111 IV V VI a b ^X y rf

Układ ; fenol

(22)

242 J. Opieńska Blauth, O. Sakławska-Szymonowa, M. Kański (114) Tabela 15.

Kwas MALONOWY ch. cz. (MALONIC Acid c. p.) Rozpuszczalność (Solubility): 139,4 w 15° C.

Stała dysocjacji (Dissociation Constant): I. 1,40.10-5 (25° C) II. 2,05.10-6 (25° C)

I 11 III IV V VI a b X _У rf

1. 2%

Kwas bad Układ : feno Lith. w.

any in - wodi

+

dywidu (Sys st.

alnie ( tern :

Acid a phenol

2.3 one) - water

4.0 31.6 16.8 0.53

2. 2« ” 0,2% + — 1.9 4.7 33.9 15.3 0.45

3. 2% Lith. w. + — 1.6 3.3 32.6 14.8 0.4Ó

4. 2% + + ,, — 2.3 4.7 30.7 15.6 0.50

5. 2% «4 + + ♦» — 2.7 4.8 30.8 15.8 0.51

6. 2% B. th. b. — unst. — 2.4 8.0 33.9 14.2 0.42

Układ: fenol - woda - kwas mrówkowy (System: phenol - water - formic acid)

1. U B. ph. b. st. — 2.4 2.4 32.8 17.8 0.54

2. 1Ü — 2.6 3.5 34.8 19.5 0.56

3. U ♦» — 2.4 2.5 35.5 19.1 0.53

4. 1% Lith. w. — 2,4 2.5 33.3 17.5 0.52

5. И unst. — 1.7 1.7 36 5 19.4 0.53

6. 1% Yamada ,, — 2.1 2.4 29.7 16.4 0.56

7. 0,5% — 1.5 1.8 30 6 16.3 0.53

8. 5% ,, — 1.9 5.3 29.6 16.2 0.56

9. 1% », — 2.3 2.5 34.4 18.6 0.54

10. 1% B. ph. b. st. — 2.5 3.1 34.3 18.7 0.55

11. 1% Congo unst. — 2.1 2.5 34.2 18.6 0.54

12. 1% B. th b. ’» — 2.9 3.2 34.1 18.1 0.54

13. 1% B. ph. b. st. — 2.6 2.6 32.3 18.1 0.56

Kwas badany w mieszaninie (Values from a mixture of acids) Układ : fenol - woda - kwas mrówkowy (System : phenol - water - formic acid)

1. u B. ph. b. st. — 2.6 2.8 32.7 13.3 0.53

2. 1$ — 2.2 2.9 33.8 17.0 0.50

3. 1% Yamada unst. — 1.1 1.1 30.6 12.6 0.41

4. 1% Congo ,, — 1.6 2.0 36.8 19.2 0.52

5. 1$ ,, — 1.6 2.2 36.7 19.2 0.52

6. 1% B. ph. b. st. — 1.8 2.1 32.9 17.5 0.53

7. 1% Lith. w. unst. — 1.3 1.7 33,0 17.0 0.50

8. 1% B. ph. b. st. — 2.5 2.6 37.3 21.3 0.57

9. 1% ,, — 2.5 2.8 31.6 15.5 0.49

10. 1% Yamada unst. — 1.4 1.9 32.4 17.5 0.54

11. 1% w ,, — 1.8 1.8 32.6 12.5 0.38

(23)

Kwas MIGDAŁOWY ch. cz. (U. S. P. XII Mallinkrodt Chemical Works) (MANDELIC Acid, c. p.)

Rozpuszczalność Solubility): 15,97 w 20° C, 20,85 w 24° C.

Staia dysocjacji (Dissociation Constant): 4,29.10—4 (25° C).

I II III IV V VI b X У BF

1.

Kwas bad Układ : feno Lith. w.

any inc 1 - wod

+ - lywidu a (Sys

st.

alnie (i tem :

i o.

leid a]

ahenol 1.3

one) - water

2.5 )

27.8 22.3 0.80

2. U — unst. — 1.2 1.5 34.0 26.1 0.77

3. 1% — — 1.1 2.3 30.6 23.6 0.77

4 1% B. th. b. — _{++ o.} 2.6 5.5 34.8 26.3 0.74

5. 1% Lith. w. — — 1.8 2.0 31.8 26.7 0 80

Układ: fenol - woda - kwas mrówkowy (System: phenol - water - formic acid)

1. 1% B. ph. b. + + ^st. ^{+ o.} ^1.8 ^3.0 ^33.7 ^28.8 ^0.85

2. 1% + - ^{+ o.} ^2.0 ^2.7 ^36.5 ^32.3 ^0.88

3. 1% ⁹⁹ + ^st. ^{+ o.} ^1.8 ^2.7 ^32.5 ^27.9 ^0.86

4. 1% »»

+ ++<>. 2.0 2.7 32.3 27.0 0.84

5. U 4- ⁹⁹ — 1.7 2.9 336 28.9 0.86

6. 4- ^1.8 ^2.3 ^33.2 ^28.8 ^0.87

7. u Yamada — unst. — 1.6 2.3 35.9 30.4 0.85

8. 1% B. ph. b. f. ^st. 4-0- 1.6 2.1 35.0 30.8 0.86

9. 1% Yamada — unst. — 1.6 2.3 37.4 32.9 0.88

10. 1% B. ph. b. + + ^st. ^+4-0. ^1.6 ^1.8 ^36.4 ^30.6 ^0.84

11. 1% + + ⁹⁹ ^++o. ^1.9 ^2.6 ^34.8 ^29.7 ^0.85

12. u + ⁹⁹ ^{+ o.} ^2.0 ^1.9 ^37,3 ^32.0 ^0.86

13. 1% + ⁹⁹ ^— ^2.4 ^2.8 ^{36 8} ^30.2 ^0.82

14. 1% + ^»» ^— 1.4 2.8 33.9 30.0 0.88

15. 1% Lith. w. — — — — — — — —

Kwas badany w mieszaninie (Values from a mixture of acids) Układ: fenol - woda - kwas mrówkowy (System: phenol - water - formie acid)

1. u B. ph. b. + + ^st. ^{+ o.} ^1.6 ^3.0 ^31.4 ^25.6 ^0.81

2. 1% + - ⁹⁹ ^— ^2.1 ^4.1 ^33.8 ^30.0 ^0.88

3. 1% * »

+ - ⁹⁹ ^{+ o.} ^1.6 ^3.1 ^32.3 ^28.5 ^0.88

4. 1% ⁹⁹ 4 - ⁹⁹ ^{— '} ^1.4 ^2.7 ^36.4 ^29.8 ^0.82

5. 1% ⁹⁹ ⁹⁹ + o. 1.6 1.8 34.2 28.4 0.83

б. ⁹⁹ — ^— — — — — — —

7. u ⁹⁹ — . ^— — — — — — —

(24)

244 J. Opieńska-Blauth, O. Sakławska-Szymonowa, M. Kański (116) Tabela 17.

Kwas MLEKOWY ch. cz. (LACTIC Acid c. p.) Rozpuszczalność (Solubility) ;

Stała dysocjacji (Dissociation Constant) : 8,4.10—* (lOO’C)

I Il III IV V VI a b X У rf

1. 1% Lith. w. ± st. — 1.7 2.3 30 5 21.7 0.71

Układ : fenol-woda-kwas mrówkowy (System phenol-water-formic acid)

1. 1% B. ph. b. ++ st. — 1.8 2.4 37.3 29.4 0.79

2. 0.5% Yamada — unst. — 1.2 1.8 37.2 29.9 0.80

3. 1% ^и — »» — 1.8 2.2 37.3 29.7 0.82

4. 5% » — ** — 3.9 4.9 37.3 30.1 0.81

5. 1% B. ph. b. + st. — 1.9 2.2 32.5 26.5 0.81

6. 5% Yamada — unst. — 2.1 3.6 36.4 28.7 0.78

7. 1% ^» — м — 1.9 2.4 36 4 28.7 0.78

8. 1% ^» — »» - 2.0 2.6 33.4 26.3 0.77

9. 1% В ph. b. + st. — 2.2 2.5 41.5 36.3 0.87

10

u

»» + łł — 1.8 2.0 32.6 25.6 0.78

11. 1% - + • » 1.6 2.7 34.1 25.1 0.77

12. 1% - — — — — — — — —

13. 1% » — — — — — — — —

14.

u

» — •— — — — — — —

^{Lith. w.} ^— ^— ^— ^— ^— ^— ^— ^—

(25)

(И?) Chromatografia bibułowa niektórych kwasów organicznych 245 Dokończenie tabeli 17-eJ.

I 11 111 IV V VI b ^X у rf

Kwas badany w mieszaninie (Vaiues from a mixture of acids) Układ : fenol-woda-kwas mrówkowy (System : phenol-water-formic acid)

1. 1% B. ph. b. + st. — 2.0 3.0 35.2 28.8 0.82

2. 1% łł ⁺ », + o. 2.0 2.9 36.1 29.1 0.80

3. 1% ,» ⁺ ,, + o. 1.8 2.0 32.6 25.6 0.78

4. 1% ,, + + o. 1.7 2.1 33 3 25.3 0.76

5. 5% Yamada ^— unst. — 2,0 3.2 36.3 28.6 0.78

6. 5% Lith. w. ^— ,, — 1.7 2.4 34.1 30.8 0.90

7. 1% Congo - », — 1.7 1.8 35.4 28.0 0.79

8. 1% Yamada ^— ,* — 1.6 1.9 30.8 23.1 0.75

9. 1% B. ph. b. ^— — — — — — — —

10. 1% ^— — — — — — — —

11. »• ^— — — — — — — —

12. u ,, ^— — — — — — — —

13. 1Ü », ^— — — — — — — —

14. 1% ,, ^— — — — — — — —

15. 1% », ^— — — — — — — —

16. 1% ,, ^— — — — —. — — —

17. 1« Congo ^— — — — — — — —

18. 1% ^— — — — — — — —

19. 1% *« ^— — — — — — — —

20. 1% Yamada ^— — — — — — — —

21. 1% ^— — — — — — — —

22. u Lith. w. ^— — — — — — — —

23. 1% », ^— — — — — — — —

24. 1% Yamada ^— — — — — — —

Tabela 18.

Kwas MOCZOWY ch. cz. (URIC Acid c. p.) Rozpuszczalność (Solubility) : 0,002 w O’C i 0,0088 w ЗО’С

Stała dysocjacji (Dissociation Constant): 1.10—6 (18’C)

I Il 111 IV V VI

a

^b ^X ^У ^rf

1. 1%

Kwas bad Układ : fern Lith. w.

any in(

)l-wode iywidu

(Sys alnie ( tern :

Acid a jhenol-

one) water)

— — —

2. 1% — — — — — — — —

3. 1« B. th. b. — — ■ — — — — — —

4. u ,, — — — — — — — —

(26)

246 J. Opieńska-Blauth, O. Sakławska-Szymonowa, М. Kański (118) Tabela 19.

Kwas NIKOTYNOWY ch. cz. (Roche Biochemical for Research, Roche Products L. T. D.)

(NICOTINIC Acid c. p.)

Stała dysocjacji (Dissociation Constant) : 1.4.10—9 (25° C)

I II 111 IV V VI а b ^X У rf

Kwas badany indywidualnie (Acid alone) Układ: fenol - woda (System: phenol - water)

1.

1X

^{Lith. w.}

+

^st. ^— ^1.8 ^4.2 ^29.4 ^24.6 ^0.84

2.

ix +

⁹⁹ ^— ^1.9 ^4.8 ^29.7 ^24.8 ^0.83

3.

ix +

⁹⁹ ^— ^1.7 ^2.6 ^33.2 ^29.0 ^0.87

4. 1% ^ł»

+

⁹⁹ ^— ^1.4 ^4.3 ^39.6 ^34.5 ⁰⁸⁷

5. 1% >ł

+

⁹⁹ ^— ^1.7 ^2.1 ^31.8 ^27.5 ^0.86

Układ : fenol - woda - kwas mrówkowy (System phenol - water - formic acid)

1.

ix

^{B. ph. b.}

+

^St. ^{+ о.} ^1.8 ^3.7 ^34.9 ^32.1 ^0.91

2. 1% łł

4-

^9« ^— ^1.5 ^4.9 ^35.6 ^{31 7} ^0.89

3.

IX

^Yamada ^— ^unst. ^— ^1.3 ^3.0 ^37.4 ^33.5 ^0.90

4.

ix

^{B. ph. b.}

+

^st. + О. 1.7 2.1 36.2 31.9 0.88

5.

ix

^{Lith. w.} ⁹⁹ ^— ^1.5 ^3.5 ^37.7 ^33.0 ^0.82

⁹⁹ ^{+ О.} ^1.8 ^2.0 ^37.3 ^32.5 ⁰⁸⁷

10.

IX

^.»

+

^St. ^— ^1.6 ^2.6 ^36.4 ^33.5 ^0.92

11.

ix

^Yamada

^—

^unst. ^— ^2.2 ^2.8 ^35.9 ^31.8 ^0.89

Kwas badany w mieszaninie (Values from a mixture of acids) Układ : fenol - woda - kwas mrówkowy (System: phenol - water - formie acid)

1. 1 % B. ph. b.

+

^st. ^{+ о.} ^1.5 ^3.1 ^31.6 ^27.6 ^0.85

2.

IX

^••

+

^— ^1.5 ^3.2 ^29.7 ^26.8 ^0.90

3.

ix +

⁹⁹ ^{+ о.} ^2.2 ^2.1 ^33.7 ^29.0 ^0.85

4. и ^*9

+

⁹⁹ ^— ^1.6 ^4.2 ^35.0 ^31.0 ^{0 89}

5. 1% »9

+

^•9 ^— ^1.5 ^4.1 ^32.8 ^28.8 ^0.88

6.

IX

⁹⁹

+

⁹⁹ ^— ^1.9 ^2.9 ^32.6 ^29.2 ^0.89

7.

IX

^9»

+

⁹⁹ ^{+ О.} ^2.5 ^3.3 ^37.5 ^32.1 ^{0 86}

8.

1X

⁹⁹

+

⁹⁹ ^{+ о.} ^{1 5} ^3.0 ^31.7 ^27.4 ^0.86

9.

ix

^{Lith. w.}

^—

^— ^— ^• ^— ^{— :} ^— ^—

(27)

Kwas PIKRYNOWY ch. cz.

(PICRIC Acid c. p.)

Rozpuszczalność (Solubility): 1,2 w 20*C, 7,2 w 100°C.

Stała dysocjacji (Dissociation Constant): 2.10—1 (18’C)

I II III IV V VI

■ ^b ^X ^У ^«F

1. И B. th. b. 4 ^st. +4—Hb. ^1.8 ^4.7 ^34.6 ^16.8 ^0,48

2. _u »» 4 » 4+ b. 1.5 4.7 33.2 16.0 0.50

Układ : fenol-woda-kwas mrówkowy (System: phenol-water-formic acid) 1. B. ph. b. +++ ^st.

4— 1 — hb.

^2,6 ^4.2 ^33.5 ^25.2 ^0.75

2. i% «* 444 ^4-4-4-b. ^1.8 ^3.2 ^35.5 ^27.4 ^0.77 3. u +44 »»

4-4-4-b.

^2.1 ^3.7 ^32.5 ^23.9 ^0.74

4 u »» +++ ^>> 444b. 1.8 3.8 34.0 24.8 0.73

5. łł 444 »» +++b. 1.9 4.6 34.0 25.4 0 75

6. i% Yamada + 44ь. 2.3 3.1 35.8 27.8 0.78

7. _i$ B. ph. b. +44 ^{ł •} +++b. 2.6 4.4 35.1 26.5 0.75

8. u Lith. w. ++ 4+4 b. 2.5 3.5 35.4 26.2 0.74

9. _u »» 4—I- »» 4-4-4b. ^1.7 6.2 30.6 133 0.43 10. 1% »» +++ »» +44b. 1.9 6.0 28.5 15.0 0.52

11. u B. ph. b. ++4 »» 44+b. 2.1 3.9 30.2 22.2 0.74

Kwas badany w mieszaninie (Values from a mixture of acids) Układ: fenol-woda-kwas mrówkowy (System: phenol-water-formic acid)

1. _1% B. ph. b +++■ ^st. — 2.0 3.2 32.7 22.7 0.70

Chromatografia bibułowa niektórych kwasów organicznych - Biblioteka UMCS

ANNALES

U N I V E R S I T AT I S MARIAE C U R I E - S K Ł 0 D O W S K A LUBLIN-POLONIA

Janina OPIENSKA - BLAUTH, Olga SAKŁAWSKA-SZYMONOWA, Marek KAŃSKI

W ramach szerzej zakrojonej pracy nad przemianą węglowodanową u Escherichia coli podjęliśmy temat metodycznego opracowania wykry­

wania i rozdzielania kwasów organicznych, a w szczególności tych, które odgrywają rolę w przemianach biologicznych. Wiele względów przema­

wiało za zastosowaniem do tego celu techniki chromatografii bibułowej.

Pomimo bardzo wielu prac z dziedziny chromatografii bibułowej, jakie ukazywały się w literaturze światowej w ciągu ostatnich kilku lat, jedynie nieliczne dotyczyły rozdzielania i wykrywania kwasów orga­

nikach organicznych oraz częściowa jonizacja roztworu.

Na tę zależność wartości RF od stężenia badanych kwasów organicz­

nych wskazywali już w swych pierwszych pracach Martin i Syn­

ge (10). Lugg i Overell (9) stosowali technikę chromatografii bibułowej dla rozdzielenia dwuzasadowych kwasów organicznych. Fazą ruchomą w ich doświadczeniach był n-butanol, ale wprowadzili oni nasy­

canie atmosfery kamery chromatograficznej parami kwasu mrówkowego

w celu cofnięcia dysocjacji wywoływanych kwasów.. Autorzy ci wywo­

ływali plamy badanych przez siebie kwasów za pomocą wskaźników:

zieleni bromokrezolowej lub błękitu bromofenolowego. Nie podali oni, nie­

stety, wartości RF dla poszczególnych kwasów. Podobnie Lester Smith (8) w swoich doświadczeniach posługiwał się zielenią bromo- krezolową dla wywoływania kwasów tłuszczowych na kolumnie, ale rów­

nocześnie używał jako fazy ruchomej chromatogramu, mieszaniny chloro­

formu z n-butanolem (95% chloroformu + 5% n-butanolu).

Bolding (1) rozdzielał estry etylowe wyższych kwasów tłuszczo­

wych (stearynowego, palmitynowego, mirystynowego i laurynowego) na bibule nasyconej latexem. W jego doświadczeniach fazę ruchomą stanowił metanol.

Isherwood (7) zwraca uwagę na to, że cały szereg trudności zwią­

zanych z chromatografią bibułową pochodzi od zanieczyszczeń bibuły śladami ciężkich metali. Od tych zanieczyszczeń można uwolnić się przez przemywanie bibuły 10 N kwasem solnym względnie 1% roztworem alkoholowym 8-oksychinoliny.

Fink i Fink (5) opisali metodykę chromatografii bibułowej kwasów tłuszczowych o długości łańcucha od Ci do Cs przy pomocy przeprowa­

dzania tych kwasów najpierw w estry metylowe, a następnie w pochodne hydroksamowe. Jako wskaźnik (wywoływacz) stosowali roztwór chlor­

ku żelazowego. Najlepsze wyniki osiągali przy zastosowaniu układu roz­

puszczalników fenol — kwas izomasłowy.

Opisano również metody wykrywania i rozdzielania szeregu kwasów organicznych zawierających w swej budowie pewne charakterystyczne grupy, jak np.: aminokwasów, ketokwasów itp.

W naszej pracy wykrywaliśmy kwasy organiczne na podstawie ich oddziaływania, jako cechy charakterystycznej dla tej grupy związków chemicznych, oraz przeprowadziliśmy oznaczenia RF dla dwudziestu kilku kwasów organicznych badanych oddzielnie i w mieszaninach.

Część doświadczalna

Nasza technika doświadczalna nie odbiegała w zasadzie od techniki chromatograficznej stosowanej przez Consdena, Gordona i Martina (3), oraz Lugga i Overella (9). Dla kontroli w pierwszej fazie doświadczeń, nie nasycaliśmy atmosfery kamery pa­

rami kwasu mrówkowego. Fazę ruchomą zawsze stanowił fenol nasycony wodą, a fazę nieruchomą woda nasycona fenolem. Suszenie przeprowa­

dzono w rozmaitych warunkach czasu i temperatury. W większości wy-

padków stosowaliśmy suszenie w suszarce w temp. 105°C, niekiedy zaś w temp, pokojowej w dobrze przewietrzanym miejscu w ciągu 24 godzin, lub łączyliśmy oba te zespoły. Wszystkie te odmiany metodyczne pro­

wadzą do celu, ponieważ istotnym warunkiem jest całkowite usunięcie

śladów fenolu z bibuły. ,

Wywoływanie plam kwasów odbywało się na drodze zanurzania wysuszonych pasków bibuły w roztworze odpowiedniego wskaźnika.

W szeregu wstępnych doświadczeń wypróbowano następujące wskaźniki:

wodne roztwory lakmusu, indykator uniwersalny Yamada'y, wodne roz­

tworzy czerwieni Kongo, wodne i alkoholowe roztwory błękitu bromoty- molowego. Najlepsze jednak wyniki osiągnięto posługując się alkoholowym roztworem błękitu bromofenolowego i tego wskaźnika używano w prze­

ważającej ilości doświadczeń.

Jako podpory dla fazy nieruchomej używano stale bibuły Whatmana Nr 1, ciętej w paski o wymiarach 47 x 10 cm. Bibuły nie oczyszczono od śladów ciężkich metali.

Aparatura:

1. Kamera chromatograficzna.

Jako kamery chromatograficznej używano stale termostatu z pła­

szczem wodnym, o wymiarach wewnętrznych 716 x 523 x 385 mm.

Temperatura termostatu wahała się w granicach 21° do

jednakże wahania te obserwowano na przestrzeni kilku dni, a nie jednej doby i były one zależne od wahań temperatury pokojowej.

2. Rynienka (korytko).

Rynienkę sporządzono z rury szklanej o średnicy 19 mm przez zatopienie jej końców i wyszlifowanie wzdłuż długiej osi rury szczeliny o szerokości ok. 3 mm. Po umieszczeniu górnych brze­

gów pasków bibuły w rynience umocowywano je przy pomocy kilku wąskich i długich płytek szklanych, sporządzonych ze zwy­

kłego szkła okiennego.

Odczynniki:

1. Fenol nasycony wodą.

Do doświadczeń używano fenolu chemicznie czystego, świeżo przedestylowanego. Fenol upłynniano w podwyższonej tempera­

turze i przelewano do rozdzielacza, w którym mieszano go z równą objętością wody. Po 24 godzinach rozdzielania się obu faz w temperaturze, odpowiadającej temperaturze normalnie panują­

cej wewnątrz kamery chromatograficznej, tj. ok. 21° do 23°C, zbierano fazę fenolową, która gromadziła się w rozdzielaczu w dol­

nej warstwie. Fazą tą wypełniano rynienkę chromatograficzną.

Woda nasycona fenolem.

Fazę tę stanowiła warstwa górna w rozdzielaczu. Rozlewano ją w ilości ok. 100 ml. do kilku płytek Petriego i umieszczano je na dnie kamery chromatograficznej tak, aby zwisające paski bibuły nie zanurzały się w płytkach.

3. Kwas mrówkowy.

Używano 60% kwasu mrówkowego chemicznie czystego, który umieszczano w ilości ok. 50 ml w kilku płytkach Petriego na dnie kamery chromatograficznej.

4. 0,5% wodny roztwór lakmusu.

5. O,O4°/o alkoholowy roztwór błękitu bromofenolowego.

6. 0,02% wodny roztwór błękitu bromotymolowego.

7. 0,05% wodny roztwór czerwieni Kongo.

8. Indykator uniwersalny Yamada’y o składzie:

a) Błękit tymolowy 5 mg, b) Czerwień metylowa 12 mg, c) Błękit bromotymolowy 60 mg, d) Fenolftaleina 100 mg,

e) Alkohol 95% 100 ml.

Wszystkie badane przez nas kwasy organiczne stosowane były w po­

staci roztworów wodnych ok. 1% (o ile nie podano inaczej na odpowied­

nim miejscu). Do wkraplania badanych roztworów używano mikropipetki sporządzonej z tak wyciągniętej pitetki pasteurowskiej, by wypływające krople posiadały zawsze tę samą objętość, tj. 10 mikrolitrów.

Przy wkraplaniu ważne jest trzymanie mikropipetki zawsze pod tym samym kątem nachylenia. Po wkropleniu roztworu kwasu na linię wyj­

ściową (ok. 5 cm od górnego brzegu paska bibuły) obrysowywano kontur powstałej plamki zwykłym ołówkiem.

Po wkropleniu badanych roztworów umieszczano paski bibuły w ka­

merze chromatograficznej na 24 godziny dla nasycenia się bibuły parami fenolu i wody, z tym jednak, że nie zanurzano jeszcze górnych brzegów pasków w rynience zawierającej fazę fenolową.

Spływanie fazy ruchomej w naszych warunkach doświadczalnych

trwało normalnie (tzn. do chwili zbliżenia się frontu rozpuszczalnika na

gotnej jeszcze bibule przy pomocy ołówka chemicznego. Następnie su­

szono powtórnie paski bibuły w prądzie gorącego powietrza wytwarza­

W ramach szerzej zakrojonej pracy nad przemianą węglowodanową u Escherichia coli podjęliśmy temat metodycznego opracowania wykry

wania i rozdzielania kwasów organicznych, a w szczególności tych, które odgrywają rolę w przemianach biologicznych. Wiele względów przema

Pomimo bardzo wielu prac z dziedziny chromatografii bibułowej, jakie ukazywały się w literaturze światowej w ciągu ostatnich kilku lat, jedynie nieliczne dotyczyły rozdzielania i wykrywania kwasów orga

Na tę zależność wartości RF od stężenia badanych kwasów organicz

nych wskazywali już w swych pierwszych pracach Martin i Syn

ge (10). Lugg i Overell (9) stosowali technikę chromatografii bibułowej dla rozdzielenia dwuzasadowych kwasów organicznych. Fazą ruchomą w ich doświadczeniach był n-butanol, ale wprowadzili oni nasy

w celu cofnięcia dysocjacji wywoływanych kwasów.. Autorzy ci wywo

zieleni bromokrezolowej lub błękitu bromofenolowego. Nie podali oni, nie

stety, wartości RF dla poszczególnych kwasów. Podobnie Lester Smith (8) w swoich doświadczeniach posługiwał się zielenią bromo- krezolową dla wywoływania kwasów tłuszczowych na kolumnie, ale rów

nocześnie używał jako fazy ruchomej chromatogramu, mieszaniny chloro

Bolding (1) rozdzielał estry etylowe wyższych kwasów tłuszczo

Isherwood (7) zwraca uwagę na to, że cały szereg trudności zwią

Fink i Fink (5) opisali metodykę chromatografii bibułowej kwasów tłuszczowych o długości łańcucha od Ci do Cs przy pomocy przeprowa

dzania tych kwasów najpierw w estry metylowe, a następnie w pochodne hydroksamowe. Jako wskaźnik (wywoływacz) stosowali roztwór chlor

ku żelazowego. Najlepsze wyniki osiągali przy zastosowaniu układu roz

Nasza technika doświadczalna nie odbiegała w zasadzie od techniki chromatograficznej stosowanej przez Consdena, Gordona i Martina (3), oraz Lugga i Overella (9). Dla kontroli w pierwszej fazie doświadczeń, nie nasycaliśmy atmosfery kamery pa

rami kwasu mrówkowego. Fazę ruchomą zawsze stanowił fenol nasycony wodą, a fazę nieruchomą woda nasycona fenolem. Suszenie przeprowa

padków stosowaliśmy suszenie w suszarce w temp. 105°C, niekiedy zaś w temp, pokojowej w dobrze przewietrzanym miejscu w ciągu 24 godzin, lub łączyliśmy oba te zespoły. Wszystkie te odmiany metodyczne pro

wodne roztwory lakmusu, indykator uniwersalny Yamada'y, wodne roz

tworzy czerwieni Kongo, wodne i alkoholowe roztwory błękitu bromoty- molowego. Najlepsze jednak wyniki osiągnięto posługując się alkoholowym roztworem błękitu bromofenolowego i tego wskaźnika używano w prze

Jako kamery chromatograficznej używano stale termostatu z pła

Rynienkę sporządzono z rury szklanej o średnicy 19 mm przez zatopienie jej końców i wyszlifowanie wzdłuż długiej osi rury szczeliny o szerokości ok. 3 mm. Po umieszczeniu górnych brze

gów pasków bibuły w rynience umocowywano je przy pomocy kilku wąskich i długich płytek szklanych, sporządzonych ze zwy

Do doświadczeń używano fenolu chemicznie czystego, świeżo przedestylowanego. Fenol upłynniano w podwyższonej tempera

turze i przelewano do rozdzielacza, w którym mieszano go z równą objętością wody. Po 24 godzinach rozdzielania się obu faz w temperaturze, odpowiadającej temperaturze normalnie panują

cej wewnątrz kamery chromatograficznej, tj. ok. 21° do 23°C, zbierano fazę fenolową, która gromadziła się w rozdzielaczu w dol

Wszystkie badane przez nas kwasy organiczne stosowane były w po

staci roztworów wodnych ok. 1% (o ile nie podano inaczej na odpowied

Przy wkraplaniu ważne jest trzymanie mikropipetki zawsze pod tym samym kątem nachylenia. Po wkropleniu roztworu kwasu na linię wyj

Po wkropleniu badanych roztworów umieszczano paski bibuły w ka

gotnej jeszcze bibule przy pomocy ołówka chemicznego. Następnie su

szono powtórnie paski bibuły w prądzie gorącego powietrza wytwarza

Ten sposób wywoływania (zanurzanie chromatogramów w roztworze wskaźnika) budził początkowo nasze zastrzeżenia, ponieważ mogłyby występować pewne przesunięcia się plam przy wyjmowaniu pasków bi

buły z roztworu wskaźnika, ale była to metoda z wyboru, ponieważ nie dysponowaliśmy dostatecznie dobrym rozpylaczem, który dawałby jed

Badania przeprowadziliśmy na 26 kwasach organicznych o różnej budowie chemicznej, jak: lotne kwasy tłuszczowe, kwasy alifatyczne dwuzasadowe, oksykwasy, chlorowco-kwasy oraz kwasy cykliczne tak aromatyczne, jak i heterocykliczne. Kwasy te badano zarówno indywidual

Niżej podane tabele (1 do 27) podają zestawienie wartości liczbowych odnoszących się do wielkości i kształtu plamy, RF poszczególnych kwa

Wielkości „a" i „b“ oznaczają odpowiednio długość osi poziomej i pio

nowej plamy. Przez „x“ oznaczono długość odcinka od środka plamki, utwo

Przez „y“ oznaczono długość odcinka od centrum wkroplonej plamki do odpowiedniego punktu na linii frontu osiągniętej przez rozpuszczalnik przy końcu spływania. RF jest, w myśl definicji, stosunkiem x : y. Po

danie danych ilościowych charakteryzujących wymiary wywołanych plam wydawało się dlatego ważne, że opisywane były w literaturze me

tody ilościowego oznaczania związków na podstawie wielkości i intensyw

Sprawdzenie trwałości plamy w zestawieniu z rodzajem użytego wskaźnika pozwoliło wyprowadzić wnioski co do wyboru najodpowied

niejszego, w danych warunkach doświadczalnych, wskaźnika. Wprowa

dzenie, jako dodatkowej próby, badania chromatogramów w świetle po- zafiołkowym pozwoliło ustalić Rr dla niektórych kwasów w tych wy

padkach, kiedy lokalizacja plam wywołanych przez wskaźnik była nie

Tabela 30 zawiera próbę ujęcia wyników z poprzednich tabel w inter

pretacji statystycznej. W kolumnie „A“ podano ilość badań ogólną, w ko

lumnie „B“ — ilość badań nieudałych, a w kolumnie „C“ — ilość otrzy

manych wyników mało prawdopodobnych, których z tego powodu nie umieszczono w kolumnie „A“. Kolumny „A“, „B“ i „C“ posiadają to samo znaczenie, co poprzednio wymienione, ale odnoszą się one do wyników otrzymanych dla kwasów badanych nie indywidualnie, lecz w miesza

ninach. Wszystkie dane w tabeli 30 odnoszą się do doświadczeń prze