Stanisław Dąbrowski
List do Redakcji
Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce
literatury polskiej 76/2, 384-385
3 8 4 D Y S K U S J E — K O R E S P O N D E N C J A
3. I n w e k t y w y w y k r a c z a j ą p o z a d o b r e o b y c z a j e , zv ła szcza j e ż e li są oparte na jed n ostron n ej in terp reta cji i pod ejrzen iach .
4. T o n i e ł a d n i e w p r o w a d z a ć i m p l i c i t e i n s y n u a c ; e p r z e z m i e s z a n i e p o r z ą d k ó w . P rzecież k ry teria rozróżn iania n au k i i krytyki li t e rack iej n ie są m oim i k ryteriam i, ja je d y n ie om aw iam w c elu w ysn u cia w n io sk ó w o g ó ln iejszy ch kryteria, k tó ry m i w d ziejach badań się p o słu g iw a n o . Stąd też n ie jest to żaden m ój „ w ła sn y k a ta lo g k r y te r ió w ” i stąd też za nonsensow ną trzeb a uznać in form ację (a w gru n cie rzeczy su g e stię kradzieży), że m ogłem te k ry teria znaleźć w k sią żce H en ryk a M arkiew icza. P rof. M ark iew icz (jak z pew nością i szereg in n ych autorów ) n ie w p row ad za tam w ła sn y c h k ry terió w , le c z inform uje o sto so w a n y ch dotychczas.
Trudno m i dziś bronić artyk u łu , po k ilk u latach od jego nap isan ia, a to z dw u zasad n iczych pow odów . Po p ierw sze, sam m am już do n ieg o k r y ty c z n j stosu n ek , co ch yb a natu raln e; znajduje się on w m a ją cej się ukazać k sią ż c e znacznie zm ie n io n y i p op raw ion y, i to n ajczęściej w ty ch zak resach , k tó ry ch n ie udało się p odejrzeć p. D ąb row sk iem u (m iałem jed n a k dużo szczęścia!). P o drugie, po p ro stu n ie p am iętam już, jak ie m a n k a m en ty w a rszta tu sp o w o d o w a ły takie czy in n e jego n ied o cią g n ięcia — w id oczn e dla m n ie teraz. D alek i je ste m od tw ierdzenia, że n ied o cią g n ięć w nim brak. Już ch oćb y z sam ego fa k tu , że m o żliw e było to, co się stało, w y n ik a n ied w u zn aczn ie, że jak oś w nim zn alazły m iejsce usterki przekazu i n ied o cią g n ięcia w a rszta to w e. M uszą on e jed n a k być w id zia n e w e w łaściw ej p o staci. N ie przek on ał m n ie p. D ąb row sk i do w ła sn ej m etod y k rytyczn ej.
W gron ie zn aw ców m y śli T ro czy ń sk ieg o zn alazłem się przypadkow e. W prow a d ziłem do sw o jeg o artyk u łu p ew n ą — w y d a w a ło m i się — o czy w isto ść z nim z w ią zaną w fu n k cji ilu stracji, p rzykładu k ilk u zd a n io w eg o (w ięc bez w n ik a n ia w niuanse), p rzeciw k o k tórem u w y to c z y ł p. D ą b ro w sk i ciężką a rgu m en tację. O czyw iście, p o n oszę od p ow ied zialn ość n a w et za jedno zd anie, n iem n iej m y ślę, że cała spraw a p olega na n iep orozu m ien iu (na braku w o li zrozum ienia m ojej w y p o w ie iz i zgodnie z in ten cją lu b też na m an k am en cie przekazu). In ten cjo n a ln ie tw ierdziłem , że z dzi siejszeg o p u n k tu w id zen ia k ry ty k a w rozu m ien iu T roczyń sk iego znalazła się w ra m ach nauki. Z p om ieszan iem im ion rze c z y w iśc ie „ w sy p a ”. N ie w iem , jak to się sta ło (jakaś p ersew era cja chyba). G dyby jed n a k F ryd e b y ł tu podstaw ow ym źródłem inform acji, to przecież im ię w y stę p u je u n ieg o w p ełn ej i w ła śc iw e j postaci; zada jąc sobie ty le trudu, żeb y się n ie nap racow ać, a zak a m u flo w a ć w ła sn e nierób stw o i n ieu czciw ość, n ie zadbałem o tak p o d sta w o w y fakt! Z aiste, d ziw n y ze m nie czło w iek . A lbo z p. D ąb row sk iego. T ylk o tak u sto su n k o w a ć się m ogę dziś także do po zostałych dw u k w e stii (jakaś n ieu w a g a , n iefra so b liw o ść lub w yk orzystan ie zrobionej k ied y ś n ied ok ład n ie notatki).
T y le m am do p ow ied zen ia w k w e stii b a ta lii w y to czo n ej k ilk u zdaniom m ojego artyk u łu i form ie dw u przyp isów . O czy w iście, w y cią g n ą łem n aukę dla siebie z te go, co sta n o w i o rzeczy w istej w a rto ści w y p o w ie d z i p. D ąbrow skiego.
K a z i m i e r z C y s e w s k i
L IST DO R ED A K C JI
G dańsk, dnia 2 I 1985 r. R ed ak cja „P am iętn ik a L ite r a c k ie g o ”
P ism o n in iejsze trak tu ję jako lis t do R ed ak cji i proszę o opublikow anie go na praw ach koresp on d en cji.
R edakcja „P am iętn ik a L ite r a c k ie g o ” (pism o: L. dz. 94/A/84, z dnia 27 X II 1984) n ie w y ra ziła zgody na o p u b lik o w a n ie m o jeg o o św ia d czen ia d otyczącego tekstu K rzy sztofa K rasu sk iego („PL” 1984, z. 2), p o n ie w a ż p u b lik u je „tylk o clw ugłosj p olem
icz-D Y S K U S J E — K O R E S P O N icz-D E N C J A 3 8 5 ne: k ry ty k ę i od p ow ied ź k r y ty k o w a n e g o ”. W yn ik a stąd, że R edakcja z g ó r y w y klu czała m o ż liw o ść m ojego u sto su n k o w a n ia się do tego, co n ap isze K rasu sk i.
W tej sy tu a c ji m u szę stw ierd zić, że:
1. R ed ak tor „P L ” (pism o z 5 X II 1982) zw ra ca ł się do m n ie z prośbą o ro zw a żen ie m o żliw o ści n ie w ie lk ic h z ł a g o d z e ń n iek tó ry ch zarzutów sta w ia n y ch p rze ze m n ie k sią żce K rasu sk iego.
2. Ja (m oje p ism o z 13 X II 1982) w s z y s t k i e życzen ia R edaktora u w z g lę d n iłem (zob. w z m ia n k ę o „k o rek tu ra ch ” w p iś m ie „P L ” 5/A/84, z dnia il7 I 1984), chociaż b y ły to i ta k złagodzenia w y r a ż e ń ł a g o d n y c h .
3. Z k o le i u K ra su sk ieg o R ed a k cja t o l e r o w a ł a k a ż d e w y z w i s k o , ja k ie m u się n a w in ę ło pod pióro.
4. Z abrakło w ię c l o j a l n e g o (jed n ak ow ego) trak tow an ia przez R ed ak cję obu autorów , gd y ż tem u , który p o słu ży ł się sty lis ty c z n y m i b rutalizm am i i z e lż y w o śc ia - m i, n ik t n ie zap rop on ow ał — jak by sy m etry czn ie n a leża ło oczekiw ać! — ow ego rozw ażen ia m o ż liw o śc i n ie w ie lk ic h złagod zeń (w dodatku K rasu sk i w o sta tn im zdaniu sw eg o te k stu — jeśli on rozu m ie, co tam n ap isał — stara się obrazić m. in. R edakcję „P a m iętn ik a L ite r a c k ie g o ”).
5. T upet K ra su sk ieg o je s t w n ieja k iej m ierze u m o żliw io n y (co nie znaczy: sp ow od ow an y) p rzez tę n a t u r a l n ą o k oliczn ość, że nie jest mu znana treść pism , na k tóre się p ow ołu ję w n in ie jsz e j k o resp on d en cji, n ie będącej jeszcze ( j a k R e d a k c j i w i a d o m o ) rep lik ą na te k s t K rasu sk iego.
Z w yrazam i szacunku dr hab. S ta n i s ł a w D ą b r o w s k i OD R ED A K T O R A
P u b lik u jąc ów list jestem zm u szon y w y ja w ić , iż rów n ież p. K rzysztofa K ra su sk ieg o p rosiłem o ta k to w n ą p o lem ik ę.
N igd y n a to m ia st n ie p o zw a la m an i sobie, a n i osobom opracow ującym red a k cy j n ie tek sty na ja k ą k o lw iek in g eren cję b ez zgody autora w jego w y p o w ied ź p o le m iczn ą ogłaszan ą w ty m dziale.
B o g d a n Z a k r z e w s k i
DO R ED A K T O R A N A C ZE LNEG O „PA M IĘT N IK A LITER A C K IEG O ” Uprzejmie proszę o wydrukowanie niniejszego wykazu najważniejszych błędów zauważonych podczas czytania kontrolnego arkuszy mojej książki pt. Europejskość i polskość literatury naszego
renesansu, Warszawa 1984, „Czytelnik”. Mimo starań autora książka nie została przez Drukarnię
opatrzona tym wykazem.
W a ż n ie js z e d o s t r z e ż o n e b łę d y druku 1. Tekst główny i przypisy
Str. Wiersz Jest Powinno być 62 16 d G. Voight, [...] Alterthuss G. Voigt, [...] Alterthums 73 7 g de Verona da Verona
125 6 d Jest to utwór satyryczny Pisze też utwór satyryczny 127 5 d O tejże krolowej Izabelle O tejże królewnie Izabelli
129 11 g Był to rok, w którym zamkniętą ca Był to też — co ważniejsze nawet — łością, ważną rok osiągnięcia
154 16 g Kochanowski, wtóry Kochanowski, który 25 — P a m ię t n ik L it e r a c k i 1985, z . 2
