Aleksandra KASZTELWICZ Wies³aw BUJAKOWSKI Gra¿yna HO£OJUCH Beata KÊPIÑSKA Leszek PAJ¥K
Barbara TOMASZEWSKA
Zak³ad Odnawialnych róde³ Energii i Badañ Œrodowiskowych Pracownia Odnawialnych róde³ Energii
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi¹ PAN 31-261 Kraków, ul. Wybickiego 7
kasztelewicz@min-pan.krakow.pl
Technika Poszukiwañ Geologicznych Geotermia, Zrównowa¿ony Rozwój nr 1–2/2011
POPRAWA EFEKTYWNOŒCI WYKORZYSTANIA ENERGII GEOTERMALNEJ W INTEGRACJI Z INNYMI OZE – PROJEKT EU
„GEOTHERMAL COMMUNITIES” (GEOCOM)
GEOTHERMAL COMMUNITIES DEMONSTRATING THE CASCADING USE OF GEOTHERMAL ENERGY FOR DISTRICT HEATING WITH SMALL SCALE RES INTEGRATION AND RETROFILLING MEASURES
(GEOCOM)
Projekt GEOCOM („Spo³ecznoœci geotermalne – demonstracja kaskadowego wykorzy- stania energii geotermalnej w ciep³ownictwie w integracji na ma³¹ skalê z innymi OZE wraz z modernizacj¹ i opomiarowaniem”) jest realizowany w ramach dzia³ania CONCERTO (7 Pro- gram Ramowy), a rozpocz¹³ siê w styczniu 2010 roku. Koordynatorem projektu jest wêgierski partner Geonardo Environmental Technology Ltd. Konsorcjum liczy 16 partnerów, wœród nich s¹ m.n. uniwersytety, jednostki naukowo-badawcze, technologiczne, prywatne firmy dzia-
³aj¹ce w sektorze wykorzystania OZE i energii geotermalnej, a tak¿e samorz¹dy lokalne.
G³ównym celem projektu jest promowanie wykorzystania energii geotermalnej jako nieza- wodnego Ÿród³a energii odnawialnej poprzez demonstracje innowacyjnego zagospodarowania œrodków energetycznych przy wsparciu innych odnawialnych Ÿróde³ energii. Jako przyk³ady maj¹ s³u¿yæ instalacje pilotowe w wybranych trzech miastach pokazowych we W³oszech, na S³owacji i na Wêgrzech. Oprócz czêœci demonstracyjnej, która obejmuje trzy ambitne projekty inwestycyjne, równolegle jest realizowana czêœæ badawcza koncentruj¹ca siê na poprawie efektywnoœci ekonomicznej i technologii projektów geotermalnych.
G³ównym zadaniem Projektu jest jednak zaprezentowanie wykorzystania energii geo- termalnej na przyk³adzie instalacji pilotowych (instalacje wykorzystuj¹ce ideê systemów kaskadowych) dla wybranych miast pokazowych: Mórahalom (Wêgry), Galanta (S³owacja) 425
i Montieri (W³ochy). Do systemów kaskadowych w³¹czone zostan¹ obiekty u¿ytecznoœci publicznej oraz budynki mieszkalne. W ramach takich systemów planuje siê m.in. zagos- podarowaæ energiê odpadow¹ poprzez jej wykorzystanie jako dolne Ÿród³o dla pomp ciep³a.
W niektórych przypadkach energia elektryczna dla napêdu pomp ciep³a bêdzie wytwarzana przez turbiny gazowe, które bêd¹ wykorzystywaæ metan odzyskiwany z wody geotermalnej (Wêgry). Przewiduje siê równie¿ integracjê instalacji geotermalnej z systemem kolektorów s³onecznych zapewniaj¹cych ciep³¹ wodê dla zaopatrzenia obiektów u¿ytecznoœci publi- cznej zasilanych obecnie gazem oraz wspó³pracê geotermii z mini-spalarniami biomasy.
W ramach Projektu planuje siê poszerzyæ grono odbiorców energii sieciowej poprzez rozbudowê sieci i pod³¹czone nowych odbiorców.
NAJNOWSZE WYNIKI PROJEKTU
W Galancie (S³owacja) w 2010–2011 r. zosta³y zmodernizowane trzy oœmiopiêtrowe bloki mieszkalne. Ze wzglêdu na du¿e zainteresowanie ze strony w³adz samorz¹dowych Galanty jak i samych mieszkañców budynków, dzia³alnoœæ ta zosta³a zrealizowana z rocznym wyprze- dzeniem w stosunku do pierwotnych planów. Pierwszym krokiem lokalnych partnerów pro- jektu – Bysprav Ltd. oraz w³adz miasta by³o zorganizowanie seminariów informacyjnych w celu przedstawienia celów Projektu mieszkañcom dzielnic objêtych planowanymi zmia- nami. W rezultacie zosta³y wybrane trzy wielopiêtrowe bloki, dla których prace moderni- zacyjne rozpoczê³y siê w 2010 roku. Ka¿dy blok ma 32 mieszkania, co daje 96 mieszkañ we wszystkich trzech blokach o ca³kowitej powierzchni równej 8723 m2. Prace modernizacyjne obejmowa³y: wymianê okien i drzwi w czêœci wspólnej bloków oraz izolacjê elewacji. Dziêki tej modernizacji osi¹gniêto spadek zu¿ycia energii cieplnej o 296 393 kWh (1067,01 GJ).
Wartoœæ ta przewy¿sza roczne zu¿ycie energii do ogrzewania wielopoziomowego bloku bez modernizacji (!). Bior¹c pod uwagê obecny poziom cen za ogrzewanie z geotermii na S³owacji (13,94 €/GJ) oznacza to, ¿e rocznie mo¿na zaoszczêdziæ 14 874,12 €. Dziel¹c tê sumê przez liczbê zmodernizowanych mieszkañ (96) otrzymuje siê roczny wp³yw z Projektu na ka¿de gospodarstwo domowe równy 155,01 € (3087,43 kWh (11,12 GJ) rocznie).
W Montieri (W³ochy) wstêpne badania oceny modernizacji energetycznej w centrum miasta wskazuj¹, ¿e poprawa efektywnoœci energetycznej jak i ochrony walorów histo- rycznych budynków jest osi¹galna i w rozs¹dnym terminie zwróci siê koñcowym u¿yt- kownikom. Na podstawie analizy zarówno historycznych, jak i aktualnych map miejskich oraz z dokumentów urzêdowych, zabudowania w Montieri zosta³y podzielone na cztery g³ówne kategorie wed³ug ich wartoœci historycznej w celu ustalenia odpowiednich œrodków efek- tywnoœci energetycznej, jak i osi¹gniêcia nowych, ambitnych energetycznie standardów bez uszkodzenia budynków lub zmiany charakteru wygl¹du miasteczka. Projekt za³o¿y³ wysokie standardy wydajnoœci energetycznej dla doposa¿enia budynków w Montieri: zgodnie z w³os- kimi przepisami budowlanymi na rok 2006 zu¿ycie energii nale¿y zmniejszyæ o 50% i dlatego te¿ – w rozumieniu tych norm – przeprowadzaj¹c modernizacjê nale¿y przewidzieæ przysz³e 426
zapotrzebowanie na energiê. Analizie poddane by³y ró¿ne przypadki w celu oszacowania, dla jakiego rodzaju budynków takie standardy mog³yby zostaæ osi¹gniête. Projekt modernizacji pierwszego z czterech budynków przyniós³ zachêcaj¹ce wyniki. Przeanalizowane zosta³y trzy domy mieszkalne oraz ratusz miejski, z których dwa zosta³y zakwalifikowane przez lokalne w³adze do ochrony jako zabytki, a dwa pozosta³e reprezentuj¹ wspólny typ zabudowy w mie- œcie i zosta³y zbudowane przy u¿yciu tradycyjnych technologii i materia³ów.
W poni¿szej tabeli przedstawiono stopnie modernizacji odpowiednio dostosowane do ka¿dej wartoœci historycznej budynków:
Klasa budynku Modernizacja œrodków energii
Wysoka wartoϾ historyczna
nie wolno modyfikowaæ wygl¹du zewnêtrznego oraz wewnêtrznego budynku.
Nie wolno niszczyæ elementów budynku.
Dozwolone œrodki: izolacja poddasza, izolacja pierwszego piêtra, podwójne szyby (jeœli wystêpuj¹ oryginalne okna)
Œrednia wartoœæ historyczna
nie wolno modyfikowaæ wygl¹du zewnêtrznego budynku.
Dozwolone œrodki: izolacja dachu i poddasza, izolacja pierwszego piêtra, tynkowanie elewacji, wymiana okien
Niska wartoϾ historyczna
nale¿y zachowaæ jednolity wygl¹d zewnêtrzny budynku w stosunku do pozosta³ych.
Dozwolone œrodki: izolacja dachu i poddasza, izolacja pierwszego piêtra, tynkowanie elewacji, wymiana okien, izolacja wewnêtrzna œcian
Brak wartoœci historycznej
nale¿y zachowaæ jednolity wygl¹d zewnêtrzny budynku w stosunku do pozosta³ych.
Dozwolone œrodki: izolacja dachu i poddasza, izolacja pierwszego piêtra, tynkowanie elewacji, wymiana okien, izolacja wewnêtrzna œcian
Przyjête rozwi¹zania modernizacyjne przyczyni¹ siê do poprawy efektywnoœci ener- getycznej istniej¹cych budynków wed³ug w³oskiej regulacji energetycznej z klas F-G na E.
By zmniejszyæ oddzia³ywanie projektu na œrodowisko, technologie wybrane do przeprowa- dzenia modernizacji bêd¹ wykorzystywaæ tylko naturalne materia³y. Dalszy rozwój badañ poka¿e, w jaki sposób œrodki te bêd¹ mog³y byæ rozszerzone na wszystkie budynki w mieœcie oraz jaki poziom oszczêdnoœci energii mo¿na osi¹gn¹æ poprzez modernizacjê oraz wdro-
¿enie nowych standardów efektywnoœci energetycznej projektu GEOCOM.
SPOTKANIA I KONTAKTY PARTNERÓW PROJEKTU
W dniach 26–29 kwietnia 2011 roku w Macedonii odby³o siê spotkanie partnerów Projektu. Przedstawiciele trzech miast demonstracyjnych oraz liderzy pozosta³ych pakietów roboczych podsumowali pierwszy rok prac Projektu i przedstawili dzia³ania planowane na rok 2011. W ramach spotkania cz³onkowie konsorcjum pojechali z wizyt¹ studyjn¹ do Kocani – jednego z miast partnerskich Projektu. W rejonie tego miasta funkcjonuj¹ du¿e kompleksy szklarni ogrzewanych geotermalnie (rys. 1 i 2), czêœæ budynków w mieœcie 427
korzysta z ciep³ownictwa geotermalnego, planowane s¹ kolejne obiekty wykorzystuj¹ce energiê wód geotermalnych.
Wszelkie informacje bie¿¹ce oraz opis prowadzonych prac i badañ znajduj¹ siê na stronie internetowej Projektu GEOCOM: www.geothermalcommunieties.eu
428
Rys. 1. Kompleks szklarni ogrzewanych geotermalnie w rejonie miasta Kocani Fig. 1. Greenhouse complex heated by geothermal energy in Kocani
Rys. 2. Nowa szklarnia ogrzewana geotermalnie w Kocani Fig. 2. New greenhouses heated by geothermal energy in Kocani
